1
00:00:00,106 --> 00:00:01,530
Mašinu o kojoj ću vam govoriti nazivam

2
00:00:01,530 --> 00:00:03,204
najvećom mašinom koja nikad nije postojala.

3
00:00:03,204 --> 00:00:05,203
Ona nikad nije napravljena,

4
00:00:05,203 --> 00:00:07,583
a ipak, biće napravljena.

5
00:00:07,583 --> 00:00:09,575
Bila je dizajnirana

6
00:00:09,575 --> 00:00:11,926
mnogo pre nego što je
iko pomislio na kompjutere.

7
00:00:11,926 --> 00:00:14,075
Ako znate bilo šta o istoriji kompjutera,

8
00:00:14,075 --> 00:00:16,595
onda znate da su '30-ih i '40-ih

9
00:00:16,595 --> 00:00:19,150
napravljeni jednostavni kompjuteri

10
00:00:19,150 --> 00:00:21,943
kojima je počela današnja kompjuterska revolucija

11
00:00:21,943 --> 00:00:23,229
i bili biste u pravu,

12
00:00:23,229 --> 00:00:25,711
osim što biste promašili vek.

13
00:00:25,711 --> 00:00:27,351
Prvi računar ikad napravljen je dizajniran

14
00:00:27,351 --> 00:00:31,023
1830-ih i 1840-ih,
a ne 1930-ih i 1940-ih.

15
00:00:31,023 --> 00:00:33,351
Bio je dizajniran i njegovi delovi su prototip,

16
00:00:33,351 --> 00:00:35,487
delovi toga su napravljeni ovde

17
00:00:35,487 --> 00:00:37,480
u Južnom Kensingtonu.

18
00:00:37,480 --> 00:00:40,799
Tu mašinu je napravio ovaj momak,
Čarls Bebidž.

19
00:00:40,799 --> 00:00:42,555
Imam velike simpatije prema Čarlsu Bebidžu

20
00:00:42,555 --> 00:00:45,164
jer mu je kosa uvek ovako raščupana

21
00:00:45,164 --> 00:00:47,505
na svakoj slici.
(Smeh)

22
00:00:47,505 --> 00:00:49,352
Bio je veoma bogat,
na neki način

23
00:00:49,352 --> 00:00:51,365
deo britanske aristokratije

24
00:00:51,365 --> 00:00:53,704
i subotom uveče u Merilbonu

25
00:00:53,704 --> 00:00:56,135
ako ste bili intelektualac tog perioda,

26
00:00:56,135 --> 00:00:57,631
bili biste pozivani u njegovu kuću

27
00:00:57,631 --> 00:01:00,590
na soare - a on je pozivao sve:

28
00:01:00,590 --> 00:01:04,022
kraljeve, vojvodu od Velingtona, 
mnoge, mnoge poznate ljude -

29
00:01:04,022 --> 00:01:06,543
i pokazivao bi neki
od svojih mehaničkih uređaja.

30
00:01:06,543 --> 00:01:09,583
Zaista mi nedostaje taj period, 
kada je bilo moguće

31
00:01:09,583 --> 00:01:11,931
ići na soare i videti predstavljanje

32
00:01:11,931 --> 00:01:13,044
mehaničkog kompjutera.
(Smeh)

33
00:01:13,044 --> 00:01:16,310
Ali Bebidž,

34
00:01:16,310 --> 00:01:18,044
rođen na kraju 18. veka je bio

35
00:01:18,044 --> 00:01:20,088
prilično poznat matematičar.

36
00:01:20,088 --> 00:01:23,231
Imao je isto mesto koje je imao Njutn
na Kembridžu,

37
00:01:23,231 --> 00:01:25,743
a koje je doskora držao Stiven Hoking.

38
00:01:25,743 --> 00:01:28,598
Manje je poznat od njih jer je došao do ideje

39
00:01:28,598 --> 00:01:31,748
da napravi mehaničke uređaje za računanje,

40
00:01:31,748 --> 00:01:34,033
ali nikad ih nije napravio.

41
00:01:34,033 --> 00:01:37,318
Razlog zašto ih nije napravio je to
što je bio klasični zaluđenik.

