0:00:12.620,0:00:16.249 Wyobraźcie sobie świat na nowo. 0:00:16.989,0:00:19.604 Podzielę się pewnymi pomysłami, 0:00:19.604,0:00:23.144 które omówiłem najpierw [br]z kolegą, Carlem Lee, 0:00:23.144,0:00:26.250 a które chcemy pokazać innym ludziom, 0:00:26.363,0:00:28.399 o tym, jak można patrzeć na świat 0:00:28.648,0:00:30.281 na bardzo różne sposoby. 0:00:31.040,0:00:33.216 Chciałbym pokazać wam kilka map 0:00:33.239,0:00:35.976 narysowanych przez Bena Henniga. 0:00:36.000,0:00:38.265 Pokazują planetę tak, jak większość z was 0:00:38.265,0:00:43.000 nigdy jej dotąd nie widziała. 0:00:44.381,0:00:47.548 Chcę pokazać, jak wszystko 0:00:47.548,0:00:49.795 łączy się ze sobą. 0:00:50.831,0:00:55.074 To zdanie przypisuje się zwykle Leninowi, 0:00:55.093,0:00:56.573 ale użył go ostatnio 0:00:56.573,0:00:58.751 mój kolega George Monbiot, 0:00:58.751,0:01:00.684 gdy próbował wyjaśnić 0:01:00.720,0:01:03.587 znaczenie kupy wielorybów w oceanach. 0:01:04.081,0:01:05.699 Jeśli zabijemy wieloryby, 0:01:06.069,0:01:07.640 nie będzie ich kup, 0:01:07.673,0:01:10.139 jeśli w oceanach zabraknie kup, 0:01:10.173,0:01:11.974 zrobi się bardzo źle. 0:01:13.080,0:01:16.000 Oto dobrze znany obraz. 0:01:16.000,0:01:18.150 Jestem w takim wieku, że urodziłem się 0:01:18.150,0:01:20.550 zanim zobaczyliśmy ten obraz. 0:01:20.550,0:01:22.220 Ponoć moje pierwsze słowa brzmiały 0:01:22.220,0:01:24.350 "księzyc, księzyc", 0:01:24.350,0:01:26.686 ale to raczej wyobrażenia mojej mamy 0:01:26.686,0:01:28.966 na temat tego, co jej synek dostrzegł 0:01:28.966,0:01:32.240 na migoczącym czarno-białym ekranie. 0:01:32.240,0:01:34.256 Ledwie od kilku wieków uważamy, 0:01:34.256,0:01:36.230 większość z nas, że nasza planeta 0:01:36.230,0:01:37.830 ma kształt sferyczny. 0:01:39.050,0:01:42.080 Gdy pierwszy raz widzieliśmy [br]te obrazy w latach 60., 0:01:42.080,0:01:45.320 świat zmieniał się w niesamowitym tempie. 0:01:47.120,0:01:48.640 W mojej małej dziedzinie, 0:01:48.640,0:01:51.400 geografii człowieka, 0:01:51.400,0:01:54.136 kartograf Waldo Tobler 0:01:54.160,0:01:56.400 rysował nowe mapy planety. 0:01:56.400,0:01:58.450 Te mapy teraz się rozpowszechniły, 0:01:58.450,0:02:00.977 i teraz pokażę jedną z nich. 0:02:00.977,0:02:03.080 Oto mapa świata, 0:02:04.120,0:02:06.536 ale jest to mapa, która wydaje się 0:02:06.560,0:02:08.000 nieco dziwna. 0:02:08.600,0:02:12.416 To mapa, którą rozciągnęliśmy tak, 0:02:12.440,0:02:17.136 żeby zaludnione tereny były większe, 0:02:17.160,0:02:20.096 a tereny jak Sahara czy Himalaje, 0:02:20.120,0:02:22.600 mało zaludnione, były skurczone. 0:02:23.160,0:02:26.800 Każdemu człowiekowi [br]przypisano tyle samo miejsca. 0:02:27.520,0:02:30.360 Miasta świecą jasno. 