1
00:00:01,429 --> 00:00:03,642
Size bir aşk hikâyesi anlatmak istiyorum.

2
00:00:04,190 --> 00:00:06,524
Ama mutlu sonla bitmiyor.

3
00:00:07,333 --> 00:00:11,029
Bir zamanlar, deniz biyoloğu
olmaya karar vermiş

4
00:00:11,053 --> 00:00:14,053
5 yaşında inatçı bir çocuktum.

5
00:00:14,527 --> 00:00:18,990
34 yıl, 400 tüplü dalış
ve bir doktoradan sonra

6
00:00:19,014 --> 00:00:22,180
hâlâ okyanusa tamamen aşığım.

7
00:00:22,800 --> 00:00:25,387
Karayipler'deki
balıkçı topluluklarıyla çalışarak

8
00:00:25,411 --> 00:00:26,593
on yıl geçirdim,

9
00:00:26,617 --> 00:00:29,012
balık sayarak, balıkçılarla görüşerek,

10
00:00:29,036 --> 00:00:32,551
olta takımlarının yeniden tasarlayarak
ve politika geliştirerek.

11
00:00:32,957 --> 00:00:37,012
Gıda güvenliğinin, işlerin ve kültürlerin
denize bağlı olduğu yerler için

12
00:00:37,036 --> 00:00:40,680
sürdürülebilir yönetimin
nasıl olabileceğini

13
00:00:40,704 --> 00:00:42,585
anlamaya yardımcı oluyordum.

14
00:00:43,538 --> 00:00:46,942
Bütün bunların ortasında, aşık oldum.

15
00:00:47,628 --> 00:00:48,953
Bir balığa.

16
00:00:49,675 --> 00:00:53,287
Karayip kayalıklarında yaşayan
500'den fazla balık türü var

17
00:00:53,311 --> 00:00:56,540
ama aklımdan çıkaramadığım tek tür ise

18
00:00:56,564 --> 00:00:57,746
papağan balığı.

19
00:00:57,923 --> 00:01:00,641
Papağan balıkları tüm dünyada
mercan kayalıklarında yaşar,

20
00:01:00,735 --> 00:01:02,314
100 türü vardır,

21
00:01:02,348 --> 00:01:04,125
bir metreden fazla uzayabilirler

22
00:01:04,158 --> 00:01:05,931
ve 20 kilogramdan ağır olabilirler

23
00:01:05,935 --> 00:01:08,077
ama bunlar sıkıcı şeyler.

24
00:01:08,101 --> 00:01:11,783
Size bu balıklarla ilgili 5 inanılmaz 
şeyi anlatmak istiyorum.

25
00:01:12,815 --> 00:01:15,225
Birincisi, mercan ısırmaya
yetecek kadar güçlü,

26
00:01:15,225 --> 00:01:17,141
bir papağan gagası gibi ağızları vardır,

27
00:01:17,141 --> 00:01:19,672
çoğunlukla yosun peşinde
olmalarına rağmen.

28
00:01:19,696 --> 00:01:21,887
Onlar kayalığın çim biçme makineleri.

29
00:01:21,911 --> 00:01:25,250
Bu önemli çünkü birçok kayalık

30
00:01:25,284 --> 00:01:29,009
kanalizasyon ve topraktan çıkan
gübre kaynaklı besin kirliliği nedeniyle

31
00:01:29,033 --> 00:01:30,500
yosunlarla kaplanmış durumda

32
00:01:30,842 --> 00:01:33,502
ve bunları biçmek için
kayalıklarda bırakılan

33
00:01:33,526 --> 00:01:36,570
papağan balıkları gibi otçullar
yeterli sayıda değil.

34
00:01:36,932 --> 00:01:39,290
Tamam, ikinci şaşırtıcı şey:

35
00:01:39,314 --> 00:01:44,399
Bütün bu yemeden sonra
kaliteli beyaz kum dışkılıyorlar.

36
00:01:44,830 --> 00:01:48,639
Tek bir papağan balığı her yıl
380 kilogramdan fazla

37
00:01:48,663 --> 00:01:50,996
bu toz hâline getirilmiş
mercandan üretebilir.

38
00:01:51,371 --> 00:01:52,956
Bazen, tüplü dalış yaparken

39
00:01:52,980 --> 00:01:54,895
panomdan yukarı bakardım

40
00:01:54,919 --> 00:01:59,059
ve sadece papağan balığı dışkısının
yağmur gibi yağdığını görürdüm.

41
00:01:59,760 --> 00:02:04,202
Bir dahaki sefere tropikal
beyaz kumlu bir sahilde uzandığınızda

42
00:02:04,226 --> 00:02:06,543
belki papağan balıklarına
teşekkür edersiniz.

43
00:02:06,567 --> 00:02:07,718
(Gülüşmeler)

44
00:02:07,742 --> 00:02:10,686
Üçüncüsü, çok fazla biçimleri var.