42
00:01:37,318 --> 00:01:39,329
Svaki put kad bi imao ideju, pomislio bi:

43
00:01:39,329 --> 00:01:40,777
"To je sjajno, 
napraviću ovo.

44
00:01:40,777 --> 00:01:43,372
Potrošiću čitavo bogatstvo. 
Imam još bolju ideju.

45
00:01:43,372 --> 00:01:45,732
Radiću na ovoj. (Smeh)
I napraviću ovu."

46
00:01:45,732 --> 00:01:48,612
Tako je radio sve dok ga sir Robert Pil, 
tadašnji premijer

47
00:01:48,612 --> 00:01:51,076
nije bukvalno izbacio iz Dauning Strita 10

48
00:01:51,076 --> 00:01:53,517
i izbacujući ga, 
rekao je:

49
00:01:53,517 --> 00:01:56,669
"Želim vam lep dan, gospodine." 
(Smeh)

50
00:01:56,669 --> 00:01:58,649
Stvar koju je dizajnirao
je ovo čudovište ovde,

51
00:01:58,649 --> 00:02:02,088
analitička mašina. 
Da biste imali predstavu,

52
00:02:02,088 --> 00:02:03,960
ovo je pogled odozgo.

53
00:02:03,960 --> 00:02:07,073
Svaki od ovih krugova je zupčanik, 
gomila zupčanika

54
00:02:07,073 --> 00:02:10,309
i ova stvar je velika kao parna lokomotiva.

55
00:02:10,309 --> 00:02:12,300
Želim da zamislite

56
00:02:12,300 --> 00:02:14,944
ovu džinovsku mašinu.
Čuli smo ove divne zvuke

57
00:02:14,944 --> 00:02:16,704
- kako bi ova stvar zvučala.

58
00:02:16,704 --> 00:02:18,481
Želim da vas sprovedem
kroz arhitekturu te mašine

59
00:02:18,481 --> 00:02:19,960
- zbog toga je to arhitektura kompjutera -

60
00:02:19,960 --> 00:02:23,287
i da vam ispričam o ovoj mašini, 
koja je kompjuter.

61
00:02:23,287 --> 00:02:26,690
Pričajmo o memoriji. 
Memorija je

62
00:02:26,690 --> 00:02:28,937
veoma nalik današnjoj memoriji,

63
00:02:28,937 --> 00:02:31,639
osim što je cela napravljena od metala,

64
00:02:31,639 --> 00:02:35,183
gomile i gomile zupčanika, 
visoka je 30 zupčanika.

65
00:02:35,183 --> 00:02:37,253
Zamislite stvar ovoliko visoku

66
00:02:37,253 --> 00:02:39,008
od stotina zupčanika

67
00:02:39,008 --> 00:02:40,898
i oni imaju brojeve na sebi.

68
00:02:40,898 --> 00:02:43,317
To je decimalna mašina. 
Sve je decimalno.

69
00:02:43,317 --> 00:02:44,902
Pomislio je da koristi binarni kod. 
Problem

70
00:02:44,902 --> 00:02:46,620
kod binarnog koda je da bi tad 
mašina bila toliko visoka

71
00:02:46,620 --> 00:02:49,937
da bi bilo smešno. 
A i sad je ogromna.

72
00:02:49,937 --> 00:02:51,996
Dakle, dobio je memoriju.

73
00:02:51,996 --> 00:02:54,403
Memorija su ovi delovi ovde.

74
00:02:54,403 --> 00:02:56,733
Vidite ih ovako.

75
00:02:56,733 --> 00:03:01,268
Ovo čudovište je CPU, 
čip, ako želite.

76
00:03:01,268 --> 00:03:03,518
Svakako, on je ovako velik.

77
00:03:03,518 --> 00:03:06,431
Potpuno mehanički. 
Cela ova mašina je mehanička.

78
00:03:06,431 --> 00:03:10,572
Ovo je slika prototipa za jedan deo CPU-a

79
00:03:10,572 --> 00:03:12,711
koji je u Naučnom muzeju.

