[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.82,0:00:09.77,Default,,0000,0000,0000,,Wielu ludzi w USA i Ameryce Południowej
Dialogue: 0,0:00:09.77,0:00:14.54,Default,,0000,0000,0000,,wyrosło w tradycji upamiętniającej\Npodróż Krzysztofa Kolumba.
Dialogue: 0,0:00:14.54,0:00:18.24,Default,,0000,0000,0000,,Ale czy Kolumb był nieustraszonym\Nodkrywcą, który połączył dwa światy,
Dialogue: 0,0:00:18.24,0:00:19.76,Default,,0000,0000,0000,,czy bezlitosnym kolonialistą?
Dialogue: 0,0:00:22.61,0:00:26.25,Default,,0000,0000,0000,,I w końcu: czy Kolumb naprawdę\Nodkrył Amerykę?
Dialogue: 0,0:00:26.25,0:00:30.74,Default,,0000,0000,0000,,Nadszedł czas, aby postawić Kolumba \Nprzed sądem.
Dialogue: 0,0:00:32.12,0:00:34.12,Default,,0000,0000,0000,,Spokój, spokój!
Dialogue: 0,0:00:34.12,0:00:36.61,Default,,0000,0000,0000,,Czy ja w ogóle powinienem dziś pracować?
Dialogue: 0,0:00:36.61,0:00:37.99,Default,,0000,0000,0000,,(chrząka)
Dialogue: 0,0:00:37.99,0:00:39.38,Default,,0000,0000,0000,,- Tak, Wysoki Sądzie.
Dialogue: 0,0:00:39.38,0:00:43.91,Default,,0000,0000,0000,,Od roku 1702, Dzień Kolumba\Nświętuje się w wielu częściach USA
Dialogue: 0,0:00:43.91,0:00:47.25,Default,,0000,0000,0000,,12 października, czyli dokładnie\Nw rocznicę odkrycia Ameryki.
Dialogue: 0,0:00:47.25,0:00:51.17,Default,,0000,0000,0000,,Ale, chociaż w 1934 r. święto\Nzostało uznane za oficjalne,
Dialogue: 0,0:00:51.17,0:00:54.81,Default,,0000,0000,0000,,poszczególne stany nie są zobowiązane,\Nżeby je obchodzić.
Dialogue: 0,0:00:54.81,0:00:57.65,Default,,0000,0000,0000,,Tylko w 23 stanach \Nzamyka się w ten dzień urzędy,
Dialogue: 0,0:00:57.65,0:01:00.07,Default,,0000,0000,0000,,a coraz więcej stanów w ogóle \Ngo nie obchodzi.
Dialogue: 0,0:01:00.07,0:01:01.70,Default,,0000,0000,0000,,(chrząka)
Dialogue: 0,0:01:01.70,0:01:03.33,Default,,0000,0000,0000,,- Wielka szkoda.
Dialogue: 0,0:01:03.33,0:01:06.23,Default,,0000,0000,0000,,W latach 70. przeniesiono je\Nna 2. poniedziałek października,
Dialogue: 0,0:01:06.23,0:01:08.88,Default,,0000,0000,0000,,żeby dać ludziom\Ndługi weekend.
Dialogue: 0,0:01:08.88,0:01:12.01,Default,,0000,0000,0000,,Coś mi się wydaje, że \Npo prostu nie lubicie świętować.
Dialogue: 0,0:01:12.01,0:01:14.21,Default,,0000,0000,0000,,- Hm, a co my właściwie świętujemy?
Dialogue: 0,0:01:14.21,0:01:17.10,Default,,0000,0000,0000,,- Wysoki Sądzie, przecież\Nkażdy uczył się o tym w szkole.
Dialogue: 0,0:01:17.10,0:01:20.64,Default,,0000,0000,0000,,Krzysztof Kolumb przekonał króla\NHiszpanii, żeby wysłał go z misją\N
Dialogue: 0,0:01:20.64,0:01:23.15,Default,,0000,0000,0000,,znalezienia lepszej \Ndrogi handlowej do Indii.
Dialogue: 0,0:01:23.15,0:01:27.43,Default,,0000,0000,0000,,Nie chciał podążąc lądem na wschód,\Nale płynąć na zachód, dookoła świata.
