1
00:00:07,633 --> 00:00:12,105
کەناڵی ئینگلیزی، لەلایەن دوو نەتەوەی
ئەوروپی بەهێز دامەزرا

2
00:00:12,105 --> 00:00:16,345
یەکێکە لە بەناوبانگترین ڕێڕەوەکانی
دەریای جیهان.

3
00:00:16,345 --> 00:00:17,949
بۆ بەشێکی زۆری مێژووەکەی،

4
00:00:17,949 --> 00:00:20,860
کەنارەکانی کەناڵی بەردین
و کەش و هەوای زریاناوی

5
00:00:20,860 --> 00:00:23,930
دیمەنی پەڕگەی سروشتی
مەترسی داری دروست کردووە.

6
00:00:23,930 --> 00:00:27,800
لە سەرەتای هەشتاکان ئەندازیاران
پلانی زۆریان پێشنیار کرد

7
00:00:27,800 --> 00:00:31,130
بۆ درێژ کردنەوەی کەلێنێکی ٣٣ کیلۆمەتری.

8
00:00:31,130 --> 00:00:35,200
نەخشەکانیان دوورگەی دروست کراو
لە خۆدەگرێت کە بە پردەکانەوە بەستراوە،

9
00:00:35,200 --> 00:00:39,065
بۆڕییە لە کار کەوتووە نقووم بووەکان
لە شۆستە سەرئاوکەوتووەکان،

10
00:00:39,065 --> 00:00:44,479
و ڕێڕەوێکی ژێرئاو درێژیەکەی زیاتر
لە دوو هێندەی هەر تونێلێک کە هەیە.

11
00:00:44,479 --> 00:00:45,999
لە کۆتای سەدەکە،

12
00:00:45,999 --> 00:00:50,150
ئەم کۆتا پێشنیارە
سەرنجی ئەوروپیەکانی ڕاکێشاوە.

13
00:00:50,150 --> 00:00:52,770
داهێنانی ئامێری کونکەری تونێلەکە

14
00:00:52,770 --> 00:00:57,236
و دۆزینەوەی توێژاڵێکی جێگیر
لە گەچی پەیناوی کراو لەژێر قەڵای دەریا

15
00:00:57,236 --> 00:01:00,331
تونێلەکەی سەرنجڕاکێشتر و
گونجاوتر کردووە.

16
00:01:00,331 --> 00:01:06,210
بەڵام کۆسپی خێرا و زۆرەکانی پڕۆژەکە کە
هیچ ئەندازیارێک نەیتوانی چارەسەریان بکات.

17
00:01:06,210 --> 00:01:07,160
لەو کاتەدا،

18
00:01:07,160 --> 00:01:11,656
بەریتانییەکان وەک بەرژەوەندیەکی ستراتیژی
بۆ جیاکردنەوەی کیشوەرەکەیان دەڕوانی،

19
00:01:11,656 --> 00:01:16,013
و ترس لە بەرامبەر داگیرکاری فەڕەنسا لە
ئاستەنگ خستنە پێش پلانەکانی تونێلەکە.

20
00:01:16,013 --> 00:01:20,164
هەڵگیرسانی جەنگی ئاسمانی هەموو ترسەکانی
پشت ڕاست کردەووە،

21
00:01:20,164 --> 00:01:24,033
بەڵام ترسی نوێی ئابووری جێگای گرتەووە.

22
00:01:24,033 --> 00:01:27,546
لەکۆتایدا، سەد ساڵ دوای سەرەتای
گەڕان بە دوای دۆزینەوەی شوێنەواردا،

23
00:01:27,546 --> 00:01:29,816
دوو وڵاتەکە گەیشتن بە ڕێکەوتن،

24
00:01:29,816 --> 00:01:33,206
تونێلەکە بە پارەیەکی تایبەت
بەرەو پێش چوو.

25
00:01:33,206 --> 00:01:36,807
لە ساڵی ١٩٨٥، دەستەیەک
له کۆمپانیاکانی فەڕەنسا و بەریتانیا

26
00:01:36,807 --> 00:01:40,812
۱٤ بیلیۆن پاوەندیان خستە وەبەرهێنانەوە،

27
00:01:40,812 --> 00:01:46,453
لە درووست کردنی تونێلێک کە تا ئێستا گران
بەهاترێن پڕۆژەی ژێرخانی ئابووریە.

28
00:01:46,453 --> 00:01:49,153
نەخشەکە سێ تونێلی جیاکراوە
لەخۆ دەگرێت.