80
00:03:12,711 --> 00:03:16,343
Ovaj CPU može da uradi 
četiri osnovne aritmetičke funkcije -

81
00:03:16,343 --> 00:03:18,796
sabiranje, množenje,
oduzimanje, deljenje -

82
00:03:18,796 --> 00:03:21,804
što je već mali podvig u metalu,

83
00:03:21,804 --> 00:03:24,433
ali takođe može da uradi 
nešto što kompjuter radi,

84
00:03:24,433 --> 00:03:26,132
a kalkulator ne može:

85
00:03:26,132 --> 00:03:30,070
ova mašina može da proveri 
svoju unutrašnju memoriju i napravi odluku.

86
00:03:30,070 --> 00:03:32,936
Za osnovne programere 
može da uradi "ako onda",

87
00:03:32,936 --> 00:03:35,076
što u osnovi čini kompjuter.

88
00:03:35,076 --> 00:03:39,674
Može da računa. Ne samo sračunavanje. 
Može više.

89
00:03:39,674 --> 00:03:42,355
Ako pogledamo ovo,
pa stanemo na momenat

90
00:03:42,355 --> 00:03:44,226
i pomislimo o današnjim čipovima, 
ne možemo

91
00:03:44,226 --> 00:03:48,041
pogledati unutar silikonskog čipa. 
Toliko je sićušan.

92
00:03:48,041 --> 00:03:49,842
Ali ako bismo mogli, videli bismo

93
00:03:49,842 --> 00:03:51,664
nešto nalik ovom.

94
00:03:51,664 --> 00:03:54,611
Postoji ova neverovatna složenost u CPU-u

95
00:03:54,611 --> 00:03:57,303
i ova neverovatna pravilnost u memoriji.

96
00:03:57,303 --> 00:03:58,965
Ako ste ikad videli sliku
kroz elektronski mikroskop,

97
00:03:58,965 --> 00:04:00,934
videli biste ovo. Izgleda isto,

98
00:04:00,934 --> 00:04:03,500
tu je ovaj deo koji je 
neverovatno komplikovan.

99
00:04:03,500 --> 00:04:07,483
Ceo ovaj mehanizam od zupčanika 
radi ono što radi kompjuter,

100
00:04:07,483 --> 00:04:09,576
ali svakako potrebno je isprogramirati tu stvar

101
00:04:09,576 --> 00:04:12,601
i Bebidž je koristio tehnologiju svog vremena

102
00:04:12,601 --> 00:04:16,247
koja se ponovo pojavila '50-ih, '60-ih i '70-ih,

103
00:04:16,247 --> 00:04:19,116
a to su bušene kartice. Ovo ovde

104
00:04:19,116 --> 00:04:21,940
je jedan od tri čitača kartica

105
00:04:21,940 --> 00:04:25,620
i ovo je program u Naučnom muzeju, 
ne tako daleko odavde,

106
00:04:25,620 --> 00:04:30,013
koji je napravio Čarls Bebidž,

107
00:04:30,013 --> 00:04:31,881
koji čeka tamo - možete ga videti -

108
00:04:31,881 --> 00:04:34,322
kako čeka da naprave mašinu.

109
00:04:34,322 --> 00:04:37,742
Tamo je ne samo jedna od ovih,
već mnoge.

110
00:04:37,742 --> 00:04:40,832
Pripremio je programe, 
očekujući da će se to desiti.

111
00:04:40,832 --> 00:04:42,805
Koristili su bušene kartice
jer je Žakard

112
00:04:42,805 --> 00:04:44,977
u Francuskoj napravio Žakardov razboj

113
00:04:44,977 --> 00:04:47,655
koji je tkao ove neverovatne uzorke,
koje kontrolišu bušene kartice,

114
00:04:47,655 --> 00:04:50,287
pa je samo menjao namenu 
tehnologije tog vremena

115
00:04:50,287 --> 00:04:52,392
i kao i sve ostalo, 
on je koristio tehnologiju

116
00:04:52,392 --> 00:04:57,139
svog vremena 1830-ih, 1840-ih, 1850-ih, 
zupčanike, paru,

117
00:04:57,139 --> 00:05:01,077
mehaničke uređaje. 
Ironično, iste godine

118
00:05:01,077 --> 00:05:03,249
kad i Čarls Bebidž, 
rodio se i Majkl Faradej,

119
00:05:03,249 --> 00:05:05,926
koji će napraviti revoluciju svega

120
00:05:05,926 --> 00:05:08,439
sa dinamom, transformatorima
i takvim stvarima.

