WEBVTT

00:00:00.106 --> 00:00:01.530
De machine waarover ik ga praten,

00:00:01.530 --> 00:00:03.204
is volgens mij de prachtigste machine 
die nooit heeft bestaan.

00:00:03.204 --> 00:00:05.203
Ze werd nooit gebouwd

00:00:05.203 --> 00:00:07.583
en zal toch worden gebouwd.

00:00:07.583 --> 00:00:09.575
Het was een machine 
die werd ontworpen

00:00:09.575 --> 00:00:11.926
lang voordat iemand aan computers dacht.

NOTE Paragraph

00:00:11.926 --> 00:00:14.075
Als je iets kent 
van de geschiedenis van computers,

00:00:14.075 --> 00:00:16.595
dan weet je dat in de jaren 30 en 40

00:00:16.595 --> 00:00:19.150
eenvoudige computers werden gemaakt.

00:00:19.150 --> 00:00:21.943
Daarmee begon de computerrevolutie 
die we vandaag kennen.

00:00:21.943 --> 00:00:23.229
Je zou gelijk hebben

00:00:23.229 --> 00:00:25.711
behalve dan dat je je van eeuw vergist.

00:00:25.711 --> 00:00:27.351
De eerste computer werd ontworpen

00:00:27.351 --> 00:00:31.023
tussen 1830 en 1840 
en niet tussen 1930 en 1940.

00:00:31.023 --> 00:00:33.351
Van delen ervan 
werden prototypes gemaakt,

00:00:33.351 --> 00:00:35.487
en die staan hier

00:00:35.487 --> 00:00:37.480
in South Kensington.

NOTE Paragraph

00:00:37.480 --> 00:00:40.799
Die machine werd gebouwd 
door deze man, Charles Babbage.

00:00:40.799 --> 00:00:42.555
Nu heb ik een grote affiniteit 
met Charles Babbage

00:00:42.555 --> 00:00:45.164
omdat zijn haar altijd nogal in de war is

00:00:45.164 --> 00:00:47.505
op elke afbeelding. (Gelach)

00:00:47.505 --> 00:00:49.352
Hij was een zeer rijk man,

00:00:49.352 --> 00:00:51.365
lid van de Britse aristocratie.

00:00:51.365 --> 00:00:53.704
Als je op een zaterdagnacht in Marylebone

00:00:53.704 --> 00:00:56.135
deel uitmaakte van de toenmalige intelligentsia,

00:00:56.135 --> 00:00:57.631
werd je bij hem thuis uitgenodigd

00:00:57.631 --> 00:01:00.590
voor een soiree — en hij nodigde iedereen uit:

00:01:00.590 --> 00:01:04.022
koningen, de hertog van Wellington, 
vele, vele beroemde mensen —

00:01:04.022 --> 00:01:06.543
en hij zou je zijn mechanische machines 
hebben getoond.

NOTE Paragraph

00:01:06.543 --> 00:01:09.583
Ik mis de tijd toen je

00:01:09.583 --> 00:01:11.931
op een soiree nog een mechanische computer

00:01:11.931 --> 00:01:13.044
aan het werk kon zien. (Gelach)

00:01:13.044 --> 00:01:16.310
Maar Babbage zelf werd geboren

00:01:16.310 --> 00:01:18.044
aan het einde van de 18e eeuw

00:01:18.044 --> 00:01:20.088
en was een vrij beroemd wiskundige.

00:01:20.088 --> 00:01:23.231
Hij bekleedde de leerstoel 
die ook Newton in Cambridge bekleed had

00:01:23.231 --> 00:01:25.743
en onlangs nog Stephen Hawking.

00:01:25.743 --> 00:01:28.598
Hij is minder bekend dan die twee

00:01:28.598 --> 00:01:31.748
omdat hij het idee had
om mechanische apparaten te ontwerpen

00:01:31.748 --> 00:01:34.033
maar er nooit een maakte.

NOTE Paragraph

00:01:34.033 --> 00:01:37.318
De reden waarom hij er nooit een voltooide, 
kwam doordat hij een klassieke nerd was.