45
00:02:10,710 --> 00:02:12,994
Alacalı ve çizgili,
turkuaz, kızılımsı mor,

46
00:02:13,018 --> 00:02:15,159
sarı, turuncu, benekli papağan balıkları,

47
00:02:15,183 --> 00:02:18,746
mercan kayalıklarının renkliliğinin
büyük bir parçası.

48
00:02:19,212 --> 00:02:21,565
Ayrıca, gerçek bir diva gibi

49
00:02:21,589 --> 00:02:25,128
ömürleri boyunca çoklu
gardırop değişikliklerine sahipler.

50
00:02:25,473 --> 00:02:26,631
Bir çocuk takımı,

51
00:02:26,655 --> 00:02:27,949
orta düzey bir kıyafet

52
00:02:27,973 --> 00:02:29,306
ve nihai bir görünüş.

53
00:02:29,711 --> 00:02:35,058
Dördüncüsü, bu son gardırop değişikliğiyle
sıralı hermafroditizm olarak adlandırılan

54
00:02:35,082 --> 00:02:37,939
kadından erkeğe
cinsiyet değişikliği geliyor.

55
00:02:38,252 --> 00:02:42,172
Bu geniş erkekler, yumurtlamaları için
dişi haremleri topluyor.

56
00:02:42,700 --> 00:02:46,391
Heteroseksüel tek eşlilik kesinlikle
doğada süregelen bir durum değil.

57
00:02:46,415 --> 00:02:49,216
Papağan balıkları
çeşitli üreme stratejilerinin

58
00:02:49,240 --> 00:02:51,574
güzelliğinin bir kısmının örneği.

59
00:02:52,088 --> 00:02:55,358
Beşincisi ve en inanılmaz olanı,

60
00:02:55,382 --> 00:02:59,310
papağan balıkları geceleri bazen
kayalıkta kuytu bir köşeye yanaştığında

61
00:02:59,334 --> 00:03:03,093
kafalarındaki bir bezden
bütün vücutlarını saran

62
00:03:03,117 --> 00:03:05,728
bir mukus balonu salgılarlar.

63
00:03:06,642 --> 00:03:08,730
Bu, kendi kokularını yırtıcılardan gizler

64
00:03:08,764 --> 00:03:10,292
ve onları parazitlerden korur.

65
00:03:10,316 --> 00:03:11,960
Böylece mışıl mışıl uyuyabilirler.

66
00:03:11,984 --> 00:03:13,913
Yani, bu ne kadar havalı?

67
00:03:13,937 --> 00:03:15,926
(Gülüşmeler)

68
00:03:15,950 --> 00:03:19,721
İşte bu, bütün gösterişli
papağan balıklarına olan

69
00:03:19,745 --> 00:03:21,434
aşkımın bir itirafı,

70
00:03:21,458 --> 00:03:24,689
yosun yiyen, kum dışkılayan,
cinsiyet değiştiren şöhretine.

71
00:03:24,713 --> 00:03:25,808
(Gülüşmeler)

72
00:03:25,832 --> 00:03:29,887
Ama bu aşk kalp acısı getiriyor.

73
00:03:30,832 --> 00:03:34,475
Şimdi de orfozlar ve levrekler 
ne yazık ki aşırı avlanıyorlar,

74
00:03:34,499 --> 00:03:36,912
balıkçılar papağan balıklarını
hedef alıyorlar.

75
00:03:36,936 --> 00:03:39,348
Zıpkınla balık avlamak
büyük türleri yok etti,

76
00:03:39,372 --> 00:03:43,650
gece mavisi ve gök kuşağı
papağan balıkları şimdi çok nadirler

77
00:03:43,674 --> 00:03:46,974
ve ağlar ve tuzaklar
daha küçük türleri topluyor.

78
00:03:46,998 --> 00:03:50,677
Hem bir deniz biyoloğu
hem de bir birey olarak

79
00:03:50,701 --> 00:03:51,939
size söyleyebilirim ki

80
00:03:51,963 --> 00:03:54,413
denizde çok fazla balık yok.

81
00:03:54,437 --> 00:03:55,534
(Gülüşmeler)

82
00:03:55,558 --> 00:03:58,694
Sonra, evlerine olan aşkım var,

83
00:03:58,747 --> 00:04:03,393
mercan kayalıkları, bir zamanlar
Karayip kültürleri kadar canlı,

84
00:04:03,417 --> 00:04:05,448
mimarisi kadar renkli

85
00:04:05,472 --> 00:04:07,339
ve karnaval kadar hareketli olan.

86
00:04:07,671 --> 00:04:09,369
İklim değişikliği yüzünden

87
00:04:09,393 --> 00:04:12,236
üstelik aşırı avlanma
ve kirlilikle birlikte

88
00:04:12,260 --> 00:04:16,879
mercan kayalıkları
30 yıl içinde yok olabilir.

