[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.11,0:00:01.53,Default,,0000,0000,0000,,De machine waarover ik ga praten,
Dialogue: 0,0:00:01.53,0:00:03.20,Default,,0000,0000,0000,,is volgens mij de prachtigste machine \Ndie nooit heeft bestaan.
Dialogue: 0,0:00:03.20,0:00:05.20,Default,,0000,0000,0000,,Ze werd nooit gebouwd
Dialogue: 0,0:00:05.20,0:00:07.58,Default,,0000,0000,0000,,en zal toch worden gebouwd.
Dialogue: 0,0:00:07.58,0:00:09.58,Default,,0000,0000,0000,,Het was een machine \Ndie werd ontworpen
Dialogue: 0,0:00:09.58,0:00:11.93,Default,,0000,0000,0000,,lang voordat iemand aan computers dacht.
Dialogue: 0,0:00:11.93,0:00:14.08,Default,,0000,0000,0000,,Als je iets kent \Nvan de geschiedenis van computers,
Dialogue: 0,0:00:14.08,0:00:16.60,Default,,0000,0000,0000,,dan weet je dat in de jaren 30 en 40
Dialogue: 0,0:00:16.60,0:00:19.15,Default,,0000,0000,0000,,eenvoudige computers werden gemaakt.
Dialogue: 0,0:00:19.15,0:00:21.94,Default,,0000,0000,0000,,Daarmee begon de computerrevolutie \Ndie we vandaag kennen.
Dialogue: 0,0:00:21.94,0:00:23.23,Default,,0000,0000,0000,,Je zou gelijk hebben
Dialogue: 0,0:00:23.23,0:00:25.71,Default,,0000,0000,0000,,behalve dan dat je je van eeuw vergist.
Dialogue: 0,0:00:25.71,0:00:27.35,Default,,0000,0000,0000,,De eerste computer werd ontworpen
Dialogue: 0,0:00:27.35,0:00:31.02,Default,,0000,0000,0000,,tussen 1830 en 1840 \Nen niet tussen 1930 en 1940.
Dialogue: 0,0:00:31.02,0:00:33.35,Default,,0000,0000,0000,,Van delen ervan \Nwerden prototypes gemaakt,
Dialogue: 0,0:00:33.35,0:00:35.49,Default,,0000,0000,0000,,en die staan hier
Dialogue: 0,0:00:35.49,0:00:37.48,Default,,0000,0000,0000,,in South Kensington.
Dialogue: 0,0:00:37.48,0:00:40.80,Default,,0000,0000,0000,,Die machine werd gebouwd \Ndoor deze man, Charles Babbage.
Dialogue: 0,0:00:40.80,0:00:42.56,Default,,0000,0000,0000,,Nu heb ik een grote affiniteit \Nmet Charles Babbage
Dialogue: 0,0:00:42.56,0:00:45.16,Default,,0000,0000,0000,,omdat zijn haar altijd nogal in de war is
Dialogue: 0,0:00:45.16,0:00:47.50,Default,,0000,0000,0000,,op elke afbeelding. (Gelach)
Dialogue: 0,0:00:47.50,0:00:49.35,Default,,0000,0000,0000,,Hij was een zeer rijk man,
Dialogue: 0,0:00:49.35,0:00:51.36,Default,,0000,0000,0000,,lid van de Britse aristocratie.
Dialogue: 0,0:00:51.36,0:00:53.70,Default,,0000,0000,0000,,Als je op een zaterdagnacht in Marylebone
Dialogue: 0,0:00:53.70,0:00:56.14,Default,,0000,0000,0000,,deel uitmaakte van de toenmalige intelligentsia,
Dialogue: 0,0:00:56.14,0:00:57.63,Default,,0000,0000,0000,,werd je bij hem thuis uitgenodigd
Dialogue: 0,0:00:57.63,0:01:00.59,Default,,0000,0000,0000,,voor een soiree — en hij nodigde iedereen uit:
Dialogue: 0,0:01:00.59,0:01:04.02,Default,,0000,0000,0000,,koningen, de hertog van Wellington, \Nvele, vele beroemde mensen —
Dialogue: 0,0:01:04.02,0:01:06.54,Default,,0000,0000,0000,,en hij zou je zijn mechanische machines \Nhebben getoond.
Dialogue: 0,0:01:06.54,0:01:09.58,Default,,0000,0000,0000,,Ik mis de tijd toen je
Dialogue: 0,0:01:09.58,0:01:11.93,Default,,0000,0000,0000,,op een soiree nog een mechanische computer
Dialogue: 0,0:01:11.93,0:01:13.04,Default,,0000,0000,0000,,aan het werk kon zien. (Gelach)
Dialogue: 0,0:01:13.04,0:01:16.31,Default,,0000,0000,0000,,Maar Babbage zelf werd geboren
Dialogue: 0,0:01:16.31,0:01:18.04,Default,,0000,0000,0000,,aan het einde van de 18e eeuw
Dialogue: 0,0:01:18.04,0:01:20.09,Default,,0000,0000,0000,,en was een vrij beroemd wiskundige.
