WEBVTT

00:00:01.590 --> 00:00:05.140
Я даследчыца марскіх глыбінь,

00:00:05.140 --> 00:00:09.356
калі дакладней — акваспелеолаг.

NOTE Paragraph

00:00:09.356 --> 00:00:11.933
У дзяцінстве я хацела стаць касманаўткай,

00:00:11.933 --> 00:00:17.170
але ў Канадзе, дзе я расла, 
такі варыянт не праходзіў.

00:00:17.170 --> 00:00:20.756
Але апынулася,
што нам больш вядома пра космас,

00:00:20.756 --> 00:00:25.411
чым пра падземныя воды,
якія бягуць па жылах планеты, —

00:00:25.411 --> 00:00:29.869
крывяноснай сістэме нашай Маці Зямлі.

00:00:29.869 --> 00:00:33.172
Таму я вырашыла заняцца
гэтай значна больш выключнай справай.

00:00:33.172 --> 00:00:34.991
Замест даследванняў касмічнай прасторы

00:00:34.991 --> 00:00:38.228
Я вырашыла даследваць цуды
падводнай марской прасторы.

NOTE Paragraph

00:00:38.228 --> 00:00:41.607
Шмат хто можа сказаць,

00:00:41.607 --> 00:00:45.449
што акваспелеалогія — адзін з
самых небяспечных заняткаў.

00:00:45.449 --> 00:00:49.593
Уявіце, што вы седзіцё ў гэтай прасторы

00:00:49.593 --> 00:00:51.845
і раптам усё паглыбляецца ў цемру,

00:00:51.845 --> 00:00:54.364
а вашая адзіная задача — знайсці выйсце,

00:00:54.364 --> 00:00:57.185
прытым часам трэба плыць
скрозь шырокія прасветы,

00:00:57.185 --> 00:01:00.355
а часам — паўзці пад крэсламі,

00:01:00.355 --> 00:01:03.268
кіруючыся тонкай накіравальнай ніткай,

00:01:03.268 --> 00:01:07.308
спадзеючыся на сістэму жаццязабяспечання,
каб зрабіць наступны ўдых.

00:01:07.984 --> 00:01:10.770
Вось дзе я працую.

NOTE Paragraph

00:01:10.770 --> 00:01:12.631
Сёння я хачу падзяліцца сваім веданнем,

00:01:12.631 --> 00:01:16.572
што наш свет — не вялікі цвёрды камень.

00:01:16.572 --> 00:01:19.684
Ён больш падобны да губкі.

00:01:19.684 --> 00:01:23.630
Я магу праплыць скрозь большасць пор
нашай губкі-Зямлі,

00:01:23.113 --> 00:01:25.128
а там, дзе гэта недасягальна для мяне,

00:01:25.128 --> 00:01:29.567
іншыя формы жыцця і рэчывы
працягваюць сваю вандроўку без мяне.

00:01:29.567 --> 00:01:33.538
І менавіта мой голас раскажа вам

00:01:33.538 --> 00:01:38.379
пра ўнутраны свет Маці Зямлі.

NOTE Paragraph

00:01:38.379 --> 00:01:41.641
Ніякіх даведнікаў не існавала ў тыя дні,

00:01:41.641 --> 00:01:47.677
калі я вырашыла стаць першым чалавекам,
які нырнуў у пячоры айсбергаў Антарктыды.

00:01:47.677 --> 00:01:52.176
У 2000 годзе ён быў самымі вялікім
аб'ектам на Зямлі, які рухаўся.

00:01:52.176 --> 00:01:54.155
Гэта быў аскепак 
шэльфавага ледніка Роса,

00:01:54.155 --> 00:01:57.557
і мы паглыбіліся ў яго для даследвання
экалогіі лядовага бар'еру

00:01:57.557 --> 00:02:00.598
і пошуку існуючых пад лёдам формаў жыцця.

NOTE Paragraph

00:02:00.598 --> 00:02:05.546
Мы карыстаемся рэбрызерамі
[ізалюючымі дыхальнымі апаратамі].

00:02:05.546 --> 00:02:08.024
Гэта практычна тая ж тэхналогія,
як для выйсця ў адкрыты космас.

00:02:08.024 --> 00:02:10.559
Гэта тэхналогія дазваляе
нам пагружацца глыбей,

00:02:10.559 --> 00:02:13.148
чым мы маглі б сабе ўявіць
нават 10 год таму.