0:02:31.080,0:02:32.960 Linie pokazują podwodne kable 0:02:32.960,0:02:34.680 oraz szlaki handlowe. 0:02:34.680,0:02:36.550 Jedna szczególna linia prowadzi 0:02:36.550,0:02:38.360 z chińskiego portu Dalian 0:02:38.360,0:02:40.056 przez Singapur, 0:02:40.080,0:02:41.816 przez Kanał Sueski, 0:02:41.840,0:02:44.176 przez Morze Śródziemne do Rotterdamu. 0:02:44.200,0:02:45.696 Pokazuje ona szlak 0:02:45.720,0:02:49.656 największego statku świata rok temu, 0:02:49.680,0:02:55.696 statku, który przewoził tyle kontenerów, 0:02:55.720,0:02:57.576 że gdyby po rozładunku 0:02:57.600,0:03:00.080 ustawić ciężarówki w konwoju, 0:03:00.080,0:03:03.080 zajęłyby 100 km. 0:03:03.080,0:03:05.816 Oto, jak nasz świat jest dziś połączony. 0:03:05.840,0:03:10.390 Oto ilość rzeczy, jakie wysyłamy dziś 0:03:10.390,0:03:11.840 dookoła świata, 0:03:11.840,0:03:14.576 na jednym tylko statu, w jednym rejsie, 0:03:14.600,0:03:15.800 w pięć tygodni. 0:03:18.320,0:03:20.840 Żyjemy w miastach od bardzo dawna, 0:03:20.980,0:03:22.250 lecz większość z nas 0:03:22.250,0:03:24.180 nie mieszkała kiedyś w miastach. 0:03:24.180,0:03:25.480 To jest Çatalhöyük, 0:03:25.480,0:03:27.640 jedno z najstarszych na świecie miast. 0:03:27.640,0:03:30.280 W szczytowym okresie, 9000 lat temu, 0:03:31.160,0:03:35.080 trzeba było chodzić po dachach budynków, 0:03:35.080,0:03:38.080 żeby się dostać do domu. 0:03:38.080,0:03:41.376 Jeśli przyjrzycie się mapie miasta, 0:03:41.400,0:03:43.710 widać, że nie ma ulic, 0:03:44.280,0:03:46.960 bo ulice trzeba było wymyślić. 0:03:47.760,0:03:49.976 Świat się zmienia. 0:03:50.000,0:03:51.880 Zmienia się przez próby i błędy. 0:03:53.400,0:03:56.296 Powoli i stopniowo uczymy się 0:03:56.320,0:03:58.120 lepszych sposobów na życie. 0:03:58.580,0:04:03.580 A świat zmienia się dziś niezwykle szybko. 0:04:04.700,0:04:06.710 Dopiero od sześciu, siedmiu, 0:04:06.710,0:04:08.660 czy ośmiu ostatnich pokoleń 0:04:08.660,0:04:11.740 rozumiemy, że jesteśmy gatunkiem. 0:04:12.940,0:04:15.500 Dopiero przez ostatnie kilkadziesiąt lat 0:04:16.339,0:04:19.100 doszliśmy, że tak można narysować mapę. 0:04:21.339,0:04:25.540 Ta mapa oddaje populację świata, 0:04:26.660,0:04:29.340 ale strzałki nad nią pokazują, 0:04:29.340,0:04:32.340 jak się rozeszliśmy po świecie z Afryki, 0:04:32.340,0:04:36.116 z przypuszczalnymi datami 0:04:36.140,0:04:37.900 kolejnych etapów. 0:04:38.780,0:04:42.636 Muszę uaktualniać [br]tę mapę co parę miesięcy, 0:04:42.660,0:04:47.636 bo ktoś odkrył, że jakaś data była błędna. 0:04:47.660,0:04:52.180 Uczymy się o sobie w niebywałym tempie. 0:04:54.700,0:04:55.900 I zmieniamy się. 0:04:57.740,0:04:59.996 Wiele zmian jest stopniowych. 0:05:00.020,0:05:01.516 Są narastające. 