1
00:00:01,040 --> 00:00:03,750
Chào buổi tối, chào mừng các bạn
đến với New Orleans.

2
00:00:03,750 --> 00:00:06,176
Tôi không biết
liệu các bạn có biết,

3
00:00:06,176 --> 00:00:09,450
trong vòng 15 phút tới, 
các bạn sẽ ở bên

4
00:00:09,450 --> 00:00:12,160
một trong những dòng sông 
lớn nhất thế giới:

5
00:00:12,160 --> 00:00:14,570
sông Mississippi.

6
00:00:14,570 --> 00:00:17,660
Sông Old Man (Lão ông),
Big Muddy (Bùn Lớn).

7
00:00:17,660 --> 00:00:21,620
Và nó chảy dài về phía Bắc
tới bang Minnesota

8
00:00:22,080 --> 00:00:26,416
về phía Đông
tới bang New York,

9
00:00:26,440 --> 00:00:30,096
về phía Tây tới bang Montana,

10
00:00:30,120 --> 00:00:33,456
Và 160 km từ nơi này,

11
00:00:33,480 --> 00:00:38,080
nó đổ lượng nước ngọt
và trầm tích ra vịnh Mexico.

12
00:00:39,080 --> 00:00:42,256
Thế là xong môn Địa tiết học số 101 nhé.

13
00:00:42,280 --> 00:00:43,376
(Cười)

14
00:00:43,400 --> 00:00:47,336
Giờ chúng ta sẽ xem xét
trong dòng sông đó có những gì.

15
00:00:47,360 --> 00:00:53,320
Ngoài trầm tích, còn có các phân tử,
ni-tơ và phốt-pho.

16
00:00:54,120 --> 00:00:57,280
Những phân tử đó, qua quá trình sinh học

17
00:00:58,600 --> 00:01:03,800
hình thành nên các khu vực,
gọi là "vùng chết"

18
00:01:04,400 --> 00:01:08,560
"Vùng chết" nghe có vẻ đáng lo ngại

19
00:01:09,880 --> 00:01:11,936
nếu bạn là một con cá hay một con cua.

20
00:01:11,960 --> 00:01:13,496
(Cười)

21
00:01:13,520 --> 00:01:16,496
Thậm chí là một con giun nhỏ
trong lớp trầm tích.

22
00:01:16,520 --> 00:01:19,576
Điều này nghĩa là nơi đó không có đủ oxy

23
00:01:19,600 --> 00:01:22,240
cho những sinh vật đó tồn tại.

24
00:01:23,680 --> 00:01:25,416
Vậy, vì sao điều gì đã xảy ra?

25
00:01:25,440 --> 00:01:27,656
Ni-tơ và phốt-pho

26
00:01:27,680 --> 00:01:32,640
kích thích sự tăng trưởng của
loài vi thực vật, gọi là thực vật phù du.

27
00:01:33,760 --> 00:01:39,336
Những động vật nhỏ bé hay động vật phù du
ăn loài thực vật phù du,

28
00:01:39,360 --> 00:01:43,296
cá nhỏ ăn động vật phù du,
cá to lại ăn cá nhỏ

29
00:01:43,320 --> 00:01:46,096
và cứ thế tiếp diễn tạo nên lưới thức ăn.

30
00:01:46,120 --> 00:01:50,656
Vấn đề là hiện nay
có quá nhiều lượng ni-tơ và phốt-pho

31
00:01:50,680 --> 00:01:53,896
dẫn đến có một lượng lớn động vật phù du
bị rơi xuống tầng đáy

32
00:01:53,920 --> 00:01:59,416
và bị phân hủy bởi
loài vi khuẩn tiêu thụ hết lượng oxy.

33
00:01:59,440 --> 00:02:01,200
Đó là sinh học.

34
00:02:01,880 --> 00:02:05,256
Các bạn không thể thấy nó từ mặt nước,

35
00:02:05,280 --> 00:02:07,736
cũng không thể thấy nó 
từ các hình ảnh vệ tinh,

36
00:02:07,760 --> 00:02:09,936
vậy làm cách nào chúng ta biết nó tồn tại?

37
00:02:09,960 --> 00:02:12,736
Một tàu đánh cá
có thể nói cho bạn biết,

38
00:02:12,760 --> 00:02:17,096
khi thả và kéo lưới trong vòng 20 phút

39
00:02:17,120 --> 00:02:18,936
mà vẫn không thu được gì,

40
00:02:18,960 --> 00:02:21,256
khi đó nó biết rằng,
nó đang ở trong 'vùng chết'.

