WEBVTT

00:00:09.339 --> 00:00:12.025
Mắt người là một cỗ máy tuyệt vời,

00:00:12.025 --> 00:00:16.465
nó có thể nhận dạng từ nơi chỉ có
vài hạt photon đến ánh sáng mặt trời,

00:00:16.465 --> 00:00:19.081
hay đổi tiêu cự nhìn ngay trước bạn

00:00:19.081 --> 00:00:22.631
đến chân trời xa tắp chỉ trong1/3 giây.

00:00:22.631 --> 00:00:26.359
Thật ra, sự linh hoạt kì diệu này
đòi hỏi

00:00:26.359 --> 00:00:28.368
những cấu trúc vô cùng phức tạp

00:00:28.368 --> 00:00:33.499
mà Charles Darwin đã ý thức được
điều này có liên quan đến tiến hóa

00:00:33.499 --> 00:00:37.456
ở một mức độ cao nhất.

00:00:37.456 --> 00:00:42.981
Chưa hết, đó chính xác điều 
đã diến ra 500 triệu năm trước.

00:00:42.981 --> 00:00:46.762
Câu chuyện mắt con người bắt đầu
với một đốm sáng,

00:00:46.762 --> 00:00:49.815
như cái được tìm thấy
ở cơ thể đơn bào,

00:00:49.815 --> 00:00:51.622
như tảo mắt euglena.

00:00:51.622 --> 00:00:53.843
Đây là cụm những protein
nhạy cảm với ánh sáng

00:00:53.843 --> 00:00:56.412
nối với roi của cơ thể,

00:00:56.412 --> 00:01:00.022
khởi động khi nó tìm thấy
ánh sáng và thức ăn.

00:01:00.022 --> 00:01:05.037
Phiên bản phức tạp hơn của đốm sáng
là ở giup dẹp, sán dẹp planaria.

00:01:05.037 --> 00:01:07.512
Nó cầu chứ không dẹt,

00:01:07.512 --> 00:01:12.035
phiên bản này có thể cảm nhận
hướng ánh sáng tốt hơn.

00:01:12.035 --> 00:01:13.768
Ngoài các chức năng khác,

00:01:13.768 --> 00:01:19.488
khả năng này còn giúp sinh vật
tìm bóng tối để trốn kẻ thù.

00:01:19.488 --> 00:01:20.602
Qua nghìn năm,

00:01:20.602 --> 00:01:23.429
chúng phát triển cao hơn
ở một số loài sinh vật,

00:01:23.429 --> 00:01:26.453
khe ở phía trước nhỏ dần.

00:01:26.453 --> 00:01:31.187
Do đó, ảnh đi qua lỗ 
tăng độ phân giải rõ rệt,

00:01:31.187 --> 00:01:36.464
giảm độ biến dạng khi cho phép
một tia ánh sáng qua mắt.

00:01:36.464 --> 00:01:39.083
Ốc anh vũ,
tổ tiên của loài bạch tuộc,

00:01:39.083 --> 00:01:45.148
dùng hốc mắt này để cải thiện
độ phân giải và cảm thụ ánh sáng.

00:01:45.148 --> 00:01:48.559
Dù hốc mắt cho phép
những hình ảnh đơn giản đi qua,

00:01:48.559 --> 00:01:52.487
bước phát triển kế tiếp của mắt
là thủy tinh thể.

00:01:52.487 --> 00:01:54.109
Thủy tinh thể được coi đã tiến hóa

00:01:54.109 --> 00:01:58.556
từ những tế bào trong suốt 
bao bọc cái khe để tránh nhiễm trùng,

00:01:58.556 --> 00:02:01.617
cho phép phần trong mắt
chứa đầy chất dịch

00:02:01.617 --> 00:02:05.235
nhằm tối ưu hóa độ nhạy sáng
và xử lí ánh sáng.

00:02:05.235 --> 00:02:07.435
Protein thủy tinh thể ở bề mặt

00:02:07.435 --> 00:02:09.905
tạo ra một cấu trúc hữu ích

00:02:09.905 --> 00:02:13.135
tập trung ánh sáng vào
một điểm ở võng mạc.

00:02:13.135 --> 00:02:17.480
Thủy tinh thể là bí quyết làm nên
khả năng thích ứng của mắt,

00:02:17.480 --> 00:02:21.789
thay đổi độ cong để nhìn xa hay gần.

