0:00:06.497,0:00:09.773
Nhiều người ở Mỹ [br]và Châu Mỹ Latin

0:00:09.773,0:00:12.097
từ nhỏ đều đã ăn [br]mừng lễ tưởng niệm

0:00:12.097,0:00:14.251
chuyến thám hiểm [br]của Chistopher Columbus,

0:00:14.251,0:00:16.647
nhưng liệu ông có phải[br]nhà thám hiểm vĩ đại

0:00:16.647,0:00:20.069
người đã sát nhập hai thế giới[br]hay là một tên bóc lột tàn bạo

0:00:20.069,0:00:23.025
mang đến chủ nghĩa thực dân[br]và cảnh nô lệ?

0:00:23.025,0:00:26.252
Thậm chí có phải chính[br]ông đã tìm ra Châu Mỹ?

0:00:26.252,0:00:32.472
Đã đến lúc đưa Columbus [br]ra toà án Lịch sử .

0:00:32.472,0:00:34.123
"Trật tự, trật tự!

0:00:34.123,0:00:37.984
Khoan đã, tôi phải làm [br]việc vào ngày hôm nay à?"

0:00:37.989,0:00:39.380
"Vâng, thưa Quý Tòa.

0:00:39.380,0:00:43.910
Từ năm 1792, Ngày Columbus được ăn[br]mừng ở nhiều nơi trên khắp nước Mỹ,

0:00:43.910,0:00:47.245
ngày 12/10 đã trở thành ngày [br]kỷ niệm cho đến tận bây giờ.

0:00:47.245,0:00:51.170
Mặc dù ngày này được tuyên bố[br]là ngày lễ chính thức vào năm 1934,

0:00:51.170,0:00:54.493
các tiểu bang trong nước [br]không bắt buộc phải tuân theo.

0:00:54.493,0:00:58.224
Hiện nay, chỉ còn 23 bang xem đây [br]là ngày lễ và tổ chức ăn mừng

0:00:58.224,0:01:02.075
và ngày càng có nhiều tiểu[br]bang bỏ hẳn ngày này."

0:01:02.075,0:01:02.779
"Tiếc thật!

0:01:02.779,0:01:05.137
Vào thập niên 70, [br]chúng ta còn kéo dài nó

0:01:05.137,0:01:07.025
đến tận Thứ Hai [br]tuần tiếp theo

0:01:07.025,0:01:08.875
để nghỉ được 3 ngày liên tiếp

0:01:08.875,0:01:12.008
nhưng tôi đoán các bạn đơn giản[br]là ghét các ngày lễ

0:01:12.008,0:01:14.207
Ờ chúng ta[br]kỷ niệm cái gì vậy?"

0:01:14.207,0:01:17.104
"Thôi nào, thưa Quý Tòa,[br]ở trường có dạy mà

0:01:17.104,0:01:20.635
Christopher Columbus thuyết phục[br]vua Tây Ban Nha giao cho ông nhiệm vụ

0:01:20.635,0:01:23.147
tìm tuyến đường thương mại[br]tốt hơn đến Ấn Độ

0:01:23.147,0:01:26.960
nhưng thay vì đi về phía Đông,[br]ông lại đi về phía Tây.

0:01:26.960,0:01:29.249
Mọi người đều nói [br]điều đó thật điên rồ

0:01:29.249,0:01:32.778
vì họ vẫn nghĩ thế giới hình phẳng,[br]nhưng ông thì không.

0:01:32.778,0:01:35.738
Đến năm 1492, khi đang[br]lênh đênh trên biển,

0:01:35.738,0:01:38.753
ông đã phát hiện ra thứ [br]còn tốt đẹp hơn cả Ấn Độ:

0:01:38.753,0:01:40.593
một châu lục mới."

0:01:40.593,0:01:42.200
"Thật là vô lý!

0:01:42.200,0:01:44.738
Thứ nhất, những người[br]có học đều biết

0:01:44.738,0:01:47.026
thế giới có hình cầu [br]từ thời Aristotle.

0:01:47.026,0:01:49.814
Thứ hai, Columbus không [br]khám phá ra bất cứ thứ gì.

0:01:49.814,0:01:52.487
Đã có người sống ở đây[br]cả ngàn năm.

