1
00:00:19,386 --> 00:00:21,246
"Yıldızlararası" filminde

2
00:00:21,270 --> 00:00:24,597
süper kütleli bir kara deliğe
yakından baktık.

3
00:00:24,621 --> 00:00:26,764
Parlak gaz arkasında,

4
00:00:26,788 --> 00:00:28,906
kara deliğin süper yerçekimi
halka şeklinde

5
00:00:28,930 --> 00:00:30,365
ışığı içine doğru büküyor.

6
00:00:30,389 --> 00:00:32,498
Ancak bu gerçek bir fotoğraf değil,

7
00:00:32,522 --> 00:00:34,308
bu bir bilgisayar grafik tasarımı --

8
00:00:34,332 --> 00:00:37,722
kara deliğin neye benzediğinin
sanatsal bir yorumu.

9
00:00:38,351 --> 00:00:39,517
Yüz yıl önce,

10
00:00:39,541 --> 00:00:43,142
Albert Einstein ilk genel 
görelilik kavramını yayınladı.

11
00:00:43,166 --> 00:00:44,605
Sonraki yıllar içinde,

12
00:00:44,629 --> 00:00:47,602
bilim insanları bunu destekleyen 
pek çok kanıt öne sürdüler.

13
00:00:47,626 --> 00:00:50,710
Bu teoriden çıkarılan
kara delik konusu ise

14
00:00:50,734 --> 00:00:53,084
hâlâ doğrudan gözlemlenemedi.

15
00:00:53,108 --> 00:00:56,314
Bir kara deliğin neye benzediği
hakkında fikrimiz olsa da

16
00:00:56,338 --> 00:00:59,117
daha önce hiç resmini çekemedik.

17
00:00:59,141 --> 00:01:01,320
Önümüzdeki birkaç yıl içinde

18
00:01:01,344 --> 00:01:05,508
ilk kara delik resmimizi görebilecek
olma ihtimalimiz sizi şaşırtabilir.

19
00:01:05,532 --> 00:01:09,490
Bu resmi elde edebilmek için 
uluslararası bilim insanları konseyi,

20
00:01:09,514 --> 00:01:11,025
dünya büyüklüğünde bir teleskop

21
00:01:11,025 --> 00:01:13,937
ve resmi son hâline getirecek
bir algoritmaya ihtiyacımız var.

22
00:01:13,961 --> 00:01:17,489
Bugün size bir kara delik resmi
gösteremiyor olsam da

23
00:01:17,513 --> 00:01:20,424
bu ilk resmi elde etmeye 
yönelik çalışmalardan kısa bir

24
00:01:20,448 --> 00:01:22,061
önizleme sunmak istiyorum.

25
00:01:23,968 --> 00:01:25,414
Benim adım Katie Bouman,

26
00:01:25,438 --> 00:01:28,004
MIT'de doktora öğrencisiyim.

27
00:01:28,028 --> 00:01:30,055
Bilgisayarların görüntü ve video analizi

28
00:01:30,079 --> 00:01:33,377
yapmasını sağlayan bir bilişim
laboratuvarında araştırma yapıyorum.

29
00:01:33,801 --> 00:01:35,963
Astrobilimci olmadığım hâlde

30
00:01:35,987 --> 00:01:37,272
bu heyecan verici projeye

31
00:01:37,296 --> 00:01:40,199
nasıl katkı sağladığımı
size göstermek istiyorum.

32
00:01:42,223 --> 00:01:45,154
Bu gece şehrin parlak
ışıklarından uzağa giderseniz,

33
00:01:45,178 --> 00:01:47,614
Samanyolu galaksisinin eşsiz manzarasını

34
00:01:47,638 --> 00:01:49,131
görme şansına erişebilirsiniz.