Dialogue: 0,0:01:27.43,0:01:31.27,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy twierdzili, że zwariował,\Nbo ciągle myśleli, że ziemia jest płaska.
Dialogue: 0,0:01:31.27,0:01:32.97,Default,,0000,0000,0000,,Ale on wiedział, co robi.
Dialogue: 0,0:01:32.97,0:01:36.31,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy w 1492 r. przepłynął\Nwielki ocean,
Dialogue: 0,0:01:36.31,0:01:38.42,Default,,0000,0000,0000,,znalazł coś o wiele lepszego\Nniż Indie:
Dialogue: 0,0:01:38.42,0:01:40.59,Default,,0000,0000,0000,,znalazł całkiem nowy kontynent.
Dialogue: 0,0:01:40.59,0:01:42.20,Default,,0000,0000,0000,,- Bzdury!
Dialogue: 0,0:01:42.20,0:01:46.79,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie nauki już od Arystotelesa \Nwiedzieli, że ziemia jest okrągła.
Dialogue: 0,0:01:46.79,0:01:49.81,Default,,0000,0000,0000,,Po drugie, Kolumb\Nniczego nie odkrył.
Dialogue: 0,0:01:49.81,0:01:52.87,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie żyli na tym kontynencie\Nod wieków,
Dialogue: 0,0:01:52.87,0:01:55.27,Default,,0000,0000,0000,,a Kolumb nie dotarł tam jako pierwszy\NEuropejczyk.
Dialogue: 0,0:01:55.27,0:01:59.56,Default,,0000,0000,0000,,Wikingowie założyli Nową Fundlandię\Nprawie 500 lat wcześniej.
Dialogue: 0,0:01:59.56,0:02:02.74,Default,,0000,0000,0000,,- Serio? To czemu nie nosimy\Nteraz tych ich rogatych hełmów?
Dialogue: 0,0:02:02.74,0:02:05.38,Default,,0000,0000,0000,,- Właściwie oni wcale ich nie nosili.
Dialogue: 0,0:02:05.38,0:02:06.98,Default,,0000,0000,0000,,(chrząka)
Dialogue: 0,0:02:06.98,0:02:09.82,Default,,0000,0000,0000,,- Kogo w sumie obchodzi, co jacyś\NWikingowie robili i kiedy?
Dialogue: 0,0:02:09.82,0:02:13.27,Default,,0000,0000,0000,,Ich osady nie przetrwały, \Nw przeciwieństwie do osad Kolumba.
Dialogue: 0,0:02:13.27,0:02:16.41,Default,,0000,0000,0000,,A wiadomość o ziemi, którą odkrył,\Nrozeszła się po całej Europie
Dialogue: 0,0:02:16.41,0:02:20.44,Default,,0000,0000,0000,,i stała się inspiracją dla nowych\Nodkrywców i osadników.
Dialogue: 0,0:02:20.44,0:02:23.54,Default,,0000,0000,0000,,Bez niego nie byłoby nas tutaj.
Dialogue: 0,0:02:23.54,0:02:29.07,Default,,0000,0000,0000,,- I właśnie przez niego nie ma tu teraz\Nmilionów rdzennych Amerykanów.
Dialogue: 0,0:02:29.07,0:02:31.84,Default,,0000,0000,0000,,Czy wiecie, co zrobił Kolumb\Nw zakładanych koloniach?
Dialogue: 0,0:02:31.84,0:02:34.82,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszego napotkanego mieszkańca\Nzamknął w więzieniu,
Dialogue: 0,0:02:34.82,0:02:40.57,Default,,0000,0000,0000,,a w swoim dzienniku napisał jak łatwo\Npodbije i zniewoli ich wszystkich.
Dialogue: 0,0:02:40.57,0:02:44.51,Default,,0000,0000,0000,,- Daj spokój, przecież wszyscy wtedy\Nwalczyli ze wszystkimi!
Dialogue: 0,0:02:44.51,0:02:46.45,Default,,0000,0000,0000,,Nawet sami tubylcy\Npowiedzieli Kolumbowi,
Dialogue: 0,0:02:46.45,0:02:49.80,Default,,0000,0000,0000,,że inne plemię najeżdża ich ziemie\Ni bierze jeńców.
Dialogue: 0,0:02:49.80,0:02:52.84,Default,,0000,0000,0000,,- Tak, ale te walki\Nnie były częste i miały niewielki zasięg.