89
00:04:16,903 --> 00:04:19,827
Koca bir ekosistem silinebilir.

90
00:04:20,188 --> 00:04:21,346
Bu yıkıcı

91
00:04:21,370 --> 00:04:25,694
çünkü dünya çapındaki
yüz milyonlarca insan

92
00:04:25,718 --> 00:04:29,560
beslenmelerini ve gelirlerini 
bu mercanlara borçlu.

93
00:04:29,584 --> 00:04:31,210
Anlaşılmasına izin verin.

94
00:04:32,998 --> 00:04:34,815
Birazcık güzel olan haber ise;

95
00:04:34,839 --> 00:04:40,441
Belize, Barbuda ve Bonaire gibi yerler
bu VIP'leri koruyor,

96
00:04:40,465 --> 00:04:42,560
Çok Önemli Papağan balıkları.

97
00:04:42,879 --> 00:04:47,012
Ayrıca, giderek daha fazla ülke
bütün ekosistemi koruyacak

98
00:04:47,036 --> 00:04:49,663
sit alanları kuruyor.

99
00:04:50,044 --> 00:04:53,345
Bunlar ciddi uğraşlar ama yeterli değil.

100
00:04:54,163 --> 00:04:56,036
Bugün ben burada dururken

101
00:04:56,060 --> 00:04:59,568
okyanusların sadece
yüzde 2,2'si korunuyor.

102
00:04:59,956 --> 00:05:02,717
Bu sırada, büyük balıkların %90'ı

103
00:05:02,741 --> 00:05:05,805
ve Karayip kayalıklarındaki
mercanların %80'i

104
00:05:05,829 --> 00:05:07,670
yok oldu bile.

105
00:05:08,323 --> 00:05:10,903
Altıncı kitlesel yok oluşun
tam ortasındayız.

106
00:05:10,927 --> 00:05:14,272
Ve biz, insanlar, buna neden oluyoruz.

107
00:05:15,292 --> 00:05:17,616
Aynı zamanda çözümlerimiz de var.

108
00:05:18,061 --> 00:05:20,887
İklim değişikliğini ve avlanmayı
tersine çevirmek,

109
00:05:20,911 --> 00:05:22,453
okyanusların yarısını korumak

110
00:05:22,487 --> 00:05:24,549
ve karadan kaynaklanan
kirliliği durdurmak.

111
00:05:24,573 --> 00:05:26,831
Ancak bu devasa projeler

112
00:05:26,855 --> 00:05:28,966
sistemsel değişiklikler gerektiriyor

113
00:05:28,990 --> 00:05:32,224
ve biz etrafında dolanarak
güzel zamanımızı gerçekten harcıyoruz.

114
00:05:32,784 --> 00:05:35,050
Gerçi, her birimiz katkı sağlayabiliriz.

115
00:05:35,498 --> 00:05:38,212
Oylarımızla, sesimizle,
yiyecek seçimlerimizle,

116
00:05:38,236 --> 00:05:40,149
yeteneklerimizle ve paramızla.

117
00:05:40,173 --> 00:05:43,149
Hem kurumsal uygulamaları
hem de devlet politikalarını

118
00:05:43,173 --> 00:05:44,577
elden geçirmeliyiz.

119
00:05:44,601 --> 00:05:47,197
Kültürü dönüştürmeliyiz.

120
00:05:48,046 --> 00:05:50,808
Çözümler etrafında topluluk oluşturmak

121
00:05:50,832 --> 00:05:53,166
en önemli şey.

122
00:05:54,149 --> 00:05:56,729
Bu harika gezegeni korumak
ve yenilemek için

123
00:05:56,753 --> 00:06:00,268
çalışmaktan asla vazgeçmeyeceğim.

124
00:06:01,220 --> 00:06:04,387
Doğal yaşamın kurtardığımız 
her bir parçası,

125
00:06:04,411 --> 00:06:07,609
önlediğimiz her 1/10 derecelik bir ısınma

126
00:06:07,633 --> 00:06:09,331
gerçekten önemli.

127
00:06:09,820 --> 00:06:12,534
Neyse ki umutla değil,

128
00:06:12,558 --> 00:06:14,758
yararlı olma arzusuyla motive oluyorum.

129
00:06:15,558 --> 00:06:18,704
Çünkü sevgili papağan balıklarım

130
00:06:18,704 --> 00:06:21,477
ve mercan kayalıkları hakkında

131
00:06:21,477 --> 00:06:24,711
nasıl mutlu bir sonu olan
dürüst bir konuşma yapacağımı bilmiyorum.

132
00:06:25,040 --> 00:06:26,191
Teşekkürler.

133
00:06:26,215 --> 00:06:29,213
(Alkışlar)