121
00:05:08,439 --> 00:05:11,597
Bebidž je želeo da koristi proverenu tehnologiju,

122
00:05:11,597 --> 00:05:13,150
paru i slično.

123
00:05:13,150 --> 00:05:14,823
Bila su mu potrebna pomoćna sredstva,

124
00:05:14,823 --> 00:05:16,495
Očigledno, sada imate kompjuter.

125
00:05:16,495 --> 00:05:18,884
Imate bušene kartice, CPU i memoriju.

126
00:05:18,884 --> 00:05:20,819
Potrebna su vam pomoćna sredstva uz to.

127
00:05:20,819 --> 00:05:22,447
Nećete samo to imati.

128
00:05:22,447 --> 00:05:25,275
Prvo, imate zvuk. Imali ste zvono,

129
00:05:25,275 --> 00:05:27,429
pa ako je bilo šta išlo loše - 
(Smeh) -

130
00:05:27,429 --> 00:05:29,774
ili je mašini bilo potrebno da neko asistira,

131
00:05:29,774 --> 00:05:31,744
postojalo je zvonce koje je moglo da zazvoni. 
(Smeh)

132
00:05:31,744 --> 00:05:33,280
To je u stvari bila instrukcija na bušenoj kartici

133
00:05:33,280 --> 00:05:36,182
koja je govorila "zazvoni". 
Možete da zamislite ovo "ting!"

134
00:05:36,182 --> 00:05:38,382
Zamislite, zastanite, zamislite sve ove zvuke,

135
00:05:38,382 --> 00:05:39,463
ove: "Klik, klak, klik klik klik",

136
00:05:39,463 --> 00:05:42,400
parnu mašinu: "Ding", zar ne?
(Smeh)

137
00:05:42,400 --> 00:05:44,835
Potreban vam je štampač, 
očigledno svakom je potreban štampač.

138
00:05:44,835 --> 00:05:47,843
Ovo je u stvari slika mehanizma za štampu

139
00:05:47,843 --> 00:05:50,326
za još jednu njegovu mašinu, 
koja se zove diferencijalna mašina br.2,

140
00:05:50,326 --> 00:05:52,261
koja nikad nije napravljena, 
ali koju je Naučni muzej

141
00:05:52,261 --> 00:05:54,432
napravio '80-ih i '90-ih.

142
00:05:54,432 --> 00:05:56,707
To je potpuno mehanički štampač.

143
00:05:56,707 --> 00:05:59,405
Štampa samo brojeve jer je on 
bio opsednut brojevima,

144
00:05:59,405 --> 00:06:02,922
štampa ih na papir i čak pravi prelom,

145
00:06:02,922 --> 00:06:05,694
tako da kad dođete do kraja reda, 
ide ovako.

146
00:06:05,694 --> 00:06:07,344
Takođe vam je potrebna grafika, zar ne?

147
00:06:07,344 --> 00:06:08,900
Mislim, ako želite bilo šta sa grafikom,

148
00:06:08,900 --> 00:06:11,496
rekao je: "Dakle, potreban mi je ploter. 
Imam ogroman papir

149
00:06:11,496 --> 00:06:13,604
i pero i napraviću plot."

150
00:06:13,604 --> 00:06:15,434
Tako da je dizajnirao i ploter.

151
00:06:15,434 --> 00:06:19,359
Znate, tog momenta, 
mislim da je dobio prilično

152
00:06:19,359 --> 00:06:20,890
dobru mašinu.

153
00:06:20,890 --> 00:06:23,580
Tu se pojavljuje ova žena,
Ada Lavlejs.

154
00:06:23,580 --> 00:06:26,301
Zamislite ove soaree, sve što je sjajno 
i dobro zajedno dolazi.