35
00:01:49,655 --> 00:01:52,117
Milyonlarca yıldız içinden
yakınlaştırma yaparsanız,

36
00:01:52,141 --> 00:01:55,896
sarmal Samanyolu'nun merkezine
doğru 26.000 ışık yılı mesafesinde,

37
00:01:55,920 --> 00:01:59,441
tam ortada bir yıldız kümesine ulaşıyoruz.

38
00:01:59,465 --> 00:02:02,671
Kızılötesi teleskoplarla yıldız
tozunu da aşarak

39
00:02:02,695 --> 00:02:06,562
uzay bilimciler bu yıldızları
16 yıl boyunca izledi.

40
00:02:06,586 --> 00:02:09,689
Nefes kesen konu aslında görmedikleri şey.

41
00:02:10,199 --> 00:02:13,265
Bu yıldızlar görünmez bir 
nesne etrafında dönüyorlar.

42
00:02:15,559 --> 00:02:17,882
Bu yıldızların geçmişini inceleyerek,

43
00:02:17,906 --> 00:02:19,200
uzay bilimciler buna sebep

44
00:02:19,224 --> 00:02:22,199
olacak küçük ve ağır tek şeyin
süper kütleli bir kara delik

45
00:02:22,223 --> 00:02:24,345
olduğu sonucunu çıkardılar.

46
00:02:24,369 --> 00:02:28,547
Çok yakınına gelen her şeyi
yutan çok yoğun bir nesne --

47
00:02:28,571 --> 00:02:30,065
ışık dâhil.

48
00:02:30,089 --> 00:02:33,150
Daha da yakınlaştırırsak ne olur peki?

49
00:02:33,174 --> 00:02:37,907
Görmesi imkânsız diye tanımlanan
bir şeyi görmek mümkün mü?

50
00:02:39,509 --> 00:02:42,753
Radyo dalga uzunluğunda
yakınlaştırma yaptığımız zaman

51
00:02:42,777 --> 00:02:44,459
sıcak plazmanın yerçekiminden

52
00:02:44,483 --> 00:02:46,894
kaynaklanan ve kara deliğin
etrafını sarmış

53
00:02:46,918 --> 00:02:48,747
bir ışık halkası görmeyi umuyorduk.

54
00:02:48,771 --> 00:02:49,931
Başka bir deyişle,

55
00:02:49,955 --> 00:02:53,126
kara delik bize parlak materyalin
bir gölgesini gösteriyor

56
00:02:53,150 --> 00:02:54,992
ve karanlık bir küre hâlini alıyor.

57
00:02:55,446 --> 00:02:58,785
Bu parlak halka kara deliğin
olay ufkunu açığa çıkarıyor,

58
00:02:58,809 --> 00:03:01,209
yani yerçekimi kuvveti
öylesine büyük ki

59
00:03:01,233 --> 00:03:02,859
ışık bile bundan kaçamıyor.

60
00:03:04,713 --> 00:03:07,702
Einstein'ın denklemleri bu halkanın
boyut ve şeklini öngörüyor,

61
00:03:07,702 --> 00:03:10,884
yani bunun bir resmini elde etmek
yalnızca güzel olmakla kalmayacak,

62
00:03:10,908 --> 00:03:13,526
kara deliğin etrafındaki
şiddetli koşullarda bile

63
00:03:13,550 --> 00:03:16,016
bu denklemlerin geçerli
olduğunu kanıtlayacak.

64
00:03:16,480 --> 00:03:19,038
Ancak bu kara delik bizden çok uzak,

65
00:03:19,062 --> 00:03:22,160
Dünya'dan bu halka
aşırı küçük görünüyor --

66
00:03:22,184 --> 00:03:25,774
Bizim için ayın yüzeyinde
bir portakaldan farksız.

67
00:03:26,328 --> 00:03:29,152
Bu da onun bir fotoğrafını
çekmeyi aşırı zor kılıyor.

68
00:03:30,215 --> 00:03:31,517
Niçin?

69
00:03:32,082 --> 00:03:35,270
Basit bir denklemle açıklayabiliriz.