00:01:37.318 --> 00:01:39.329
Telkens als hij een goed idee had, dacht hij:

00:01:39.329 --> 00:01:40.777
"Dat is briljant, ik ga dat ding bouwen.

00:01:40.777 --> 00:01:43.372
Ik geef er een fortuin aan uit. 
Ik heb een beter idee.

00:01:43.372 --> 00:01:45.732
Dan begin ik daar maar aan." (Gelach)

00:01:45.732 --> 00:01:48.612
Hij ging ermee door tot Sir Robert Peel, 
toen eerste minister,

00:01:48.612 --> 00:01:51.076
hem eigelijk buitenzette uit Downing Street 10.

00:01:51.076 --> 00:01:53.517
Buitenzetten ging in die tijd zo:

00:01:53.517 --> 00:01:56.669
"Ik heet u goede dag, meneer." 
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:01:56.669 --> 00:01:58.649
Zijn ontwerp was dit gedrocht hier,

00:01:58.649 --> 00:02:02.088
'the analytical engine'. 
Om je er een idee van te geven,

00:02:02.088 --> 00:02:03.960
zie je het hier van bovenaf.

00:02:03.960 --> 00:02:07.073
Al deze cirkels zijn tandwielen, 
hopen tandwielen.

00:02:07.073 --> 00:02:10.309
Dit ding is zo groot als een stoomlocomotief.

00:02:10.309 --> 00:02:12.300
Probeer je je deze gigantische machine voor te stellen.

00:02:12.300 --> 00:02:14.944
We hoorden net deze prachtige geluiden

00:02:14.944 --> 00:02:16.704
van hoe dit ding zou hebben geklonken.

00:02:16.704 --> 00:02:18.481
Ik leid jullie door de architectuur 
van de machine

00:02:18.481 --> 00:02:19.960
— vandaar de naam computerarchitectuur —

00:02:19.960 --> 00:02:23.287
en vertel wat over deze machine, 
een computer.

NOTE Paragraph

00:02:23.287 --> 00:02:26.690
Laten we het hebben over het geheugen.

00:02:26.690 --> 00:02:28.937
Het lijkt op het geheugen van een computer van vandaag,

00:02:28.937 --> 00:02:31.639
behalve dat het helemaal van metaal gemaakt was,

00:02:31.639 --> 00:02:35.183
hopen tandwielen, een stapel van 30 hoog.

00:02:35.183 --> 00:02:37.253
Stel je een ding van tandwielen voor,

00:02:37.253 --> 00:02:39.008
honderden en honderden,

00:02:39.008 --> 00:02:40.898
met cijfers erop.

00:02:40.898 --> 00:02:43.317
Het is een decimale machine.

00:02:43.317 --> 00:02:44.902
Hij heeft eraan gedacht ze binair te laten werken,

00:02:44.902 --> 00:02:46.620
maar dan zou de machine belachelijk groot zijn uitgevallen.

00:02:46.620 --> 00:02:49.937
Ze is nu al enorm.

00:02:49.937 --> 00:02:51.996
Hij had dus al een geheugen:

00:02:51.996 --> 00:02:54.403
dit onderdeeltje hier.

00:02:54.403 --> 00:02:56.733
Zo ziet het er allemaal uit.

NOTE Paragraph

00:02:56.733 --> 00:03:01.268
Dit gedrocht hier is de centrale verwerkingseenheid, 
de chip, zeg maar.

00:03:01.268 --> 00:03:03.518
Zo groot.

00:03:03.518 --> 00:03:06.431
Deze hele machine is mechanisch.

00:03:06.431 --> 00:03:10.572
Dit is een prototype 
van een deel van de centrale verwerkingseenheid

00:03:10.572 --> 00:03:12.711
dat in het Science Museum is te vinden.

NOTE Paragraph

00:03:12.711 --> 00:03:16.343
De centrale verwerkingseenheid kon 
de vier basisbewerkingen van de rekenkunde aan --

00:03:16.343 --> 00:03:18.796
optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen.

