0:00:01.429,0:00:03.642
Size bir aşk hikâyesi anlatmak istiyorum.

0:00:04.190,0:00:06.524
Ama mutlu sonla bitmiyor.

0:00:07.333,0:00:11.029
Bir zamanlar, deniz biyoloğu[br]olmaya karar vermiş

0:00:11.053,0:00:14.053
5 yaşında inatçı bir çocuktum.

0:00:14.527,0:00:18.990
34 yıl, 400 tüplü dalış[br]ve bir doktoradan sonra

0:00:19.014,0:00:22.180
hâlâ okyanusa tamamen aşığım.

0:00:22.800,0:00:25.387
Karayipler'deki[br]balıkçı topluluklarıyla çalışarak

0:00:25.411,0:00:26.593
on yıl geçirdim,

0:00:26.617,0:00:29.012
balık sayarak, balıkçılarla görüşerek,

0:00:29.036,0:00:32.551
olta takımlarının yeniden tasarlayarak[br]ve politika geliştirerek.

0:00:32.957,0:00:37.012
Gıda güvenliğinin, işlerin ve kültürlerin[br]denize bağlı olduğu yerler için

0:00:37.036,0:00:40.680
sürdürülebilir yönetimin[br]nasıl olabileceğini

0:00:40.704,0:00:42.585
anlamaya yardımcı oluyordum.

0:00:43.538,0:00:46.942
Bütün bunların ortasında, aşık oldum.

0:00:47.628,0:00:48.953
Bir balığa.

0:00:49.675,0:00:53.287
Karayip kayalıklarında yaşayan[br]500'den fazla balık türü var

0:00:53.311,0:00:56.540
ama aklımdan çıkaramadığım tek tür ise

0:00:56.564,0:00:57.746
papağan balığı.

0:00:57.923,0:01:00.641
Papağan balıkları tüm dünyada[br]mercan kayalıklarında yaşar,

0:01:00.735,0:01:02.314
100 türü vardır,

0:01:02.348,0:01:04.125
bir metreden fazla uzayabilirler

0:01:04.158,0:01:05.931
ve 20 kilogramdan ağır olabilirler

0:01:05.935,0:01:08.077
ama bunlar sıkıcı şeyler.

0:01:08.101,0:01:11.783
Size bu balıklarla ilgili 5 inanılmaz [br]şeyi anlatmak istiyorum.

0:01:12.815,0:01:15.225
Birincisi, mercan ısırmaya[br]yetecek kadar güçlü,

0:01:15.225,0:01:17.141
bir papağan gagası gibi ağızları vardır,

0:01:17.141,0:01:19.672
çoğunlukla yosun peşinde[br]olmalarına rağmen.

0:01:19.696,0:01:21.887
Onlar kayalığın çim biçme makineleri.

0:01:21.911,0:01:25.250
Bu önemli çünkü birçok kayalık

0:01:25.284,0:01:29.009
kanalizasyon ve topraktan çıkan[br]gübre kaynaklı besin kirliliği nedeniyle

0:01:29.033,0:01:30.500
yosunlarla kaplanmış durumda

0:01:30.842,0:01:33.502
ve bunları biçmek için[br]kayalıklarda bırakılan

0:01:33.526,0:01:36.570
papağan balıkları gibi otçullar[br]yeterli sayıda değil.

0:01:36.932,0:01:39.290
Tamam, ikinci şaşırtıcı şey:

0:01:39.314,0:01:44.399
Bütün bu yemeden sonra[br]kaliteli beyaz kum dışkılıyorlar.

0:01:44.830,0:01:48.639
Tek bir papağan balığı her yıl[br]380 kilogramdan fazla

0:01:48.663,0:01:50.996
bu toz hâline getirilmiş[br]mercandan üretebilir.

0:01:51.371,0:01:52.956
Bazen, tüplü dalış yaparken

0:01:52.980,0:01:54.895
panomdan yukarı bakardım

0:01:54.919,0:01:59.059
ve sadece papağan balığı dışkısının[br]yağmur gibi yağdığını görürdüm.

0:01:59.760,0:02:04.202
Bir dahaki sefere tropikal[br]beyaz kumlu bir sahilde uzandığınızda

0:02:04.226,0:02:06.543
belki papağan balıklarına[br]teşekkür edersiniz.

