Աշխարհով մեկ,

մոտ 60 միլիոն մարդ ստիպված է եղել
լքել իր հայրենի տունը՝

փախչելով պատերազմից, ոտնձգություններից
ու հալածանքներից:

Նրանցից շատերը դարձել են երկրի ներսում
մշտական բնակություն չունեցող անձիք,

այսինքն՝ նրանք լքել են իրենց տունը, բայց
դեռ գտնվում են իրենց հայրենիքում:

Մյուսները հատել են սահմանը և ապաստան
հայցել իրենց հայրենիքից դուրս:

Այս մարդկանց հաճախ կոչում են փախստականներ:

Ի՞նչ է «փախստական» եզրույթը նշանակում:

Հազարավոր տարիներ առաջ դեռ
գոյություն են ունեցել փախստականներ,

սակայն ներկայիս սահմանումը վերցվել է
ՄԱԿ-ի 1951 թ. համագումարից,

որը հրավիրվել էր փախստականների 
վիճակը քննարկելու համար՝

ի պատասխան Երկրորդ Համաշխարհային
պատերազմի ժամանակ

տեղի ունեցած զանգվածային
հալածանքների և տեղահանությունների:

Ըստ դրա, փախստականը այն մարդն է,
ով գտնվում է իր հայրենիքից դուրս

և չի կարող վերադառնալ,

հալածանքների հիմնավորված վտանգի պատճառով:

Հալածանքների պատճառ կարող են հանդիսանալ
տվյալ անձի ռասսան, դավանանքը, ազգությունը,

հասարակական որոշակի խմբի պատկանելը
կամ նրա քաղաքական հայացքները,

ու դրանք հիմնականում կապված են պատերազմի
կամ բռնության հետ:

Այսօր փախստականների մոտ կեսը երեխաներ են,

որոնցից ոմանք առանց ծնողների են մնացել

ու դարձել են երեխաների՝ որպես աշխատուժի
օգտագործման, կամ

սեռական ոտնձգությունների զոհ:

Յուրաքանչյուր փախստականի 
պատմությունը տարբեր է,

նրանցից շատերը առանց հստակ արդյունքի
վտանգավոր ճամփորդություններ են կատարում:

Սակայն նրանց անցած ճանապարհին
անդրադառնալուց առաջ,

անհրաժեշտ է պարզաբանել մի բան:

Գաղթական և փախստական
եզրույթների տարբերության հետ կապված

խառնաշթոփ է առաջացել:

Գաղթականները այն մարդիկ են,
ովքեր լքում են իրենց հայրենիքը

ոչ թե հալածանքների պատճառով,

այլ, օրինակ, ավելի լավ տնտեսական 
հնարավորությունների

կամ երաշտահար տեղանքից ավելի 
նպաստավոր շրջան տեղափոխվելու համար:

Աշխարհում շատ մարդիկ տեղահան են եղել

բնական աղետների,

սովի

կամ այլ դժվարությունների պատճառով,

սակայն, միջազգային իրավունքը, 
դժբատաբար կամ բարեբախտաբար,

փախստական է համարում միայն նրանց, 
ովքեր փախել են զինված կոնֆլիկտից 
կամ բռնություններից:

Ի՞նչ է պատահում նրան, 
ով փախչում է իր հայրենիքից:

Փախստականներից շատերի ճամփան 
երկար ու վտանգավոր է,

սահմանափակված կացարանով,
ջրի ու սննդի պաշարներով:

Քանի որ մեկնումը հանկարծակի է
ու անսպասելի,

ռազմական կոնֆլիկտից խուսափող
մարդիկ թողնում են իրենց իրերը,

ու երբեմն նաև անհրաժեշտ փաստաթղթերը՝

վիզաները, որոնց շնորհիվ կարելի է նստել
ինքնաթիռ ու օրինաբար այլ երկիր մուտք գործել:

Ֆինանսական ու քաղաքական գործոնները 
նույնպես փակում են

ճամփորդելու ստանդարտ ուղիները:

