WEBVTT

00:00:01.440 --> 00:00:04.040
Tôi là nhà thám hiểm nước ngầm,

00:00:05.480 --> 00:00:08.280
chuyên lặn trong các hang động.

NOTE Paragraph

00:00:09.200 --> 00:00:11.816
Khi còn bé, tôi muốn làm
một phi hành gia,

00:00:11.840 --> 00:00:16.440
nhưng khi lớn lên ở Canada, vì là
một cô gái nên điều đó không khả thi.

00:00:17.680 --> 00:00:21.456
Nhưng thật ra, chúng ta biết
về không gian còn nhiều hơn

00:00:21.480 --> 00:00:25.816
điều chúng ta biết về các mạch
nước ngầm chảy xuyên hành tinh,

00:00:25.840 --> 00:00:28.800
chúng chính là dòng máu của Mẹ Đất.

00:00:29.720 --> 00:00:33.096
Vậy tôi quyết định làm một cái gì đó
có thể là rất ấn tượng.

00:00:33.120 --> 00:00:35.576
Thay vì du hành trong không gian,

00:00:35.600 --> 00:00:38.760
tôi muốn thám hiểm những kỳ quan
trong lòng hành tinh.

NOTE Paragraph

00:00:39.920 --> 00:00:41.576
ngày nay, nhiều người nói

00:00:41.600 --> 00:00:45.720
lặn trong các hang động có thể là một
trong những phiêu lưu nguy hiểm nhất.

00:00:46.560 --> 00:00:49.456
Tôi nghĩ chính các bạn ở đây,
trong khán phòng này,

00:00:49.480 --> 00:00:52.376
nếu bị đột ngột rơi vào một vùng tối,

00:00:52.400 --> 00:00:54.816
việc của bạn
là tìm ra lối thoát,

00:00:54.840 --> 00:00:57.176
đôi khi bơi xuyên qua những
không gian rộng lớn,

00:00:57.200 --> 00:01:00.536
và đôi khi phải bò lết rất khó khăn
dưới các băng ghế,

00:01:00.560 --> 00:01:03.096
để men theo một lối đi hẹp,

00:01:03.120 --> 00:01:07.856
chỉ chờ máy thở cung cấp hơi
cho lần thở tiếp theo của bạn.

00:01:07.880 --> 00:01:09.600
Vâng, đó là nơi tôi làm việc.

NOTE Paragraph

00:01:10.760 --> 00:01:12.736
Nhưng điều mà tôi muốn nói với
bạn hôm nay

00:01:12.760 --> 00:01:17.136
là thế giới của chúng ta không phải
là một tảng đá cứng rắn và to lớn.

00:01:17.160 --> 00:01:19.120
Nó là một thể giống như bọt biển.

00:01:19.960 --> 00:01:23.816
Tôi có thể bơi xuyên nhiều mạch ngầm
bên trong thể xốp của trái đất,

00:01:23.840 --> 00:01:25.256
nhưng cũng có những nơi

00:01:25.280 --> 00:01:30.296
tôi không thể đi qua do sinh vật hay
vật chất khác cản trở.

00:01:30.320 --> 00:01:33.336
Và tôi mong ước mang đến
các bạn một tiếng gọi

00:01:33.360 --> 00:01:36.280
từ sâu trong lòng đất mẹ.

NOTE Paragraph

00:01:38.640 --> 00:01:41.616
Tôi không có sách hướng dẫn

00:01:41.640 --> 00:01:47.696
khi quyết định là người đầu tiên lặn
thám hiểm trong băng ở Nam Cực.

00:01:47.720 --> 00:01:52.136
Vào năm 2000, đó là mục tiêu lớn
nhất trên hành tinh.

00:01:52.160 --> 00:01:54.176
Khối băng Ross Ice Shelf nứt ra,

00:01:54.200 --> 00:01:57.136
chúng tôi đi xuống đó để thám
hiểm sinh thái của vùng rìa băng

00:01:57.160 --> 00:01:59.800
và tìm hiểu các dạng sự
sống bên dưới băng.

NOTE Paragraph

00:02:00.440 --> 00:02:03.616
Chúng tôi dùng công nghệ
gọi là bộ thở tái tạo.

00:02:03.640 --> 00:02:07.856
Đó là một bộ thở như công nghệ được dùng
cho thám hiểm không gian.

00:02:07.880 --> 00:02:10.336
Công nghệ này cho phép chúng
tôi lặn sâu

00:02:10.360 --> 00:02:13.096
hơn mức mà ta có thể tưởng tượng
cách đây 10 năm.