155
00:06:26,301 --> 00:06:29,393
Ova dama je kćerka ludog, lošeg

156
00:06:29,393 --> 00:06:31,815
i opasnog lorda Bajrona,

157
00:06:31,815 --> 00:06:34,335
a njena majka je bila 
pomalo zabrinuta da može biti

158
00:06:34,335 --> 00:06:37,192
da je nasledila ponešto 
od lord Bajronovog ludila i zloće,

159
00:06:37,192 --> 00:06:40,430
pomislila je: "Znam rešenje: 
matematika je rešenje.

160
00:06:40,430 --> 00:06:43,379
Učiće matematiku. To će je smiriti."

161
00:06:43,379 --> 00:06:47,135
(Smeh)
Jer, kao što se zna

162
00:06:47,135 --> 00:06:51,050
nikad nije bilo matematičara 
koji je poludeo,

163
00:06:51,050 --> 00:06:53,451
pa će to biti dobro.
(Smeh)

164
00:06:53,451 --> 00:06:56,789
Sve će biti dobro. 
Dobila je matematičku obuku

165
00:06:56,789 --> 00:06:59,527
i zajedno je sa majkom
na nekom od tih soarea,

166
00:06:59,527 --> 00:07:02,317
Čarls Bebidž vadi jednu od svojih mašina.

167
00:07:02,317 --> 00:07:04,151
Vojvoda od Velingtona je tu, znate

168
00:07:04,151 --> 00:07:05,723
on pokazuje mašinu

169
00:07:05,723 --> 00:07:09,474
i ona je shvata. Ona je jedina osoba 
za vreme njegovog života

170
00:07:09,474 --> 00:07:10,766
koja je rekla: "Razumem šta to radi

171
00:07:10,766 --> 00:07:12,973
i shvatam budućnost te mašine".

172
00:07:12,973 --> 00:07:16,060
Mnogo joj dugujemo,
jer znamo

173
00:07:16,060 --> 00:07:19,037
mnogo o mašini koju je 
Bebidž nameravao da napravi,

174
00:07:19,037 --> 00:07:20,640
upravo zbog nje.

175
00:07:20,640 --> 00:07:23,397
Neki ljudi je nazivaju prvim programerom.

176
00:07:23,397 --> 00:07:26,783
To je zapravo zbog jednog rada koji je prevela.

177
00:07:26,783 --> 00:07:29,694
To je program napisan posebnim stilom.

178
00:07:29,694 --> 00:07:33,263
Nije istorijski, potpuno tačno 
da je ona prvi programer,

179
00:07:33,263 --> 00:07:35,316
ona je uradila nešto još više.

180
00:07:35,316 --> 00:07:36,886
Pre nego da je programer,

181
00:07:36,886 --> 00:07:39,058
videla je nešto što Bebidž nije.

182
00:07:39,058 --> 00:07:42,242
Bebidž je potpuno bio opsednut matematikom.

183
00:07:42,242 --> 00:07:46,191
Pravio je mašinu koja će raditi matematiku,

184
00:07:46,191 --> 00:07:49,450
a Lavlejs je rekla: "Možeš da uradiš 
mnogo više od matematike

185
00:07:49,450 --> 00:07:52,285
na ovoj mašini." 
I kao svi,

186
00:07:52,285 --> 00:07:53,910
svi u ovoj prostoriji već imaju kompjuter,

187
00:07:53,910 --> 00:07:55,964
svi imaju telefon.

188
00:07:55,964 --> 00:07:58,192
Ako pogledate u taj telefon, 
svaka stvar u njemu

189
00:07:58,192 --> 00:08:00,207
ili kompjuteru ili bilo kom drugom 
uređaju za računanje

190
00:08:00,207 --> 00:08:02,288
je matematika. Na kraju 
sve se svodi na brojeve.

191
00:08:02,288 --> 00:08:06,981
Bez obzira da li je video ili tekst 
ili muzika ili glas, sve su to brojevi

192
00:08:06,981 --> 00:08:10,961
ispod svega se dešavaju matematičke funkcije

193
00:08:10,961 --> 00:08:13,066
i Lavlejs je rekla:
"Samo zbog toga što

194
00:08:13,066 --> 00:08:16,388
obavlja matematičke funkcije i simbole,

195
00:08:16,388 --> 00:08:18,635
ne znači da ove stvari 
ne mogu da predstavljaju

196
00:08:18,635 --> 00:08:21,988
druge stvari u realnosti, kao muziku."