Dialogue: 0,0:01:20.09,0:01:23.23,Default,,0000,0000,0000,,Hij bekleedde de leerstoel \Ndie ook Newton in Cambridge bekleed had
Dialogue: 0,0:01:23.23,0:01:25.74,Default,,0000,0000,0000,,en onlangs nog Stephen Hawking.
Dialogue: 0,0:01:25.74,0:01:28.60,Default,,0000,0000,0000,,Hij is minder bekend dan die twee
Dialogue: 0,0:01:28.60,0:01:31.75,Default,,0000,0000,0000,,omdat hij het idee had\Nom mechanische apparaten te ontwerpen
Dialogue: 0,0:01:31.75,0:01:34.03,Default,,0000,0000,0000,,maar er nooit een maakte.
Dialogue: 0,0:01:34.03,0:01:37.32,Default,,0000,0000,0000,,De reden waarom hij er nooit een voltooide, \Nkwam doordat hij een klassieke nerd was.
Dialogue: 0,0:01:37.32,0:01:39.33,Default,,0000,0000,0000,,Telkens als hij een goed idee had, dacht hij:
Dialogue: 0,0:01:39.33,0:01:40.78,Default,,0000,0000,0000,,"Dat is briljant, ik ga dat ding bouwen.
Dialogue: 0,0:01:40.78,0:01:43.37,Default,,0000,0000,0000,,Ik geef er een fortuin aan uit. \NIk heb een beter idee.
Dialogue: 0,0:01:43.37,0:01:45.73,Default,,0000,0000,0000,,Dan begin ik daar maar aan." (Gelach)
Dialogue: 0,0:01:45.73,0:01:48.61,Default,,0000,0000,0000,,Hij ging ermee door tot Sir Robert Peel, \Ntoen eerste minister,
Dialogue: 0,0:01:48.61,0:01:51.08,Default,,0000,0000,0000,,hem eigelijk buitenzette uit Downing Street 10.
Dialogue: 0,0:01:51.08,0:01:53.52,Default,,0000,0000,0000,,Buitenzetten ging in die tijd zo:
Dialogue: 0,0:01:53.52,0:01:56.67,Default,,0000,0000,0000,,"Ik heet u goede dag, meneer." \N(Gelach)
Dialogue: 0,0:01:56.67,0:01:58.65,Default,,0000,0000,0000,,Zijn ontwerp was dit gedrocht hier,
Dialogue: 0,0:01:58.65,0:02:02.09,Default,,0000,0000,0000,,'the analytical engine'. \NOm je er een idee van te geven,
Dialogue: 0,0:02:02.09,0:02:03.96,Default,,0000,0000,0000,,zie je het hier van bovenaf.
Dialogue: 0,0:02:03.96,0:02:07.07,Default,,0000,0000,0000,,Al deze cirkels zijn tandwielen, \Nhopen tandwielen.
Dialogue: 0,0:02:07.07,0:02:10.31,Default,,0000,0000,0000,,Dit ding is zo groot als een stoomlocomotief.
Dialogue: 0,0:02:10.31,0:02:12.30,Default,,0000,0000,0000,,Probeer je je deze gigantische machine voor te stellen.
Dialogue: 0,0:02:12.30,0:02:14.94,Default,,0000,0000,0000,,We hoorden net deze prachtige geluiden
Dialogue: 0,0:02:14.94,0:02:16.70,Default,,0000,0000,0000,,van hoe dit ding zou hebben geklonken.
Dialogue: 0,0:02:16.70,0:02:18.48,Default,,0000,0000,0000,,Ik leid jullie door de architectuur \Nvan de machine
Dialogue: 0,0:02:18.48,0:02:19.96,Default,,0000,0000,0000,,— vandaar de naam computerarchitectuur —
Dialogue: 0,0:02:19.96,0:02:23.29,Default,,0000,0000,0000,,en vertel wat over deze machine, \Neen computer.
Dialogue: 0,0:02:23.29,0:02:26.69,Default,,0000,0000,0000,,Laten we het hebben over het geheugen.
Dialogue: 0,0:02:26.69,0:02:28.94,Default,,0000,0000,0000,,Het lijkt op het geheugen van een computer van vandaag,
Dialogue: 0,0:02:28.94,0:02:31.64,Default,,0000,0000,0000,,behalve dat het helemaal van metaal gemaakt was,
Dialogue: 0,0:02:31.64,0:02:35.18,Default,,0000,0000,0000,,hopen tandwielen, een stapel van 30 hoog.
Dialogue: 0,0:02:35.18,0:02:37.25,Default,,0000,0000,0000,,Stel je een ding van tandwielen voor,
Dialogue: 0,0:02:37.25,0:02:39.01,Default,,0000,0000,0000,,honderden en honderden,
Dialogue: 0,0:02:39.01,0:02:40.90,Default,,0000,0000,0000,,met cijfers erop.
Dialogue: 0,0:02:40.90,0:02:43.32,Default,,0000,0000,0000,,Het is een decimale machine.
Dialogue: 0,0:02:43.32,0:02:44.90,Default,,0000,0000,0000,,Hij heeft eraan gedacht ze binair te laten werken,
Dialogue: 0,0:02:44.90,0:02:46.62,Default,,0000,0000,0000,,maar dan zou de machine belachelijk groot zijn uitgevallen.