00:02:13.120 --> 00:02:15.176
Chúng tôi dùng hơi đặc biệt cho lặn sâu,

00:02:15.200 --> 00:02:20.400
và chúng tôi có thể thực hiện nhiệm vụ
lên đến 20 giờ dưới nước.

NOTE Paragraph

00:02:21.160 --> 00:02:23.336
Tôi làm việc với các nhà sinh vật học.

00:02:23.360 --> 00:02:27.896
Hóa ra các hang động là các kho chứa
các dạng sự sống đáng kinh ngạc,

00:02:27.920 --> 00:02:31.740
các loài mà ta chưa bao giờ biết
đến sự tồn tại trước đây.

00:02:31.760 --> 00:02:35.056
Nhiều loài có cách sống kỳ lạ.

00:02:35.080 --> 00:02:39.016
nhiều trường hợp chúng không có
sắc tố và không có mắt,

00:02:39.040 --> 00:02:43.536
và những động vật này có cuộc sống
vô cùng dài.

00:02:43.560 --> 00:02:47.016
Thật vậy, động vật bơi trong các
hang động hôm nay

00:02:47.040 --> 00:02:49.536
được xác định trong các di tích hóa thạch

00:02:49.560 --> 00:02:52.896
có niên đại trước sự diệt chủng
của khủng long.

00:02:52.920 --> 00:02:56.656
Hãy tưởng tượng: đây giống như là
những con khủng long nhỏ bơi được.

00:02:56.680 --> 00:03:00.120
Chúng cho ta biết gì về
tiến hóa và sự sinh tồn?

00:03:01.120 --> 00:03:05.136
Khi quan sát một động vật giống như loài
giáp xác không mắt trong hũ nước này,

00:03:05.160 --> 00:03:08.016
ta nhận ra nó có nanh lớn với nọc độc.

00:03:08.040 --> 00:03:12.296
Nó có thể tấn công đối phương
lớn hơn nó gấp 40 lần và giết chết nó.

00:03:12.320 --> 00:03:14.096
Nếu nó có độ lớn như một con mèo,

00:03:14.120 --> 00:03:16.720
thì nó sẽ là con vật
nguy hiểm nhất hành tinh.

00:03:17.920 --> 00:03:21.176
Những động vật này sống trong những
nơi đẹp một cách ấn tượng,

00:03:21.200 --> 00:03:25.816
và trong một số trường hợp,
những hang động như thế này, còn rất mới,

00:03:25.840 --> 00:03:27.576
thế mà các động vật thì rất cổ xưa.

00:03:27.600 --> 00:03:29.850
Chúng đã đến đó như thế nào?

NOTE Paragraph

00:03:29.890 --> 00:03:32.056
Tôi cũng làm việc với những nhà vật lý,

00:03:32.080 --> 00:03:35.696
và họ thường quan tâm đến thay
đổi khí hậu toàn cầu.

00:03:35.720 --> 00:03:38.016
Họ có thể lấy đá trong các hang động,

00:03:38.040 --> 00:03:41.096
và họ có thể cắt mỏng và quan sát các
lớp trong đá,

00:03:41.120 --> 00:03:43.056
rất giống lớp vòng trong thân cây,

00:03:43.080 --> 00:03:45.096
và họ có thể quay lại lịch sử

00:03:45.120 --> 00:03:48.816
và biết được nhiều điều về khí hậu trên
hành tinh chúng ta qua các thời kỳ.

00:03:48.840 --> 00:03:51.336
Màu đỏ mà bạn thấy trên hình

00:03:51.360 --> 00:03:54.696
thật ra là bụi từ hoang mạc Sahara.

00:03:54.720 --> 00:03:58.816
Chúng đã theo gió băng qua
Đại Tây Dương.

00:03:58.840 --> 00:04:03.216
Trong trường hợp này, theo mưa rơi xuống
trên đảo Abaco thuộc Bahamas.

00:04:03.240 --> 00:04:04.856
Chúng thấm qua đất

00:04:04.880 --> 00:04:08.856
và lắng đọng trên đá trong các
hang động này.

00:04:08.880 --> 00:04:12.696
Khi nhìn lại các lớp trong đá,
chúng ta có thể tìm ra niên đại

00:04:12.720 --> 00:04:15.496
khi khí hậu rất rất khô
trên trái đất,

00:04:15.520 --> 00:04:19.279
và chúng ta có thể quay lùi
hàng trăm ngàn năm.

NOTE Paragraph

00:04:20.560 --> 00:04:22.816
Những nhà lịch sử khí hậu cũng rất
quan tâm

00:04:22.840 --> 00:04:26.136
đến dấu vết mực nước biển ở những
thời đại khác nhau trên trái đất.