0:02:06.567,0:02:07.718
(Gülüşmeler)

0:02:07.742,0:02:10.686
Üçüncüsü, çok fazla biçimleri var.

0:02:10.710,0:02:12.994
Alacalı ve çizgili,[br]turkuaz, kızılımsı mor,

0:02:13.018,0:02:15.159
sarı, turuncu, benekli papağan balıkları,

0:02:15.183,0:02:18.746
mercan kayalıklarının renkliliğinin[br]büyük bir parçası.

0:02:19.212,0:02:21.565
Ayrıca, gerçek bir diva gibi

0:02:21.589,0:02:25.128
ömürleri boyunca çoklu[br]gardırop değişikliklerine sahipler.

0:02:25.473,0:02:26.631
Bir çocuk takımı,

0:02:26.655,0:02:27.949
orta düzey bir kıyafet

0:02:27.973,0:02:29.306
ve nihai bir görünüş.

0:02:29.711,0:02:35.058
Dördüncüsü, bu son gardırop değişikliğiyle[br]sıralı hermafroditizm olarak adlandırılan

0:02:35.082,0:02:37.939
kadından erkeğe[br]cinsiyet değişikliği geliyor.

0:02:38.252,0:02:42.172
Bu geniş erkekler, yumurtlamaları için[br]dişi haremleri topluyor.

0:02:42.700,0:02:46.391
Heteroseksüel tek eşlilik kesinlikle[br]doğada süregelen bir durum değil.

0:02:46.415,0:02:49.216
Papağan balıkları[br]çeşitli üreme stratejilerinin

0:02:49.240,0:02:51.574
güzelliğinin bir kısmının örneği.

0:02:52.088,0:02:55.358
Beşincisi ve en inanılmaz olanı,

0:02:55.382,0:02:59.310
papağan balıkları geceleri bazen[br]kayalıkta kuytu bir köşeye yanaştığında

0:02:59.334,0:03:03.093
kafalarındaki bir bezden[br]bütün vücutlarını saran

0:03:03.117,0:03:05.728
bir mukus balonu salgılarlar.

0:03:06.642,0:03:08.730
Bu, kendi kokularını yırtıcılardan gizler

0:03:08.764,0:03:10.292
ve onları parazitlerden korur.

0:03:10.316,0:03:11.960
Böylece mışıl mışıl uyuyabilirler.

0:03:11.984,0:03:13.913
Yani, bu ne kadar havalı?

0:03:13.937,0:03:15.926
(Gülüşmeler)

0:03:15.950,0:03:19.721
İşte bu, bütün gösterişli[br]papağan balıklarına olan

0:03:19.745,0:03:21.434
aşkımın bir itirafı,

0:03:21.458,0:03:24.689
yosun yiyen, kum dışkılayan,[br]cinsiyet değiştiren şöhretine.

0:03:24.713,0:03:25.808
(Gülüşmeler)

0:03:25.832,0:03:29.887
Ama bu aşk kalp acısı getiriyor.

0:03:30.832,0:03:34.475
Şimdi de orfozlar ve levrekler [br]ne yazık ki aşırı avlanıyorlar,

0:03:34.499,0:03:36.912
balıkçılar papağan balıklarını[br]hedef alıyorlar.

0:03:36.936,0:03:39.348
Zıpkınla balık avlamak[br]büyük türleri yok etti,

0:03:39.372,0:03:43.650
gece mavisi ve gök kuşağı[br]papağan balıkları şimdi çok nadirler

0:03:43.674,0:03:46.974
ve ağlar ve tuzaklar[br]daha küçük türleri topluyor.

0:03:46.998,0:03:50.677
Hem bir deniz biyoloğu[br]hem de bir birey olarak

0:03:50.701,0:03:51.939
size söyleyebilirim ki

0:03:51.963,0:03:54.413
denizde çok fazla balık yok.

0:03:54.437,0:03:55.534
(Gülüşmeler)

0:03:55.558,0:03:58.694
Sonra, evlerine olan aşkım var,

0:03:58.747,0:04:03.393
mercan kayalıkları, bir zamanlar[br]Karayip kültürleri kadar canlı,

0:04:03.417,0:04:05.448
mimarisi kadar renkli

0:04:05.472,0:04:07.339
ve karnaval kadar hareketli olan.