Dialogue: 0,0:02:46.62,0:02:49.94,Default,,0000,0000,0000,,Ze is nu al enorm.
Dialogue: 0,0:02:49.94,0:02:51.100,Default,,0000,0000,0000,,Hij had dus al een geheugen:
Dialogue: 0,0:02:51.100,0:02:54.40,Default,,0000,0000,0000,,dit onderdeeltje hier.
Dialogue: 0,0:02:54.40,0:02:56.73,Default,,0000,0000,0000,,Zo ziet het er allemaal uit.
Dialogue: 0,0:02:56.73,0:03:01.27,Default,,0000,0000,0000,,Dit gedrocht hier is de centrale verwerkingseenheid, \Nde chip, zeg maar.
Dialogue: 0,0:03:01.27,0:03:03.52,Default,,0000,0000,0000,,Zo groot.
Dialogue: 0,0:03:03.52,0:03:06.43,Default,,0000,0000,0000,,Deze hele machine is mechanisch.
Dialogue: 0,0:03:06.43,0:03:10.57,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een prototype \Nvan een deel van de centrale verwerkingseenheid
Dialogue: 0,0:03:10.57,0:03:12.71,Default,,0000,0000,0000,,dat in het Science Museum is te vinden.
Dialogue: 0,0:03:12.71,0:03:16.34,Default,,0000,0000,0000,,De centrale verwerkingseenheid kon \Nde vier basisbewerkingen van de rekenkunde aan --
Dialogue: 0,0:03:16.34,0:03:18.80,Default,,0000,0000,0000,,optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen.
Dialogue: 0,0:03:18.80,0:03:21.80,Default,,0000,0000,0000,,Dat was al een hele prestatie in metaal,
Dialogue: 0,0:03:21.80,0:03:24.43,Default,,0000,0000,0000,,maar ze zou ook iets kunnen doen \Ndat alleen een computer kan,
Dialogue: 0,0:03:24.43,0:03:26.13,Default,,0000,0000,0000,,maar een rekenmachine niet: deze machine
Dialogue: 0,0:03:26.13,0:03:30.07,Default,,0000,0000,0000,,kan naar zijn eigen intern geheugen kijken \Nen een besluit nemen.
Dialogue: 0,0:03:30.07,0:03:32.94,Default,,0000,0000,0000,,Het 'als...dan' voor BASIC-programmeurs.
Dialogue: 0,0:03:32.94,0:03:35.08,Default,,0000,0000,0000,,Dat maakte er fundamenteel een computer van.
Dialogue: 0,0:03:35.08,0:03:39.67,Default,,0000,0000,0000,,De machine kon berekenen, niet enkel rekenen. \NZe kon meer.
Dialogue: 0,0:03:39.67,0:03:42.36,Default,,0000,0000,0000,,Laten we dat even vergelijken
Dialogue: 0,0:03:42.36,0:03:44.23,Default,,0000,0000,0000,,met de chips van vandaag.
Dialogue: 0,0:03:44.23,0:03:48.04,Default,,0000,0000,0000,,In een siliciumchip kunnen we niets zien. \NGewoon te klein.
Dialogue: 0,0:03:48.04,0:03:49.84,Default,,0000,0000,0000,,Maar als je het deed, \Nzou je iets zien
Dialogue: 0,0:03:49.84,0:03:51.66,Default,,0000,0000,0000,,dat erg vergelijkbaar is met dit.
Dialogue: 0,0:03:51.66,0:03:54.61,Default,,0000,0000,0000,,De centrale verwerkingseenheid\Nis ongelooflijk complex,
Dialogue: 0,0:03:54.61,0:03:57.30,Default,,0000,0000,0000,,en het geheugen\Nis ongelooflijk regelmatig.
Dialogue: 0,0:03:57.30,0:03:58.96,Default,,0000,0000,0000,,Zo ziet het eruit \Nop een elektronenmicroscoopbeeld.
Dialogue: 0,0:03:58.96,0:04:00.93,Default,,0000,0000,0000,,Het ziet er allemaal hetzelfde uit.
Dialogue: 0,0:04:00.93,0:04:03.50,Default,,0000,0000,0000,,Maar dit hier \Nziet er ongelooflijk ingewikkeld uit.
Dialogue: 0,0:04:03.50,0:04:07.48,Default,,0000,0000,0000,,Dit tandwielmechanisme doet alles \Nwat een computer doet.
Dialogue: 0,0:04:07.48,0:04:09.58,Default,,0000,0000,0000,,Je moet het natuurlijk programmeren.
Dialogue: 0,0:04:09.58,0:04:12.60,Default,,0000,0000,0000,,Babbage gebruikt uiteraard de technologie van toen.
Dialogue: 0,0:04:12.60,0:04:16.25,Default,,0000,0000,0000,,Ook de technologie \Ndie rond de jaren 60 opgang maakte:
Dialogue: 0,0:04:16.25,0:04:19.12,Default,,0000,0000,0000,,ponskaarten. \NDit ding hier
Dialogue: 0,0:04:19.12,0:04:21.94,Default,,0000,0000,0000,,is één van drie ponskaartlezers.