41
00:02:21,280 --> 00:02:23,616
Và họ phải di chuyển đến nơi khác.

42
00:02:23,640 --> 00:02:29,496
Nhưng phải đi đâu nếu khu vực đó
rộng đến hơn 20 ngàn km vuông?

43
00:02:29,520 --> 00:02:31,960
Khoảng kích thước của bang New Jersey.

44
00:02:32,880 --> 00:02:37,136
Bạn quyết định đi xa hơn,

45
00:02:37,160 --> 00:02:39,456
kiếm được ít tiền lời hơn,

46
00:02:39,480 --> 00:02:40,960
hoặc trở lại bến tàu.

47
00:02:42,160 --> 00:02:46,096
Là một nhà khoa học,
tôi sử dụng thiết bị công nghệ cao

48
00:02:46,120 --> 00:02:48,976
cho phép đặt bên hông tàu nghiên cứu,

49
00:02:49,000 --> 00:02:51,856
nó đo lượng ô-xy
và nhiều thông số khác.

50
00:02:51,880 --> 00:02:54,176
Chúng tôi bắt đầu tại sông Mississippi,

51
00:02:54,200 --> 00:02:58,696
di chuyển chéo qua lại vịnh Mexico,
đến tận Texas,

52
00:02:58,720 --> 00:03:03,360
tôi thậm chí thỉnh thoảng còn lẻn vào 
Texas để kiểm nghiệm nguồn nước.

53
00:03:04,560 --> 00:03:08,296
Nhờ số liệu lượng oxy tầng đáy --

54
00:03:08,320 --> 00:03:11,496
từ đó vẽ một bản đồ
mọi số liệu đều nhỏ hơn hai,

55
00:03:11,520 --> 00:03:17,200
bạn sẽ biết được con số thần kỳ
cho thấy cá bắt đầu rời đi.

56
00:03:17,880 --> 00:03:19,960
Tôi thậm chí còn lặn ở 'vùng chết' này.

57
00:03:21,000 --> 00:03:25,016
Chúng tôi cho đặt
các thiết bị đo ô-xy ở ngoài khơi

58
00:03:25,040 --> 00:03:29,440
tính toán liên tục lượng oxy cao hay thấp.

59
00:03:30,360 --> 00:03:33,936
Khi bơi dưới nước,
bạn sẽ thấy rất nhiều cá

60
00:03:33,960 --> 00:03:35,856
hàng tấn cá, đủ loại cá,

61
00:03:35,880 --> 00:03:40,096
kể cả anh bạn của tôi đây,
một chú cá nhồng tôi đã bắt gặp.

62
00:03:40,120 --> 00:03:44,496
Ai cũng bơi hướng này,
còn tôi bơi hướng này với máy quay.

63
00:03:44,520 --> 00:03:45,536
(Cười)

64
00:03:45,560 --> 00:03:50,176
Sau đó, khi xuống độ sâu hơn chín mét,
số lượng cá bắt đầu ít đi.

65
00:03:50,200 --> 00:03:52,376
Và khi tới tầng đáy,

66
00:03:52,400 --> 00:03:54,616
bạn không còn thấy cá nữa.

67
00:03:54,640 --> 00:03:59,296
Không hề có sự sống ở đây,
không có sinh vật nào bơi quanh đó.

68
00:03:59,320 --> 00:04:01,800
Và bạn biết
bạn đang ở trong 'vùng chết'.

69
00:04:03,000 --> 00:04:07,296
Vậy điều gì liên kết giữa
vùng trung Hoa Kỳ

70
00:04:07,320 --> 00:04:09,416
và vịnh Mexico?

71
00:04:09,440 --> 00:04:12,800
Hầu hết lưu vực sông là đất nông nghiệp.

72
00:04:13,720 --> 00:04:17,480
Cụ thể là trồng luân phiên bắp-đậu nành.

73
00:04:18,959 --> 00:04:24,616
Ni-tơ có trong phân hóa học
và phốt-pho ngấm vào đất,

74
00:04:24,640 --> 00:04:27,616
chảy ra sông Mississippi

75
00:04:27,640 --> 00:04:29,840
và cuối cùng đổ ra vịnh Mexico.

76
00:04:30,440 --> 00:04:35,256
Lượng ni-tơ hiện nay
có trong dòng Mississippi

77
00:04:35,280 --> 00:04:37,056
đã tăng gấp ba lần

78
00:04:37,080 --> 00:04:39,296
so với thập niên 50.

79
00:04:39,320 --> 00:04:40,736
Tận ba lần.

80
00:04:40,760 --> 00:04:42,776
Còn phốt-pho thì gấp đôi.