0:04:07.671,0:04:09.369
İklim değişikliği yüzünden

0:04:09.393,0:04:12.236
üstelik aşırı avlanma[br]ve kirlilikle birlikte

0:04:12.260,0:04:16.879
mercan kayalıkları[br]30 yıl içinde yok olabilir.

0:04:16.903,0:04:19.827
Koca bir ekosistem silinebilir.

0:04:20.188,0:04:21.346
Bu yıkıcı

0:04:21.370,0:04:25.694
çünkü dünya çapındaki[br]yüz milyonlarca insan

0:04:25.718,0:04:29.560
beslenmelerini ve gelirlerini [br]bu mercanlara borçlu.

0:04:29.584,0:04:31.210
Anlaşılmasına izin verin.

0:04:32.998,0:04:34.815
Birazcık güzel olan haber ise;

0:04:34.839,0:04:40.441
Belize, Barbuda ve Bonaire gibi yerler[br]bu VIP'leri koruyor,

0:04:40.465,0:04:42.560
Çok Önemli Papağan balıkları.

0:04:42.879,0:04:47.012
Ayrıca, giderek daha fazla ülke[br]bütün ekosistemi koruyacak

0:04:47.036,0:04:49.663
sit alanları kuruyor.

0:04:50.044,0:04:53.345
Bunlar ciddi uğraşlar ama yeterli değil.

0:04:54.163,0:04:56.036
Bugün ben burada dururken

0:04:56.060,0:04:59.568
okyanusların sadece[br]yüzde 2,2'si korunuyor.

0:04:59.956,0:05:02.717
Bu sırada, büyük balıkların %90'ı

0:05:02.741,0:05:05.805
ve Karayip kayalıklarındaki[br]mercanların %80'i

0:05:05.829,0:05:07.670
yok oldu bile.

0:05:08.323,0:05:10.903
Altıncı kitlesel yok oluşun[br]tam ortasındayız.

0:05:10.927,0:05:14.272
Ve biz, insanlar, buna neden oluyoruz.

0:05:15.292,0:05:17.616
Aynı zamanda çözümlerimiz de var.

0:05:18.061,0:05:20.887
İklim değişikliğini ve avlanmayı[br]tersine çevirmek,

0:05:20.911,0:05:22.453
okyanusların yarısını korumak

0:05:22.487,0:05:24.549
ve karadan kaynaklanan[br]kirliliği durdurmak.

0:05:24.573,0:05:26.831
Ancak bu devasa projeler

0:05:26.855,0:05:28.966
sistemsel değişiklikler gerektiriyor

0:05:28.990,0:05:32.224
ve biz etrafında dolanarak[br]güzel zamanımızı gerçekten harcıyoruz.

0:05:32.784,0:05:35.050
Gerçi, her birimiz katkı sağlayabiliriz.

0:05:35.498,0:05:38.212
Oylarımızla, sesimizle,[br]yiyecek seçimlerimizle,

0:05:38.236,0:05:40.149
yeteneklerimizle ve paramızla.

0:05:40.173,0:05:43.149
Hem kurumsal uygulamaları[br]hem de devlet politikalarını

0:05:43.173,0:05:44.577
elden geçirmeliyiz.

0:05:44.601,0:05:47.197
Kültürü dönüştürmeliyiz.

0:05:48.046,0:05:50.808
Çözümler etrafında topluluk oluşturmak

0:05:50.832,0:05:53.166
en önemli şey.

0:05:54.149,0:05:56.729
Bu harika gezegeni korumak[br]ve yenilemek için

0:05:56.753,0:06:00.268
çalışmaktan asla vazgeçmeyeceğim.

0:06:01.220,0:06:04.387
Doğal yaşamın kurtardığımız [br]her bir parçası,

0:06:04.411,0:06:07.609
önlediğimiz her 1/10 derecelik bir ısınma

0:06:07.633,0:06:09.331
gerçekten önemli.

0:06:09.820,0:06:12.534
Neyse ki umutla değil,

0:06:12.558,0:06:14.758
yararlı olma arzusuyla motive oluyorum.

0:06:15.558,0:06:18.704
Çünkü sevgili papağan balıklarım

0:06:18.704,0:06:21.477
ve mercan kayalıkları hakkında

0:06:21.477,0:06:24.711
nasıl mutlu bir sonu olan[br]dürüst bir konuşma yapacağımı bilmiyorum.

0:06:25.040,0:06:26.191
Teşekkürler.

0:06:26.215,0:06:29.213
(Alkışlar)