Dialogue: 0,0:04:21.94,0:04:25.62,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een programma, \Ngemaakt door Charles Babbage
Dialogue: 0,0:04:25.62,0:04:30.01,Default,,0000,0000,0000,,en terug te vinden in het Science Museum, \Nniet ver van hier.
Dialogue: 0,0:04:30.01,0:04:31.88,Default,,0000,0000,0000,,Het zit daar te wachten
Dialogue: 0,0:04:31.88,0:04:34.32,Default,,0000,0000,0000,,totdat de machine gebouwd zal worden.
Dialogue: 0,0:04:34.32,0:04:37.74,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn er meer.
Dialogue: 0,0:04:37.74,0:04:40.83,Default,,0000,0000,0000,,Hij maakte al programma's \Nin afwachting dat dit zou gebeuren.
Dialogue: 0,0:04:40.83,0:04:42.80,Default,,0000,0000,0000,,De reden dat ze ponskaarten gebruikten, \Nwas dat Jacquard
Dialogue: 0,0:04:42.80,0:04:44.98,Default,,0000,0000,0000,,in Frankrijk het Jacquard-weefgetouw had uitgevonden.
Dialogue: 0,0:04:44.98,0:04:47.66,Default,,0000,0000,0000,,Daarmee konden deze ongelooflijke patronen, \Ngecontroleerd door ponskaarten, geweven worden.
Dialogue: 0,0:04:47.66,0:04:50.29,Default,,0000,0000,0000,,Hij herbestemde de technologie van de dag.
Dialogue: 0,0:04:50.29,0:04:52.39,Default,,0000,0000,0000,,Alles wat hij deed, \Nstoelde op de technologie
Dialogue: 0,0:04:52.39,0:04:57.14,Default,,0000,0000,0000,,van zijn tijd, de jaren 1830 tot 1850. \NTandwielen, stoom,
Dialogue: 0,0:04:57.14,0:05:01.08,Default,,0000,0000,0000,,mechanische apparaten. \NIronisch genoeg werd in hetzelfde jaar
Dialogue: 0,0:05:01.08,0:05:03.25,Default,,0000,0000,0000,,als Charles Babbage \Nook Michael Faraday geboren.
Dialogue: 0,0:05:03.25,0:05:05.93,Default,,0000,0000,0000,,Die zou alles in een andere richting sturen
Dialogue: 0,0:05:05.93,0:05:08.44,Default,,0000,0000,0000,,met dynamo's, transformatoren, dat soort dingen.
Dialogue: 0,0:05:08.44,0:05:11.60,Default,,0000,0000,0000,,Babbage wilde natuurlijk gebruik maken \Nvan bewezen technologie,
Dialogue: 0,0:05:11.60,0:05:13.15,Default,,0000,0000,0000,,zoals stoom enzovoort.
Dialogue: 0,0:05:13.15,0:05:14.82,Default,,0000,0000,0000,,Hij had ook randapparatuur nodig.
Dialogue: 0,0:05:14.82,0:05:16.50,Default,,0000,0000,0000,,Je hebt een computer
Dialogue: 0,0:05:16.50,0:05:18.88,Default,,0000,0000,0000,,met ponskaarten, \Neen centrale verwerkingseenheid en een geheugen.
Dialogue: 0,0:05:18.88,0:05:20.82,Default,,0000,0000,0000,,Maar je hebt ook randapparatuur nodig.
Dialogue: 0,0:05:20.82,0:05:22.45,Default,,0000,0000,0000,,De computer is niet genoeg.
Dialogue: 0,0:05:22.45,0:05:25.28,Default,,0000,0000,0000,,Om te beginnen: geluid.\NEr zat een bel op
Dialogue: 0,0:05:25.28,0:05:27.43,Default,,0000,0000,0000,,voor wanneer er iets verkeerd ging — (Gelach) —
Dialogue: 0,0:05:27.43,0:05:29.77,Default,,0000,0000,0000,,Als de machine de bediener nodig had,
Dialogue: 0,0:05:29.77,0:05:31.74,Default,,0000,0000,0000,,dan ging de bel. (Gelach)
Dialogue: 0,0:05:31.74,0:05:33.28,Default,,0000,0000,0000,,Er is een instructie op de ponskaart
Dialogue: 0,0:05:33.28,0:05:36.18,Default,,0000,0000,0000,,die zegt: "Doe de bel rinkelen." \NDus "Ting!"
Dialogue: 0,0:05:36.18,0:05:38.38,Default,,0000,0000,0000,,Stel je al die geluiden voor,
Dialogue: 0,0:05:38.38,0:05:39.46,Default,,0000,0000,0000,,"Klik, klak, Klik, klik, klik",
Dialogue: 0,0:05:39.46,0:05:42.40,Default,,0000,0000,0000,,stoommachine en dan "Ting!"\N(Gelach)
Dialogue: 0,0:05:42.40,0:05:44.84,Default,,0000,0000,0000,,Ook een printer: \Niedereen moet een printer.