70
00:03:35,294 --> 00:03:37,710
Kırınım dediğimiz bir fenomen sayesinde

71
00:03:37,734 --> 00:03:39,089
görebileceğimiz en küçük

72
00:03:39,113 --> 00:03:41,783
nesnelere ilişkin temel sınırlarımız var.

73
00:03:42,359 --> 00:03:46,031
Bu denkleme göre gittikçe
daha küçük şeyler görebilmek için

74
00:03:46,055 --> 00:03:48,642
teleskoplarımızı büyütmemiz gerek.

75
00:03:48,666 --> 00:03:51,735
Ancak Dünya'daki en güçlü
optik teleskoplarla bile

76
00:03:51,759 --> 00:03:54,178
ayın yüzeyini resmetmek için gerekli olan

77
00:03:54,202 --> 00:03:56,400
çözünürlüğe yaklaşamıyoruz bile.

78
00:03:56,424 --> 00:04:00,041
İşte burada Ay'ın Dünya'dan çekilmiş
en yüksek çözünürlükte

79
00:04:00,065 --> 00:04:01,462
resimlerinden biri.

80
00:04:01,486 --> 00:04:04,043
Kabaca 13.000 piksel var

81
00:04:04,067 --> 00:04:08,117
ve her bir piksel 1,5 milyonu
aşkın portakal demek.

82
00:04:08,966 --> 00:04:10,938
O hâlde Ay'ın yüzeyindeki bir portakalı

83
00:04:10,962 --> 00:04:13,727
görebilmek için ne kadar
büyük bir teleskop gerek?

84
00:04:13,751 --> 00:04:15,965
Diğer bir deyişle, kara deliği?

85
00:04:15,989 --> 00:04:18,329
Öyle görünüyor ki hesap yaptığımız zaman,

86
00:04:18,353 --> 00:04:20,963
Dünya boyutunda bir teleskopa
ihtiyacımız olduğunu

87
00:04:20,987 --> 00:04:22,380
kolayca çıkarabiliyoruz.

88
00:04:22,404 --> 00:04:23,428
(Kahkaha)

89
00:04:23,452 --> 00:04:25,571
Dünya boyutunda bu teleskopu yapabilirsek,

90
00:04:25,595 --> 00:04:28,520
kara deliğin olay ufku anlamına gelen

91
00:04:28,544 --> 00:04:30,727
o eşsiz ışık halkasını
yorumlamaya başlarız.

92
00:04:30,751 --> 00:04:33,669
Bu resim, bilgisayar grafik
tasarımında gördüğümüz

93
00:04:33,693 --> 00:04:35,269
tüm detayları içermeyecek de olsa

94
00:04:35,293 --> 00:04:37,702
bir kara deliğin yakın çevresi hakkında

95
00:04:37,726 --> 00:04:40,213
önizleme yapmamızı sağlayacaktır.

96
00:04:40,807 --> 00:04:42,420
Yine de takdir edersiniz ki

97
00:04:42,444 --> 00:04:46,068
Dünya boyutunda bir teleskop
yapmak imkânsız.

98
00:04:46,092 --> 00:04:47,833
Mick Jagger'ın ünlü sözleri gibi,

99
00:04:47,833 --> 00:04:49,864
''Her zaman istediğinizi elde edemezsiniz,

100
00:04:49,864 --> 00:04:52,005
ama bazen çalışırsanız, 
ihtiyacınız olan şeyi

101
00:04:52,029 --> 00:04:53,244
bulabilirsiniz.''

102
00:04:53,268 --> 00:04:55,732
Tüm dünyadaki teleskoplar
birbirine bağlanarak,

103
00:04:55,756 --> 00:04:59,294
Event Horizon Teleskopu adı verilen
uluslararası bir ortaklıkla

104
00:04:59,318 --> 00:05:02,427
bir kara deliğin olay ufku
ölçeği üstünden yapısını ayrıştıran

105
00:05:02,451 --> 00:05:03,988
bilgisayar ortamında

106
00:05:04,012 --> 00:05:06,211
Dünya boyutunda bir teleskop yaratılıyor.