29
00:01:49,153 --> 00:01:52,697
یەکێک بۆ شەمەندەفەرەکانی فەڕەنسا،
یەکێک بۆ شەمەندەفەرەکانی ئینگلتەرا،

30
00:01:52,697 --> 00:01:55,497
هەروەها تونێڵێکی خزمەتگوزاری
لە نێوان هەردووکیان.

31
00:01:55,497 --> 00:01:59,827
بەدرێژایی پەڕگەی ژووری نوستن،
ڕێڕەوی باری لەناکاو، و جۆگەی هەوایی،

32
00:01:59,827 --> 00:02:04,144
ئەو بڕە زیاترە لە ٢٠٠ کیلۆمەترە
لە تونێڵێکان.

33
00:02:04,144 --> 00:02:08,480
لە ساڵی ١٩٨٨، کرێکارەکان لە هەردوو لاوە
دەستیان بە گەڕان و هەڵکۆڵین کرد ،

34
00:02:08,480 --> 00:02:10,808
پلان دانان بۆ یەکتر بینین لە ناوەڕاست.

35
00:02:10,808 --> 00:02:15,769
لێکۆڵینەوەی سەرەتایی کەنار دەریای فەڕەنسا
دەریخست شوێنەکە پڕە لە شەقبوون.

36
00:02:15,769 --> 00:02:19,299
ئەو درزە بچووکانە ڕێگە بە دزەکردنی
ئاو بۆ ناو تاشە بەردەکان دەدات،

37
00:02:19,299 --> 00:02:23,159
بۆیە ئەندازیاران پەرەیان بە
دژە ئاوی ئامێرەکانی هەڵکۆڵیندا.

38
00:02:23,159 --> 00:02:28,698
بەریتانیەکان پێشبینی خاکی وشکی دەکرد و 
لە هەڵکۆڵینی ڕێک و پێک گەشەی سەند.

39
00:02:28,698 --> 00:02:34,112
بەڵام تەنها چەند مانگێک لە کارەکە، ئاو لە 
درزی نادیارەوە دزەی کردە ناوەوە.

40
00:02:34,112 --> 00:02:37,752
بەریتانیەکان خەڵتەیان بەکارهێنا
بۆ هەڵکۆڵین لەناو ئەو گەچە تەڕە

41
00:02:37,752 --> 00:02:40,979
بۆ لکاندنی درزەکان
کە لە جوڵەی کونکەرەكە دروست بوون،

42
00:02:40,979 --> 00:02:43,379
و تەنانەت لە پێش کاری 
هەڵکۆڵینی سەرەکی

43
00:02:43,379 --> 00:02:46,649
بۆ بەهێز کردنی گەچەکە
تاکوو کون ببێت.

44
00:02:46,649 --> 00:02:52,141
سەڕەڕای ئەو ئاسیتەنگیانەش دوو گروپەکە بە
زۆرترین خێرایی دەستیان بە هەڵکۆڵین کرد.

45
00:02:52,141 --> 00:03:00,071
ئامێرەکە ١٣٠٠ تەن بەرز دەکاتەوە هەر
کاتژمێرێکیش نزیکەی ٣.٥ مەتر هەڵ دەکۆڵێت .

46
00:03:00,071 --> 00:03:05,403
لەکاتی هەڵکۆڵین بازنەیەکی ناوپۆشکراویان
بۆ جێگیر کردنی تونێلەکەی دوای خۆیان دانا،

47
00:03:05,403 --> 00:03:09,473
دروست کردنی هۆیەک بۆ پاڵپشتی کردنی
گالیسکەکە کە لە پشتەوەی هەر ئامێرێکە.

48
00:03:09,473 --> 00:03:13,187
تەنانەت لە بەرزترین خێراییدا،
کارەکە بە وریاییەوە بەردەوام بووە.توێژاڵە

49
00:03:13,187 --> 00:03:18,114
گەچەکە ڕێگایەکی پێچا و پێچی 
لە نێوان بەردی ناجێگیر و قوڕدا گرتبوو،

50
00:03:18,114 --> 00:03:23,647
بە زیاتر لە ١٠٠ کونکەری کونکرابوو کە
لەلایەن زەوی پێوانی پێشترەوە دروستکرابوون.

51
00:03:23,647 --> 00:03:27,617
سەرەڕای ئەوەش، هەردوو دەستەکە
چاودێری بەردەوامی پێوانەکانیان کردوە

52
00:03:27,617 --> 00:03:32,431
تا دڵنیابن کە ئەوان لە پێشبڕکێکردن دان بۆ
بینینی هەر ٢ سانتیمەترێک بۆ هەر یەکێکیان.