Dialogue: 0,0:05:44.84,0:05:47.84,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een foto van het afdrukmechanisme
Dialogue: 0,0:05:47.84,0:05:50.33,Default,,0000,0000,0000,,van nog een andere machine, \Nde 'Difference Engine N° 2'.
Dialogue: 0,0:05:50.33,0:05:52.26,Default,,0000,0000,0000,,Heeft hij nooit gebouwd, \Nmaar het Science Museum
Dialogue: 0,0:05:52.26,0:05:54.43,Default,,0000,0000,0000,,heeft er in de jaren 80 en 90 eentje gemaakt.
Dialogue: 0,0:05:54.43,0:05:56.71,Default,,0000,0000,0000,,Weer een volledig mechanische printer.
Dialogue: 0,0:05:56.71,0:05:59.40,Default,,0000,0000,0000,,Hij drukte alleen maar cijfers af. \NBabbage was geobsedeerd door cijfers.
Dialogue: 0,0:05:59.40,0:06:02.92,Default,,0000,0000,0000,,Maar wel afgedrukt op papier. \NHij doet zelfs aan zelfs 'word wrapping':
Dialogue: 0,0:06:02.92,0:06:05.69,Default,,0000,0000,0000,,Aan het einde van de lijn \Ngaat hij automatisch naar de volgende.
Dialogue: 0,0:06:05.69,0:06:07.34,Default,,0000,0000,0000,,Maar je wil toch ook beelden, niet?
Dialogue: 0,0:06:07.34,0:06:08.90,Default,,0000,0000,0000,,Hij wou grafieken,
Dialogue: 0,0:06:08.90,0:06:11.50,Default,,0000,0000,0000,,dus zei hij: "Ik moet een plotter hebben. \NOp een groot stuk papier
Dialogue: 0,0:06:11.50,0:06:13.60,Default,,0000,0000,0000,,en met een pen zet ik een grafiek uit."
Dialogue: 0,0:06:13.60,0:06:15.43,Default,,0000,0000,0000,,Hij ontwierp ook een plotter.
Dialogue: 0,0:06:15.43,0:06:19.36,Default,,0000,0000,0000,,Op dat punt gekomen, \Nhad hij al
Dialogue: 0,0:06:19.36,0:06:20.89,Default,,0000,0000,0000,,een vrij goede machine.
Dialogue: 0,0:06:20.89,0:06:23.58,Default,,0000,0000,0000,,Nu komt mevrouw Ada Lovelace erbij.
Dialogue: 0,0:06:23.58,0:06:26.30,Default,,0000,0000,0000,,Stel je deze soirees voor\Nmet al dat mooi volk.
Dialogue: 0,0:06:26.30,0:06:29.39,Default,,0000,0000,0000,,Deze dame is de dochter \Nvan de gekke, slechte
Dialogue: 0,0:06:29.39,0:06:31.82,Default,,0000,0000,0000,,en gevaarlijke-vriend Lord Byron.
Dialogue: 0,0:06:31.82,0:06:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Haar moeder, een beetje bang \Ndat ze wat van Lord Byrons
Dialogue: 0,0:06:34.34,0:06:37.19,Default,,0000,0000,0000,,waanzin en slechtheid zou kunnen hebben geërfd,
Dialogue: 0,0:06:37.19,0:06:40.43,Default,,0000,0000,0000,,dacht: "Ik heb de oplossing: wiskunde!
Dialogue: 0,0:06:40.43,0:06:43.38,Default,,0000,0000,0000,,We zullen haar wiskunde leren. \NDat zal haar kalmeren."
Dialogue: 0,0:06:43.38,0:06:47.14,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach) Want natuurlijk
Dialogue: 0,0:06:47.14,0:06:51.05,Default,,0000,0000,0000,,is er nooit een wiskundige gek geworden.
Dialogue: 0,0:06:51.05,0:06:53.45,Default,,0000,0000,0000,,Dat zal wel snor zitten. (Gelach)
Dialogue: 0,0:06:53.45,0:06:56.79,Default,,0000,0000,0000,,Dus kreeg ze een wiskundige opleiding
Dialogue: 0,0:06:56.79,0:06:59.53,Default,,0000,0000,0000,,en gaat ze met haar moeder \Nnaar een van deze soirees.
Dialogue: 0,0:06:59.53,0:07:02.32,Default,,0000,0000,0000,,Charles Babbage presenteert zijn machine.
Dialogue: 0,0:07:02.32,0:07:04.15,Default,,0000,0000,0000,,Ook de hertog van Wellington is er.
Dialogue: 0,0:07:04.15,0:07:05.72,Default,,0000,0000,0000,,De machine wordt gedemonstreerd
Dialogue: 0,0:07:05.72,0:07:09.47,Default,,0000,0000,0000,,en zij snapt het. \NZe is de enige persoon in zijn leven
Dialogue: 0,0:07:09.47,0:07:10.77,Default,,0000,0000,0000,,die die machine echt begreep
Dialogue: 0,0:07:10.77,0:07:12.97,Default,,0000,0000,0000,,en er de mogelijkheden van inzag.