107
00:05:06,535 --> 00:05:09,922
Bu teleskoplar ağının
önümüzdeki yıl ilk kara delik

108
00:05:09,946 --> 00:05:11,761
fotoğrafını çekmesi tasarlanıyor.

109
00:05:13,945 --> 00:05:17,283
Dünya üzerindeki tüm teleskoplar
birlikte çalışıyor.

110
00:05:17,307 --> 00:05:20,019
Atomik saatlerin tam zamanlaması yoluyla

111
00:05:20,043 --> 00:05:22,700
gözlem yerlerinde araştırma
ekipleri binlerce terabayt

112
00:05:22,724 --> 00:05:25,686
veri toplayarak ışığı donduruyor.

113
00:05:25,710 --> 00:05:30,727
Bu veri daha sonra Massachusetts'deki
laboratuvarda işleniyor.

114
00:05:32,631 --> 00:05:34,425
Peki işe yarıyor mu?

115
00:05:34,449 --> 00:05:37,852
Galaksimizin merkezindeki
kara deliği görmek istiyorsak,

116
00:05:37,876 --> 00:05:40,858
bu imkânsız büyüklükteki
teleskopu yapmamız lazım, değil mi?

117
00:05:40,882 --> 00:05:43,114
Diyelim ki Dünya boyutunda

118
00:05:43,138 --> 00:05:44,980
bir teleskop yapabildik.

119
00:05:45,004 --> 00:05:47,459
Dünyayı dönen bir disko küresine

120
00:05:47,483 --> 00:05:49,230
çevirmek gibi bir şey olurdu bu.

121
00:05:49,254 --> 00:05:51,454
Her bir aynanın ışığı toplaması gerekirdi,

122
00:05:51,478 --> 00:05:54,075
biz de bunları birleştirerek
bir resim oluşturabilelim.

123
00:05:54,099 --> 00:05:56,760
Şimdi de bu aynalardan
çoğunu kaldırdığımızı varsayalım,

124
00:05:56,784 --> 00:05:58,756
yalnızca birkaç tane kalsın.

125
00:05:58,780 --> 00:06:01,657
Yine tüm bilgiyi birleştireceğiz,

126
00:06:01,681 --> 00:06:03,674
ama şimdi bir sürü boşluk var.

127
00:06:03,698 --> 00:06:08,071
Kalan bu aynalar teleskopumuz
olan alanları temsil ediyor.

128
00:06:08,095 --> 00:06:12,174
Bu resim elde edebilmek için
inanılmaz küçük bir ölçüm.

129
00:06:12,198 --> 00:06:16,036
Yalnızca birkaç teleskop alanında
ışığı topluyor olmamıza karşın,

130
00:06:16,060 --> 00:06:19,483
Dünya döndükçe,
diğer yeni ölçümler elde ediyoruz.

131
00:06:19,507 --> 00:06:23,326
Yani disko küresi döndükçe,
bu aynaların lokasyonu değişiyor

132
00:06:23,350 --> 00:06:26,249
ve hedefin değişik yanlarını
görme imkânı ediniyoruz.

133
00:06:26,273 --> 00:06:30,291
Bu görüntüleme algoritmaları
disko küresinin boşluklarını dolduruyor,

134
00:06:30,315 --> 00:06:33,348
söz konusu kara delik resminin
oluşturulmasına imkân sağlıyor.

135
00:06:33,372 --> 00:06:36,008
Dünyanın her yerinde
teleskoplar olsaydı --

136
00:06:36,032 --> 00:06:37,973
yani tam bir disko küresi olsaydık --

137
00:06:37,997 --> 00:06:39,381
bunun bir önemi olmazdı.