00:03:18.796 --> 00:03:21.804
Dat was al een hele prestatie in metaal,

00:03:21.804 --> 00:03:24.433
maar ze zou ook iets kunnen doen 
dat alleen een computer kan,

00:03:24.433 --> 00:03:26.132
maar een rekenmachine niet: deze machine

00:03:26.132 --> 00:03:30.070
kan naar zijn eigen intern geheugen kijken 
en een besluit nemen.

00:03:30.070 --> 00:03:32.936
Het 'als...dan' voor BASIC-programmeurs.

00:03:32.936 --> 00:03:35.076
Dat maakte er fundamenteel een computer van.

00:03:35.076 --> 00:03:39.674
De machine kon berekenen, niet enkel rekenen. 
Ze kon meer.

NOTE Paragraph

00:03:39.674 --> 00:03:42.355
Laten we dat even vergelijken

00:03:42.355 --> 00:03:44.226
met de chips van vandaag.

00:03:44.226 --> 00:03:48.041
In een siliciumchip kunnen we niets zien. 
Gewoon te klein.

00:03:48.041 --> 00:03:49.842
Maar als je het deed, 
zou je iets zien

00:03:49.842 --> 00:03:51.664
dat erg vergelijkbaar is met dit.

00:03:51.664 --> 00:03:54.611
De centrale verwerkingseenheid
is ongelooflijk complex,

00:03:54.611 --> 00:03:57.303
en het geheugen
is ongelooflijk regelmatig.

00:03:57.303 --> 00:03:58.965
Zo ziet het eruit 
op een elektronenmicroscoopbeeld.

00:03:58.965 --> 00:04:00.934
Het ziet er allemaal hetzelfde uit.

00:04:00.934 --> 00:04:03.500
Maar dit hier 
ziet er ongelooflijk ingewikkeld uit.

NOTE Paragraph

00:04:03.500 --> 00:04:07.483
Dit tandwielmechanisme doet alles 
wat een computer doet.

00:04:07.483 --> 00:04:09.576
Je moet het natuurlijk programmeren.

00:04:09.576 --> 00:04:12.601
Babbage gebruikt uiteraard de technologie van toen.

00:04:12.601 --> 00:04:16.247
Ook de technologie 
die rond de jaren 60 opgang maakte:

00:04:16.247 --> 00:04:19.116
ponskaarten. 
Dit ding hier

00:04:19.116 --> 00:04:21.940
is één van drie ponskaartlezers.

00:04:21.940 --> 00:04:25.620
Dit is een programma, 
gemaakt door Charles Babbage

00:04:25.620 --> 00:04:30.013
en terug te vinden in het Science Museum, 
niet ver van hier.

00:04:30.013 --> 00:04:31.881
Het zit daar te wachten

00:04:31.881 --> 00:04:34.322
totdat de machine gebouwd zal worden.

00:04:34.322 --> 00:04:37.742
Er zijn er meer.

00:04:37.742 --> 00:04:40.832
Hij maakte al programma's 
in afwachting dat dit zou gebeuren.

NOTE Paragraph

00:04:40.832 --> 00:04:42.805
De reden dat ze ponskaarten gebruikten, 
was dat Jacquard

00:04:42.805 --> 00:04:44.977
in Frankrijk het Jacquard-weefgetouw had uitgevonden.

00:04:44.977 --> 00:04:47.655
Daarmee konden deze ongelooflijke patronen, 
gecontroleerd door ponskaarten, geweven worden.

00:04:47.655 --> 00:04:50.287
Hij herbestemde de technologie van de dag.

00:04:50.287 --> 00:04:52.392
Alles wat hij deed, 
stoelde op de technologie

00:04:52.392 --> 00:04:57.139
van zijn tijd, de jaren 1830 tot 1850. 
Tandwielen, stoom,

00:04:57.139 --> 00:05:01.077
mechanische apparaten. 
Ironisch genoeg werd in hetzelfde jaar

00:05:01.077 --> 00:05:03.249
als Charles Babbage 
ook Michael Faraday geboren.