Dialogue: 0,0:07:12.97,0:07:16.06,Default,,0000,0000,0000,,We hebben aan haar te danken
Dialogue: 0,0:07:16.06,0:07:19.04,Default,,0000,0000,0000,,dat we veel weten over de machine
Dialogue: 0,0:07:19.04,0:07:20.64,Default,,0000,0000,0000,,die Babbage van plan was te bouwen.
Dialogue: 0,0:07:20.64,0:07:23.40,Default,,0000,0000,0000,,Sommigen noemen haar de eerste programmeur.
Dialogue: 0,0:07:23.40,0:07:26.78,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een van de stukken die ze vertaalde.
Dialogue: 0,0:07:26.78,0:07:29.69,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een programma, \Ngeschreven in een bepaalde stijl.
Dialogue: 0,0:07:29.69,0:07:33.26,Default,,0000,0000,0000,,Historisch klopt het niet helemaal \Ndat ze de eerste programmeur was.
Dialogue: 0,0:07:33.26,0:07:35.32,Default,,0000,0000,0000,,Eigenlijk deed ze iets nog verbazingwekkenders.
Dialogue: 0,0:07:35.32,0:07:36.89,Default,,0000,0000,0000,,In plaats van alleen maar programmeur te zijn,
Dialogue: 0,0:07:36.89,0:07:39.06,Default,,0000,0000,0000,,zag ze iets dat Babbage was ontgaan.
Dialogue: 0,0:07:39.06,0:07:42.24,Default,,0000,0000,0000,,Babbage was helemaal geobsedeerd door wiskunde.
Dialogue: 0,0:07:42.24,0:07:46.19,Default,,0000,0000,0000,,Hij wilde een machine om aan wiskunde te doen
Dialogue: 0,0:07:46.19,0:07:49.45,Default,,0000,0000,0000,,en Lovelace zei: \N"Je zou op deze machine
Dialogue: 0,0:07:49.45,0:07:52.28,Default,,0000,0000,0000,,meer kunnen doen dan alleen maar wiskunde."
Dialogue: 0,0:07:52.28,0:07:53.91,Default,,0000,0000,0000,,Iedereen hier heeft een computer bij:
Dialogue: 0,0:07:53.91,0:07:55.96,Default,,0000,0000,0000,,jullie telefoon.
Dialogue: 0,0:07:55.96,0:07:58.19,Default,,0000,0000,0000,,Alles in die telefoon, elke computer
Dialogue: 0,0:07:58.19,0:08:00.21,Default,,0000,0000,0000,,of elk ander rekenapparaat
Dialogue: 0,0:08:00.21,0:08:02.29,Default,,0000,0000,0000,,werkt met wiskunde. \NHet komt neer op verwerking van getallen.
Dialogue: 0,0:08:02.29,0:08:06.98,Default,,0000,0000,0000,,Of het nu video, tekst, stem of muziek is, \Nhet zijn allemaal getallen.
Dialogue: 0,0:08:06.98,0:08:10.96,Default,,0000,0000,0000,,Allemaal wiskundige functies.
Dialogue: 0,0:08:10.96,0:08:13.07,Default,,0000,0000,0000,,Lovelace zei: "Dat je werkt met getallen,
Dialogue: 0,0:08:13.07,0:08:16.39,Default,,0000,0000,0000,,wiskundige functies en symbolen
Dialogue: 0,0:08:16.39,0:08:18.64,Default,,0000,0000,0000,,betekent niet dat deze dingen \Ngeen andere dingen in de echte wereld,
Dialogue: 0,0:08:18.64,0:08:21.99,Default,,0000,0000,0000,,zoals muziek, kunnen voorstellen."
Dialogue: 0,0:08:21.99,0:08:24.72,Default,,0000,0000,0000,,Dat was een enorme sprong voorwaarts. \NBabbage zei:
Dialogue: 0,0:08:24.72,0:08:26.94,Default,,0000,0000,0000,,"We kunnen deze geweldige functies uitrekenen
Dialogue: 0,0:08:26.94,0:08:30.61,Default,,0000,0000,0000,,en dan tabellen met cijfers uitprinten \Nen grafieken tekenen." — (Gelach) —
Dialogue: 0,0:08:30.61,0:08:32.51,Default,,0000,0000,0000,,Maar Lovelace zegt: "Kijk,
Dialogue: 0,0:08:32.51,0:08:34.98,Default,,0000,0000,0000,,dit ding zou zelfs \Nmuziek kunnen componeren
Dialogue: 0,0:08:34.98,0:08:38.53,Default,,0000,0000,0000,,als je het een numerieke weergave aanleerde\Nvan muziek."
Dialogue: 0,0:08:38.53,0:08:40.10,Default,,0000,0000,0000,,Dit noem ik de 'Lovelacesprong'.
Dialogue: 0,0:08:40.10,0:08:43.84,Default,,0000,0000,0000,,Ze heeft wat geprogrammeerd,
Dialogue: 0,0:08:43.84,0:08:46.98,Default,,0000,0000,0000,,maar haar echte prestatie was \Ndat zij inzag
Dialogue: 0,0:08:46.98,0:08:49.17,Default,,0000,0000,0000,,dat de toekomst veel, veel meer zou zijn.