138
00:06:39,405 --> 00:06:42,727
Ancak yalnızca birkaç örnek
görebiliyoruz, bu nedenle

139
00:06:42,751 --> 00:06:45,139
teleskop ölçümlerimize tam tamına uyan


140
00:06:45,163 --> 00:06:48,127
sonsuz sayıda muhtemel görsel var,

141
00:06:48,751 --> 00:06:51,767
fakat tüm görseller eşit oluşturulmuyor.

142
00:06:52,209 --> 00:06:56,667
Bu görsellerin bir kısmı bizim kabul
ettiğimiz koşullara daha çok uyuyor.

143
00:06:56,691 --> 00:06:59,913
Bu noktada ilk kara delik resminin
çekilmesinde benim rolüm

144
00:06:59,937 --> 00:07:02,707
teleskop ölçümlerimize uyumlu
en makul görseli bulacak

145
00:07:02,731 --> 00:07:04,953
algoritmaları tasarlamak.

146
00:07:06,487 --> 00:07:10,429
Tıpkı adli birimlerin
yüz yapısı bilgisi kullanarak

147
00:07:10,453 --> 00:07:13,967
kısıtlı tariflerle bir robot resim
oluşturması gibi,

148
00:07:13,991 --> 00:07:17,306
geliştirdiğim görsel algoritmalar da
kısıtlı teleskop verisi ile

149
00:07:17,330 --> 00:07:21,652
evrendeki şeylere benzeyen
bir resim oluşturmamıza yardım ediyor.

150
00:07:22,176 --> 00:07:25,827
Bu algoritmaları kullanarak,
seyrek ve karmaşık veriler arasından

151
00:07:25,851 --> 00:07:28,031
bir resim oluşturabiliyoruz.

152
00:07:28,055 --> 00:07:32,584
Burada benzetilmiş veriler kullanarak
yapılmış bir oluşturma görüyorsunuz,

153
00:07:32,608 --> 00:07:34,541
teleskoplarımızı galaksinin merkezindeki

154
00:07:34,565 --> 00:07:37,150
kara deliğe yöneltmiş gibi yapıyoruz.

155
00:07:37,174 --> 00:07:41,629
Bu yalnızca bir simülasyon olsa da
bu tür bir oluşturma yakın zamanda

156
00:07:41,653 --> 00:07:45,106
bir kara deliğin sağlam bir resmini
çekeceğimizin umudunu veriyor,

157
00:07:45,130 --> 00:07:47,725
bununla da halkasının
boyutuna karar vereceğiz.

158
00:07:50,178 --> 00:07:53,377
Bu algoritmanın detaylarına
inmek istesem de

159
00:07:53,401 --> 00:07:55,575
şanslısınız ki bunun için vaktim yok.

160
00:07:55,599 --> 00:07:57,600
Yine de size evrenin neye benzediği

161
00:07:57,624 --> 00:07:59,926
ve bunu sonuç oluşturma ve
doğrulama yapmak için

162
00:07:59,950 --> 00:08:03,740
nasıl kullandığımızla ilgili
kısa bir bilgi vermek istiyorum.

163
00:08:05,180 --> 00:08:07,676
Teleskop ölçümlerimizi
kusursuz bir şekilde açıklayan

164
00:08:07,700 --> 00:08:10,065
sayısız muhtemel görsel olduğu için,

165
00:08:10,089 --> 00:08:12,734
bunlardan birini seçmemiz gerekiyor.

166
00:08:12,758 --> 00:08:14,596
Bunu yapmak için kara delik olma

167
00:08:14,620 --> 00:08:17,454
ihtimallerine göre sıralama yapıyoruz,

168
00:08:17,478 --> 00:08:19,960
sonra da en muhtemel olanı seçiyoruz.

169
00:08:19,984 --> 00:08:22,378
Tam olarak ne demek istiyorum?

170
00:08:22,402 --> 00:08:24,380
Varsayalım bize bir görselin Facebook'ta


171
00:08:24,404 --> 00:08:27,587
görünmesinin ne kadar olası olduğunu
söyleyen bir model yapıyoruz.