00:04:26.160 --> 00:04:28.376
Đây là ở Bermuda, đội của tôi và tôi
đã lên tàu

00:04:28.400 --> 00:04:31.456
trong chuyến lặn sâu nhất trong vùng này,

00:04:31.480 --> 00:04:33.096
và chúng tôi tìm những nơi

00:04:33.120 --> 00:04:36.656
mực nước biển đã từng phủ lên
bờ biển,

00:04:36.680 --> 00:04:39.520
gần trăm mét dưới mực nước hiện tại.

NOTE Paragraph

00:04:40.880 --> 00:04:44.376
Tôi cũng làm việc với các nhà lịch sử khí
hậu và khảo cổ.

00:04:44.400 --> 00:04:48.776
Ở nhiều nơi như Mexico, Bahamas và
thậm chí ở Cuba,

00:04:48.800 --> 00:04:53.496
chúng tôi nhìn thấy những tàn tích văn hóa
và con người trong các hang động,

00:04:53.520 --> 00:04:54.776
và chúng nói với chúng ta

00:04:54.800 --> 00:04:57.880
nhiều điều về những dân cư 
xuất hiện sớm nhất ở các vùng này.

NOTE Paragraph

00:04:58.760 --> 00:05:02.256
Nhưng dự án ưa thích nhất của tôi
đã cách đây hơn 15 năm,

00:05:02.280 --> 00:05:04.804
khi tôi là thành viên của đội thực hiện

00:05:04.828 --> 00:05:08.136
bản đồ 3 chiều chính xác đầu tiên
của bề mặt dưới lòng đất.

00:05:08.160 --> 00:05:10.536
Thiết bị mà tôi lái
đi trong hang động

00:05:10.560 --> 00:05:15.016
đã tạo ra chính xác một mô hình ba chiều
khi chúng tôi lái nó.

00:05:15.040 --> 00:05:17.096
Chúng tôi cũng dùng sóng radio
cực thấp

00:05:17.120 --> 00:05:21.800
để ghi lại vị trí chính xác của chúng tôi
trong hang động so với bề mặt.

00:05:22.320 --> 00:05:27.136
Và tôi đã bơi bên dưới nhà cửa, khu kinh
doanh, sàn bowling, sân gôn,

00:05:27.160 --> 00:05:30.320
thậm chí bên dưới nhà hàng BBQ của Sonny.

NOTE Paragraph

00:05:31.080 --> 00:05:33.176
Rất ấn tượng, và điều tôi học được

00:05:33.200 --> 00:05:36.096
là mọi thứ chúng ta làm trên
mặt đất

00:05:36.120 --> 00:05:38.536
sẽ quay lại trong thức uống của chúng ta.

00:05:38.560 --> 00:05:43.336
Hành tinh nước của chúng ta không chỉ
là sông, hồ và đại dương đâu,

00:05:43.360 --> 00:05:48.136
mà còn là mạng lưới nước rộng lớn dưới
đất, kết nối tất cả chúng ta lại với nhau.

00:05:48.160 --> 00:05:52.016
Nó là nguồn được chia sẻ
để cấp nước uống cho chúng ta.

00:05:52.040 --> 00:05:56.336
Và khi ta hiểu về kết nối giữa
con người với nước ngầm

00:05:56.360 --> 00:05:59.016
và tất cả nguồn nước trên hành tinh này,

00:05:59.040 --> 00:06:00.776
thì ta sẽ giải quyết vấn được vấn đề

00:06:00.800 --> 00:06:04.160
có thể là vấn đề quan trọng nhất
của thế kỷ này.

NOTE Paragraph

00:06:05.040 --> 00:06:08.456
Vậy tôi đã không trở thành phi
hành gia như mơ ước,

00:06:08.480 --> 00:06:12.096
nhưng thiết bị vẽ bản đồ này,
được Dr. Bill Stone thiết kế, sẽ làm thay.

00:06:12.120 --> 00:06:13.536
Nó đã được đổi hình dạng.

00:06:13.560 --> 00:06:16.856
Bây giờ nó là một robot bơi tự động,

00:06:16.880 --> 00:06:18.536
và có trí khôn nhân tạo,

00:06:18.560 --> 00:06:22.136
và mục đích chính của nó là
đi đến vệ tinh Europa của sao Mộc

00:06:22.160 --> 00:06:26.760
để thám hiểm bên dưới lớp băng
bề mặt của vệ tinh đó.

NOTE Paragraph

00:06:27.480 --> 00:06:29.400
Và thật là diệu kỳ.

NOTE Paragraph

00:06:30.160 --> 00:06:35.880
(Vỗ tay)