WEBVTT

00:00:07.687 --> 00:00:11.408
Zamislite, na sekund,
patku koja drži čas francuskog,

00:00:11.408 --> 00:00:14.957
ping-pong partiju u orbiti oko crne rupe,

00:00:14.957 --> 00:00:17.488
delfina kako balansira ananas.

00:00:17.488 --> 00:00:21.057
Verovatno nikada niste zapravo videli
nijednu od ovih stvari,

00:00:21.057 --> 00:00:23.747
ali ste mogli odmah da ih zamislite.

00:00:23.747 --> 00:00:27.418
Kako naš mozak može da proizvede
sliku nečega što nikada nismo videli?

00:00:27.418 --> 00:00:28.838
To možda ne izgleda teško,

00:00:28.838 --> 00:00:31.808
ali samo zato što smo navikli 
da to radimo.

00:00:31.808 --> 00:00:34.629
Ispostavlja se da je ovo u stvari
kompleksan problem

00:00:34.629 --> 00:00:38.618
koji zahteva sofisticiranu koordinaciju
unutar našeg mozga.

00:00:38.618 --> 00:00:41.948
Jer da bismo stvorili
te nove, čudne slike,

00:00:41.948 --> 00:00:46.457
mozak uzima poznate delove
koje spaja na nove načine,

00:00:46.457 --> 00:00:49.599
kao kolaž sastavljen od fragmenata slika.

00:00:49.599 --> 00:00:53.479
Mozak mora da žonglira
gomilom od hiljadu električnih signala,

00:00:53.479 --> 00:00:58.059
postavljajući ih na njihovu destinaciju
u tačno određeno vreme.

00:00:58.059 --> 00:00:59.669
Kada pogledate neki predmet,

00:00:59.669 --> 00:01:03.508
aktiviraju se hiljade neurona
u vašem posteriornom korteksu.

00:01:03.508 --> 00:01:07.018
Ovi neuroni kodiraju
razne karakteristike predmeta:

00:01:07.018 --> 00:01:11.159
šiljato, voće, braon, zeleno i žuto.

00:01:11.159 --> 00:01:15.540
Sinhronizovano aktiviranje
pojačava veze između tog skupa neurona,

00:01:15.540 --> 00:01:19.915
povezujući ih u nešto
što nazivamo neuronski ansambl,

00:01:19.915 --> 00:01:22.060
u ovom slučaju, ansambl za ananas.

00:01:22.060 --> 00:01:25.329
U neuronaukama,
ovo se naziva Hebov princip -

00:01:25.329 --> 00:01:28.659
neuroni koji se zajedno aktiviraju,
zajedno se umrežavaju.

00:01:28.659 --> 00:01:30.879
Ako kasnije pokušate da zamislite ananas,

00:01:30.879 --> 00:01:35.650
ceo ansambl će se aktivirati,
stvarajući celokupnu mentalnu sliku.

00:01:35.650 --> 00:01:38.869
Delfini su kodirani
drugačijim neuronskim ansamblom.

00:01:38.869 --> 00:01:41.050
Zapravo, svaki predmet koji ste videli

00:01:41.050 --> 00:01:45.100
kodiran je neuronskim ansamblom
koji se vezuje za njega,

00:01:45.100 --> 00:01:49.380
neuronima koji su zajedno umreženi
tim sinhronizovanim aktiviranjem.

00:01:49.380 --> 00:01:52.630
Ali ovaj princip ne objašnjava
beskonačan broj predmeta

00:01:52.630 --> 00:01:57.070
koje možemo da prizovemo maštajući, 
a da ih prethodno nismo videli.

00:01:57.070 --> 00:02:02.230
Neuronski ansambl za delfina
koji balansira ananas ne postoji.

00:02:02.230 --> 00:02:04.622
Pa, kako ga možete onda ipak zamisliti?

00:02:04.622 --> 00:02:07.760
Jedna hipoteza,
zvana teorija mentalne sinteze,

00:02:07.760 --> 00:02:10.920
kaže da je vreme ključno.

00:02:10.920 --> 00:02:14.121
Ako se neuronski ansambli
za delfina i ananas

00:02:14.121 --> 00:02:16.172
aktiviraju u isto vreme,

00:02:16.172 --> 00:02:18.711
možemo da opazimo dva različita predmeta

00:02:18.711 --> 00:02:20.521
kao jednu sliku.

