[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.65,0:00:03.14,Default,,0000,0000,0000,,Biz artıq, təxminən bizim günəşimizlə \Neyni kütləyə sahib olan
Dialogue: 0,0:00:03.14,0:00:06.07,Default,,0000,0000,0000,,ulduzların həyat dövrü \Nhaqqında danışmışıq.
Dialogue: 0,0:00:06.07,0:00:07.71,Default,,0000,0000,0000,,Bu videoda mənim məqsədim isə daha böyük \Nkütləyə sahib olan
Dialogue: 0,0:00:07.71,0:00:09.26,Default,,0000,0000,0000,,ulduzlar haqqında danışmaqdır.
Dialogue: 0,0:00:12.37,0:00:14.08,Default,,0000,0000,0000,,Böyük kütləli ulduzlar haqqında\Ndanışdığım zaman,
Dialogue: 0,0:00:14.08,0:00:17.18,Default,,0000,0000,0000,,kütlələri Günəşdən 9 dəfə çox olan
Dialogue: 0,0:00:17.18,0:00:20.96,Default,,0000,0000,0000,,ulduzları nəzərdə tuturam.
Dialogue: 0,0:00:20.96,0:00:23.33,Default,,0000,0000,0000,,Yəni ümumi fikir tamamilə eynidir.
Dialogue: 0,0:00:23.33,0:00:27.17,Default,,0000,0000,0000,,Əsasən hidrogendən ibarət olan bu nəhəng
Dialogue: 0,0:00:27.17,0:00:27.91,Default,,0000,0000,0000,,buludla başlayacaqsınız.
Dialogue: 0,0:00:27.91,0:00:29.41,Default,,0000,0000,0000,,Və indi isə bulud bizim günəşimiz kimi
Dialogue: 0,0:00:29.41,0:00:34.07,Default,,0000,0000,0000,,ulduzları yaratmaq üçün qatılaşmış\Nbuludlardan
Dialogue: 0,0:00:34.07,0:00:34.74,Default,,0000,0000,0000,,daha böyük olmalıdır.
Dialogue: 0,0:00:34.74,0:00:36.24,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq siz bununla başlayacaqsınız və nəticədə
Dialogue: 0,0:00:36.24,0:00:40.44,Default,,0000,0000,0000,,cazibə qüvvəsi onu bir araya gətirəcək.
Dialogue: 0,0:00:40.44,0:00:43.33,Default,,0000,0000,0000,,Onun nüvəsi hidrogenin alovlanması və\Nəriməsi üçün
Dialogue: 0,0:00:43.33,0:00:47.09,Default,,0000,0000,0000,,kifayət qədər isti və sıx \Nbir vəziyyətdə olacaq.
Dialogue: 0,0:00:47.09,0:00:49.53,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, bu hidrogendir və \No hazırda əriyir.
Dialogue: 0,0:00:49.53,0:00:50.20,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin bunu yazaq.
Dialogue: 0,0:00:50.20,0:00:51.63,Default,,0000,0000,0000,,O indi əriyir.
Dialogue: 0,0:00:51.63,0:00:53.55,Default,,0000,0000,0000,,Bu hidrogen füzyonudur.
Dialogue: 0,0:00:53.55,0:00:55.36,Default,,0000,0000,0000,,Bunu belə yazaq.
Dialogue: 0,0:00:55.36,0:01:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Artıq sizin ortada bir hidrogen \Nbirləşməniz var.
Dialogue: 0,0:01:01.00,0:01:03.28,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, o, alovlanır və sən buludun\Nətrafında olan
Dialogue: 0,0:01:03.28,0:01:05.82,Default,,0000,0000,0000,,digər materiala sahibsən.
Dialogue: 0,0:01:05.82,0:01:06.99,Default,,0000,0000,0000,,Bu da hidrogenin qalan hissəsidir.
Dialogue: 0,0:01:06.99,0:01:09.64,Default,,0000,0000,0000,,Və artıq o çox istiləşməsi səbəbi ilə həqiqətən də bir plazmadır.