00:02:21.789 --> 00:02:24.681
Cấu trúc hốc mắt với thủy tinh thể

00:02:24.681 --> 00:02:29.784
là nền tảng để tiến hóa nên mắt người.

00:02:29.784 --> 00:02:33.193
Sự phát triển tiếp gồm
một cái vòng màu, gọi là con ngươi,

00:02:33.193 --> 00:02:36.694
nó kiểm soát lượng ánh sáng vào mắt,

00:02:36.694 --> 00:02:39.982
một màng ngoài dày màu trắng
được gọi là màng cứng của mắt,

00:02:39.982 --> 00:02:41.910
duy trì cấu trúc của con ngươi,

00:02:41.910 --> 00:02:45.469
và tuyến nước mắt tiết ra một màng bảo vệ.

00:02:45.469 --> 00:02:46.909
Điều quan trọng tương đương


00:02:46.909 --> 00:02:49.489
là sự tiến hóa trong não

00:02:49.489 --> 00:02:51.501
với sự mở rộng của vỏ não thị giác

00:02:51.501 --> 00:02:56.157
để xử lí hình ảnh sắc nét
và nhiều màu sắc mà nó nhận được.

00:02:56.157 --> 00:03:00.242
Chúng ta biết rằng để có được
một đôi mắt tuyệt vời như bây giờ,

00:03:00.242 --> 00:03:04.342
mắt của ta đã tiến hóa dần dần. 


00:03:04.342 --> 00:03:07.561
Ví dụ, võng mạc người đã bị đảo ngược,

00:03:07.561 --> 00:03:11.249
với những tế bào cảm thụ ánh sáng
quay lưng lại với khe mắt.

00:03:11.249 --> 00:03:12.904
Điều này tạo ra điểm mù,

00:03:12.904 --> 00:03:15.626
nơi dây thần kinh thị giác
phải xuyên qua võng mạc

00:03:15.626 --> 00:03:18.382
để chạm tới lớp cảm quang ở phía sau.

00:03:18.382 --> 00:03:21.528
Tương tự ở mắt động vật thân mềm,

00:03:21.528 --> 00:03:23.187
chúng lại tiến hóa độc lập,

00:03:23.187 --> 00:03:27.970
có võng mạc quay ra trước,
cho phép chúng nhìn mà không có điểm mù.

00:03:27.970 --> 00:03:30.794
Mắt của sinh vật khác lại
thích nghi khác nhau.

00:03:30.794 --> 00:03:33.732
Anableps, cá bốn mắt,

00:03:33.732 --> 00:03:38.802
mắt chúng được chia thành 2 phần
để nhìn trên và dưới mặt nước,

00:03:38.802 --> 00:03:42.258
thích hợp cho việc tìm kiếm 
con mồi và kẻ thù.

00:03:42.258 --> 00:03:47.465
Mèo, thợ săn đêm lão luyện,
đã phát triển một lớp phản chiếu,

00:03:47.465 --> 00:03:51.185
tối đa hóa lượng ánh sáng
mà mắt có thể nhìn được,

00:03:51.185 --> 00:03:55.715
cho phép chúng nhìn trong đêm,
với những đôi mắt phát sáng đặc trưng.

00:03:55.715 --> 00:04:00.468
Đây chỉ là vài ví dụ về sự đa dạng của mắt
trong thế giới động vật thôi.

00:04:00.468 --> 00:04:04.869
Nếu bạn có thể thiết kế một đôi mắt,
liệu bạn có làm khác đi không?

00:04:04.869 --> 00:04:07.632
Câu hỏi này không lạ lắm đâu.

00:04:07.632 --> 00:04:11.285
Ngày nay, bác sĩ và nhà khoa học đang
tìm những cấu trúc khác của mắt

00:04:11.285 --> 00:04:15.662
để thiết kế những mô cấu hóa-sinh
để cải thiện thị giác.

00:04:15.662 --> 00:04:18.279
Và trong tương lai gần,

00:04:18.279 --> 00:04:22.200
máy móc có sự chính xác và 
linh hoạt của mắt người

00:04:22.200 --> 00:04:26.283
có thể tự viết nên lịch sử
tiến hóa của riêng nó.