WEBVTT

00:00:15.040 --> 00:00:17.640
Bir dizi hareketsiz, ardışık görüntü alın.

00:00:18.360 --> 00:00:20.020
Hadi onlara teker teker bakalım.

00:00:23.760 --> 00:00:24.960
Daha hızlı.

00:00:28.440 --> 00:00:30.256
Şimdi boşlukları kaldıralım,

00:00:30.280 --> 00:00:31.970
daha hızlı gitmeye devam edin.

00:00:32.920 --> 00:00:34.440
Bekleyin...

00:00:36.160 --> 00:00:37.576
İşte!

00:00:37.600 --> 00:00:38.800
Hareket!

00:00:39.520 --> 00:00:40.976
Peki neden?

00:00:41.000 --> 00:00:44.146
Hareketsiz görüntülere
baktığımızı biliyoruz

00:00:44.146 --> 00:00:46.496
fakat yeterince hızlı 
değiştiklerini gördüğümüzde

00:00:46.520 --> 00:00:49.546
bir tane gibi gözüken, giderek şekil 
ve konum değiştirerek

00:00:49.546 --> 00:00:52.550
kalıcı bir görüntü oluşturan
bir göz yanılsaması oluşturuyorlar.

00:00:53.000 --> 00:00:56.456
Bu etki sinema filmi
teknolojisinin temelini oluşturuyor.

00:00:56.480 --> 00:00:58.176
Günümüzdeki LED ekranlardan

00:00:58.200 --> 00:01:01.056
20 yy. katot ışını atalarına,

00:01:01.080 --> 00:01:04.215
sinematik film projeksiyonundan
yeni oyuncaklara,

00:01:04.239 --> 00:01:07.096
hatta insanların mağara duvarlarını
boyamaya başladığı

00:01:07.120 --> 00:01:09.120
taş devrine kadar dayandığı ortaya atıldı.

00:01:09.760 --> 00:01:13.016
Ardışık görüntülerde
görünen hareketi algılama fenomeni

00:01:13.040 --> 00:01:15.416
tarihte "görme sürerliği" olarak bilinen

00:01:15.440 --> 00:01:18.576
insan algısının özelliğinden
kaynaklanmaktadır.

00:01:18.600 --> 00:01:19.816
Terim, 19. yy. başlarında

00:01:19.840 --> 00:01:22.136
durağan bir nesnenin

00:01:22.136 --> 00:01:24.456
belirli bir hıza ulaştığında

00:01:24.480 --> 00:01:26.666
hareket ediyor gözükmesini

00:01:26.666 --> 00:01:28.976
belirli bir göz kusuru olarak tanımlayan

00:01:29.000 --> 00:01:31.770
İngiliz İsveçli fizikçi
Peter Mark Roget'e atfedilmiştir.

00:01:32.400 --> 00:01:35.696
Terim çok geçmeden
fenakistiskop'un mucidi Belçikalı fizikçi

00:01:35.720 --> 00:01:38.659
Joseph Plateau tarafından tam tersine
hareketsiz görüntülerin

00:01:38.659 --> 00:01:41.520
görünen hareketini
tanımlamak için kullanılmıştır.

00:01:42.280 --> 00:01:46.456
Görüşün sürerliğini,
retinada korunup sonra birleştirilen

00:01:46.480 --> 00:01:49.216
ve bizi tek bir nesnenin hareketini
gördüğümüze inandıran

00:01:49.240 --> 00:01:52.726
ardışık görüntülerin
sonucu olarak tanımlamıştır.

00:01:52.960 --> 00:01:55.856
Bu açıklama onyıllarca
ve 20. yüzyılın başlarında bazıları

00:01:55.880 --> 00:01:58.640
psikolojik olarak neler
olup bittiğini sorgulayana kadar

00:01:58.640 --> 00:02:01.296
çok insan tarafından kabul edilmişti.

00:02:01.320 --> 00:02:04.792
1912'de Alman psikolog Max Wertheimer
basit göz yanılmaları kullanarak

00:02:04.792 --> 00:02:06.976
görünen hareketin
temel birincil aşamalarının

00:02:07.000 --> 00:02:09.116
ana hatlarını oluşturmuştur.

00:02:09.280 --> 00:02:11.660
Bu deneyler onu, fenomenin
retinanın arkasındaki

00:02:11.660 --> 00:02:14.920
süreçlerden kaynaklandığı 
sonucuna ulaştırmıştır.

00:02:15.630 --> 00:02:18.440
1915'de uygulamalı psikolojide
öncü bir Alman-Amerikan olan

00:02:18.440 --> 00:02:21.360
Hugo Münsterberg de ardışık
görüntülerin görünen hareketinin

00:02:21.360 --> 00:02:22.936
gözde korunmaları sonucu değil,

00:02:22.960 --> 00:02:25.496
zihnin çalışmasının eklenmesin

00:02:25.520 --> 00:02:28.440
sonucu olduğunu öne sürmüştür.

00:02:29.520 --> 00:02:32.720
Takip eden yüzyılda psikologlar
tarafından yapılan deneylerde

00:02:32.720 --> 00:02:34.496
ulaştıkları sonuçlar onaylanmıştır.