172
00:08:27,611 --> 00:08:29,312
Muhtemelen modelin bize

173
00:08:29,336 --> 00:08:32,893
sol tarafta bu karmaşık görseli birinin
paylaşmasının olası olmadığını

174
00:08:32,917 --> 00:08:35,200
ve sağ tarafta birinin böyle bir özçekim

175
00:08:35,200 --> 00:08:36,694
paylaşacağını söylesin isteriz.

176
00:08:36,718 --> 00:08:38,357
Ortadaki görsel bulanık,

177
00:08:38,381 --> 00:08:41,020
yani karmaşık resme oranla
bunu Facebook'ta daha çok

178
00:08:41,044 --> 00:08:42,404
görme ihtimalimiz olsa da

179
00:08:42,428 --> 00:08:45,388
selfiye oranla görme
ihtimalimiz çok daha düşük.

180
00:08:45,712 --> 00:08:48,002
Ancak konu kara delik görselleri olunca,

181
00:08:48,026 --> 00:08:51,528
bir merak konusu ortaya çıkıyor:
Daha önce hiç kara delik görmedik.

182
00:08:52,012 --> 00:08:54,303
Bu durumda olası
bir kara delik görseli nedir

183
00:08:54,327 --> 00:08:57,265
ve kara deliklerin yapısı hakkında
ne varsaymalıyız?

184
00:08:57,789 --> 00:09:00,421
''Yıldızlararası'' filmindeki
kara delik görseli gibi

185
00:09:00,445 --> 00:09:02,975
yaptığımız simülasyonlardan
görseller kullanabiliriz,

186
00:09:02,999 --> 00:09:05,937
ama bunu yaparsak bazı
sorunlara yol açabilir.

187
00:09:07,461 --> 00:09:10,841
Einstein'ın teorileri
doğru çıkmazsa ne olur?

188
00:09:10,865 --> 00:09:14,876
Yine de olan bitenin doğru
bir resmini oluşturmak isteriz.

189
00:09:14,900 --> 00:09:18,271
Einstein'ın denklemlerini
algoritmalarımıza çok fazla harmanlarsak

190
00:09:18,295 --> 00:09:21,050
görmeyi umduğumuz şeyi görürüz.

191
00:09:21,074 --> 00:09:23,350
Başka bir deyişle, galaksimizin ortasında

192
00:09:23,374 --> 00:09:26,297
dev bir fil olması ihtimali
için bu seçeneği açık bırakalım.

193
00:09:26,321 --> 00:09:27,471
(Kahkaha)

194
00:09:27,942 --> 00:09:30,931
Değişik türde görseller
çok farklı özellikler taşır.

195
00:09:30,955 --> 00:09:34,503
Kara delik simülasyonu görselleri
ve her gün Dünya'da çektiğimiz

196
00:09:34,527 --> 00:09:36,803
görselleri kolayca ayırabilmekteyiz.

197
00:09:36,827 --> 00:09:39,931
Belli bir görselin özelliklerini
çok fazla yansıtmadan

198
00:09:39,955 --> 00:09:43,204
algoritmalarımıza görsellerin
neye benzediğini anlatmamız lazım.

199
00:09:43,755 --> 00:09:45,648
Bunu deneyebileceğimiz bir yöntem

200
00:09:45,672 --> 00:09:48,734
farklı tür görsellerin özelliklerini 
yansıtmak ve varsaydığımız

201
00:09:48,758 --> 00:09:52,888
görselin oluşturduğumuz
görselleri nasıl etkilediğine bakmak.

202
00:09:54,542 --> 00:09:58,033
Tüm bu farklı tür görseller çok benzer
bir resim meydana getirirse

203
00:09:58,057 --> 00:10:00,114
resme dair yaptığımız varsayımların

204
00:10:00,138 --> 00:10:04,341
tarafsız olduğu konusunda
kendimize güvenmeye başlıyoruz.

