1
00:00:07,385 --> 00:00:08,660
لە سەرانسەری جیهاندا،

2
00:00:08,660 --> 00:00:13,376
نزیکى ٦٠ ملیۆن کەس هەیە کە ناچاربوون 
نیشتیمانەکانى خۆیان بەجێبهێڵن

3
00:00:13,376 --> 00:00:17,056
بۆ هەڵهاتن لە شەڕ، توندوتیژى، و زۆردارى.

4
00:00:17,086 --> 00:00:20,361
زۆرێک لەمانە بوونەتە ئاوارەى ناوخۆ،

5
00:00:20,591 --> 00:00:24,808
واتە ماڵەکانى خۆیانیان بەجێهێشتووە 
بەڵام هەر لە وڵاتەکەى خۆیاندان.

6
00:00:25,428 --> 00:00:30,724
و ئەوانى تر سنوورەکانیان بڕیووە و بە دواى 
پەناگەیەکدان لە دەرەوەى وڵاتەکەى خۆیان.

7
00:00:30,724 --> 00:00:33,668
ئەوانە وەک پەنابەر ئاماژەیان پێدەدرێت.

8
00:00:34,378 --> 00:00:36,888
بەڵام ئەم دەستەواژەیە بە 
تەواوى ماناى چییە؟

9
00:00:37,098 --> 00:00:40,073
جیهان بۆ هەزارەها ساڵە پەنابەرى تێدا بووە،

10
00:00:40,133 --> 00:00:44,563
بەڵام پێناسەی مۆدێرن بۆ ئەم تێرمه لە 
كۆنگرهى ١٩٥١ى نەتەوە یەکگرتووەکاندا دانرا

11
00:00:44,563 --> 00:00:46,520
پەیوەست بە دۆخى پەنابەرانەوە

12
00:00:46,840 --> 00:00:52,358
لە وەڵامى ئەو زۆرداری و دەربەدەربونەی
خەڵك له جەنگى جیهانى دووەم.

13
00:00:52,358 --> 00:00:57,036
ئەمە پێناسەى پەنابەر دەکات وەک یەکێک
کە لە دەرەوەى وڵاتەکەى خۆیدایە،

14
00:00:57,036 --> 00:00:59,852
و ناتوانێت بگەڕێتەوە بۆ نیشتیمانەکەى خۆى

15
00:00:59,852 --> 00:01:03,751
بە هۆى ترسى چەوساندنەوە.

16
00:01:03,751 --> 00:01:08,753
ئەو چەوساندنەوەیە ڕەنگە بە هۆى
نەژادیانەوە، دین یاخوود ڕەگەز، بێت.

17
00:01:08,753 --> 00:01:12,882
ئەندامبوونیان لە گروپێکى کۆمەڵایەتى 
تایبەت یان بۆچوونى سیاسی،

18
00:01:12,882 --> 00:01:16,964
و زۆربەى جار پەیوەندى بە
شەڕ و توندوتیژییەوە هەیە.

19
00:01:16,964 --> 00:01:20,847
ئەمڕۆ، بە نزیکەیی نیوەى 
پەنابەرانى جیهان منداڵانن،

20
00:01:20,847 --> 00:01:23,441
هەندێکیان سەرپەرشتاریان لەگەڵدا نییە،

21
00:01:23,441 --> 00:01:27,092
ئەم دۆخەش وا لە منداڵان دەکات کە
تووشى کارکردن

22
00:01:27,092 --> 00:01:29,845
یاخوود دەستدرێژى سێکسى ببنەوە.

23
00:01:29,845 --> 00:01:31,966
چیرۆکى هەر پەنابەرێک جیاوازە،

24
00:01:31,966 --> 00:01:36,811
و زۆرینەیان بە گەشتى مەترسیداردا 
تێدەپەڕن کە دەرئەنجامیان دیار نییە.

25
00:01:36,811 --> 00:01:39,600
بەڵام پێش ئەوەى دەست بکەین
بەوەى گەشتەکانیان چى تێدایە،

26
00:01:39,600 --> 00:01:41,197
با شتێک ڕوونبکەینەوە.

27
00:01:41,197 --> 00:01:44,222
سەرلێشێوانى زۆر هەیە لەبارەى 
جیاوازى نێوان دەستەواژەکانی

28
00:01:44,222 --> 00:01:46,570
"کۆچبەر" و "پەنابەر."

29
00:01:46,570 --> 00:01:50,062
"کۆچبەر" بۆ ئەوانە
بەکاردێت کە وڵاتەکانیان بەجێدەهێڵن

30
00:01:50,062 --> 00:01:53,799
بە ئەو هۆکارانەى کە
پەیوەندى بە زۆردارییەوە نییە،

31
00:01:53,799 --> 00:01:56,198
وەک گەڕان بە دواى هەلى ئابوورى باشتردا

32
00:01:56,198 --> 00:02:00,127
یاخوود بەجێهێشتنى ناوچە وشکبووەکان
و گەڕان بۆ بارودۆخێکى باشتر.

