WEBVTT

00:00:01.429 --> 00:00:03.642
من دەمەوێت چیرۆکێکی
خۆشەویستیتان بۆ باس بکەم.

00:00:04.190 --> 00:00:06.524
بەڵام کۆتاییەکی خۆشی نییە.

00:00:07.333 --> 00:00:11.029
ڕۆژێک لە ڕۆژان منداڵێکی لاساری پێنج 
ساڵان بووم

00:00:11.053 --> 00:00:14.053
کە بڕیاریدا ببێت بە زیندەوەرزانی دەریایی.

00:00:14.527 --> 00:00:18.990
سی و چوارساڵ، ٤٠٠ئامێری هەناسەدانی ژێرئاو
و دواتر یەک بڕوانامەی دکتۆرا،

00:00:19.014 --> 00:00:22.180
من هێشتا بەتەواوەتی پەیوەستم بە دەریا.

00:00:22.800 --> 00:00:25.387
دە ساڵم بەکارکردن لە
کۆمەڵی ماسییەکان بەسەربرد

00:00:25.411 --> 00:00:26.593
لە کاریبیان،

00:00:26.617 --> 00:00:29.012
ژماردنی ماسی، چاوپێکەوتنی ماسیگرەکان،

00:00:29.036 --> 00:00:32.551
دووبارە نەخشاندنی ئامێری ماسیگرتن و
پێشخستنی سیاسی.

00:00:32.957 --> 00:00:37.012
من هاوکاربووم لەزانینی ئەوەی بەرێوبردنی
بەردەوام دەکرێت چۆن بێت

00:00:37.036 --> 00:00:40.680
بۆ ئەو شوێنانەی ئاسایشی خۆراک،
کار و کلتورەکان

00:00:40.704 --> 00:00:42.585
هەموویان پشت بە دەریا دەبەستن.

00:00:43.538 --> 00:00:46.942
لە نێوەندی هەموو ئەوانەوە، من کەوتمە 
خۆشەویستیەوە.

00:00:47.628 --> 00:00:48.953
لەگەڵ ماسییەک.

00:00:49.675 --> 00:00:53.287
زیاد لە ٥٠٠ جۆری ماسی دەریایی
لەسەر مەرجانەکانی دەریای کاریبی دەژین،

00:00:53.311 --> 00:00:56.540
بەڵام ئەوەی کە ناتوانم لە مێشکم دەری بکەم

00:00:56.564 --> 00:00:57.746
ماسی توتیە.

00:00:58.093 --> 00:01:00.641
کە لە تەواوی جیهان لەسەر دەمارە
مەرجانیەکان دەژین،

00:01:00.665 --> 00:01:02.434
١٠٠ جۆریان هەیە،

00:01:02.458 --> 00:01:04.264
ئەوان بەدرێژی مەترێک دەتوانن گەشە بکەن

00:01:04.288 --> 00:01:05.911
و بەکێشی زیاد لە ٢٠ کیلۆگرام،

00:01:05.935 --> 00:01:08.077
بەڵام ئەمە شتێکی بێزارکەرە.

00:01:08.101 --> 00:01:11.783
دەمەوێت پێنج شتی ناوازەتان
پێ بڵێم دەربارەی ئەو ماسیانە.

00:01:12.815 --> 00:01:15.315
یەکەم، ئەوان دەمێکی وەک دەنووکی تووتیان
هەیە،

00:01:15.339 --> 00:01:17.117
تەواو بەهێزە بۆ گازگرتن
لە مەرجانەکان،

00:01:17.141 --> 00:01:19.672
هەرچەندە ئەوان لەدوای قەوزەن.

00:01:19.696 --> 00:01:21.887
ئەوان گیابڕی دەمارەکانی دەریاکەن.

00:01:21.911 --> 00:01:25.700
ئەمە کلیلێکە، چونکە زۆر دەمارەکانی دەریایی
لەگەڵ قەوزە زیاد لە پێویست گەشەدەکەن

00:01:25.724 --> 00:01:29.009
بەهۆی پیسبوونی پێکهاتەی خۆراک بە ئاوی 
ئاوەڕۆ و پەیین

00:01:29.033 --> 00:01:30.500
کەوا لە زەوییەکە دەردەچێت.