197
00:08:21,988 --> 00:08:24,722
Ovo je bio ogroman iskorak, 
jer Bebidž je govorio:

198
00:08:24,722 --> 00:08:26,944
"Možemo sračunati ove 
neverovatne funkcije i odštampati

199
00:08:26,944 --> 00:08:30,612
tabele i brojeve i iscrtati grafikone",
- (Smeh) -

200
00:08:30,612 --> 00:08:32,508
i Lavlejs na to: 
"Pogledaj,

201
00:08:32,508 --> 00:08:34,984
ova stvar može čak 
da komponuje muziku, ako joj

202
00:08:34,984 --> 00:08:38,532
daš prezentaciju muzike u brojevima."

203
00:08:38,532 --> 00:08:40,101
To je ono što ja nazivam Lavlejs iskorak.

204
00:08:40,101 --> 00:08:43,838
Kada kažete da je programerka, 
ona je napravila neke programe,

205
00:08:43,838 --> 00:08:46,975
ali stvarnost je da će budućnost biti

206
00:08:46,975 --> 00:08:49,171
mnogo, mnogo više od ovog.

207
00:08:49,171 --> 00:08:51,350
Sto godina kasnije, 
pojavljuje se ovaj momak,

208
00:08:51,350 --> 00:08:56,803
Alan Turing i 1936. smišlja kompjuter nanovo.

209
00:08:56,803 --> 00:08:59,380
Svakako, Bebidževa mašina je potpuno mehanička.

210
00:08:59,380 --> 00:09:01,911
Turingova mašina je potpuno teorijska.

211
00:09:01,911 --> 00:09:04,702
Oba ova momka su došla 
sa matematičkom perspektivom,

212
00:09:04,702 --> 00:09:07,255
ali Turing nam je rekao
nešto veoma značajno.

213
00:09:07,255 --> 00:09:10,190
Postavio je osnove nauke o kompjuterima

214
00:09:10,190 --> 00:09:12,303
i rekao je:

215
00:09:12,303 --> 00:09:15,490
"Nije važno kako pravite kompjuter."

216
00:09:15,490 --> 00:09:17,368
Nije važno da li je kompjuter mehanički,

217
00:09:17,368 --> 00:09:21,778
kao Bebidžev ili elektronski, 
kao današnji računari

218
00:09:21,778 --> 00:09:24,582
ili verovatno u budućnosti,
mobilni ili ponovo

219
00:09:24,582 --> 00:09:27,728
mehanički, kada uđemo u nanotehnologiju.

220
00:09:27,728 --> 00:09:29,765
Ponovo možemo da se vratimo Bebidževoj mašini

221
00:09:29,765 --> 00:09:32,341
i napravimo je sićušnom. 
Sve te stvari su kompjuteri.

222
00:09:32,341 --> 00:09:33,973
Tu je taj osećaj suštine kompjutera.

223
00:09:33,973 --> 00:09:35,978
Naziva se Čurč-Turingova teza.

224
00:09:35,978 --> 00:09:38,645
Iznenada dobijate ovu vezu koja kaže da je

225
00:09:38,645 --> 00:09:40,868
stvar koju je Bebidž napravio, zaista kompjuter.

226
00:09:40,868 --> 00:09:43,693
U stvari, mogao je da uradi sve što danas radimo

227
00:09:43,693 --> 00:09:48,525
sa kompjuterima, samo veoma sporo.
(Smeh)

228
00:09:48,525 --> 00:09:50,631
Da bih vam predočio kako sporo,

229
00:09:50,631 --> 00:09:54,470
imao je oko 1k memorije.

230
00:09:54,470 --> 00:09:57,388
Koristio je bušene kartice, 
koje su se ubacivale

231
00:09:57,388 --> 00:10:03,148
i išao je oko 10 000 puta sporije 
nego prvi ZX81.

232
00:10:03,148 --> 00:10:04,751
Imao je radnu memoriju.

233
00:10:04,751 --> 00:10:07,930
Ako ste hteli, mogli ste 
dodati dodatnu memoriju.

234
00:10:07,930 --> 00:10:10,256
(Smeh) 
Dakle, gde nas to dovodi?