00:05:03.249 --> 00:05:05.926
Die zou alles in een andere richting sturen

00:05:05.926 --> 00:05:08.439
met dynamo's, transformatoren, dat soort dingen.

00:05:08.439 --> 00:05:11.597
Babbage wilde natuurlijk gebruik maken 
van bewezen technologie,

00:05:11.597 --> 00:05:13.150
zoals stoom enzovoort.

NOTE Paragraph

00:05:13.150 --> 00:05:14.823
Hij had ook randapparatuur nodig.

00:05:14.823 --> 00:05:16.495
Je hebt een computer

00:05:16.495 --> 00:05:18.884
met ponskaarten, 
een centrale verwerkingseenheid en een geheugen.

00:05:18.884 --> 00:05:20.819
Maar je hebt ook randapparatuur nodig.

00:05:20.819 --> 00:05:22.447
De computer is niet genoeg.

NOTE Paragraph

00:05:22.447 --> 00:05:25.275
Om te beginnen: geluid.
Er zat een bel op

00:05:25.275 --> 00:05:27.429
voor wanneer er iets verkeerd ging — (Gelach) —

00:05:27.429 --> 00:05:29.774
Als de machine de bediener nodig had,

00:05:29.774 --> 00:05:31.744
dan ging de bel. (Gelach)

00:05:31.744 --> 00:05:33.280
Er is een instructie op de ponskaart

00:05:33.280 --> 00:05:36.182
die zegt: "Doe de bel rinkelen." 
Dus "Ting!"

00:05:36.182 --> 00:05:38.382
Stel je al die geluiden voor,

00:05:38.382 --> 00:05:39.463
"Klik, klak, Klik, klik, klik",

00:05:39.463 --> 00:05:42.400
stoommachine en dan "Ting!"
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:05:42.400 --> 00:05:44.835
Ook een printer: 
iedereen moet een printer.

00:05:44.835 --> 00:05:47.843
Dit is een foto van het afdrukmechanisme

00:05:47.843 --> 00:05:50.326
van nog een andere machine, 
de 'Difference Engine N° 2'.

00:05:50.326 --> 00:05:52.261
Heeft hij nooit gebouwd, 
maar het Science Museum

00:05:52.261 --> 00:05:54.432
heeft er in de jaren 80 en 90 eentje gemaakt.

00:05:54.432 --> 00:05:56.707
Weer een volledig mechanische printer.

00:05:56.707 --> 00:05:59.405
Hij drukte alleen maar cijfers af. 
Babbage was geobsedeerd door cijfers.

00:05:59.405 --> 00:06:02.922
Maar wel afgedrukt op papier. 
Hij doet zelfs aan zelfs 'word wrapping':

00:06:02.922 --> 00:06:05.694
Aan het einde van de lijn 
gaat hij automatisch naar de volgende.

NOTE Paragraph

00:06:05.694 --> 00:06:07.344
Maar je wil toch ook beelden, niet?

00:06:07.344 --> 00:06:08.900
Hij wou grafieken,

00:06:08.900 --> 00:06:11.496
dus zei hij: "Ik moet een plotter hebben. 
Op een groot stuk papier

00:06:11.496 --> 00:06:13.604
en met een pen zet ik een grafiek uit."

00:06:13.604 --> 00:06:15.434
Hij ontwierp ook een plotter.

00:06:15.434 --> 00:06:19.359
Op dat punt gekomen, 
had hij al

00:06:19.359 --> 00:06:20.890
een vrij goede machine.

NOTE Paragraph

00:06:20.890 --> 00:06:23.580
Nu komt mevrouw Ada Lovelace erbij.

00:06:23.580 --> 00:06:26.301
Stel je deze soirees voor
met al dat mooi volk.

00:06:26.301 --> 00:06:29.393
Deze dame is de dochter 
van de gekke, slechte

00:06:29.393 --> 00:06:31.815
en gevaarlijke-vriend Lord Byron.