0:05:01.540,0:05:04.396 Nie zauważamy tych zmian, 0:05:04.420,0:05:06.236 bo żyjemy za krótko. 0:05:06.260,0:05:08.860 70, 80, jeśli masz szczęście to 90 lat. 0:05:09.660,0:05:11.676 Ten wykres pokazuje 0:05:11.700,0:05:14.420 roczny przyrost populacji na świecie. 0:05:15.220,0:05:19.156 Był bardzo niski aż do 1850 roku 0:05:19.180,0:05:21.796 i wtedy przyrost populacji 0:05:21.820,0:05:23.060 zaczął wzrastać tak, 0:05:23.940,0:05:25.956 że w czasie, gdy się urodziłem, 0:05:25.980,0:05:28.740 gdy po raz pierwszy zobaczyliśmy zdjęcia 0:05:28.740,0:05:31.740 naszej planety z Księżyca, 0:05:31.740,0:05:35.100 populacja wzrastała o 2% rocznie. 0:05:36.540,0:05:40.500 Gdyby utrzymała to tempo 0:05:41.700,0:05:44.540 przez zaledwie kilka wieków, 0:05:45.660,0:05:47.916 całą planetę pokryłaby 0:05:47.940,0:05:50.996 kipiąca masa ludzkich ciał, 0:05:51.020,0:05:53.060 jedno obok drugiego. 0:05:54.100,0:05:55.660 Ludzie się przestraszyli. 0:05:55.660,0:05:57.956 Przestraszyli się wzrostu populacji 0:05:57.956,0:06:01.116 i tego, co w 1968 roku [br]nazwano "bombą populacyjną". 0:06:01.140,0:06:03.340 Jednak w końcówce wykresu widać, 0:06:04.340,0:06:06.940 że przyrost zaczął zwalniać. 0:06:07.820,0:06:09.196 Dekada... 0:06:09.220,0:06:12.676 Lata 70., 80., 90. i początek XXI wieku 0:06:12.700,0:06:14.940 i w obecnej dekadzie jeszcze szybciej. 0:06:15.380,0:06:17.270 Przyrost populacji zwalnia. 0:06:17.270,0:06:19.026 Nasza planeta się stabilizuje. 0:06:19.026,0:06:21.636 Idziemy w stronę 9, 10, 11 miliardów ludzi 0:06:21.660,0:06:23.010 przed końcem wieku. 0:06:23.500,0:06:26.836 Widać w tej zmianie zgiełk. 0:06:26.860,0:06:28.676 Widać II wojnę światową. 0:06:28.700,0:06:32.876 Widać pandemię grypy w 1918 roku. 0:06:32.900,0:06:34.780 Widać wielki głód w Chinach. 0:06:35.400,0:06:37.720 Na tym się skupiamy. 0:06:37.720,0:06:39.690 Mamy skłonność do skupiania się 0:06:39.690,0:06:41.920 na okropnych wiadomościach. 0:06:41.920,0:06:45.436 Nie skupiamy się na stopniowej zmianie 0:06:45.460,0:06:47.390 ani na dobrych wiadomościach. 0:06:48.580,0:06:50.276 Martwimy się o ludzi. 0:06:50.300,0:06:52.556 Martwimy się o to, ile jest ludzi. 0:06:52.580,0:06:55.740 Martwimy się, jak uciec od ludzi. 0:06:56.300,0:07:00.000 Na tej mapie powiększono obszary, 0:07:00.860,0:07:05.236 na których ludzie są najbardziej oddaleni. 0:07:05.260,0:07:09.196 Jeśli więc chcecie uciec od wszystkich, 0:07:09.220,0:07:11.796 najlepiej udać się właśnie tam. 0:07:11.820,0:07:14.636 Każdego roku te obszary rosną, 0:07:14.660,0:07:17.916 bo co roku globalnie uciekamy z prowincji. 0:07:17.940,0:07:19.466 Przenosimy się do miast. 0:07:19.466,0:07:21.596 Upychamy się coraz gęściej. 