33
00:02:00,237 --> 00:02:03,309
زۆرێک خەڵک هەیە لە سەرانسەرى
جیهاندا کە دەربەدەربوون

34
00:02:03,309 --> 00:02:05,060
بە هۆى کارەساتە سرووشتییەکانەوە،

35
00:02:05,060 --> 00:02:06,624
نەبوونى ئاسایشى خۆراکى،

36
00:02:06,624 --> 00:02:08,406
و تەنگانە و دژوارى دیکەوە،

37
00:02:08,406 --> 00:02:10,714
بەڵام یاساى نێودەوڵەتى، ڕاست بێ یان هەڵە،

38
00:02:10,714 --> 00:02:16,876
تەنها دان بەوانەدا دەنێت وەک پەنابەر کە 
بەهۆى توندوتیژى و ململانێوە هەڵهاتوون.

39
00:02:17,696 --> 00:02:21,218
کەواتە چى ڕوودەدات کاتێک
یەکێک لە وڵاتەکەیەوە هەڵدێت؟

40
00:02:21,218 --> 00:02:24,470
زۆرینەى گەشتى پەنابەرەکان
درێژ و پڕ لە مەترسییە

41
00:02:24,470 --> 00:02:28,215
كە گەیشتنیان سنوورداره به
ئاو، خواردن، و پەناگە.

42
00:02:28,215 --> 00:02:30,934
لەبەر ئەوەی کۆچەکە 
لەپڕو پێشبینى نەکراوه،

43
00:02:30,934 --> 00:02:33,102
سامان و موڵکەکان لەوانەیە بەجێبهێڵدرێن،

44
00:02:33,102 --> 00:02:37,876
و ئەو کەسانەى لە ململانێدا کۆچدەکەن 
زۆرکات دۆسیە پێویستەکانیان پێنییە،

45
00:02:37,876 --> 00:02:42,631
وەک ڤیزە بۆ سواربوونى فڕۆکە و چونە ناو 
وڵاتى ترەوە بە شێوەیەکى یاسایى.

46
00:02:42,631 --> 00:02:46,410
هۆکارى دارایى و سیاسیش ڕێگریی
لە گەشتکردنیان دەکات

47
00:02:46,410 --> 00:02:48,190
بە ڕێگاى ستاندارد.

48
00:02:48,190 --> 00:02:51,813
ئەمە ماناى وایە ئەوان دەتوانن تەنها 
لە ڕێگاى زەمینی و دەریاییەوە بڕۆن،

49
00:02:51,813 --> 00:02:54,760
و ڕەنگە ژیانیان بخەنە 
دەستى قاچاخچییەکانەوە

50
00:02:54,760 --> 00:02:57,164
بۆ ئەوەى یارمەتییان بدەن سنوورەکان ببڕن.

51
00:02:57,164 --> 00:03:00,033
گەرچى هەندێک بە دواى
سەلامەتییەوەن لەگەڵ خێزانەکانیاندا،

52
00:03:00,033 --> 00:03:03,973
هەندێکى تر بە تەنها هەوڵى ڕۆشتن دەدەن 
و خۆشەویستەکانیان بە جێدەهێڵن

53
00:03:03,973 --> 00:03:06,847
بە هیواى ئەوەى ڕۆژێک پێیان شادبنەوە.

54
00:03:06,847 --> 00:03:10,190
ئەم جیابوونەوەیە ڕەنگە زۆر ئازاربەخش
بێ و درێژ بێت بەرگەنەگیرێت.

55
00:03:10,190 --> 00:03:13,880
لە کاتێکدا زیاتر لە نیوەى 
پەنابەرانى جیهان لە شارەکاندان،

56
00:03:13,880 --> 00:03:18,465
هەندێکجار یەکەم وێستگەی
کەسى هەڵهاتوو کەمپى پەنابەرانە،

57
00:03:18,465 --> 00:03:23,414
UN بە گشتى لەلایەن ئاژانسی پەنابەرانى 
یا حکومەتى ناوخۆیی بەڕێوەدەبرێت.

58
00:03:23,414 --> 00:03:26,757
کەمپى پەنابەرەکان وا دانراوە
کە پێکهاتەیەکى کاتى بێت،

59
00:03:26,757 --> 00:03:30,659
و پەناگەیەکى كاتی بدات بە نیشتەجێکانى تا 
ئەو كاتەی بە سەلامەتى دەگەڕێنەوە،

60
00:03:30,659 --> 00:03:32,626
لە وڵاتی میوان بمێننەوه.

61
00:03:32,626 --> 00:03:35,138
یاخوود لە وڵاتێکى تردا نیشتەجێ بکرێن.

62
00:03:35,138 --> 00:03:39,762
بەڵام هەڵبژاردەى نیشتەجێکردن و مانەوە 
بۆ ماوەیەکى زۆر بە گشتى سنووردارە.