00:06:31.815 --> 00:06:34.335
Haar moeder, een beetje bang 
dat ze wat van Lord Byrons

00:06:34.335 --> 00:06:37.192
waanzin en slechtheid zou kunnen hebben geërfd,

00:06:37.192 --> 00:06:40.430
dacht: "Ik heb de oplossing: wiskunde!

00:06:40.430 --> 00:06:43.379
We zullen haar wiskunde leren. 
Dat zal haar kalmeren."

00:06:43.379 --> 00:06:47.135
(Gelach) Want natuurlijk

00:06:47.135 --> 00:06:51.050
is er nooit een wiskundige gek geworden.

00:06:51.050 --> 00:06:53.451
Dat zal wel snor zitten. (Gelach)

00:06:53.451 --> 00:06:56.789
Dus kreeg ze een wiskundige opleiding

00:06:56.789 --> 00:06:59.527
en gaat ze met haar moeder 
naar een van deze soirees.

00:06:59.527 --> 00:07:02.317
Charles Babbage presenteert zijn machine.

00:07:02.317 --> 00:07:04.151
Ook de hertog van Wellington is er.

00:07:04.151 --> 00:07:05.723
De machine wordt gedemonstreerd

00:07:05.723 --> 00:07:09.474
en zij snapt het. 
Ze is de enige persoon in zijn leven

00:07:09.474 --> 00:07:10.766
die die machine echt begreep

00:07:10.766 --> 00:07:12.973
en er de mogelijkheden van inzag.

00:07:12.973 --> 00:07:16.060
We hebben aan haar te danken

00:07:16.060 --> 00:07:19.037
dat we veel weten over de machine

00:07:19.037 --> 00:07:20.640
die Babbage van plan was te bouwen.

NOTE Paragraph

00:07:20.640 --> 00:07:23.397
Sommigen noemen haar de eerste programmeur.

00:07:23.397 --> 00:07:26.783
Dit is een van de stukken die ze vertaalde.

00:07:26.783 --> 00:07:29.694
Dit is een programma, 
geschreven in een bepaalde stijl.

00:07:29.694 --> 00:07:33.263
Historisch klopt het niet helemaal 
dat ze de eerste programmeur was.

00:07:33.263 --> 00:07:35.316
Eigenlijk deed ze iets nog verbazingwekkenders.

00:07:35.316 --> 00:07:36.886
In plaats van alleen maar programmeur te zijn,

00:07:36.886 --> 00:07:39.058
zag ze iets dat Babbage was ontgaan.

NOTE Paragraph

00:07:39.058 --> 00:07:42.242
Babbage was helemaal geobsedeerd door wiskunde.

00:07:42.242 --> 00:07:46.191
Hij wilde een machine om aan wiskunde te doen

00:07:46.191 --> 00:07:49.450
en Lovelace zei: 
"Je zou op deze machine

00:07:49.450 --> 00:07:52.285
meer kunnen doen dan alleen maar wiskunde."

00:07:52.285 --> 00:07:53.910
Iedereen hier heeft een computer bij:

00:07:53.910 --> 00:07:55.964
jullie telefoon.

00:07:55.964 --> 00:07:58.192
Alles in die telefoon, elke computer

00:07:58.192 --> 00:08:00.207
of elk ander rekenapparaat

00:08:00.207 --> 00:08:02.288
werkt met wiskunde. 
Het komt neer op verwerking van getallen.

00:08:02.288 --> 00:08:06.981
Of het nu video, tekst, stem of muziek is, 
het zijn allemaal getallen.

00:08:06.981 --> 00:08:10.961
Allemaal wiskundige functies.

00:08:10.961 --> 00:08:13.066
Lovelace zei: "Dat je werkt met getallen,

00:08:13.066 --> 00:08:16.388
wiskundige functies en symbolen

00:08:16.388 --> 00:08:18.635
betekent niet dat deze dingen 
geen andere dingen in de echte wereld,

00:08:18.635 --> 00:08:21.988
zoals muziek, kunnen voorstellen."