00:02:20.521 --> 00:02:24.041
Ali nešto u našem mozgu
mora da koordiniše to aktiviranje.

00:02:24.041 --> 00:02:27.521
Jedan verodostojan kandidat 
je prefrontalni korteks,

00:02:27.521 --> 00:02:31.131
koji je uključen u sve
kompleksne kognitivne funkcije.

00:02:31.131 --> 00:02:35.172
Neuroni prefrontalnog korteksa
su povezani sa posteriornim korteksom

00:02:35.172 --> 00:02:40.040
tankim i dugim ćelijskim produžetkom
koji se naziva neuronsko vlakno.

00:02:40.040 --> 00:02:44.339
Teorija mentalne sinteze predlaže
da kao što lutkar vuče konce,

00:02:44.339 --> 00:02:47.869
neuroni prefrontalnog korteksa
šalju električne signale

00:02:47.869 --> 00:02:49.582
niz ova neuronska vlakna

00:02:49.582 --> 00:02:53.410
do višeslojnih ansamblova
u posteriornom korteksu.

00:02:53.410 --> 00:02:56.142
Ovo ih aktivira usklađeno.

00:02:56.142 --> 00:02:59.449
Ako se neuronski ansambli
aktiviraju u isto vreme,

00:02:59.449 --> 00:03:04.142
dobijamo složenu sliku
kao da smo je zapravo i videli.

00:03:04.142 --> 00:03:06.551
Ova svesna svrsishodna sinhronizacija

00:03:06.551 --> 00:03:09.852
neuronskih ansambala
u prefrontalnom korteksu

00:03:09.852 --> 00:03:11.902
naziva se mentalna sinteza.

00:03:11.902 --> 00:03:13.813
Kako bi mentalna sinteza funkcionisala,

00:03:13.813 --> 00:03:19.113
signali bi morali da stižu 
na oba neuronska ansambla u isto vreme.

00:03:19.113 --> 00:03:21.073
Problem je u tome što su neki neuroni

00:03:21.073 --> 00:03:25.083
mnogo udaljeniji
od prefrontalnog korteksa nego drugi.

00:03:25.083 --> 00:03:28.453
Ako signali putuju
niz oba vlakna istom brzinom,

00:03:28.453 --> 00:03:30.973
ne stižu u isto vreme.

00:03:30.973 --> 00:03:33.583
Ne možemo promeniti dužinu veze.

00:03:33.583 --> 00:03:37.044
No, posebno jer se razvija
u detinjstvu, naš mozak,

00:03:37.044 --> 00:03:40.884
ima način da promeni brzinu prenosa.

00:03:40.884 --> 00:03:45.534
Neuronska vlakna su obmotana
masnom supstancom koja se naziva mijelin.

00:03:45.534 --> 00:03:47.343
Mijelin je izolator

00:03:47.343 --> 00:03:51.694
i ubrzava električne signale
koji jure niz nervno vlakno.

00:03:51.694 --> 00:03:55.690
Neka neuronska vlakna imaju
čak 100 slojeva mijelina.

00:03:55.690 --> 00:03:57.654
Drugi imaju samo nekoliko.

00:03:57.654 --> 00:04:00.055
Vlakna sa debljim slojevima mijelina

00:04:00.055 --> 00:04:04.154
mogu da sprovode signale
stotinu ili još više puta brže

00:04:04.154 --> 00:04:06.395
od onih sa tanjim slojevima.

00:04:06.395 --> 00:04:09.995
Neki naučnici sada veruju
da ta razlika u mijelinizaciji

00:04:09.995 --> 00:04:13.535
može biti ključna u ujednačavanju
vremena provođenja u mozgu,

00:04:13.535 --> 00:04:17.055
a posledično i za našu sposobnost
mentalne sinteze.

00:04:17.055 --> 00:04:20.255
Veliki deo mijelinizacije
se događa u detinjstvu,

00:04:20.255 --> 00:04:21.814
tako da od ranog uzrasta,

00:04:21.814 --> 00:04:26.115
naša živopisna mašta može 
da ima dosta veze sa razvijanjem mozga

00:04:26.115 --> 00:04:28.461
čije pažljivo mijelinizovane veze

00:04:28.461 --> 00:04:31.824
mogu da stvore kreativne simfonije 
tokom naših života.