0:07:21.620,0:07:23.236 W Europie znów są wilki 0:07:23.260,0:07:27.180 i wędrują przez kontynent na zachód. 0:07:28.300,0:07:29.780 Nasz świat się zmienia. 0:07:32.020,0:07:33.340 Macie zmartwienia. 0:07:34.780,0:07:39.676 Ta mapa pokazuje, [br]gdzie na świecie jest woda. 0:07:39.700,0:07:41.396 Dziś to wiemy. 0:07:41.420,0:07:44.690 Spójrzcie, gdzie było Çatalhöyük, 0:07:44.690,0:07:46.540 gdzie łączą się trzy kontynenty: 0:07:46.540,0:07:47.880 Afryka, Azja i Europa, 0:07:47.880,0:07:50.640 a zobaczycie, że mnóstwo ludzi żyje tam, 0:07:50.640,0:07:52.396 gdzie wody jest bardzo mało. 0:07:52.420,0:07:56.116 Zobaczcie obszary, gdzie dużo pada. 0:07:56.140,0:07:58.300 A można to jeszcze bardziej urozmaicić. 0:07:59.540,0:08:02.916 Zamiast mapy ukształtowanej przez ludzi, 0:08:02.940,0:08:05.156 można ją ukształtować przez wodę, 0:08:05.180,0:08:07.056 a potem zmieniać ją co miesiąc, 0:08:07.066,0:08:08.806 żeby pokazać, ile wody przypada 0:08:08.806,0:08:11.940 na każdy fragment globu. 0:08:13.020,0:08:16.316 Spójrzcie na monsuny sunące po planecie, 0:08:16.340,0:08:19.940 wygląda, jakby biło jej serce. 0:08:20.820,0:08:25.340 A wszystko to stało się możliwe 0:08:25.930,0:08:27.806 dopiero za mojego życia: 0:08:27.820,0:08:30.980 zobaczenie, że tu właśnie żyjemy. 0:08:31.740,0:08:33.670 Mamy wystarczająco dużo wody. 0:08:34.860,0:08:39.220 Oto mapa upraw na świecie. 0:08:40.380,0:08:42.820 A tu są miejsca, na których polegamy 0:08:42.820,0:08:44.860 przy uprawie ryżu i kukurydzy. 0:08:45.900,0:08:48.170 Ludzie martwią się, że zabraknie jedzenia, 0:08:48.170,0:08:49.790 ale my wiemy, że jeśli tylko 0:08:49.790,0:08:51.540 będziemy jeść mniej mięsa 0:08:51.540,0:08:54.540 i mniej zwierząt karmić plonami, 0:08:54.540,0:08:56.956 jedzenia wystarczy dla wszystkich, 0:08:56.980,0:09:00.220 o ile będziemy o sobie myśleć 0:09:00.220,0:09:03.220 jako o jednej grupie ludzi. 0:09:03.220,0:09:04.500 Wiemy też o tym, 0:09:06.380,0:09:08.436 co w dzisiejszych czasach 0:09:08.460,0:09:11.020 robimy bardzo źle. 0:09:12.580,0:09:17.420 Tę mapę świata na pewno już widzieliście. 0:09:18.580,0:09:20.516 Jest to mapa 0:09:20.540,0:09:23.916 utworzona ze zdjęć satelitarnych, 0:09:23.940,0:09:26.716 jeśli pamiętacie satelity wokół planety, 0:09:26.740,0:09:29.100 które pokazałem w pierwszym slajdzie, 0:09:30.340,0:09:33.340 przedstawia ona obraz Ziemi nocą. 0:09:34.730,0:09:36.673 Zwykle widząc tę mapę w znajomej formie 0:09:41.260,0:09:43.590 sądzicie, że widzicie mapę tego, 0:09:43.590,0:09:45.220 gdzie mieszkają ludzie. 0:09:45.220,0:09:47.700 Tam gdzie są światła, tam są ludzie. 0:09:48.420,0:09:52.700 Ale tu, na tym obrazie świata, 0:09:52.700,0:09:55.130 znów rozciągnęliśmy świat. 