205
00:10:04,365 --> 00:10:07,355
Tıpkı dünyanın değişik yerlerinde

206
00:10:07,379 --> 00:10:10,375
üç farklı polis ressamına
aynı tarifi vermek gibi.

207
00:10:10,399 --> 00:10:13,259
Eğer hepsi birbirine benzeyen
bir yüz oluşturursa,

208
00:10:13,283 --> 00:10:15,076
kendi kültürel önyargılarını

209
00:10:15,100 --> 00:10:18,716
çizimlerine yansıtmadıkları
kanısına varırız.

210
00:10:20,040 --> 00:10:23,355
Değişik tür görsel özelliklerini
yansıtmanın yollarından biri

211
00:10:23,379 --> 00:10:25,820
var olan görsellerden parçalar kullanmak.

212
00:10:26,374 --> 00:10:28,534
Yani bir yığın toplu görseli alıp

213
00:10:28,558 --> 00:10:31,276
küçük görsel yamalarına ayırıyoruz.

214
00:10:31,300 --> 00:10:35,585
Sonra her bir görsel yamaya
bir yapbozun parçaları gibi davranıyoruz.

215
00:10:35,609 --> 00:10:39,887
Çok sık gördüğümüz parçaları
bir görsel oluşturmak için kullanıyoruz,

216
00:10:39,911 --> 00:10:42,363
bu da bizim teleskop ölçümlerimize uyuyor.

217
00:10:46,600 --> 00:10:50,343
Değişik tür görseller çok farklı
yapboz parçası takımına sahip.

218
00:10:51,367 --> 00:10:54,173
O hâlde görseli oluşturmak için

219
00:10:54,197 --> 00:10:58,327
aynı veriyi kullanıp değişik
yapboz takımını kullanırsak ne olur?

220
00:10:58,351 --> 00:11:02,081
Öncelikle kara delik görsel
simülasyon yapboz takımıyla başlayalım.

221
00:11:03,941 --> 00:11:05,532
Pekâlâ, bu makul görünüyor.

222
00:11:05,556 --> 00:11:08,250
Bu bir kara deliğin
varsaydığımız görüntüsü.

223
00:11:08,274 --> 00:11:09,467
Peki bunu o küçük

224
00:11:09,491 --> 00:11:12,805
kara delik simülasyon görsel
parçalarıyla mı elde ettik?

225
00:11:12,829 --> 00:11:14,709
Başka bir yapboz takımı deneyelim,

226
00:11:14,733 --> 00:11:17,242
astronomik, konu dışı nesnelerden.

227
00:11:18,274 --> 00:11:20,400
Pekâlâ, benzer görünen bir görsel aldık.

228
00:11:20,424 --> 00:11:22,660
Gündelik görsellerden parçalar
almayı deneyelim.

229
00:11:22,684 --> 00:11:25,469
Telefonunuzun kamerasıyla
çektiğiniz fotoğraflar gibi?

230
00:11:26,672 --> 00:11:28,787
Harika, aynı görseli aldık.

231
00:11:28,811 --> 00:11:32,177
İşte değişik yapboz parçalarından
aynı görseli aldığımız zaman,

232
00:11:32,201 --> 00:11:34,247
yaptığımız varsayımların

233
00:11:34,271 --> 00:11:36,237
son görsel üzerinde

234
00:11:36,261 --> 00:11:39,182
çok fazla önyargı etkisi yapmadığı
kanısına varabiliriz.

235
00:11:40,046 --> 00:11:43,299
Yapabileceğimiz diğer bir şey
günlük görsellerden oluşan

236
00:11:43,323 --> 00:11:45,812
parçalar gibi aynı yapboz parçalarını alıp

237
00:11:45,836 --> 00:11:49,436
pek çok farklı kaynak görsel
oluşturmak üzere kullanmak.