Dialogue: 0,0:01:09.64,0:01:12.28,Default,,0000,0000,0000,,Bu, xüsusilə nüvəyə yaxın və yaxşı bir şəkildə formalaşdırılmış
Dialogue: 0,0:01:12.28,0:01:15.96,Default,,0000,0000,0000,,atomlardan fərqli olaraq elektron və nüvələrdən\Nibarət bir növ yaxşı bir supdur.
Dialogue: 0,0:01:15.96,0:01:17.29,Default,,0000,0000,0000,,İndi siz hidrogen birləşməsinə\Nsahibsiniz.
Dialogue: 0,0:01:17.29,0:01:19.82,Default,,0000,0000,0000,,Biz bunun təxminən 10 milyon \NKelvində baş verdiyini gördük.
Dialogue: 0,0:01:19.82,0:01:21.28,Default,,0000,0000,0000,,Və mən bunu aydın bir şəkildə\Ndəqiqləşdirmək istəyirəm.
Dialogue: 0,0:01:21.28,0:01:23.15,Default,,0000,0000,0000,,Böyük kütləyə sahib olan ulduzlardan
Dialogue: 0,0:01:23.15,0:01:25.65,Default,,0000,0000,0000,,bəhs etdiyimiz üçün,
Dialogue: 0,0:01:25.65,0:01:31.71,Default,,0000,0000,0000,,hətta bu mərhələdə belə
Dialogue: 0,0:01:31.71,0:01:34.02,Default,,0000,0000,0000,,yəni ulduzun əsas ardıcıllığı zamanı
Dialogue: 0,0:01:34.02,0:01:34.79,Default,,0000,0000,0000,,daha çox qravitasiya təzyiqi olcaqdır.
Dialogue: 0,0:01:34.79,0:01:35.56,Default,,0000,0000,0000,,Və beləliklə, daha sürətli bir şəkildə yanacaq və \Neyni zamanda daha da isti olacaqdır.
Dialogue: 0,0:01:35.56,0:01:38.46,Default,,0000,0000,0000,,Yəni bu, günəşimizin kütləsindən \Ndaha sürətli və
Dialogue: 0,0:01:38.46,0:01:42.65,Default,,0000,0000,0000,,daha isti olacaq.
Dialogue: 0,0:01:42.65,0:01:43.67,Default,,0000,0000,0000,,Hətta bu mərhələ belə
Dialogue: 0,0:01:46.35,0:01:50.85,Default,,0000,0000,0000,,bizim günəşimizin kütləsi həcmində olan\Nbir ulduzdan çox daha qısa
Dialogue: 0,0:01:50.85,0:01:54.47,Default,,0000,0000,0000,,bir müddət ərzində baş verəcəkdir.
Dialogue: 0,0:01:54.47,0:01:55.10,Default,,0000,0000,0000,,Günəşimizin ömrü ümumi olaraq 10\Nvə ya 11 milyard il olacaqır.
Dialogue: 0,0:01:55.10,0:01:58.75,Default,,0000,0000,0000,,Bəlkə də on milyonlarla il sonra olan
Dialogue: 0,0:01:58.75,0:02:00.58,Default,,0000,0000,0000,,şeylər haqqında\Ndanışacağıq.
Dialogue: 0,0:02:00.58,0:02:02.84,Default,,0000,0000,0000,,Yəni, 1000 həyat ömrü əmsalı \Ndaha da qısaldı.
Dialogue: 0,0:02:02.84,0:02:05.58,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq yenə də gəlin nə baş verdiyini düşünək.
Dialogue: 0,0:02:05.58,0:02:07.37,Default,,0000,0000,0000,,Və indiyə qədər, baş verənlər artıq daha
Dialogue: 0,0:02:07.37,0:02:09.50,Default,,0000,0000,0000,,sürətli baş verəcək,
Dialogue: 0,0:02:09.50,0:02:11.08,Default,,0000,0000,0000,,çünki biz daha çox təzyiqə, \Ncazibə qüvvəsinə və temperatura sahibik.