00:02:34.520 --> 00:02:37.200
Hareketli görüntü yanılsaması 
ile ilgili olduğu için

00:02:37.200 --> 00:02:39.576
görüş sürerliği görüşten ziyade

00:02:39.600 --> 00:02:41.856
onun beyinde nasıl
algılandığı ile ilgilidir.

00:02:41.880 --> 00:02:45.416
Araştırmalar şekil, renk,
derinlik ve hareket gibi

00:02:45.440 --> 00:02:48.696
gözün gördüğü şeylerin farklı yönlerinin,

00:02:48.720 --> 00:02:50.156
retinadan farklı yollarla

00:02:50.156 --> 00:02:53.216
görme merkezinin farklı
bölgelerine aktarıldığını göstermiştir.

00:02:53.240 --> 00:02:54.736
Görme merkezindeki

00:02:54.760 --> 00:02:56.856
çeşitli hesaplamaların sürekli etkileşimi

00:02:56.880 --> 00:02:59.136
bu farklı açıları birbirine bağlar

00:02:59.160 --> 00:03:01.056
ve algı ile sonuçlandırır.

00:03:01.080 --> 00:03:02.936
Beyinlerimiz sürekli çalışır.

00:03:02.960 --> 00:03:06.270
Gördüklerimizi, duyduklarımızı,
kokladıklarımızı ve dokunduklarımızı

00:03:06.270 --> 00:03:07.600
anlık akışta anbean

00:03:07.600 --> 00:03:09.616
anlamlı bir deneyime senkronize eder.

00:03:09.640 --> 00:03:12.816
Yani, ardışık görüntülerde
hareket yanılsaması yaratmak için

00:03:12.840 --> 00:03:14.856
aralıklarımızın zamanlamasını

00:03:14.880 --> 00:03:17.720
beynimizin anı işleme hızına
yakın tutmamız gerekir.

00:03:18.410 --> 00:03:21.546
Peki, beynimize göre an
ne kadar hızlı gerçekleşir?

00:03:21.546 --> 00:03:23.010
Yanılsamanın işe yaraması için

00:03:23.010 --> 00:03:25.890
görüntülerin ne kadar hızlı
değişmesi gerektiğini ölçerek

00:03:25.890 --> 00:03:27.120
bir fikir edinebiliriz.

00:03:27.120 --> 00:03:30.270
Hadi deneyimizi tekrarlayarak bunu
çözüp çözemeyeceğimize bakalım.

00:03:30.270 --> 00:03:33.776
Burada, iki saniyede bir kare ile

00:03:33.776 --> 00:03:36.416
aralarında bir saniyelik
siyah sunulan dizi verilmiştir.

00:03:36.440 --> 00:03:37.656
Bu değişim oranında

00:03:37.680 --> 00:03:39.776
görüntüleri ayıran boşluk ile

00:03:39.800 --> 00:03:41.936
gözlemlenen gerçek bir hareket yok.

00:03:41.960 --> 00:03:44.256
Boşluğun süresini azaltınca,

00:03:44.280 --> 00:03:47.016
hafif yer değişikliği
daha belirgin oluyor

00:03:47.040 --> 00:03:48.916
ve apayrı kareler arasında

00:03:48.916 --> 00:03:50.920
bir hareket hissi sezmeye başlıyorsunuz.

00:03:51.480 --> 00:03:52.720
Saniyede tek kare.

00:03:55.520 --> 00:03:56.800
Saniyede iki kare.

00:03:59.480 --> 00:04:00.920
Saniyede dört kare.

00:04:02.440 --> 00:04:04.616
Şimdi bir hareket hissetmeye başlıyoruz

00:04:04.640 --> 00:04:06.576
ama çok net değil.

00:04:06.600 --> 00:04:09.816
Hala ayrı görüntülere
baktığımızın farkındayız.

00:04:09.840 --> 00:04:11.760
Hızlandıralım. Saniyede sekiz kare.

00:04:14.200 --> 00:04:15.680
Saniyede on iki kare.

00:04:16.560 --> 00:04:18.240
Neredeyse olacak.

00:04:21.440 --> 00:04:24.936
Saniyede yirmi dört kare ile
hareket daha da net görünüyor.

00:04:24.960 --> 00:04:26.760
Bu strandart tam hızdır.

00:04:28.120 --> 00:04:30.126
Yani aralıkların farkındalığını kaybederek

00:04:30.126 --> 00:04:32.390
görünür hareketi algılamaya
başladığımız nokta

00:04:32.390 --> 00:04:35.120
saniyede sekiz ile on iki kare
arasında devreye giriyor.

00:04:36.040 --> 00:04:38.776
Bu, bilimin ayrı görüntüleri
görme bilincimizin

00:04:38.776 --> 00:04:42.216
genel eşiği olduğunu
belirlediği mahalledir.

00:04:42.240 --> 00:04:44.656
Genel anlamda, bu
farkındalığı görüntü başı

00:04:44.656 --> 00:04:47.800
100 milisaniye civarında aralıklarda
kaybetmeye başlıyoruz,

00:04:47.800 --> 00:04:50.216
bu da saniyede yaklaşık
on kare hızına eşittir.

00:04:50.240 --> 00:04:51.616
Kare hızı arttıkça

00:04:51.616 --> 00:04:54.120
aralıkların farkındalığını
tamamen kaybediyoruz

00:04:54.120 --> 00:04:56.720
ve yanılsamanın gerçekliğine
daha da inanıyoruz.