0:01:52.487,0:01:55.478
Và ông cũng không phải [br]người Châu Âu đầu tiên đến đây

0:01:55.478,0:01:59.051
Người Nauy đã định cư ở [br]Newfounland 500 trước đó."

0:01:59.051,0:02:03.077
"Đừng có nói là tại sao tất cả [br]chúng ta không đội mũ sừng bò nhé?"

0:02:03.077,0:02:06.505
"Thật ra, họ không hề [br]đội mấy cái mũ đó."

0:02:06.505,0:02:09.818
"Ai thèm quan tâm mấy tên Viking đó [br]đến đây vào khi nào chứ?

0:02:09.818,0:02:13.268
Với lại, họ đâu có định cư [br]lâu dài như Columbus

0:02:13.268,0:02:16.411
và tin lan truyền về khắp Châu Âu[br]của ông ta

0:02:16.411,0:02:18.787
đã tạo cảm hứng [br]cho các nhà thám hiểm,

0:02:18.787,0:02:20.543
khai hoang theo sau.

0:02:20.543,0:02:23.541
Không có ông, không ai [br]trong chúng ta ở đây hôm nay."

0:02:23.541,0:02:24.996
"Và chính vì ông ta,

0:02:24.996,0:02:28.261
hàng triệu thổ dân Châu Mỹ[br]không còn ở đây hôm nay.

0:02:28.261,0:02:31.838
Ông biết Columbus đã làm gì với[br]các thuộc địa tìm được không?

0:02:31.838,0:02:34.822
Ông ta bắt giam những [br]thổ dân đầu tiên mà ông gặp

0:02:34.822,0:02:38.052
và viết trên hải trình[br]rằng ông đã dễ dàng

0:02:38.052,0:02:40.662
chinh phục và bắt tất cả họ làm nô lệ."

0:02:40.662,0:02:43.936
"Ồ thôi nào, mấy tên thổ dân[br]lúc đó cũng đang đánh nhau mà.

0:02:43.936,0:02:46.628
Không phải chính họ đã nói [br]với Columbus rằng

0:02:46.628,0:02:49.722
họ bị các bộ lạc khác tấn công[br]và bắt làm tù binh sao?

0:02:49.722,0:02:51.895
Vâng, nhưng chiến tranh[br]giữa các bộ lạc

0:02:51.895,0:02:54.068
thường rời rạc và có giới hạn.

0:02:54.068,0:02:56.551
Không thể nào quét sạch[br]đến 90% dân số được."

0:02:56.551,0:02:59.949
"Vậy tại sao ngày lễ Columbus lại [br]quan trọng với anh đến vậy?"

0:02:59.949,0:03:03.268
Thưa Quý Tòa, chuyến thám hiểm[br]của Columbus mang lại cơ hội

0:03:03.268,0:03:05.838
cho những người gặp khó khăn[br]khắp Châu Âu,

0:03:05.838,0:03:08.239
biểu trưng cho tự do [br]và khởi đầu mới.

0:03:08.239,0:03:11.450
Và khám phá của ông ấy[br]đã mang lại cho ông bà ta

0:03:11.450,0:03:15.777
cơ hội đến đây, xây dựng cuộc sống[br]tốt hơn cho con cháu của mình.

0:03:15.777,0:03:18.496
Bộ chúng ta không[br]xứng đáng có một người hùng

0:03:18.496,0:03:22.935
để nhắc nhở rằng đất nước này [br]được xây dựng từ những người nhập cư ư?"

0:03:22.935,0:03:24.997
"Vậy còn các thổ dân thì sao?

0:03:24.997,0:03:28.739
Họ gần như bị quét sạch,[br]buộc phải lui vào vùng đất riêng

0:03:28.739,0:03:32.305
và con cháu vẫn phải chịu[br]sự nghèo khó và phân biệt đối xử?

0:03:32.305,0:03:36.261
Làm thế nào một người hùng lại có thể [br]gây ra của quá nhiều sự khổ đau?"

0:03:36.261,0:03:39.743
"Đó là lịch sử. Anh không thể [br]phán xét người của thế kỷ 15

0:03:39.743,0:03:41.124
theo chuẩn mực hiện đại .

0:03:41.124,0:03:42.655
Những người thời đó nghĩ

0:03:42.655,0:03:45.470
việc khuếch trương Thiên Chúa giáo [br]và nền văn minh

0:03:45.470,0:03:47.075
là nhiệm vụ thiêng liêng."

0:03:47.075,0:03:50.760
"Xét theo chuẩn mực đạo đức lúc đó,[br]ông ta cũng đã rất xấu xa rồi.

0:03:50.760,0:03:53.730
Lúc cai trị Hispaniola, ông ta [br]tra tấn và chặt tay chân

0:03:53.730,0:03:56.333
thổ dân nào không [br]đem về đủ vàng

0:03:56.333,0:03:59.895
và bán những bé gái [br]9 tuổi làm nô lệ tình dục,

0:03:59.895,0:04:03.511
ông ta thậm chí còn tàn bạo[br]với những người mới nhập cư,

0:04:03.511,0:04:07.059
đến nỗi bị tước [br]quyền lực và bị tống vào tù.

0:04:07.059,0:04:09.313
Khi nhà truyền giáo [br]Bartolomé de las Casas

0:04:09.313,0:04:11.097
đặt chân đến đảo, ông viết:

0:04:11.097,0:04:16.837
Từ năm 1494 -1508, có [br]trên 3 triệu người bỏ mạng

0:04:16.837,0:04:19.920
do chiến tranh, làm nô lệ [br]và khai thác khoáng sản.

0:04:19.920,0:04:23.003
Ai trong thế hế hệ tương lai[br]có thể tin được điều này?"

0:04:23.003,0:04:26.086
"Tôi không chắc là [br]mình tin vào những con số đó."

0:04:26.086,0:04:29.506
"Vậy không có cách nào khác[br]để ngày lễ này được ăn mừng à?"

0:04:29.506,0:04:31.278
"Ở vài nước Châu Mỹ Latinh,

0:04:31.278,0:04:34.207
họ ăn mừng ngày này nhưng [br]dưới nhiều cái tên,

0:04:34.207,0:04:36.016
như Día de la Raza.

0:04:36.016,0:04:39.437
Ăn mừng vì thổ dân [br]cùng nền văn hóa của họ

0:04:39.437,0:04:41.589
đã sống sót qua[br]thời kỳ thuộc địa.

0:04:41.599,0:04:44.583
Một số nơi trên nước Mỹ [br]cũng đã đổi tên ngày lễ

0:04:44.583,0:04:47.724
thành Ngày Thổ Dân Châu Mỹ hay là [br]Ngày của Người Bản Xứ

0:04:47.724,0:04:50.276
và thay đổi sự tán dương [br]sao cho phù hợp."

0:04:50.276,0:04:53.542
"Vậy sao không đơn [br]giản là đổi tên ngày lễ?"

0:04:53.542,0:04:55.021
"Vì đó là truyền thống.

0:04:55.021,0:04:58.976
Những người bình thường cần có [br]người hùng và chuyện thần thoại.

0:04:58.976,0:05:02.511
Sao ta không thể cứ ăn mừng[br]như đã từng suốt một thế kỷ qua,

0:05:02.511,0:05:05.573
thay vì đào sâu[br]vào chi tiết trong lịch sử?

0:05:05.573,0:05:08.570
Thực chất, có ai ăn mừng[br]tội diệt chủng đâu."

0:05:08.570,0:05:12.506
"Truyền thống thay đổi theo thời gian[br]và cách ta chọn để lưu giữ nó

0:05:12.506,0:05:14.860
nói lên nhiều điều [br]về giá trị của chúng ta."

0:05:14.860,0:05:18.123
"Chà, có vẻ như việc [br]cho quan toà mệt mỏi này

0:05:18.123,0:05:21.386
một ngày nghỉ không nằm[br]trong những giá trị đó rồi."

0:05:21.386,0:05:24.549
Truyền thống và ngày lễ [br]quan trọng với mọi nền văn hóa

0:05:24.549,0:05:26.415
nhưng người hùng trong thời đại này

0:05:26.415,0:05:28.751
có thể là bạo chúa [br]ở thời đại tiếp theo,

0:05:28.751,0:05:32.992
khi kiến thức lịch sử được mở rộng[br]và giá trị của ta, theo đó, tăng lên

0:05:32.992,0:05:36.234
việc quyết định truyền thống[br]có ý nghĩa gì ngày hôm nay

0:05:36.234,0:05:40.022
là một phần thiết yếu trong việc [br]đưa lịch sử ra toà phán xét.