Dialogue: 0,0:02:11.08,0:02:13.85,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq bu, günəşin kütləsi həcimində olan\Nbir ulduzda gördüyümüz kimi,
Dialogue: 0,0:02:13.85,0:02:16.46,Default,,0000,0000,0000,,təxminən eyni şəkildə baş verəcəkdir.
Dialogue: 0,0:02:16.46,0:02:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Ən sonunda, helium, üzr istəyirəm,
Dialogue: 0,0:02:20.00,0:02:23.06,Default,,0000,0000,0000,,hidrogen ətrafında bir hidrogen\Nqabığı olan
Dialogue: 0,0:02:23.06,0:02:25.93,Default,,0000,0000,0000,,bir helium nüvəsinə çevriləcək.
Dialogue: 0,0:02:25.93,0:02:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Onun ətrafında bir hidrogen
Dialogue: 0,0:02:28.16,0:02:30.08,Default,,0000,0000,0000,,füzyon qabığı olacaq.
Dialogue: 0,0:02:30.08,0:02:31.52,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra siz ulduzun geri qalan \Nhissəsinə sahibsiniz.
Dialogue: 0,0:02:31.52,0:02:34.17,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin bunu etiketləyək.
Dialogue: 0,0:02:34.17,0:02:35.87,Default,,0000,0000,0000,,Buradakı bizim helium nüvəmizdir.
Dialogue: 0,0:02:35.87,0:02:41.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu qabıqdakı hidrogen birləşdikcə,
Dialogue: 0,0:02:41.74,0:02:43.42,Default,,0000,0000,0000,,tədricən daha çox helium yığılacaq.
Dialogue: 0,0:02:43.42,0:02:45.97,Default,,0000,0000,0000,,Günəşimizin böyüklüyündə və ya kütləsi\Nhəcimində olan
Dialogue: 0,0:02:45.97,0:02:49.93,Default,,0000,0000,0000,,bir ulduz olduğu zaman isə o qırmızı bir\Nnəhəngə çevrilməyə başlayır.
Dialogue: 0,0:02:49.93,0:02:52.02,Default,,0000,0000,0000,,Çünki daha çox helium istehsal edildikcə
Dialogue: 0,0:02:52.02,0:02:56.02,Default,,0000,0000,0000,,bu nüvə də getdikcə daha da \Nsıxlaşmağa başlayır.
Dialogue: 0,0:02:56.02,0:02:58.67,Default,,0000,0000,0000,,Və daha da sıxlaşdıqca,
Dialogue: 0,0:02:58.67,0:03:01.11,Default,,0000,0000,0000,,birləşmənin hələ də baş verdiyi
Dialogue: 0,0:03:01.11,0:03:03.37,Default,,0000,0000,0000,,bu hidrogen qabığına getdikcə
Dialogue: 0,0:03:03.37,0:03:06.49,Default,,0000,0000,0000,,daha çox qravitasiya təzyiqi\Ntətbiq olunur.
Dialogue: 0,0:03:06.49,0:03:09.60,Default,,0000,0000,0000,,Faktiki ulduzun radiusunu xaircə\Nitələmək üçün
Dialogue: 0,0:03:09.60,0:03:14.44,Default,,0000,0000,0000,,daha çox xaricə doğru enerji buraxacaq.
Dialogue: 0,0:03:14.44,0:03:17.84,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə ümumi prosesdə,
Dialogue: 0,0:03:17.84,0:03:19.21,Default,,0000,0000,0000,,biz nüvədə daha ağır elementlərin\Nformalaşdığına
Dialogue: 0,0:03:19.21,0:03:21.43,Default,,0000,0000,0000,,sahib olacağıq və ulduzun getdikcə
Dialogue: 0,0:03:21.43,0:03:23.89,Default,,0000,0000,0000,,daha çox kütlə əldə etdiyini görəcəyik.
Dialogue: 0,0:03:23.89,0:03:25.14,Default,,0000,0000,0000,,Ulduz sıxlaşdıqca bu ağır elementlər
Dialogue: 0,0:03:25.14,0:03:26.60,Default,,0000,0000,0000,,ən sonunda alovlanacaq
Dialogue: 0,0:03:26.60,0:03:28.37,Default,,0000,0000,0000,,və nüvəni dəstəkləyəcək.