00:08:21.988 --> 00:08:24.722
Dat was een enorme sprong voorwaarts. 
Babbage zei:

00:08:24.722 --> 00:08:26.944
"We kunnen deze geweldige functies uitrekenen

00:08:26.944 --> 00:08:30.612
en dan tabellen met cijfers uitprinten 
en grafieken tekenen." — (Gelach) —

00:08:30.612 --> 00:08:32.508
Maar Lovelace zegt: "Kijk,

00:08:32.508 --> 00:08:34.984
dit ding zou zelfs 
muziek kunnen componeren

00:08:34.984 --> 00:08:38.532
als je het een numerieke weergave aanleerde
van muziek."

00:08:38.532 --> 00:08:40.101
Dit noem ik de 'Lovelacesprong'.

00:08:40.101 --> 00:08:43.838
Ze heeft wat geprogrammeerd,

00:08:43.838 --> 00:08:46.975
maar haar echte prestatie was 
dat zij inzag

00:08:46.975 --> 00:08:49.171
dat de toekomst veel, veel meer zou zijn.

NOTE Paragraph

00:08:49.171 --> 00:08:51.350
Honderd jaar later 
treedt Alan Turing op de voorgrond.

00:08:51.350 --> 00:08:56.803
In 1936 vindt hij de computer helemaal opnieuw uit.

00:08:56.803 --> 00:08:59.380
Babbages machine 
was volledig mechanisch.

00:08:59.380 --> 00:09:01.911
De Turingmachine 
was volledig theoretisch.

00:09:01.911 --> 00:09:04.702
Beiden hadden een wiskundige achtergrond,

00:09:04.702 --> 00:09:07.255
maar Turing vertelde ons iets zeer belangrijks.

00:09:07.255 --> 00:09:10.190
Hij legde de wiskundige grondslagen

00:09:10.190 --> 00:09:12.303
voor informatica vast en zei:

00:09:12.303 --> 00:09:15.490
"Het maakt niet uit 
hoe je een computer bouwt."

00:09:15.490 --> 00:09:17.368
Het maakt niet uit of je computer mechanisch is, 
zoals die van Babbage,

00:09:17.368 --> 00:09:21.778
of elektronisch, 
zoals computers vandaag zijn.

00:09:21.778 --> 00:09:24.582
Misschien wordt er in de toekomst 
een van cellen gemaakt.

00:09:24.582 --> 00:09:27.728
Of misschien wel weer een mechanische 
met nanotechnologie.

00:09:27.728 --> 00:09:29.765
We konden teruggaan 
naar Babbage's machine

00:09:29.765 --> 00:09:32.341
en ze klein maken. 
Al die dingen zijn computers.

00:09:32.341 --> 00:09:33.973
Er is in zekere zin 
een 'computer-essentie'.

00:09:33.973 --> 00:09:35.978
Dit heet de Church–Turingthesis.

NOTE Paragraph

00:09:35.978 --> 00:09:38.645
Plotseling krijg je het inzicht

00:09:38.645 --> 00:09:40.868
dat dat ding van Babbage 
echt een computer was.

00:09:40.868 --> 00:09:43.693
In feite kon hij alles 
wat we vandaag doen

00:09:43.693 --> 00:09:48.525
met computers, 
alleen heel, heel langzaam. (Gelach)

00:09:48.525 --> 00:09:50.631
Om jullie een idee te geven 
van hoe langzaam:

00:09:50.631 --> 00:09:54.470
hij had ongeveer 1k geheugen.

00:09:54.470 --> 00:09:57.388
Hij gebruikte ponskaarten, 
die erin werden geladen.

00:09:57.388 --> 00:10:03.148
Hij liep ongeveer 10.000 keer 
langzamer dan de eerste ZX81.

00:10:03.148 --> 00:10:04.751
Hij had een RAM-geheugen.

00:10:04.751 --> 00:10:07.930
Je kon er als je wilde 
een heleboel extra geheugen aan toevoegen.

NOTE Paragraph

00:10:07.930 --> 00:10:10.256
(Gelach) Waar brengt ons dat vandaag?

00:10:10.256 --> 00:10:11.864
Er zijn plannen.