00:02:13.148 --> 00:02:15.307
Мы прымяняем газы з экзатычнымі назвамі,

00:02:15.307 --> 00:02:21.321
а нашы падводныя заходы
могуць цягнуцца да 20 гадзін.

NOTE Paragraph

00:02:21.321 --> 00:02:23.526
Я працую з біёлагамі.

00:02:23.526 --> 00:02:27.567
Апынулася, пячоры —
сховішчы дзіўных форм жыцця,

00:02:27.567 --> 00:02:31.827
відаў, пра існаванне якіх
мы ніколі і не ведалі.

00:02:31.827 --> 00:02:35.200
Многія з іх жывуць досыць незвычайна.

00:02:35.200 --> 00:02:39.590
У іх няма колеру, часам няма вачэй,

00:02:39.590 --> 00:02:43.727
а яшчэ яны неверагодныя доўгажыхары.

00:02:43.727 --> 00:02:47.198
Арганізмы, якімі населеныя
гэтыя пячоры сёння,

00:02:47.198 --> 00:02:51.497
ідэнтычныя выкапнёвым рэшткам відаў,

00:02:51.497 --> 00:02:53.118
якія жылі да вымірання дыназаўраў.

00:02:53.118 --> 00:02:56.787
Так што ўявіце: вы глядзіцё на дыназаўра,
які плавае.

00:02:56.787 --> 00:03:01.244
Што можна па іх даведацца
аб эвалюцыі і выжыванні?

00:03:01.244 --> 00:03:05.144
Паглядзім на гэтага рачка ў слоіку.

00:03:05.144 --> 00:03:08.187
У яго ёсць велізарны атрутны зуб.

00:03:08.187 --> 00:03:11.925
Ён здольны напасці на жывёлу
ў 40 раз большую за яго і забіць яе.

00:03:11.925 --> 00:03:13.921
Будзь ён памерам з кошку,

00:03:13.921 --> 00:03:17.775
гэты рачок быў бы
самым небяспечным відам на планеце.

00:03:17.775 --> 00:03:21.224
Гэтыя жывёлы жывуць
у надзвычай прыгожых мясцінах,

00:03:21.224 --> 00:03:25.878
часам вось у такіх пячорах,
зусім маладых,

00:03:25.878 --> 00:03:27.841
але іх жыхары — старажытныя істоты.

00:03:27.841 --> 00:03:29.721
Як жа яны сюды патрапілі?

NOTE Paragraph

00:03:29.721 --> 00:03:32.240
Я таксама працую з фізікамі,

00:03:32.240 --> 00:03:35.838
якія часта зацікаўлены пытаннямі
глабальных зменаў клімату.

00:03:35.838 --> 00:03:37.976
Яны збіраюць камяні ў пячорах,

00:03:37.976 --> 00:03:41.121
разразаюць іх і вывучаюць пласты,

00:03:41.121 --> 00:03:43.153
як колы на зрэзе дрэва.

00:03:43.153 --> 00:03:44.895
Па іх яны могуць зазірнуць у мінулае

00:03:44.895 --> 00:03:48.841
і даведацца пра клімат на нашай планеце
ў розныя гістарычныя эпохі.

00:03:48.841 --> 00:03:51.279
Чырвонае рэчыва на малюнку —

00:03:51.279 --> 00:03:54.774
пыл з пустыні Сахара.

00:03:54.774 --> 00:03:58.756
То бок пыл адтуль, падняты ветрам,
перасёк увесь Атлантычны акіян.

00:03:58.756 --> 00:04:03.121
У гэтым выпадку ён выпаў з дажджом
на востраве Абака на Багамах.

00:04:03.121 --> 00:04:05.100
Яго ўвабрала глеба,

00:04:05.100 --> 00:04:07.335
і пыл асеў на камянях ўнутры пячоры.

00:04:07.335 --> 00:04:12.338
Гледзячы на пласты ўнутры каменняў,
мы можам адшукаць перыяды,

00:04:12.338 --> 00:04:14.949
калі клімат на планеце быў вельмі сухім,

00:04:14.949 --> 00:04:20.650
сотні тысяч год таму.

NOTE Paragraph

00:04:20.650 --> 00:04:23.200
Палеакліматолагам таксама цікава ведаць,

00:04:23.200 --> 00:04:25.920
якім быў узровень акіяну на планеце
ў розныя перыяды часу.