00:01:30.842 --> 00:01:33.402
و لەوێ بەپێی پێویست هیچ گیاخۆرێکی 
وەک ماسی تووتی نییە

00:01:33.402 --> 00:01:34.724
لەسەر دەمارەکانی دەریا

00:01:34.724 --> 00:01:36.223
بۆ ئەوەی هەمووی لەژێرەوە ببڕێت.

00:01:36.956 --> 00:01:39.314
باشە، دووەم شتی سەرسوڕهێنەر.

00:01:39.314 --> 00:01:44.399
دوای ئەوهەموو خواردنە، ئەوان پیساییەکی لمی
سپی جوان دەکەن.

00:01:44.830 --> 00:01:48.639
ماسییەکی توتی تاک دەتوانێت زیاد لە ٣٨٠ 
کیلۆگرام دروست بکات

00:01:48.663 --> 00:01:50.996
لەو هاڕاوە مەرجانییە لە هەرساڵێک.

00:01:51.371 --> 00:01:52.956
هەندێک جار،کە دەچمە ژێر دەریا،

00:01:52.980 --> 00:01:54.895
لە چاویلکەکەمەوە دەڕوانم

00:01:54.919 --> 00:01:59.059
شوێنەواری پیساییە سپییەکەی
ماسی تووتی دەبینم.

00:01:59.760 --> 00:02:04.202
بۆیە جاری داهاتوو کاتێ لەسەر ئەو لمە 
سپییەی سەرکەناری خولگەیی دەسوڕییتەوە،

00:02:04.226 --> 00:02:06.543
ڕەنگە پێوستە سوپاسی ئەم ماسیە بکەیت.

00:02:06.567 --> 00:02:07.718
(پێکەنین)

00:02:07.742 --> 00:02:10.686
سێیەم، ئەوان شێوازی زۆریان هەیە.

00:02:10.710 --> 00:02:12.994
فرەڕەنگ و هێڵدار، شینی سەوزباو، ئەرخەوانی 
سوور،

00:02:13.018 --> 00:02:14.183
زەرد، پرتەقاڵی، خاڵدار،

00:02:15.183 --> 00:02:18.211
ماسی توتی بەشێکی مەزنە وادەکات
دەماری مەرجانی ڕەنگاوڕەنگ بن.

00:02:19.211 --> 00:02:21.589
وەک کەسایەتییە بەناوبانگەکان،

00:02:21.589 --> 00:02:25.128
بەدرێژایی ژیانیان چەندین جۆری
ستایل دەگۆڕن.

00:02:25.473 --> 00:02:26.631
دەرکەوتنی لاویەتی،

00:02:26.655 --> 00:02:27.949
دواتر تەمەنی مامناوەندی،

00:02:27.973 --> 00:02:29.306
و کۆتا دەرکەوتن.

00:02:29.391 --> 00:02:35.082
چوارەم، لەگەڵ کۆتا گۆڕانکاری 
ڕەگەزیشیان دەگۆڕێت لە مێیەوە بۆ نێر،

00:02:35.082 --> 00:02:37.939
ناودەبرێت بە زنجیرەی نێرەموک.

00:02:38.252 --> 00:02:42.172
ئەم کۆمەڵە گەورەیە لەنێرەکان دواتر
لەناوچەی مێینەکان کۆدەبنەوە بۆ گەراکردن.

00:02:42.700 --> 00:02:46.391
ئارەزووی ڕەگەزی تر و تاک هاوسەریەتی
بەدڵنیاییەوە شتێکی ئاسایی نیە،

00:02:46.415 --> 00:02:49.216
و ماسی توتی نمونەیە بۆ هەندێک جوانی

00:02:49.240 --> 00:02:51.574
لە بەرنامەڕێژی پەیوەندی زاوزێی جۆراوجۆر.

00:02:52.088 --> 00:02:55.358
پێنجەم، و سەرسوڕهێنەرتریان،

00:02:55.382 --> 00:02:59.310
کاتێک ماسی توتی کۆ دەبنەوە 
لەنێو دەمارە بێدەنگەکان لە شەودا،

00:02:59.334 --> 00:03:03.093
ئەوان بڵقێکی لینج لە لیکەڕژێنەکانی 
سەریانەوە دەردەدەن

00:03:03.117 --> 00:03:05.728
کەوا تەواوی لەشیان دەپێچێت.