Dialogue: 0,0:08:49.17,0:08:51.35,Default,,0000,0000,0000,,Honderd jaar later \Ntreedt Alan Turing op de voorgrond.
Dialogue: 0,0:08:51.35,0:08:56.80,Default,,0000,0000,0000,,In 1936 vindt hij de computer helemaal opnieuw uit.
Dialogue: 0,0:08:56.80,0:08:59.38,Default,,0000,0000,0000,,Babbages machine \Nwas volledig mechanisch.
Dialogue: 0,0:08:59.38,0:09:01.91,Default,,0000,0000,0000,,De Turingmachine \Nwas volledig theoretisch.
Dialogue: 0,0:09:01.91,0:09:04.70,Default,,0000,0000,0000,,Beiden hadden een wiskundige achtergrond,
Dialogue: 0,0:09:04.70,0:09:07.26,Default,,0000,0000,0000,,maar Turing vertelde ons iets zeer belangrijks.
Dialogue: 0,0:09:07.26,0:09:10.19,Default,,0000,0000,0000,,Hij legde de wiskundige grondslagen
Dialogue: 0,0:09:10.19,0:09:12.30,Default,,0000,0000,0000,,voor informatica vast en zei:
Dialogue: 0,0:09:12.30,0:09:15.49,Default,,0000,0000,0000,,"Het maakt niet uit \Nhoe je een computer bouwt."
Dialogue: 0,0:09:15.49,0:09:17.37,Default,,0000,0000,0000,,Het maakt niet uit of je computer mechanisch is, \Nzoals die van Babbage,
Dialogue: 0,0:09:17.37,0:09:21.78,Default,,0000,0000,0000,,of elektronisch, \Nzoals computers vandaag zijn.
Dialogue: 0,0:09:21.78,0:09:24.58,Default,,0000,0000,0000,,Misschien wordt er in de toekomst \Neen van cellen gemaakt.
Dialogue: 0,0:09:24.58,0:09:27.73,Default,,0000,0000,0000,,Of misschien wel weer een mechanische \Nmet nanotechnologie.
Dialogue: 0,0:09:27.73,0:09:29.76,Default,,0000,0000,0000,,We konden teruggaan \Nnaar Babbage's machine
Dialogue: 0,0:09:29.76,0:09:32.34,Default,,0000,0000,0000,,en ze klein maken. \NAl die dingen zijn computers.
Dialogue: 0,0:09:32.34,0:09:33.97,Default,,0000,0000,0000,,Er is in zekere zin \Neen 'computer-essentie'.
Dialogue: 0,0:09:33.97,0:09:35.98,Default,,0000,0000,0000,,Dit heet de Church–Turingthesis.
Dialogue: 0,0:09:35.98,0:09:38.64,Default,,0000,0000,0000,,Plotseling krijg je het inzicht
Dialogue: 0,0:09:38.64,0:09:40.87,Default,,0000,0000,0000,,dat dat ding van Babbage \Necht een computer was.
Dialogue: 0,0:09:40.87,0:09:43.69,Default,,0000,0000,0000,,In feite kon hij alles \Nwat we vandaag doen
Dialogue: 0,0:09:43.69,0:09:48.52,Default,,0000,0000,0000,,met computers, \Nalleen heel, heel langzaam. (Gelach)
Dialogue: 0,0:09:48.52,0:09:50.63,Default,,0000,0000,0000,,Om jullie een idee te geven \Nvan hoe langzaam:
Dialogue: 0,0:09:50.63,0:09:54.47,Default,,0000,0000,0000,,hij had ongeveer 1k geheugen.
Dialogue: 0,0:09:54.47,0:09:57.39,Default,,0000,0000,0000,,Hij gebruikte ponskaarten, \Ndie erin werden geladen.
Dialogue: 0,0:09:57.39,0:10:03.15,Default,,0000,0000,0000,,Hij liep ongeveer 10.000 keer \Nlangzamer dan de eerste ZX81.
Dialogue: 0,0:10:03.15,0:10:04.75,Default,,0000,0000,0000,,Hij had een RAM-geheugen.
Dialogue: 0,0:10:04.75,0:10:07.93,Default,,0000,0000,0000,,Je kon er als je wilde \Neen heleboel extra geheugen aan toevoegen.
Dialogue: 0,0:10:07.93,0:10:10.26,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach) Waar brengt ons dat vandaag?
Dialogue: 0,0:10:10.26,0:10:11.86,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn plannen.
Dialogue: 0,0:10:11.86,0:10:14.80,Default,,0000,0000,0000,,In Swindon in de archieven \Nvan het Science Museum
Dialogue: 0,0:10:14.80,0:10:16.49,Default,,0000,0000,0000,,liggen honderden plannen \Nen duizenden pagina's notities
Dialogue: 0,0:10:16.49,0:10:19.96,Default,,0000,0000,0000,,geschreven door Charles Babbage \Nover deze 'Analytical Engine'.