81
00:04:42,800 --> 00:04:47,880
Điều đó có nghĩa là nhiều thực vật phù du
chìm xuống đáy hơn và ít ô-xy hơn.

82
00:04:48,520 --> 00:04:53,000
Đó không phải là đặc điểm tự nhiên
của vịnh mà là do con người gây ra.

83
00:04:54,040 --> 00:04:56,656
Quang cảnh không còn như xưa nữa.

84
00:04:56,680 --> 00:05:01,616
Ở đó từng là đồng cỏ, rừng,
các ao vũng thảo nguyên,

85
00:05:01,640 --> 00:05:05,736
khu vực sống của vịt,
và nhiều thứ khác nữa.

86
00:05:05,750 --> 00:05:08,240
Giờ thì không còn nữa
- chỉ có các luống hoa màu.

87
00:05:08,760 --> 00:05:13,736
Có những cách có thể áp dụng cho
hình thức nông nghiệp này

88
00:05:13,760 --> 00:05:19,056
sử dụng ít phân bón hơn,
có lẽ là sử dụng chính xác hơn.

89
00:05:19,080 --> 00:05:22,496
Và thử nghiệm một số
mô hình nông nghiệp bền vững

90
00:05:22,520 --> 00:05:27,056
như cỏ lúa mì lâu năm,
là loại có rễ mọc sâu hơn

91
00:05:27,080 --> 00:05:29,696
so với loại rễ 15 cm của bắp,

92
00:05:29,720 --> 00:05:34,320
để có thể giữ ni-tơ lại trong đất
và tránh xói mòn đất.

93
00:05:35,320 --> 00:05:39,336
Làm thế nào để thuyết phục
người hàng xóm ở phía Bắc,

94
00:05:39,360 --> 00:05:42,736
có lẽ cách 1.6 ngàn cây số hoặc hơn,

95
00:05:42,760 --> 00:05:48,800
rằng các hoạt động của họ đang gây hại
đến chất lượng nước ở vịnh Mexico?

96
00:05:49,760 --> 00:05:52,896
Đầu tiên, chúng ta có thể đưa họ
về sân sau nhà họ.

97
00:05:52,920 --> 00:05:56,496
Nếu hè này bạn muốn đi bơi
ở Wisconsin

98
00:05:56,520 --> 00:05:58,320
trong hồ nước yêu thích của mình

99
00:05:59,200 --> 00:06:02,416
có thể bạn sẽ gặp thứ này

100
00:06:02,440 --> 00:06:06,936
trông như sơn màu lục bị đổ ra,
mùi cũng giống vậy

101
00:06:06,960 --> 00:06:09,496
loang ra trên bề mặt nước.

102
00:06:09,520 --> 00:06:13,376
Đây là hiện tượng
tảo nở hoa lam lục độc hại

103
00:06:13,400 --> 00:06:16,440
nó không tốt cho sức khỏe của bạn.

104
00:06:17,480 --> 00:06:22,214
Tương tự, ở hồ Erie
vào mùa hè hai năm trước

105
00:06:22,214 --> 00:06:25,536
hiện tượng tảo nở hoa lam lục này
kéo dài mấy trăm dặm

106
00:06:25,560 --> 00:06:29,896
thành phố Toledo, bang Ohio 
không thể uống nước hồ này

107
00:06:29,920 --> 00:06:31,776
trong vài ngày liền.

108
00:06:31,800 --> 00:06:33,536
Nếu theo dõi tin tức,

109
00:06:33,560 --> 00:06:39,480
bạn sẽ biết rằng rất nhiều nơi 
đang gặp vấn đề với nước uống.

110
00:06:41,440 --> 00:06:43,176
Tôi là một nhà khoa học.

111
00:06:43,200 --> 00:06:45,296
Không biết các bạn có nhận ra không.

112
00:06:45,320 --> 00:06:46,560
(Cười)

113
00:06:49,560 --> 00:06:53,656
Dựa vào nền tảng khoa học vững chắc,
tôi công bố các kết quả nghiên cứu

114
00:06:53,680 --> 00:06:58,080
đồng nghiệp của tôi đọc chúng,
tôi được trích dẫn.