0:09:56.420,0:09:58.580 Każde miejsce na tej mapie 0:09:58.580,0:10:01.580 ma takie samo zagęszczenie ludności. 0:10:01.580,0:10:03.776 Jeśli jakiś obszar nie ma w ogóle ludzi, 0:10:03.780,0:10:05.676 skurczyliśmy go do zera, 0:10:05.700,0:10:07.236 żeby całkiem zniknął. 0:10:07.260,0:10:11.096 Każdemu poświęcamy tyle samo miejsca. 0:10:11.880,0:10:13.980 Teraz światła nie pokazują już, 0:10:13.980,0:10:15.740 gdzie są ludzie, 0:10:15.740,0:10:17.520 ponieważ ludzie są wszędzie. 0:10:18.220,0:10:20.156 Teraz światła na mapie, 0:10:20.180,0:10:23.156 światła w Londynie, w Kairze, w Tokio, 0:10:23.180,0:10:26.116 światła wschodniego wybrzeża USA 0:10:26.140,0:10:29.076 pokazują, gdzie mieszkają ludzie 0:10:29.100,0:10:31.300 tak energetycznie rozrzutni, 0:10:32.260,0:10:37.830 że stać ich na włączanie świateł, 0:10:37.830,0:10:39.796 żeby świeciły w niebo, 0:10:39.820,0:10:42.900 żeby satelity mogły zrobić takie zdjęcie. 0:10:43.940,0:10:46.060 Ciemne miejsca na mapie to tam, 0:10:46.820,0:10:49.120 gdzie ludzie nie mają dostępu 0:10:49.120,0:10:51.500 do takiej energii 0:10:51.500,0:10:53.596 lub miejsca, gdzie mają, 0:10:53.620,0:10:58.460 lecz nauczyli się nie świecić w niebo. 0:10:58.980,0:11:01.210 Gdybym mógł pokazać tę mapę 0:11:01.210,0:11:03.390 animowaną w czasie, zobaczylibyście, 0:11:03.390,0:11:06.196 że Tokio stało się ciemniejsze, 0:11:06.220,0:11:09.020 bo od czasu tsunami 0:11:09.750,0:11:13.510 Japonia musi zadowalać się 75% energii, 0:11:13.510,0:11:16.120 bo wyłączyła elektrownie nuklearne. 0:11:16.340,0:11:17.910 I świat się nie skończył. 0:11:18.500,0:11:21.196 Po prostu mniej światła poszło w niebo. 0:11:21.720,0:11:24.696 Jest mnóstwo 0:11:24.720,0:11:27.160 świetnych wiadomości na świecie. 0:11:28.280,0:11:31.696 Śmiertelność noworodków spada 0:11:31.720,0:11:35.600 i to spada w niewiarygodnym tempie. 0:11:36.320,0:11:37.760 Kilka lat temu 0:11:38.490,0:11:41.080 liczba niemowląt umierających na świecie 0:11:41.080,0:11:42.600 w pierwszym roku życia 0:11:42.600,0:11:45.680 spadła o 5% w ciągu zaledwie roku. 0:11:48.000,0:11:50.496 Więcej dzieci chodzi do szkoły 0:11:50.520,0:11:53.136 i uczy się czytać i pisać, 0:11:53.160,0:11:55.976 łączy się z internetem 0:11:56.000,0:11:59.016 i zamierza pójść na studia, 0:11:59.040,0:12:02.936 niż kiedykolwiek dotąd, [br]w niebywałym tempie. 0:12:02.960,0:12:05.440 Zaś najwięcej młodych osób 0:12:05.440,0:12:08.440 idących na studia na świecie, 0:12:08.440,0:12:10.320 to kobiety, nie mężczyźni. 0:12:11.560,0:12:13.810 Mogę rzucać dobrymi wiadomościami 0:12:13.810,0:12:15.480 jedna za drugą, 0:12:15.480,0:12:18.096 o tym, co się poprawia na Ziemi, 0:12:18.120,0:12:20.680 ale mamy skłonność do skupiania się 0:12:22.280,0:12:25.016 na złych wiadomościach, bo są bliżej. 