00:03:06.752 --> 00:03:08.950
ئەمە بۆنیان دەشارێتەوە لە دڕندەکان

00:03:08.974 --> 00:03:10.562
و دەیانپارێزێت لە مشەخۆرەکان،

00:03:10.586 --> 00:03:11.880
بۆ ئەوەی بەسەلامەتی بخەون.

00:03:11.904 --> 00:03:13.913
ئەمە چەند جوانە؟

00:03:13.937 --> 00:03:15.926
(پێکەنین)

00:03:15.950 --> 00:03:19.721
بۆیە ئەمە دانپێدانانی خۆشەویستی منە بۆ 
ماسی توتی

00:03:19.745 --> 00:03:21.434
بۆ هەموو جوانییەکانیان،

00:03:21.458 --> 00:03:24.689
خواردنی قەوزە، پیسایی لم، گۆڕینی
ڕەگەز.

00:03:24.713 --> 00:03:25.808
(پێکەنین)

00:03:25.832 --> 00:03:29.887
بەڵام لەگەڵ ئەم خۆشەویستییە خەم دێت.

00:03:30.832 --> 00:03:34.475
ئێستا ئەم گروپانە و ماسیە سورەکان زیاد
لە پێویست ڕاو دەکرێن،

00:03:34.499 --> 00:03:36.912
ماسیگرەکان ماسی توتی بە ئامانج دەگرن.

00:03:36.936 --> 00:03:39.348
ڕمەکانی ماسیگرتن جۆرە گەورەکان
بە ئامانج دەگرن،

00:03:39.372 --> 00:03:43.650
ماسی شینی نیوەشەو و ماسی توتی پەلکەڕەنگینە
ئێستا زۆر دەگمەنن،

00:03:43.674 --> 00:03:46.974
و تۆڕ و تەڵەکان بچوکترین جۆریان ڕاودەکەن.

00:03:46.998 --> 00:03:50.677
وەک زیندەوەرزانی دەریا و کەسێک،

00:03:50.701 --> 00:03:51.939
دەتوانم پێتان بڵێم،

00:03:51.963 --> 00:03:54.413
ماسی ئەوەندە زۆر نییە لە دەریادا.

00:03:54.437 --> 00:03:55.534
(پێکەنین)

00:03:55.558 --> 00:03:58.724
و من ماڵەکەیانم خۆشدەوێت

00:03:58.748 --> 00:03:59.923
کە دەمارە مەرجانیەکانن،

00:03:59.947 --> 00:04:03.393
کە جاران وەک کلتوری کاریبی چالاک بوو،

00:04:03.417 --> 00:04:05.448
ڕەنگاوڕەنگ بوو وەک تەلارسازی،

00:04:05.472 --> 00:04:07.339
و بەجموجۆڵ بوو هەروەک کەرنەڤاڵ.

00:04:07.671 --> 00:04:09.369
بەهۆی گۆڕانی کەش و هەوا،

00:04:09.393 --> 00:04:12.236
زیاد لە پێویست ڕاوکردنی ماسی و پیسبوون،

00:04:12.260 --> 00:04:16.879
ڕەنگە دەمارە مەرجانیەکان لە ماوەی ٣٠ ساڵ
نەمێنن.

00:04:16.903 --> 00:04:19.827
تەواوی سیستەمێکی ژینگەیی بسڕێتەوە.

00:04:20.188 --> 00:04:21.346
ئەمە وێرانکەرە،

00:04:21.370 --> 00:04:25.694
چونکە سەدان ملیۆن خەڵک لەسەرانسەری جیهان

00:04:25.718 --> 00:04:29.560
پشت بە دەمارە دەریاییەکان دەبەستن
بۆ خۆراک و داهاتیان.

00:04:29.584 --> 00:04:31.210
بە باشی بیری لێبکەوە.

00:04:32.998 --> 00:04:34.815
کەمێک لە هەواڵی باش

00:04:34.839 --> 00:04:40.441
ئەوەیە شوێنەکانی وەک بڵیز، بەربودا و بۆنیر
ئەم ماسیە توتیە تایبەتانە

00:04:40.465 --> 00:04:42.560
دەپارێزن.

00:04:42.879 --> 00:04:47.012
هەروەها، شوێنی زیاتر و زیاتر ناوچەی
پارێزراو دادەمەزرێنن

00:04:47.036 --> 00:04:49.663
کە بەتەواوی سیستەمی ژینگەییەکە
دەپارێزێت.