115
00:06:58,840 --> 00:07:02,720
Nhưng tôi tin rằng, là một nhà khoa học

116
00:07:03,680 --> 00:07:08,656
lấy tiền hầu hết từ quỹ liên bang 
để sử dụng cho việc nghiên cứu,

117
00:07:08,680 --> 00:07:11,816
tôi có trách nhiệm chia sẻ
vốn hiểu biết của mình

118
00:07:11,840 --> 00:07:13,386
với người dân,

119
00:07:13,410 --> 00:07:17,936
những người đứng đầu các cơ quan
và đại biểu quốc hội

120
00:07:17,960 --> 00:07:22,346
để họ có thể vận dụng nó và hy vọng là,
đưa ra những quyết định đúng đắn

121
00:07:22,380 --> 00:07:24,040
về các chính sách môi trường

122
00:07:24,440 --> 00:07:26,416
(Vỗ tay)

123
00:07:26,440 --> 00:07:27,696
Cảm ơn

124
00:07:27,720 --> 00:07:31,416
(Vỗ tay)

125
00:07:31,440 --> 00:07:35,896
Một trong những cách để làm điều đó
là công bố cho giới truyền thông.

126
00:07:35,920 --> 00:07:40,336
Và Joby Warrick ở tờ "Washington Post"

127
00:07:40,360 --> 00:07:43,336
đăng bức ảnh này lên báo

128
00:07:43,360 --> 00:07:47,800
ngay trên trang bìa vào sáng chủ nhật,
ngay phía trên nếp gấp tờ báo.

129
00:07:48,160 --> 00:07:50,416
Đó là một sự kiện lớn.

130
00:07:50,440 --> 00:07:53,696
Và thượng nghị sĩ John Breaux,
ở bang Louisiana,

131
00:07:53,720 --> 00:07:57,936
nói rằng: "Chúa ơi,
họ nghĩ vịnh Mexico trông tệ đến thế à"

132
00:07:57,960 --> 00:08:00,616
Tôi đáp: "Đúng vậy, ngài biết đấy,
có bằng chứng mà.

133
00:08:00,640 --> 00:08:03,336
Và ta phải làm gì đó 
để khắc phục chuyện này".

134
00:08:03,360 --> 00:08:08,096
Cùng lúc đó, Thượng nghị sĩ 
Olympia Snowe ở bang Maine

135
00:08:08,120 --> 00:08:12,016
cũng đang gặp rắc rối với 
tảo nở hoa độc hại ở vịnh Maine.

136
00:08:12,040 --> 00:08:15,936
Họ đã cùng phối hợp lực lượng,
đây là trường hợp hai đảng phái.

137
00:08:15,960 --> 00:08:17,256
(Cười)


138
00:08:17,280 --> 00:08:19,736
(Vỗ tay)

139
00:08:19,760 --> 00:08:22,656
Họ mời tôi đến giải trình trước quốc hội

140
00:08:22,680 --> 00:08:25,736
và tôi nói "Tôi chỉ biết đuổi bắt 
mấy con cua ở Nam Texas thôi,

141
00:08:25,760 --> 00:08:27,176
không biết giải trình đâu"

142
00:08:27,200 --> 00:08:28,416
(Cười)

143
00:08:28,440 --> 00:08:29,656
Nhưng tôi đã làm được.

144
00:08:29,680 --> 00:08:31,176
(Tiếng hoan hô)

145
00:08:31,200 --> 00:08:32,775
Thậm chí, dự luật được thông qua,

146
00:08:32,799 --> 00:08:35,496
nó được gọi là - yeah, yay!

147
00:08:35,520 --> 00:08:38,616
Nó được gọi là Tảo Nở Hoa Gây Hại

148
00:08:38,640 --> 00:08:43,336
và Nghiên cứu máu thiếu ô-xy
và Đạo luật kiểm soát năm 1998.

149
00:08:43,360 --> 00:08:44,816
(Cười)

150
00:08:44,840 --> 00:08:48,176
(Vỗ tay)

151
00:08:48,200 --> 00:08:49,416
Cảm ơn.

152
00:08:49,440 --> 00:08:52,386
Đó là lý do tại sao chúng tôi gọi nó là 
dự luật Snowe-Breaux.

153
00:08:52,406 --> 00:08:53,580
(Cười)

154
00:08:54,400 --> 00:09:00,920
Chúng tôi tham dự hội thảo năm 2001

155
00:09:01,800 --> 00:09:04,576
do Học viện Khoa học Quốc gia tổ chức

156
00:09:04,600 --> 00:09:08,920
bàn về các loại phân bón, ni-tơ 
và chất lượng nước kém.

157
00:09:09,880 --> 00:09:13,496
Tất cả các diễn giả đều là cựu thống đốc

158
00:09:13,520 --> 00:09:15,360
của bang New Jersey.

159
00:09:16,640 --> 00:09:18,776
Và cô ấy ...