238
00:11:49,460 --> 00:11:50,731
Yani simülasyonlarımızda,

239
00:11:50,755 --> 00:11:54,530
bir kara deliğin astronomik rastgele
bir nesneye benzediğini varsayıyoruz,

240
00:11:54,554 --> 00:11:58,403
galaksimizin merkezinde bir fil
misali günlük görseller gibi.

241
00:11:58,427 --> 00:12:01,595
Aşağıdaki algoritmalarımızın sonucu
yukarıdaki gerçek simülasyon

242
00:12:01,619 --> 00:12:03,715
görseline çok benzer çıktığı zaman,

243
00:12:03,739 --> 00:12:07,085
algoritmalarımıza olan güvenimiz
artmaya başlıyor.

244
00:12:07,109 --> 00:12:08,976
Burada vurgulamak istediğim nokta

245
00:12:09,000 --> 00:12:10,934
bu resimlerin hepsi günlük fotoğrafların

246
00:12:10,958 --> 00:12:13,894
küçük parçaları bir araya
getirilerek oluşturuldu,

247
00:12:13,918 --> 00:12:16,353
tıpkı sizin cep telefonlarıyla
çektikleriniz gibi.

248
00:12:16,377 --> 00:12:19,823
Yani daha önce hiç görmediğimiz
bir kara delik görseli

249
00:12:19,847 --> 00:12:24,331
her zaman gördüğümüz resimler
birleştirilerek oluşturulabilir.

250
00:12:24,683 --> 00:12:27,328
Bu şekilde fikirleri resmetmek

251
00:12:27,352 --> 00:12:29,971
ilk kara delik resmini
çekmemizi sağlayacak

252
00:12:29,995 --> 00:12:32,442
ve umuyorum ki bilim insanlarının

253
00:12:32,466 --> 00:12:34,887
çalışmalarını dayandırdığı
teorileri doğrulayacak.

254
00:12:35,731 --> 00:12:38,339
Ancak tabii ki bu fikirleri
resmetme çalışması

255
00:12:38,363 --> 00:12:41,685
birlikte çalışma ayrıcalığına sahip
olduğum muhteşem araştırma

256
00:12:41,709 --> 00:12:43,596
ekibi olmadan asla mümkün olmazdı.

257
00:12:43,920 --> 00:12:45,083
Hâlâ şaşırıyorum,

258
00:12:45,107 --> 00:12:48,458
astrofizik alanında altyapım
olmadan bu projeye başlamama rağmen,

259
00:12:48,482 --> 00:12:51,101
bu eşsiz işbirliği sayesinde
başardıklarımız

260
00:12:51,125 --> 00:12:53,884
ilk kara delik resmini
çekmemizle sonuçlanabilir.

261
00:12:54,408 --> 00:12:57,106
Event Horizon Teleskopu
gibi büyük projeler

262
00:12:57,130 --> 00:12:59,944
farklı insanları aynı masada
toplayan bu disiplenler arası

263
00:12:59,968 --> 00:13:01,758
uzmanlık sayesinde başarılılar.

264
00:13:02,182 --> 00:13:03,888
Biz çok farklı astrobilimcileriz,

265
00:13:03,912 --> 00:13:06,144
fizikçiler, matematikçiler ve mühendisler.

266
00:13:06,168 --> 00:13:08,042
Bir zamanlar imkânsız diye düşünülen

267
00:13:08,066 --> 00:13:10,579
bir işi başaracak olmamızın sebebi bu.

268
00:13:10,603 --> 00:13:12,859
Lütfen bir adım atın

269
00:13:12,883 --> 00:13:14,979
ve bilimin sınırlarını zorlayın,

270
00:13:15,003 --> 00:13:18,904
her ne kadar bu size önce
bir kara delik kadar gizemli görünse de.

271
00:13:18,928 --> 00:13:20,102
Teşekkür ederim.

272
00:13:20,126 --> 00:13:25,689
(Alkış)