63
00:03:39,762 --> 00:03:44,284
زۆرێک لە پەنابەرەکان هیچ هەڵبژاردەیەکیان 
نەماونەتەوە لە کەمپەکان بۆ چەندین ساڵ

64
00:03:44,284 --> 00:03:47,440
.و هەندێکجار بۆ دەیان ساڵ

65
00:03:47,440 --> 00:03:51,106
لە وڵاتە نوێیەکەدا، یەکەم هەنگاوى
یاسایى بۆ کەسە ئاوارەکە

66
00:03:51,106 --> 00:03:53,135
داواکردنى پەنابەرییە.

67
00:03:53,135 --> 00:03:56,067
لەم خاڵەدا، ئەوان داواکارى مافى پەنابەرین

68
00:03:56,067 --> 00:04:01,472
و بە فەرمى بە پەنابەر ناناسرێن
تاکو داواکارییەکەیان قبوڵدەکرێت.

69
00:04:01,472 --> 00:04:04,943
لە کاتێکدا کە زۆرینەى وڵاتان 
لەسەر یەک پێناسە بۆ پەنابەر کۆکن،

70
00:04:04,943 --> 00:04:09,683
وڵاتى خانەخوێ بەرپرسە لە بەدواداچوون و
چاودێریکردنى هەموو داواکارییەکى پەنابەرى

71
00:04:09,683 --> 00:04:13,816
و بڕیاردان لەسەر ئەوەى ئایا داواکارەکان 
دەتوانرێت مافی پەنابەرییان پێ ببەخشرێت.

72
00:04:13,816 --> 00:04:17,355
ڕێنمایى وڵاتە جیاوازەکان دەکرێت بگۆڕدرێت 
و بە شێوەیەکى زۆر جیاواز بێت.

73
00:04:17,355 --> 00:04:19,820
وڵاتى خانەخوێ چەندین ئەرکى هەیە

74
00:04:19,820 --> 00:04:22,618
بەرامبەر ئەو کەسانەى کە
بە پەنابەر دانیان پێداناون،

75
00:04:22,618 --> 00:04:27,874
وەک مسۆگەرکردنى چاودێرى
تەندرووستى و جیانەکردنەوەیان.

76
00:04:27,874 --> 00:04:31,891
سەرەکیترین بەرپرسیاریەتى بەرامبەر
پەنابەرەکان نەگەڕاندنەوەیانە،

77
00:04:31,891 --> 00:04:35,139
ئەم بنەمایە ڕێگرى لە نەتەوەکە 
دەکات کە تاکێک بنێرێت

78
00:04:35,139 --> 00:04:38,723
بۆ وڵاتێک کە ژیان و 
ئازادی لە مەترسییدا بێت.

79
00:04:38,723 --> 00:04:42,381
لە ڕاستییدا، هەرچۆنێک بێت پەنابەرەکان
لە زۆرینەى حاڵەتەکاندا قوربانی

80
00:04:42,381 --> 00:04:45,378
ناجێگیرى و مامەڵەى جیاکارین.

81
00:04:45,378 --> 00:04:49,606
ئەوان ناچارن ژیانیان بونیادبنێنەوە بە 
بەرەنگاربوونەوەی ترس لە بیانییەکان

82
00:04:49,606 --> 00:04:50,974
و ڕەگەزپەرستى.

83
00:04:50,974 --> 00:04:54,192
لە زۆرینەى حاڵەتەکاندا ئەوان ڕێیان
پێنادرێت کە بچنە هێزى کارەوە

84
00:04:54,192 --> 00:04:57,135
و بە تەواوى پشتیان بە
یارمەتییە مرۆییەکان بەستووە.

85
00:04:57,135 --> 00:05:01,135
سەرەڕاى ئەوەش زۆرێک لە منداڵە
پەنابەرەکان لە دەرەوەى خوێندنگادان

86
00:05:01,135 --> 00:05:04,845
بە هۆى نەبوونى سەرمایە بۆ
دەستەبەرکردنى پرۆگرامى خوێندن.

87
00:05:04,845 --> 00:05:07,434
گەر بگەڕێیتەوە دواوە بە 
ناو مێژووى خێزانەکەتدا،

88
00:05:07,434 --> 00:05:11,061
ئەگەرى ئەوە هەیە کە بۆت
دەربکەوێت لە چەند خاڵێکدا،

89
00:05:11,061 --> 00:05:13,878
باو و باپیرانت ناچارکراون کە 
شوێنەکانى خۆیان بەجێبهێڵن،

90
00:05:13,878 --> 00:05:19,246
گەر لەبەر هەڵهاتن بوبێ لە شەڕ 
یاخوود جیاکارى و زۆردارىز

91
00:05:19,246 --> 00:05:23,299
شتێکى باشدەبێت بۆ ئێمە 
گەر چیرۆکى ئەوانمان بەبیر بێتەوە

92
00:05:23,299 --> 00:05:25,594
کاتێک ئێستا دەبیستین 
کە پەنابەرێک ئاوارەبووە،

93
00:05:25,594 --> 00:05:28,307
و دەگەڕێت بە دواى نیشتیمانێکى نوێ دا.