Dialogue: 0,0:10:19.96,0:10:23.92,Default,,0000,0000,0000,,Een daarvan is een stel plannen \Ndat wij Plan 28 noemen,
Dialogue: 0,0:10:23.92,0:10:26.08,Default,,0000,0000,0000,,en dat is ook de naam van een stichting \Ndie ik opstartte
Dialogue: 0,0:10:26.08,0:10:28.81,Default,,0000,0000,0000,,met Doron Swade. \NDie was computingcurator
Dialogue: 0,0:10:28.81,0:10:31.05,Default,,0000,0000,0000,,aan het Science Museum. \NHij was degene
Dialogue: 0,0:10:31.05,0:10:32.48,Default,,0000,0000,0000,,achter het project \Nom een 'Difference Engine' te bouwen.
Dialogue: 0,0:10:32.48,0:10:35.04,Default,,0000,0000,0000,,Wij willen de machine bouwen.
Dialogue: 0,0:10:35.04,0:10:38.90,Default,,0000,0000,0000,,Hier in South Kensington \Nzullen we de 'Analytical Engine' bouwen.
Dialogue: 0,0:10:38.90,0:10:40.90,Default,,0000,0000,0000,,Het project verloopt in een aantal fasen.
Dialogue: 0,0:10:40.90,0:10:43.42,Default,,0000,0000,0000,,De eerste was \Nhet scannen van Babbage's archief.
Dialogue: 0,0:10:43.42,0:10:45.35,Default,,0000,0000,0000,,Dat is gedaan. \NDe tweede is nu de studie
Dialogue: 0,0:10:45.35,0:10:48.46,Default,,0000,0000,0000,,van al die plannen \Nom te bepalen wat te bouwen.
Dialogue: 0,0:10:48.46,0:10:52.90,Default,,0000,0000,0000,,De derde fase is \Neen computersimulatie van de machine
Dialogue: 0,0:10:52.90,0:10:55.82,Default,,0000,0000,0000,,en de laatste \Nze echt bouwen in het Science Museum.
Dialogue: 0,0:10:55.82,0:10:58.40,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer ze gebouwd zal zijn, \Nzal je eindelijk begrijpen hoe een computer werkt.
Dialogue: 0,0:10:58.40,0:11:00.23,Default,,0000,0000,0000,,In plaats van naar een kleine chip
Dialogue: 0,0:11:00.23,0:11:02.84,Default,,0000,0000,0000,,kan je nu naar dit gigantische ding kijken\Nen zeggen: "Ik zie het geheugen werken,
Dialogue: 0,0:11:02.84,0:11:06.18,Default,,0000,0000,0000,,ik zie de centrale verwerkingseenheid werken,\Nik hoor ze werken."
Dialogue: 0,0:11:06.18,0:11:10.04,Default,,0000,0000,0000,,En waarschijnlijk \Nga je de werking ook ruiken. (Gelach)
Dialogue: 0,0:11:10.04,0:11:12.64,Default,,0000,0000,0000,,Maar eerst gaan we een simulatie laten lopen.
Dialogue: 0,0:11:12.64,0:11:14.40,Default,,0000,0000,0000,,Babbage zelf schreef
Dialogue: 0,0:11:14.40,0:11:16.02,Default,,0000,0000,0000,,dat zodra de 'Analytical Engine' zou bestaan,
Dialogue: 0,0:11:16.02,0:11:19.72,Default,,0000,0000,0000,,ze zeker de toekomstige gang \Nvan de wetenschap zou bepalen.
Dialogue: 0,0:11:19.72,0:11:21.57,Default,,0000,0000,0000,,Hij heeft ze nooit gebouwd, \Nomdat hij altijd
Dialogue: 0,0:11:21.57,0:11:23.65,Default,,0000,0000,0000,,aan nieuwe plannen zat te prutsen.
Dialogue: 0,0:11:23.65,0:11:27.16,Default,,0000,0000,0000,,Toen ze uiteindelijk werd gebouwd in de jaren 40, \Nveranderde alles.
Dialogue: 0,0:11:27.16,0:11:28.98,Default,,0000,0000,0000,,Hier een voorsmaakje \Nvan hoe ze er
Dialogue: 0,0:11:28.98,0:11:31.62,Default,,0000,0000,0000,,in actie gaat uitzien. \NDeze video toont
Dialogue: 0,0:11:31.62,0:11:36.21,Default,,0000,0000,0000,,een deel van de centrale verwerkingseenheid \Nin werking.
Dialogue: 0,0:11:39.21,0:11:42.21,Default,,0000,0000,0000,,Met slechts drie sets tandwielen,
Dialogue: 0,0:11:42.21,0:11:45.03,Default,,0000,0000,0000,,doet ze een optelling. \NDit is het optelmechanisme in actie.
Dialogue: 0,0:11:45.03,0:11:47.69,Default,,0000,0000,0000,,Stel je de hele gigantische machine voor.
Dialogue: 0,0:11:47.69,0:11:48.85,Default,,0000,0000,0000,,Geef me vijf jaar.
Dialogue: 0,0:11:48.85,0:11:51.19,Default,,0000,0000,0000,,Voor de jaren 30 eraan komen, \Nzijn we zover.
Dialogue: 0,0:11:51.19,0:11:54.16,Default,,0000,0000,0000,,Hartelijk dank. (Applaus)