Dialogue: 0,0:03:28.37,0:03:31.17,Default,,0000,0000,0000,,Lakin nüvənin özü getdikcə daha da
Dialogue: 0,0:03:31.17,0:03:33.90,Default,,0000,0000,0000,,sıxlaşdığı üçün material getdikcə \Ndaha böyük enerji ilə
Dialogue: 0,0:03:33.90,0:03:36.92,Default,,0000,0000,0000,,daha da uzaq bir məsafəyə itələnir.
Dialogue: 0,0:03:36.92,0:03:38.01,Default,,0000,0000,0000,,Ulduz kifayət qədər kütləyə sahib olsa da,
Dialogue: 0,0:03:38.01,0:03:39.71,Default,,0000,0000,0000,,siz günəşə bənzər
Dialogue: 0,0:03:39.71,0:03:41.46,Default,,0000,0000,0000,,siz günəşə bənzər qırmızı bir nəhəngə
Dialogue: 0,0:03:41.46,0:03:44.33,Default,,0000,0000,0000,,sahib olacaqsınız və onu uzağa\Nitələmək mümkün olmayacaq.
Dialogue: 0,0:03:44.33,0:03:45.82,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq gəlin bu nümunənin
Dialogue: 0,0:03:45.82,0:03:47.74,Default,,0000,0000,0000,,necə davam edəcəyini düşünək.
Dialogue: 0,0:03:47.74,0:03:48.49,Default,,0000,0000,0000,,Ən sonda helium kifayət qədər \Nsıxlaşdıqdan sonra
Dialogue: 0,0:03:48.49,0:03:52.28,Default,,0000,0000,0000,,alovlanacaq və karbona qarışacaq.
Dialogue: 0,0:03:52.28,0:03:55.34,Default,,0000,0000,0000,,Və sizdə bir karbon nüvəsi formalaşmasına \Nsahib olacaqsınız.
Dialogue: 0,0:03:55.34,0:03:57.76,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, bu karbon nüvəsidir.
Dialogue: 0,0:03:57.76,0:03:59.35,Default,,0000,0000,0000,,Bəli bu bir karbon nüvəsidir.
Dialogue: 0,0:03:59.35,0:04:00.84,Default,,0000,0000,0000,,Bunun ətrafında sizin bir helium nüvəniz var.
Dialogue: 0,0:04:00.84,0:04:02.81,Default,,0000,0000,0000,,Helium nüvəsinin mərkəzinə yaxın bir yerdə
Dialogue: 0,0:04:05.65,0:04:07.98,Default,,0000,0000,0000,,helium birləşməsindən ibarət \Nbir qabığnız var,
Dialogue: 0,0:04:07.98,0:04:10.18,Default,,0000,0000,0000,,bu birləşmə hidrogen deyil, heliumdur və karbona çevrilir,
Dialogue: 0,0:04:10.18,0:04:13.15,Default,,0000,0000,0000,,bu da karbon nüvəsini daha sıx və\Ndaha isti bir vəziyyətə gətirir.
Dialogue: 0,0:04:13.15,0:04:15.31,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra bunun ətrafında sizin hidrogen birləşməniz olacaq.
Dialogue: 0,0:04:15.31,0:04:18.68,Default,,0000,0000,0000,,Burada çox diqqətli olmaq lazımdır.
Dialogue: 0,0:04:18.68,0:04:20.14,Default,,0000,0000,0000,,Unutmayın, sizin buarda hidrogen \Nbirləşməniz var.
Dialogue: 0,0:04:20.14,0:04:21.18,Default,,0000,0000,0000,,Və sonra bunun ətrafında ulduzun qalan hissəsinə sahibsiniz.
Dialogue: 0,0:04:21.18,0:04:23.92,Default,,0000,0000,0000,,Beləcə bu proses sadəcə davam edəcək.