53
00:03:32,431 --> 00:03:34,711
بۆ درێژەدان بەو ڕێگە
گرینگ و ناوازەیە،

54
00:03:34,711 --> 00:03:38,459
ئامێری هەڵکۆڵینەکە بەرنامەی شوێن
دیاریکردنی مانگی دەست کردنیان دامەزراند،

55
00:03:38,459 --> 00:03:42,429
هەروەها زەمین ناسەکان بۆ هەڵکۆڵین
پاشماوە بەردبووەکان بەکارهێنا

56
00:03:42,429 --> 00:03:45,269
بۆ جەختکردن لەوەی ئەوان لە
قوڵاییەکی تەواو دان.

57
00:03:45,269 --> 00:03:49,829
لە ماوەی دروست کردندا،
پڕۆژەکە زیاتر لە١٣٠٠٠ کەسی گرتە خۆی

58
00:03:49,829 --> 00:03:52,606
١٠ لە و کرێکارانە گیانیان لە دەستدا.

59
00:03:52,606 --> 00:03:55,309
بەڵام دوای دوو ساڵ و نیو
لە دروست کردنی تونێل،

60
00:03:55,309 --> 00:03:58,559
لە کۆتایدا دوو دەستەکە
پەیوەندیان دروست کرد.

61
00:03:58,559 --> 00:04:02,089
دەرکەوتنی کرێکاری بەریتانی
گراهام فاگ لە لای فەڕەنسا،

62
00:04:02,089 --> 00:04:07,519
لە چاخی بەستەڵەکەوە بوو بە یەکەم کەس
کە بە وشکانیدا بەسەر کەناڵەکە بپەڕێتەوە.

63
00:04:07,519 --> 00:04:09,539
هێشتا کار مابوو ئەنجام بدرێت،

64
00:04:09,539 --> 00:04:12,679
لە دامەزراندنی پەڕگەکانی ژووری
خەوتن و ئێستگەی ترۆمپا

65
00:04:12,679 --> 00:04:17,399
بۆ دانانی زیاتر لە سەد میل لە ڕێچکەکان،
تەلەکان، هەستەوەرەکان.

66
00:04:17,399 --> 00:04:23,369
بەڵام لە٦ی ئایاری ١٩٩٤، ئاهەنگێکیان کردەوە
بەناونیشانی تەواوکردنی تونێلێکە.

67
00:04:23,369 --> 00:04:26,899
دوای ١٦ مانگ هەموو خزمەتگوزارییە
گشتییەکان دەستیان پێکرد، لەگەڵ

68
00:04:26,899 --> 00:04:31,479
شەمەندەفەر بۆ سەر نشینان و بەربەستەکانی
هاتن و چوون بۆ ئۆتۆمۆبیل و بارهەڵگران.

69
00:04:31,479 --> 00:04:36,645
ئەمڕۆ، تونێلی بەندەرەکە لە ساڵێکدا خزمەتی
زیاتر لە ٢٠ ملیۆن سەر نشین دەکات،

70
00:04:36,645 --> 00:04:41,374
گواستنەوەی سەرنشینەکان بەدرێژایی بەنداوەکە
تەنها بە ٣٥ خولەک.

71
00:04:41,374 --> 00:04:46,395
بەداخەوە، هەموو کەسێک ئەو مافەی نییە بە
پێی یاسا ئەو گەشتە بکات.

72
00:04:46,395 --> 00:04:50,305
هەزاران پەنابەر هەوڵیانداوە بە ناو
تونێلێکەدا بچنە ناو بەریتانیا

73
00:04:50,305 --> 00:04:52,757
هەندێک کات هەوڵدانی خۆکوژانە.

74
00:04:52,757 --> 00:04:56,287
ئەم تراژیدیایانە ڕوخساری گوزەری
تونێلەکەیان گۆڕی بەرەو باشوور

75
00:04:56,287 --> 00:04:59,221
بۆ جێگەیەکی کێبڕکێی بەردەوام.

76
00:04:59,221 --> 00:05:02,661
خۆشبەختانە، پێکهاتە مێژووییەکان
دەتوانرێن بپارێزرێن وەک بیرهێنانەوەیەک

77
00:05:02,661 --> 00:05:06,391
کە کاتێک بەربەستەکان دەشکێنن
مرۆڤایەتیان لە باشتریندا دەبێت.