160
00:09:18,800 --> 00:09:23,656
Tôi biết cô ấy hoàn toàn
nghiêm túc khi nhìn xuống khán giả

161
00:09:23,680 --> 00:09:26,816
và tự nhủ "Chắc chắn cô ấy đang nhìn mình"

162
00:09:26,840 --> 00:09:30,856
"Tôi thật sự mệt mỏi khi họ 
cứ gọi việc này là New Jersey.

163
00:09:30,880 --> 00:09:34,736
Chọn một bang khác đi, bang nào cũng được,
tôi không muốn nghe cái tên đó nữa"

164
00:09:34,760 --> 00:09:40,056
Nhưng cô ấy đã thuyết phục được
tổng thống George H.W. Bush's

165
00:09:40,086 --> 00:09:44,136
chấp nhận kế hoạch hành động

166
00:09:44,160 --> 00:09:46,990
nhờ vậy chúng tôi có được 
các mục tiêu về môi trường

167
00:09:47,960 --> 00:09:50,150
và tìm ra cách giải quyết chúng.

168
00:09:52,000 --> 00:09:55,270
Vùng Trung Tây Hoa Kì không cung cấp 
lương thực cho cả thế giới.

169
00:09:55,880 --> 00:10:01,616
Nơi này chỉ tập trung chăn nuôi 
gà, lợn và gia súc

170
00:10:01,640 --> 00:10:03,896
và sản xuất ethanol

171
00:10:03,920 --> 00:10:06,296
có trong xăng

172
00:10:06,320 --> 00:10:09,320
điều này đã được quy định 
trong chính sách liên bang.

173
00:10:10,160 --> 00:10:11,640
Chúng ta có thể làm tốt hơn thế

174
00:10:13,400 --> 00:10:15,640
Chúng ta cần đưa ra những quyết định

175
00:10:16,880 --> 00:10:21,000
để trở nên tiết kiệm hơn

176
00:10:22,840 --> 00:10:27,080
và giảm sự lệ thuộc vào ni-tơ.

177
00:10:27,920 --> 00:10:30,096
Nó giống như giảm dấu chân các-bon vậy

178
00:10:30,120 --> 00:10:33,136
nhưng lần này là giảm dấu chân ni-tơ.

179
00:10:33,160 --> 00:10:37,560
Tôi đã thực hiện việc này 
bằng cách không ăn nhiều thịt,

180
00:10:38,360 --> 00:10:40,456
thi thoảng tôi vẫn ăn một ít,

181
00:10:40,480 --> 00:10:41,960
không sử dụng dầu ăn từ bắp

182
00:10:43,240 --> 00:10:47,656
chạy loại xe không sử dụng
nhiên liệu từ khí ethanol

183
00:10:47,680 --> 00:10:49,480
mà lại đi được xa hơn.

184
00:10:50,520 --> 00:10:53,086
Chỉ những điều như thế 
cũng đủ tạo nên sự khác biệt.

185
00:10:53,086 --> 00:10:56,736
Vì vậy tôi muốn không chỉ các bạn,

186
00:10:56,760 --> 00:11:00,176
mà là tất cả mọi người đặc biệt là 
những người ở vùng Trung Tây Hoa Kì

187
00:11:00,200 --> 00:11:05,160
hãy nghĩ xem bạn đang sử dụng đất trồng
ra sao và làm thế nào để tạo ra khác biệt.

188
00:11:06,040 --> 00:11:09,000
Những việc tôi làm chỉ là những bước nhỏ.

189
00:11:10,320 --> 00:11:14,016
Để có thể thay đổi cả một
nền nông nghiệp ở Mỹ

190
00:11:14,040 --> 00:11:16,936
sẽ cần nhiều bước tiến lớn hơn.

191
00:11:16,960 --> 00:11:20,990
Để biến điều này sự thật, 
cần sự góp sức của chính phủ và người dân.

192
00:11:21,360 --> 00:11:22,680
Chúng ta có thể làm được.

193
00:11:23,280 --> 00:11:27,456
Tôi có niềm tin mãnh liệt rằng 
ta có thể áp dụng khoa học

194
00:11:27,480 --> 00:11:31,960
cùng với các chính sách và tạo 
nên sự phát triển cho môi trường này

195
00:11:32,560 --> 00:11:35,016
Tất cả chúng ta đều muốn 
có môi trường trong lành.

196
00:11:35,040 --> 00:11:37,616
Ta có thể cùng bắt tay thực hiện điều đó

197
00:11:37,640 --> 00:11:41,936
để không còn những 
"vùng chết" ở vịnh Mexico nữa.

198
00:11:41,960 --> 00:11:43,176
Xin cảm ơn.

199
00:11:43,200 --> 00:11:49,280
(Vỗ tay)