Dialogue: 0,0:04:27.17,0:04:29.38,Default,,0000,0000,0000,,Nəhayət, bu karbon əriməyə başlayacaq.
Dialogue: 0,0:04:29.38,0:04:31.70,Default,,0000,0000,0000,,Və siz nüvəni təşkil edən daha ağır
Dialogue: 0,0:04:31.70,0:04:33.09,Default,,0000,0000,0000,,elementlərə sahib olacaqsınız.
Dialogue: 0,0:04:33.09,0:04:34.05,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, bu, kifayət qədər yetkin və böyük \Nbir kütləyə sahib olan
Dialogue: 0,0:04:34.05,0:04:36.13,Default,,0000,0000,0000,,ulduzun Vikipediyadan olan kənar təsviridir.
Dialogue: 0,0:04:36.13,0:04:39.44,Default,,0000,0000,0000,,Siz daha ağır elementlərdən ibarət olan
Dialogue: 0,0:04:39.44,0:04:41.76,Default,,0000,0000,0000,,bu qabıqları və nüvələri
Dialogue: 0,0:04:41.76,0:04:43.76,Default,,0000,0000,0000,,dəmir əldə edənə qədər
Dialogue: 0,0:04:43.76,0:04:46.38,Default,,0000,0000,0000,,formalaşdırmağa davam edirsiniz.
Dialogue: 0,0:04:46.38,0:04:47.31,Default,,0000,0000,0000,,Xüsusilə də biz dəmir 56 haqqında danışırıq.
Dialogue: 0,0:04:47.31,0:04:52.65,Default,,0000,0000,0000,,Atom kütləsi 56 olan dəmir.
Dialogue: 0,0:04:52.65,0:04:54.92,Default,,0000,0000,0000,,Baxın bu dövri cədvəldə 26 onun atom nömrəsidir.
Dialogue: 0,0:04:54.92,0:04:57.98,Default,,0000,0000,0000,,Bu isə onun sahib olduğu \Nproton sayısıdır.
Dialogue: 0,0:04:57.98,0:04:59.68,Default,,0000,0000,0000,,Baxmayaraq ki, bu dəqiq deyil, siz 56 - nı
Dialogue: 0,0:04:59.68,0:05:03.01,Default,,0000,0000,0000,,bir növ proton və neytronların \Nsayı kimi görürsünüz.
Dialogue: 0,0:05:03.01,0:05:05.94,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq bu nöqtədə dayanmağınızın səbəbi \Ndəmiri əridərək
Dialogue: 0,0:05:05.94,0:05:08.72,Default,,0000,0000,0000,,enerji əldə edə bilməməyinizdir.
Dialogue: 0,0:05:08.72,0:05:12.29,Default,,0000,0000,0000,,Dəmiri dəmirdən daha ağır \Nelementlərə çevirmək
Dialogue: 0,0:05:12.29,0:05:15.21,Default,,0000,0000,0000,,əslində enerji tələb edir.
Dialogue: 0,0:05:15.21,0:05:16.72,Default,,0000,0000,0000,,Bu əslində endotermik bir proses olardı.
Dialogue: 0,0:05:16.72,0:05:19.07,Default,,0000,0000,0000,,Yəni dəmiri əritmək əslində nüvəni dəstəkləməyə kömək etməyəcəkdir.
Dialogue: 0,0:05:19.07,0:05:23.20,Default,,0000,0000,0000,,Mənim buradakı məqsədim ağır elementlərin
Dialogue: 0,0:05:23.20,0:05:25.98,Default,,0000,0000,0000,,əslində bu şəkildə formalaşmasını \Ngöstərməkdir.
Dialogue: 0,0:05:25.98,0:05:28.63,Default,,0000,0000,0000,,Biz hidrogen, hidrogenin heliumla,
Dialogue: 0,0:05:28.63,0:05:31.50,Default,,0000,0000,0000,,heliumun isə karbonla birləşməsi ilə\Nbaşladıq
Dialogue: 0,0:05:31.50,0:05:34.09,Default,,0000,0000,0000,,və daha sonra bütün bunların
Dialogue: 0,0:05:34.09,0:05:36.98,Default,,0000,0000,0000,,müxtəlif kombinasiyalarda daha da ağır
Dialogue: 0,0:05:36.98,0:05:38.52,Default,,0000,0000,0000,,elementlərlin birləşməsi ilə davam etdi.