00:10:11.864 --> 00:10:14.797
In Swindon in de archieven 
van het Science Museum

00:10:14.797 --> 00:10:16.491
liggen honderden plannen 
en duizenden pagina's notities

00:10:16.491 --> 00:10:19.960
geschreven door Charles Babbage 
over deze 'Analytical Engine'.

00:10:19.960 --> 00:10:23.921
Een daarvan is een stel plannen 
dat wij Plan 28 noemen,

00:10:23.921 --> 00:10:26.075
en dat is ook de naam van een stichting 
die ik opstartte

00:10:26.075 --> 00:10:28.809
met Doron Swade. 
Die was computingcurator

00:10:28.809 --> 00:10:31.048
aan het Science Museum. 
Hij was degene

00:10:31.048 --> 00:10:32.478
achter het project 
om een 'Difference Engine' te bouwen.

00:10:32.478 --> 00:10:35.036
Wij willen de machine bouwen.

00:10:35.036 --> 00:10:38.902
Hier in South Kensington 
zullen we de 'Analytical Engine' bouwen.

NOTE Paragraph

00:10:38.902 --> 00:10:40.904
Het project verloopt in een aantal fasen.

00:10:40.904 --> 00:10:43.424
De eerste was 
het scannen van Babbage's archief.

00:10:43.424 --> 00:10:45.346
Dat is gedaan. 
De tweede is nu de studie

00:10:45.346 --> 00:10:48.456
van al die plannen 
om te bepalen wat te bouwen.

00:10:48.456 --> 00:10:52.900
De derde fase is 
een computersimulatie van de machine

00:10:52.900 --> 00:10:55.823
en de laatste 
ze echt bouwen in het Science Museum.

NOTE Paragraph

00:10:55.823 --> 00:10:58.399
Wanneer ze gebouwd zal zijn, 
zal je eindelijk begrijpen hoe een computer werkt.

00:10:58.399 --> 00:11:00.233
In plaats van naar een kleine chip

00:11:00.233 --> 00:11:02.843
kan je nu naar dit gigantische ding kijken
en zeggen: "Ik zie het geheugen werken,

00:11:02.843 --> 00:11:06.178
ik zie de centrale verwerkingseenheid werken,
ik hoor ze werken."

00:11:06.178 --> 00:11:10.045
En waarschijnlijk 
ga je de werking ook ruiken. (Gelach)

00:11:10.045 --> 00:11:12.644
Maar eerst gaan we een simulatie laten lopen.

NOTE Paragraph

00:11:12.644 --> 00:11:14.401
Babbage zelf schreef

00:11:14.401 --> 00:11:16.019
dat zodra de 'Analytical Engine' zou bestaan,

00:11:16.019 --> 00:11:19.723
ze zeker de toekomstige gang 
van de wetenschap zou bepalen.

00:11:19.723 --> 00:11:21.568
Hij heeft ze nooit gebouwd, 
omdat hij altijd

00:11:21.568 --> 00:11:23.650
aan nieuwe plannen zat te prutsen.

00:11:23.650 --> 00:11:27.160
Toen ze uiteindelijk werd gebouwd in de jaren 40, 
veranderde alles.

NOTE Paragraph

00:11:27.160 --> 00:11:28.983
Hier een voorsmaakje 
van hoe ze er

00:11:28.983 --> 00:11:31.616
in actie gaat uitzien. 
Deze video toont

00:11:31.616 --> 00:11:36.210
een deel van de centrale verwerkingseenheid 
in werking.

00:11:39.210 --> 00:11:42.209
Met slechts drie sets tandwielen,

00:11:42.209 --> 00:11:45.031
doet ze een optelling. 
Dit is het optelmechanisme in actie.

00:11:45.031 --> 00:11:47.688
Stel je de hele gigantische machine voor.

NOTE Paragraph

00:11:47.688 --> 00:11:48.847
Geef me vijf jaar.

00:11:48.847 --> 00:11:51.191
Voor de jaren 30 eraan komen, 
zijn we zover.

NOTE Paragraph

00:11:51.191 --> 00:11:54.161
Hartelijk dank. (Applaus)