0:12:25.040,0:12:30.510 Rebecca Solnit świetnie to wyjaśniła: 0:12:30.510,0:12:32.420 "Przyrost stopniowych, 0:12:32.420,0:12:34.440 niedostrzegalnych zmian, 0:12:34.440,0:12:36.380 które mogą stanowić postęp 0:12:36.380,0:12:38.860 i które dramatycznie odróżniają 0:12:38.860,0:12:40.576 naszą erę od przeszłości..." 0:12:40.600,0:12:42.980 Przeszłość była dużo bardziej stabilna... 0:12:44.640,0:12:46.640 "kontrast przyćmiony 0:12:46.640,0:12:49.640 niedramatyczną naturą [br]stopniowej przemiany, 0:12:49.640,0:12:52.600 przerywanej sporadycznym zgiełkiem". 0:12:52.820,0:12:55.180 Sporadycznie dzieją się straszne rzeczy. 0:12:55.940,0:13:02.016 Pokazują je co wieczór w wiadomościach. 0:13:02.380,0:13:06.356 Nie mówią, że przyrost populacji zwalnia. 0:13:06.380,0:13:08.110 Nie mówią, że świat staje się 0:13:08.110,0:13:09.420 bardziej połączony. 0:13:09.420,0:13:11.940 Nie mówią o niesamowitych usprawnieniach 0:13:11.940,0:13:13.100 w rozumieniu. 0:13:13.100,0:13:16.236 Nie mówią, że powoli uczymy się 0:13:16.260,0:13:18.620 marnować mniej i mniej konsumować. 0:13:18.620,0:13:20.290 To jest moja ostatnia mapa. 0:13:20.290,0:13:22.536 Na tej mapie usunęliśmy morza 0:13:22.560,0:13:24.360 i oceany. 0:13:25.280,0:13:27.296 Teraz patrzycie wyłącznie 0:13:27.320,0:13:31.176 na około 7,4 miliarda ludzi 0:13:31.200,0:13:33.240 na mapie narysowanej w proporcji 0:13:33.240,0:13:35.040 do tych ludzi. 0:13:35.040,0:13:37.246 Patrzycie na ponad miliard w Chinach, 0:13:37.246,0:13:39.936 możecie zobaczyć największe miasto świata 0:13:39.960,0:13:41.850 ale nie wiecie, jak się nazywa. 0:13:42.880,0:13:44.736 Widzicie, że Indie 0:13:44.760,0:13:46.840 są w centrum tego świata. 0:13:47.440,0:13:50.736 Widzicie, że Europa jest w rogu. 0:13:50.760,0:13:53.816 A my, dziś, w Exeter 0:13:53.840,0:13:56.776 jesteśmy całkiem na skraju naszej planety. 0:13:56.800,0:13:59.776 Jesteśmy na malutkim skrawku skały, 0:13:59.800,0:14:01.496 Europy, 0:14:01.520,0:14:04.136 w której jest mniej niż 1 procent 0:14:04.160,0:14:06.176 dorosłych z całego świata 0:14:06.200,0:14:08.736 i mniej niż pół procenta 0:14:08.760,0:14:10.600 dzieci całego świata. 0:14:11.440,0:14:14.220 Świat, w którym żyjemy stabilizuje się, 0:14:14.220,0:14:16.080 urbanizuje, 0:14:16.080,0:14:18.056 starzeje się 0:14:18.080,0:14:20.216 łączy się. 0:14:20.240,0:14:22.610 Jest wiele rzeczy, 0:14:22.610,0:14:24.520 których można się bać, 0:14:24.520,0:14:28.070 ale nie trzeba bać się siebie nawzajem 0:14:28.070,0:14:30.000 aż tak, jak to teraz robimy. 0:14:30.000,0:14:31.480 Musimy dostrzec, 0:14:31.480,0:14:34.760 że żyjemy już w nowym świecie. 0:14:34.760,0:14:35.976 Dziękuję bardzo. 0:14:36.000,0:14:38.640 (Brawa)