Այսինքն, նրանք կարող են միայն ճամփորդել 
ցամաքով կամ ջրով

ու կարիք են ունենում դիմելու 
մաքսանենգներին՝

սահմանները հատելու համար:

Որոշ մարդիկ ընտանիքներով են 
ապաստան փնտրում,

իսկ մյուսները փորձում են միայնակ սահմանը
հատել ու թողնում են իրենց սիրելիներին՝

հուսալով նրանց հետագայում միանալ:

Այս բաժանումը վշտացնող է ու
երբեմն կարող է անտանելի երկար տևել:

Մինչդեռ աշխարհի փախստականների
կեսը քաղաքներում են,

ռազմական առճակատումից փախած մարդու 
համար առաջին կանգառը փախստականների ճամբարն է,

որը հիմնականում կազմակերպվում է ՄԱԿ-ի
Փախստականների հարցերով Կոմիտեի

կամ տեղական իշխանությունների կողմից:

Փախստականների ճամբարները ժամանակավոր 
կացարաններ են,

որոնք առաջարկում են կարճաժամկետ ապաստան
մինչև նրանք անվտանգ կվերադառնան տուն,

կտեղափոխվեն հյուրընկալող երկիր

կամ կհաստատվեն այլ երկրներում:

Վերահաստատման ու երկարաժամկետ ներգրավման
սահմանափակ հնարավորություններ կան:

Շատ փախստականներ ստիպված են մնալ
ճամբարներում երկար տարիներ,

անգամ տասնամյակներ:

Այլ երկիր հասնելիս, տեղահանված մարդու
առաջին օրինական քայլը

ապաստան հայցելն է:

Տվյալ պահին, նրանք դեռ պաշտոնապես
փախստական չեն,

մինչև նրանց դիմումը չընդունվի:

Բոլոր երկրները այս կամ այն չափով ընդունում
են փախստականի տվյալ սահմանումը,

սակայն, յուրաքանչյուր երկիր
ինքն է պատասխանատու

ապաստան հայցողների դիմումների
քննման համար,

և նա է որոշում՝ ում շնորհել փախստականի
կարգավիճակ:

Տարբեր երկրներ գործնականում տարբեր 
սկզբունքներով են առաջնորդվում:

Յուրաքանչյուր երկիր մի 
շարք պարտականություններ ունի

այն մարդկանց նկատմամբ, 
ովքեր փախստականի կարգավիճակ ունեն,

օրինակ, ապահովել նվազագույն մարդկային 
վերաբերմունքը և խտրականության բացակայությունը:

Փախստականների նկատմամբ
հիմնական պարտականությունը

արտահանձման արգելումն է,

ըստ որի, տվյալ երկիրը չի կարող 
փախստականին հետ ուղարկել

այնտեղ, որտեղ նրա կյանքն 
ու ազատությունը վտանգված են:

Իրականում, սակայն, փախստականները
հաճախ դառնում են

փոփոխական վերաբերմունքի ու
խտրականության զոհեր:

Նրանք ստիպված են վերակառուցել
իրենց կյանքը՝

դիմանալով
այլատյացությանը ու ռասիզմին:

ՈՒ հաճախ, նրանց չի թույլատրվում աշխատել,

նրանք ամբողջովին հույս են դնում 
հումանիտարական օգնության վրա:

Ավելին, փախստական շատ երեխաներ
դպրոց չեն հաճախում

կրթական ծրագրերի ֆինանսավորման 
բացակայության պատճառով:

Եթե վերանայեք ձեր ընտանիքի պատմությունը,

մեծ հնարավորություն կա, որ որոշակի 
ժամանակահատվածում

ձեր նախնիները ստիպված են եղել լքել
իրենց հայրենի տունը՝

փախչելով կամ պատերազմից, կամ 
խտրականությունից ու հալածանքներից:

Անհրաժեշտ է հիշել այս պատմությունները,

երբ մեզ լուր է հասնում,

որ ներկայումս շատ փախստականներ

տեղահանվում են ու ապաստան են փնտրում: