1
00:00:06,817 --> 00:00:09,773
Mnogi ljudi u SAD i Latinskoj Americi

2
00:00:09,773 --> 00:00:14,540
odrasli su slaveći godišnjicu putovanja
Kristofera Kolumba,

3
00:00:14,540 --> 00:00:18,336
ali da li je on bio neustrašivi istraživač
koji je spojio dva sveta,

4
00:00:18,336 --> 00:00:22,611
ili nemilosrdni eksploatator koji je doneo
kolonijalizam i ropstvo?

5
00:00:22,611 --> 00:00:26,252
I da li je on uopšte otkrio Ameriku?

6
00:00:26,252 --> 00:00:32,472
Vreme je da pozovemo Kolumba kao svedoka u
Istoriji protiv Kristofera Kolumba.

7
00:00:32,472 --> 00:00:34,123
"Mir, mir u sudnici.

8
00:00:34,123 --> 00:00:37,124
Čekajte, da li bi ja uopšte danas trebalo
da budem na poslu?"

9
00:00:37,124 --> 00:00:37,989
(Kašalj)

10
00:00:37,989 --> 00:00:39,380
"Da, Časni sude.

11
00:00:39,380 --> 00:00:43,910
Od 1792, Dan Kolumba slavi se u
mnogim delovima Sjedinjenih Država

12
00:00:43,910 --> 00:00:47,245
12. oktobra, na samu godišnjicu.

13
00:00:47,245 --> 00:00:51,170
Ali iako je proglašen
zvaničnim praznikom 1934.

14
00:00:51,170 --> 00:00:54,783
pojedine države nisu u obavezi
da ga se pridržavaju.

15
00:00:54,783 --> 00:00:57,394
Samo 23 države zatvaraju državne službe

16
00:00:57,394 --> 00:01:01,135
i sve više država ga
u potpunosti zaobilazi.

17
00:01:01,135 --> 00:01:02,075
(Kašalj)

18
00:01:02,075 --> 00:01:03,329
"Kakva šteta.

19
00:01:03,329 --> 00:01:06,233
70ih godina smo ga čak pomerili
za drugi ponedeljak u oktobru

20
00:01:06,233 --> 00:01:08,875
kako bi ljudi imali lep
produženi vikend,

21
00:01:08,875 --> 00:01:12,008
ali izgleda da vi ljudi
baš ne volite slavlja."

22
00:01:12,008 --> 00:01:14,207
"Hm, šta mi to zapravo slavimo?"

23
00:01:14,207 --> 00:01:17,104
"Ma dajte, Časni sude,
svi smo to učili u školi.

24
00:01:17,104 --> 00:01:20,635
Kristofer Kolumbo je ubedio
Španskog kralja da ga pošalje u misiju

25
00:01:20,635 --> 00:01:23,147
da pronađe bolji trgovački put
do Indije,

26
00:01:23,147 --> 00:01:27,540
i to ne idući na istok kopnom,
nego ploveći zapadno oko Zemljine kugle.

27
00:01:27,540 --> 00:01:31,269
Svi su govorili da je to ludo je su i
dalje verovali da je Zemlja ravna ploča,

28
00:01:31,269 --> 00:01:32,968
ali on je znao bolje.

29
00:01:32,968 --> 00:01:36,308
I kada je 1492. oplovio okean,

30
00:01:36,308 --> 00:01:38,423
pronašao je nešto bolje od Indije:

31
00:01:38,423 --> 00:01:40,593
čitav novi kontinent."

32
00:01:40,593 --> 00:01:42,200
"Kakva glupost.

33
00:01:42,200 --> 00:01:46,794
Prvo i prvo, obrazovani ljudi znaju da je
Zemlja okrugla još od Aristotela.

34
00:01:46,794 --> 00:01:49,814
Kao drugo, Kolumbo nije ništa otkrio.

35
00:01:49,814 --> 00:01:52,517
Ljudi su tamo živeli već milenijumima.

36
00:01:52,517 --> 00:01:55,272
A on čak nije bio ni prvi 
Evropljanin koji ih je posetio.

37
00:01:55,272 --> 00:01:59,561
Nordijci su naselili Njufaundlend
skoro 500 godina ranije."

38
00:01:59,561 --> 00:02:02,737
"Ma nemoj, i kako to da ne nosimo
one kravlje šlemove?"

39
00:02:02,737 --> 00:02:05,385
"U stvari, ni oni ih nisu nosili zapravo."

40
00:02:05,385 --> 00:02:06,978
(Kašalj)

41
00:02:06,978 --> 00:02:09,818
"Koga briga šta su neki Vikinzi radili
Boga pitaj kada?

42
00:02:09,818 --> 00:02:13,268
Ta staništa nisu potrajala,
ali Kolumbo jeste.

43
00:02:13,268 --> 00:02:16,411
I vesti koje je doneo u Evropu
daleko su se raširile,

44
00:02:16,411 --> 00:02:20,442
inspirišući istraživače i doseljenike
koji su došli kasnije.

45
00:02:20,442 --> 00:02:23,541
Bez njega, niko od nas
ne bi bio danas ovde."

46
00:02:23,541 --> 00:02:29,067
"I zbog njega milioni domorodaca
nisu danas ovde.

47
00:02:29,067 --> 00:02:31,837
Znate li šta je Kolumbo radio
u kolonijama koje je osnovao?

48
00:02:31,837 --> 00:02:34,822
Zarobio je prve domoroce na koje je naišao

49
00:02:34,822 --> 00:02:40,571
i napisao je u svom dnevniku kako veoma
lako može sve da ih osvoji i zarobi."

50
00:02:40,571 --> 00:02:44,514
"Ma dajte.
Svi su se sa svima borili u to vreme.

51
00:02:44,514 --> 00:02:46,448
Zar nisu domoroci čak rekli Kolumbu

52
00:02:46,448 --> 00:02:50,062
o drugim plemenima koja su pravila racije
i uzimala zarobljenike?"

53
00:02:50,062 --> 00:02:53,017
"Da, ali plemenska ratovanja su bila
sporadična i ograničena.

54
00:02:53,017 --> 00:02:56,241
Sigurno nisu zbrisala 90% stanovništva."

55
00:02:56,241 --> 00:02:59,949
"Hm. Zašto je uopšte obeležavanje Kolumba
vama toliko važno?"

56
00:02:59,949 --> 00:03:03,042
"Časni sude, Kolumbovo putovanje
bilo je inspiracija

57
00:03:03,042 --> 00:03:08,288
namučenim ljudima širom Evrope, i simbol
slobode i novih početaka.

58
00:03:08,288 --> 00:03:11,450
I njegovo otkriće dalo je našim
dedama i pradedama

59
00:03:11,450 --> 00:03:15,967
šansu da dođu ovde i stvore
bolje živote za svoju decu.

60
00:03:15,967 --> 00:03:19,346
Zar ne zaslužujemo heroja da podseti sve
da je naša zemlja

61
00:03:19,346 --> 00:03:22,925
izgrađena na muci imigranata?"

62
00:03:22,925 --> 00:03:24,997
"A šta je sa mukama domorodaca

63
00:03:24,997 --> 00:03:28,372
koji su umalo zbrisani i
proterani u rezervate

64
00:03:28,372 --> 00:03:32,685
i čiji potomci i dalje trpe
siromaštvo i diskriminaciju?

65
00:03:32,685 --> 00:03:36,520
Kako možete čoveka koji je prouzrokovao
toliko patnje da nazivate herojem?"

66
00:03:36,520 --> 00:03:41,290
"To je istorija. Ne možete suditi tipu iz
15. veka po modernim standardima.

67
00:03:41,290 --> 00:03:43,625
Ljudi su u to vreme čak 
verovali da je širenje

68
00:03:43,625 --> 00:03:47,391
hrišćanstva i civilizacije po svetu
moralna obaveza."

69
00:03:47,391 --> 00:03:50,262
"U stvari, on je bio vrlo loš,
čak i po starim standardima.

70
00:03:50,262 --> 00:03:53,430
Dok je vladao Hispaniolom
mučio je i sakatio

71
00:03:53,430 --> 00:03:56,333
domoroce koji mu ne bi doneli
dovoljno zlata

72
00:03:56,333 --> 00:03:59,895
i prodavao je devetogodišnje devojčice
kao seksualne robinje,

73
00:03:59,895 --> 00:04:03,221
i bio je brutalan čak i prema
drugim kolonijama kojima je upravljao,

74
00:04:03,221 --> 00:04:07,059
do te tačke da je bio svrgnut s moći
i bačen u zatvor.

75
00:04:07,059 --> 00:04:09,313
Kada je misionar Bartolome de las Kases

76
00:04:09,313 --> 00:04:11,097
posetio ostrvo, napisao je:

77
00:04:11,097 --> 00:04:16,837
"Od 1494 do 1508,
iščezlo je preko 3,000,000 ljudi

78
00:04:16,837 --> 00:04:23,447
što od rata, ropstva i mina. Ko će od
budućih generacija da poveruje u ovo?"

79
00:04:23,447 --> 00:04:26,086
"Pa, nisam siguran da verujem
u te brojke."

80
00:04:26,086 --> 00:04:29,398
"Zar se ovaj praznik ne slavi
i na neke druge načine?"

81
00:04:29,398 --> 00:04:31,278
"U nekim Latinoameričkim zemljama,

82
00:04:31,278 --> 00:04:35,730
slavi se isti datum, ali pod drugačijim
nazivom, kao što je Dan trke.

83
00:04:35,730 --> 00:04:39,437
U tim mestima, više je to slavlje
domorodačke i mešane kulture

84
00:04:39,437 --> 00:04:41,949
koja je preživela kolonijalni period.

85
00:04:41,949 --> 00:04:45,203
Neka mesta u Sjedinjenim Državama su
takođe preimenovala praznik

86
00:04:45,203 --> 00:04:47,724
u Domorodački dan ili
Urođenički dan

87
00:04:47,724 --> 00:04:50,746
i promenila i proslavu shodno tome."

88
00:04:50,746 --> 00:04:53,580
"Zašto se samo ne promeni ime,
ako je već toliki problem?"

89
00:04:53,580 --> 00:04:55,511
"Zato što je to tradicija.

90
00:04:55,511 --> 00:04:59,004
Običnim ljudima trebaju heroji i
njihovi osnivački mitovi.

91
00:04:59,004 --> 00:05:02,998
Zar ne možemo jednostavno da nastavimo da 
slavimo kao što smo radili proteklog veka

92
00:05:02,998 --> 00:05:05,573
bez udubljivanja u ova
ozbiljna istraživanja?

93
00:05:05,573 --> 00:05:08,910
Nije kao da neko slavi genocid."

94
00:05:08,910 --> 00:05:12,349
"Tradicije se menjaju, i način na koji
odlučimo da ih održimo u životu

95
00:05:12,349 --> 00:05:14,860
govori mnogo o našim vrednostima."

96
00:05:14,860 --> 00:05:21,790
"Izgleda da davanje slobodnog dana umornim
sudijama nije jedna od tih vrednosti."

97
00:05:21,790 --> 00:05:24,649
Tradicije i praznici su važni
u svim kulturama,

98
00:05:24,649 --> 00:05:28,518
ali heroj u jednoj eri
može postati zlikovac u sledećoj,

99
00:05:28,518 --> 00:05:32,529
kako se naše istorijsko znanje širi
i naše vrednosti razvijaju.

100
00:05:32,529 --> 00:05:35,364
I odlučivanje šta tradicija treba da
predstavlja danas

101
00:05:35,364 --> 00:05:39,482
veliki je deo stavljanja istorije na sud.