00:04:50.044 --> 00:04:53.345
ئەمانە هەوڵی گرنگن، بەڵام ئەمە بەس نیە.

00:04:54.163 --> 00:04:56.036
لەم کاتەدا کە من لێرە وەستاوم،

00:04:56.060 --> 00:04:59.568
تەنها سەدا ٢.٢ ی زەریاکان پارێزراون.

00:04:59.956 --> 00:05:02.717
لەهەمان کاتدا، سەدا ٩٠ ی ماسیە گەورەکان،

00:05:02.741 --> 00:05:05.805
و سەدا ٨٠ ی مەرجانەکانی سەر
دەمارەکانی دەریایی کاریبی،

00:05:05.829 --> 00:05:07.670
بە تەواوی لەناوچوون.

00:05:08.323 --> 00:05:10.903
ئێمە لە ناوەندی شەشەم لەناوچونی بەکۆمەڵین.

00:05:10.927 --> 00:05:14.272
و ئێمە، مرۆڤەکان،
هۆکاری ئەم لە ناوچونەین.

00:05:15.292 --> 00:05:17.616
و هەر ئێمە چارەسەرەکەشیمان لایە.

00:05:17.701 --> 00:05:21.037
چاککردنی گۆڕانی کەش و هەوا
و وەستانی زیادەڕۆی لە ڕاوکردنی ماسی،

00:05:21.061 --> 00:05:22.553
پاراستنی زەریاکان و

00:05:22.577 --> 00:05:24.549
وەستانی پیسکردنی خاکەکان.

00:05:24.573 --> 00:05:26.831
بەڵام ئەمانە پڕۆژەی گەورەن

00:05:26.855 --> 00:05:28.966
گۆڕانکاری سیستەمی پێویستە

00:05:28.990 --> 00:05:32.224
و ئێمە بەڕاستی ئەو
کاتەمان نییە تا لە دەستی بدەین.

00:05:32.784 --> 00:05:35.050
هەریەکەمان دەتوانین
بەژداربین،

00:05:35.498 --> 00:05:38.212
بە دەنگدانمان، دەنگەکانمان، هەڵبژاردنی
خواردنەکانمان،

00:05:38.236 --> 00:05:40.149
تواناکانمان و دۆلارەکانمان.

00:05:40.173 --> 00:05:43.149
پێویستە هەوڵ بخەینەگەڕ بۆ
چاککردنی هەڵسوکەوتی کۆمپانیاکان

00:05:43.173 --> 00:05:44.577
و سیاسەتەکانی حکومەتەکان.

00:05:44.601 --> 00:05:47.197
پێویستە شارستانیەت بگۆڕین.

00:05:48.046 --> 00:05:50.808
بنیادنانی کۆمەڵگەیەک لەدەوری 
چارەسەریی

00:05:50.832 --> 00:05:53.166
گرنگترین شتە.

00:05:54.149 --> 00:05:56.729
من هەرگیز کۆڵ نادەم

00:05:56.753 --> 00:06:00.268
کاردەکەم بۆ پاراستن و گەڕاندنەوەی ئەم
هەسارە قەشەنگە.

00:06:01.220 --> 00:06:04.387
ھەر بەشێک لە ژینگە کە دەیپارێزین،

00:06:04.411 --> 00:06:07.609
یەک لە دەی لەگەرمبوون کەمدەکاتەوە،

00:06:07.633 --> 00:06:09.331
بەڕاستی کێشەیە.

00:06:09.820 --> 00:06:12.534
بەسوپاسەوە، من ھیوا پاڵنەرم نیە،

00:06:12.558 --> 00:06:14.758
بەڵکو ئارەزووم بۆ بەسوود بوون پاڵنەرمە.

00:06:15.558 --> 00:06:19.690
چونکە من نازانم چۆن وتارێکی
ڕاستگۆیانە پێشکەش بکەم

00:06:19.714 --> 00:06:23.087
دەربارەی خۆشەویستەکەم ماسی توتی و
دەمارە مەرجانیەکان

00:06:23.111 --> 00:06:24.711
کە کۆتاییەکی خۆشی هەبێت.

00:06:25.040 --> 00:06:26.191
سوپاس.

00:06:26.215 --> 00:06:29.213
(چەپڵە لێدان)