235
00:10:10,256 --> 00:10:11,864
Postoje planovi.

236
00:10:11,864 --> 00:10:14,797
U Svindonu, u arhivi Naučnog muzeja,

237
00:10:14,797 --> 00:10:16,491
postoje stotine planova i hiljade strana

238
00:10:16,491 --> 00:10:19,960
zapisa Čarlsa Bebidža o 
ovoj analitičkoj mašini.

239
00:10:19,960 --> 00:10:23,921
Jedan od njih je set planova, 
koje nazivamo Plan 28

240
00:10:23,921 --> 00:10:26,075
i to je takođe naziv dobrotvorne ustanove 
koju sam osnovao

241
00:10:26,075 --> 00:10:28,809
sa Doronom Svejdom,
koji je kustos računarstva

242
00:10:28,809 --> 00:10:31,048
u Naučnom muzeju
i takođe osoba koja

243
00:10:31,048 --> 00:10:32,478
vodi ceo projekat izgradnje 
diferencijalnpg uređaja

244
00:10:32,478 --> 00:10:35,036
i naš plan je da ga napravimo.

245
00:10:35,036 --> 00:10:38,902
Ovde u Južnom Kensingtonu, 
napravićemo analitičku mašinu.

246
00:10:38,902 --> 00:10:40,904
Projekat ima brojne delove.

247
00:10:40,904 --> 00:10:43,424
Jedan od njih je skeniranje Bebidževe arhive.

248
00:10:43,424 --> 00:10:45,346
To je urađeno. 
Drugi deo je proučavanje

249
00:10:45,346 --> 00:10:48,456
svih planova da bismo odredili šta da pravimo.

250
00:10:48,456 --> 00:10:52,900
Treći deo je kompjuterska simulacija te mašine

251
00:10:52,900 --> 00:10:55,823
i poslednji deo je fizička izgradnja 
u Naučnom muzeju.

252
00:10:55,823 --> 00:10:58,399
Kada je naparavimo, konačno 
možete razumeti kako kompjuter radi

253
00:10:58,399 --> 00:11:00,233
jer ćete ispred sebe imati 
umesto sićušnog čipa

254
00:11:00,233 --> 00:11:02,843
ovu ogromnu stvar i reći:
"Ah,

255
00:11:02,843 --> 00:11:06,178
vidim memoriju kako radi,
CPU u radu,

256
00:11:06,178 --> 00:11:10,045
čujem da radi. Verovatno mogu 
da ga omirišem kako radi". (Smeh)

257
00:11:10,045 --> 00:11:12,644
A u međuvremenu, uradićemo simulaciju.

258
00:11:12,644 --> 00:11:14,401
Bebidž je zapisao,

259
00:11:14,401 --> 00:11:16,019
dok god postoji analitički uređaj,

260
00:11:16,019 --> 00:11:19,723
sigurno će voditi budući pravac nauke.

261
00:11:19,723 --> 00:11:21,568
Svakako, nikad ga nije napravio, 
jer je uvek petljao

262
00:11:21,568 --> 00:11:23,650
sa novim planovima, ali kada je napravljen,

263
00:11:23,650 --> 00:11:27,160
1940-ih sve se promenilo.

264
00:11:27,160 --> 00:11:28,983
Daću vam samo mali uvid u to 
kako izgleda

265
00:11:28,983 --> 00:11:31,616
u pokretu, pomoću video snimka koji pokazuje

266
00:11:31,616 --> 00:11:36,210
samo jedan deo CPU mehanizma u radu.

267
00:11:39,210 --> 00:11:42,209
Ovo su samo tri seta zupčanika

268
00:11:42,209 --> 00:11:45,031
i dodaće se još.
Ovo je mehanizam za dodavanje

269
00:11:45,031 --> 00:11:47,688
u akciji, pa možete da zamislite 
ovu gigantsku mašinu.

270
00:11:47,688 --> 00:11:48,847
Dajte mi pet godina.

271
00:11:48,847 --> 00:11:51,191
Pre 2030-ih će se desiti, 
imaćemo je.

272
00:11:51,191 --> 00:11:54,161
Hvala vam mnogo.
(Aplauz)