Dialogue: 0,0:05:38.52,0:05:40.38,Default,,0000,0000,0000,,Neon, oksigen və siz onu tam olaraq \Nburada görürsünüz.
Dialogue: 0,0:05:40.38,0:05:42.65,Default,,0000,0000,0000,,Bu isə silikondur.
Dialogue: 0,0:05:42.65,0:05:43.70,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar formalaşan yeganə elementlər deyil,
Dialogue: 0,0:05:43.70,0:05:45.30,Default,,0000,0000,0000,,lakin bunlar bir növ formalaşan \Nəsas elementlərdir.
Dialogue: 0,0:05:45.30,0:05:47.82,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq eyni zamanda sizin əlinizdə itiyum, \Nberilyum
Dialogue: 0,0:05:47.82,0:05:50.24,Default,,0000,0000,0000,,və bor kimi başqa şeylərədə var.
Dialogue: 0,0:05:50.24,0:05:51.07,Default,,0000,0000,0000,,Bütün bu digər şeylər də formalaşır.
Dialogue: 0,0:05:51.07,0:05:53.52,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, dəmir 56 - ya qədər olan elementləri\Nbu şəkildə tərtib edirsiniz.
Dialogue: 0,0:05:53.52,0:05:57.33,Default,,0000,0000,0000,,Bununla yanaşı, nikel 56-ya qədər də tam olaraq \Nbu şəkildə
Dialogue: 0,0:05:57.33,0:06:00.98,Default,,0000,0000,0000,,tərtib edə bilərsiniz.
Dialogue: 0,0:06:00.98,0:06:03.60,Default,,0000,0000,0000,,Dəmir 56 ilə eyni kütləyə malikdir
Dialogue: 0,0:06:03.60,0:06:05.47,Default,,0000,0000,0000,,ancaq nikel 56 da sadəcə iki neytron az və
Dialogue: 0,0:06:05.47,0:06:07.77,Default,,0000,0000,0000,,iki proton daha çoxdur.
Dialogue: 0,0:06:07.77,0:06:11.40,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, nikel 56 da formalaşacaq və ya\Nformalaşa bilər,
Dialogue: 0,0:06:11.40,0:06:15.59,Default,,0000,0000,0000,,bu bir nikel-dəmir nüvəsi kimi olacaq.
Dialogue: 0,0:06:15.59,0:06:17.42,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq bu, ulduzun nə qədər böyük olmasından\Nasılı olmayaraq,
Dialogue: 0,0:06:17.42,0:06:19.25,Default,,0000,0000,0000,,ən azı ənənəvi birləşmə mərhələsindən
Dialogue: 0,0:06:19.25,0:06:23.94,Default,,0000,0000,0000,,və alovlanma mexanizmindən keçməklə
Dialogue: 0,0:06:23.94,0:06:26.15,Default,,0000,0000,0000,,nə qədər uzağa gedə biləcəyi ilə bağlıdır.
Dialogue: 0,0:06:26.15,0:06:28.28,Default,,0000,0000,0000,,Mənim etmək istədiyim şey,
Dialogue: 0,0:06:28.28,0:06:30.31,Default,,0000,0000,0000,,artıq bu ulduzu bir daha əridə bilməyəcəyimizə görə sizi burada buraxmaqdır ki,
Dialogue: 0,0:06:30.31,0:06:33.18,Default,,0000,0000,0000,,bundan sonra nə baş verə biləcəyini \Ndüşünə biləsiniz.
Dialogue: 0,0:06:33.18,0:06:36.40,Default,,0000,0000,0000,,Və əslində görəcəyimiz şey onun bir fövqəlnova olacağıdır.
Dialogue: 0,0:06:36.40,0:06:39.89,Default,,0000,0000,0000,,