00:04:25.920 --> 00:04:28.078
Тут, на Бермудах, 
я і мая каманда здзейснілі

00:04:28.078 --> 00:04:31.574
самае глыбокае пагружэнне,
прадпрынятае чалавекам у гэтым рэгіёне.

00:04:31.574 --> 00:04:32.991
Мы шукалі месцы,

00:04:32.991 --> 00:04:36.635
дзе ўзровень акіяну раней
супадаў з узроўнем берагавой лініі,

00:04:36.635 --> 00:04:40.396
на многія сотні метраў ніжэй
за сучасны ўзровень.

NOTE Paragraph

00:04:40.396 --> 00:04:44.587
Я таксама працую
з палеантолагамі і археолагамі.

00:04:44.587 --> 00:04:48.406
У пячорах Мексікі,
Багамскіх выспаў і нават Кубы

00:04:48.406 --> 00:04:53.678
мы шукаем скамянеласці і чалавечыя рэшткі.

00:04:53.678 --> 00:04:54.989
Яны шмат што раскрываюць

00:04:54.989 --> 00:04:58.854
пра самых ранніх жыхароў гэтых месцаў.

NOTE Paragraph

00:04:58.854 --> 00:05:02.152
Але маім самым любімым праектам быў той,
які мы ладзілі 15 год таму,

00:05:02.152 --> 00:05:03.615
калі я была ў складзе каманды,

00:05:03.615 --> 00:05:08.490
распрацаваўшай першую дакладную
трохвымерную мапу падземнай паверхні.

00:05:08.490 --> 00:05:10.708
Вось гэта прылада,
якую я вяду па пячоры,

00:05:10.708 --> 00:05:14.994
па меры прасоўвання
стварала трохвымерную мадэль.

00:05:14.994 --> 00:05:17.673
Мы таксама выкарыстоўвалі радыё
на ўльтранізкіх частотах

00:05:17.673 --> 00:05:22.190
для перадачы на паверхню інфармацыі
пра наша дакладнае становішча ў пячоры.

00:05:22.190 --> 00:05:26.925
Так я праплывала пад дамамі і офісамі,
кегельбанамі і палямі для гольфу,

00:05:26.925 --> 00:05:31.151
нават пад рэстарацыяй Sonny's BBQ.

NOTE Paragraph

00:05:31.151 --> 00:05:33.532
Гэта было неверагодна 
і навучыла мяне таму,

00:05:33.532 --> 00:05:36.166
што ўся нашая дзейнасць на паверхні

00:05:36.166 --> 00:05:38.708
вяртаецца да нас у пітной вадзе.

00:05:38.708 --> 00:05:42.970
Воды нашай планеты —
гэта не толькі рэкі, вазёры і акіяны,

00:05:42.970 --> 00:05:46.220
але і шырокая сетка падземных вод,
якая звязвае нас усіх.

00:05:46.220 --> 00:05:51.917
Гэта агульная крыніца, з якой п'ем мы ўсе.

00:05:51.917 --> 00:05:56.395
І як толькі мы ўсведамляем 
нашу сувязь з падземнымі водамі

00:05:56.395 --> 00:05:59.190
і ўсімі воднымі рэсурсамі на планеце,

00:05:59.190 --> 00:06:00.818
тады мы пачынаем вырашаць,

00:06:00.818 --> 00:06:04.418
напэўна, самую складаную праблему 
гэтага стагоддзя.

NOTE Paragraph

00:06:04.418 --> 00:06:08.689
Мне так і не давялося стаць касманаўткай,
як я марыла,

00:06:08.689 --> 00:06:12.291
але гэтай прыладзе для стварэння мапаў,
створанай Білам Стоўнам, давядзецца.

00:06:12.291 --> 00:06:13.554
Яна ператварылася.

00:06:13.554 --> 00:06:16.932
Зараз гэта аўтаномны робат

00:06:16.932 --> 00:06:18.208
са штучным інтэлектам,

00:06:18.208 --> 00:06:21.575
асноўная мэта якога —
выправіцца на спадарожнік Юпіцера, Эўропу,

00:06:21.575 --> 00:06:26.311
і даследваць акіяны 
пад змёрзлай паверхняй нябеснага цела.

NOTE Paragraph

00:06:26.311 --> 00:06:29.214
Гэта так цудоўна.

NOTE Paragraph

00:06:29.214 --> 00:06:33.214
(Апладысменты)