Dialogue: 0,0:02:52.84,0:02:56.24,Default,,0000,0000,0000,,Na pewno nie przyczyniły się\Ndo wybicia 90% populacji.
Dialogue: 0,0:02:56.24,0:02:59.95,Default,,0000,0000,0000,,- Hm, a w zasadzie, to czemu to całe\Nświęto Kolumba jest dla was tak ważne?
Dialogue: 0,0:02:59.95,0:03:03.04,Default,,0000,0000,0000,,- Wysoki Sądzie, podróż Kolumba\Nbyła inspiracją
Dialogue: 0,0:03:03.04,0:03:05.84,Default,,0000,0000,0000,,dla ludzi, którzy w Europie\Nwalczyli o przetrwanie.
Dialogue: 0,0:03:05.84,0:03:08.43,Default,,0000,0000,0000,,Była symbolem wolności, \Nszansą na nowy start.
Dialogue: 0,0:03:08.43,0:03:11.45,Default,,0000,0000,0000,,Jego odkrycie dało naszym przodkom
Dialogue: 0,0:03:11.45,0:03:15.78,Default,,0000,0000,0000,,szansę na zbudowanie lepszego życia\Ndla ich dzieci.
Dialogue: 0,0:03:15.78,0:03:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Czy nie zasługujemy na bohatera, \Nktóry będzie nam przypominał,
Dialogue: 0,0:03:18.77,0:03:22.92,Default,,0000,0000,0000,,że nasz kraj został zbudowany \Nna wysiłkach imigrantów?
Dialogue: 0,0:03:22.92,0:03:24.100,Default,,0000,0000,0000,,- A co z cierpieniem \Nrdzennych Amerykanów,
Dialogue: 0,0:03:24.100,0:03:28.37,Default,,0000,0000,0000,,którzy zostali wymordowani,\Nalbo zepchnięci do rezerwatów?
Dialogue: 0,0:03:28.37,0:03:32.70,Default,,0000,0000,0000,,Których potomkowie nadal są \Ndyskryminowani i żyją w biedzie?
Dialogue: 0,0:03:32.70,0:03:36.43,Default,,0000,0000,0000,,Jak możemy czynić bohaterem człowieka,\Nktóry spowodował tak wiele cierpienia?
Dialogue: 0,0:03:36.43,0:03:39.46,Default,,0000,0000,0000,,- Ależ to już histora! Nie można\Noceniać człowieka z XV w
Dialogue: 0,0:03:39.46,0:03:40.89,Default,,0000,0000,0000,,według współczesnych wartości.
Dialogue: 0,0:03:40.89,0:03:43.08,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy wierzono,\Nże szerzenie chrześcijaństwa
Dialogue: 0,0:03:43.08,0:03:47.38,Default,,0000,0000,0000,,i zdobyczy cywilizacyjnych\Njest ich moralnym obowiązkiem.
Dialogue: 0,0:03:47.38,0:03:50.26,Default,,0000,0000,0000,,- Kolumb nie dorastał\Nnawet do ówczesnych standardow.
Dialogue: 0,0:03:50.26,0:03:53.43,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy zarządzał Hispaniolą, totrurował \Ni ranił tubylców
Dialogue: 0,0:03:53.43,0:03:56.33,Default,,0000,0000,0000,,za to, że nie dostarczali mu\Nwytarczająco dużo złota.
Dialogue: 0,0:03:56.33,0:03:59.90,Default,,0000,0000,0000,,Sprzedawał też 9-cio letnie dziewczynki\Njako seksualne niewolnice.
Dialogue: 0,0:03:59.90,0:04:02.95,Default,,0000,0000,0000,,Był okrutny nawet dla innych kolonistów,\Nktórymi rządził.
Dialogue: 0,0:04:02.95,0:04:07.06,Default,,0000,0000,0000,,W końcu obalili go \Ni wtrącili do więzienia.
Dialogue: 0,0:04:07.06,0:04:09.31,Default,,0000,0000,0000,,Bartolomé de las Casas,\Nktóry przybył na wyspę
Dialogue: 0,0:04:09.31,0:04:11.10,Default,,0000,0000,0000,,jako misjonarz, \Nnapisał:
Dialogue: 0,0:04:11.10,0:04:20.25,Default,,0000,0000,0000,,"Od 1494 do 1508 w bitwach, \Nkopalniach i niewoli zginęło 3mln ludzi.
Dialogue: 0,0:04:20.25,0:04:23.45,Default,,0000,0000,0000,,Któż spośród przyszłych pokoleń\Nw to uwierzy?"
Dialogue: 0,0:04:23.45,0:04:26.09,Default,,0000,0000,0000,,- Ja raczej nie wierzę w te liczby.
Dialogue: 0,0:04:26.09,0:04:29.40,Default,,0000,0000,0000,,- Cóż, a czy nie istnieją inne sposoby\Nobchodzenia tego święta?
Dialogue: 0,0:04:29.40,0:04:31.42,Default,,0000,0000,0000,,- W niektórych krajach\NAmeryki Południowej
Dialogue: 0,0:04:31.42,0:04:35.73,Default,,0000,0000,0000,,świętuje się Día de la Raza. Też wypada \N12 października,
Dialogue: 0,0:04:35.73,0:04:39.44,Default,,0000,0000,0000,,ale obchodzi się je jako dzień\Nkultury Indian,
Dialogue: 0,0:04:39.44,0:04:41.95,Default,,0000,0000,0000,,która przetrwała okres kolonialny.
Dialogue: 0,0:04:41.95,0:04:44.58,Default,,0000,0000,0000,,W niektórych stanach USA\Nnazwa również została zmieniona
Dialogue: 0,0:04:44.58,0:04:46.93,Default,,0000,0000,0000,,na Native American Day\Ni Indigenous People's Day
Dialogue: 0,0:04:46.93,0:04:48.69,Default,,0000,0000,0000,,(Dzień Rdzennych Amerykanów).
Dialogue: 0,0:04:48.69,0:04:50.75,Default,,0000,0000,0000,,Różnią się też obchody.
Dialogue: 0,0:04:50.75,0:04:53.44,Default,,0000,0000,0000,,- Może po prostu zmienić nazwę,\Nskoro mamy z nią problem?
Dialogue: 0,0:04:53.44,0:04:55.51,Default,,0000,0000,0000,,- Niemożliwe, przecież chodzi o tradycję.
Dialogue: 0,0:04:55.51,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Zwykli ludzie potrzebują bohaterów\Ni mitów, które ich tworzą.
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:02.55,Default,,0000,0000,0000,,Czy nie możemy po prostu świętować,\Ntak jak to robiliśmy już od 100 lat
Dialogue: 0,0:05:02.55,0:05:05.57,Default,,0000,0000,0000,,i nie mieszać w to poważnej nauki?
Dialogue: 0,0:05:05.57,0:05:08.91,Default,,0000,0000,0000,,Przecież nie świętujemy masowych mordów!
Dialogue: 0,0:05:08.91,0:05:12.35,Default,,0000,0000,0000,,- Tradycje zmieniają się i to, \Nw jaki sposób je celebrujemy,
Dialogue: 0,0:05:12.35,0:05:14.86,Default,,0000,0000,0000,,dużo mówi o naszych wartościach.
Dialogue: 0,0:05:14.86,0:05:21.79,Default,,0000,0000,0000,,- Wolny dzień dla zmęczonego sędziego \Nraczej nie jest dla was wartością.
Dialogue: 0,0:05:21.79,0:05:24.65,Default,,0000,0000,0000,,Tradycje i święta są ważnymi elementami \Nkażdej kultury.
Dialogue: 0,0:05:24.65,0:05:27.28,Default,,0000,0000,0000,,Ale ten kto dla ludzi w jednym stuleciu\Njest bohaterem,
Dialogue: 0,0:05:27.28,0:05:29.18,Default,,0000,0000,0000,,w innym może być\Nczarnym charakterem.
Dialogue: 0,0:05:29.18,0:05:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy coraz więcej o historii,\Nnasze wartości się zmieniają,
Dialogue: 0,0:05:32.53,0:05:34.85,Default,,0000,0000,0000,,dlatego powinniśmy wciąż na nowo\Ndecydować o tym,
Dialogue: 0,0:05:34.85,0:05:37.16,Default,,0000,0000,0000,,co znaczą dla nas nasze tradycje.
Dialogue: 0,0:05:37.16,0:05:39.48,Default,,0000,0000,0000,,O to właśnie chodzi w sądzeniu historii.