[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.02,0:00:12.69,Default,,0000,0000,0000,,In 1815 barstte de vulkaan Tambora uit\Nen delen van de wereld werden donker.
Dialogue: 0,0:00:12.69,0:00:18.26,Default,,0000,0000,0000,,De sombere periode daarna werd \Nbekend als Het Jaar Zonder Zomer.
Dialogue: 0,0:00:18.26,0:00:22.93,Default,,0000,0000,0000,,Dus toen Mary en Percy Shelley aankwamen\Nbij Lord Byron aan het meer van Genève,
Dialogue: 0,0:00:22.93,0:00:26.19,Default,,0000,0000,0000,,bleven ze het grootste deel \Nvan de vakantie binnen.
Dialogue: 0,0:00:26.19,0:00:30.62,Default,,0000,0000,0000,,Om zich te vermaken, daagde Byron\Nzijn literaire vrienden uit:
Dialogue: 0,0:00:30.62,0:00:34.33,Default,,0000,0000,0000,,wie kan het engste spookverhaal schrijven?
Dialogue: 0,0:00:34.33,0:00:37.73,Default,,0000,0000,0000,,Dit bracht de achttienjarige \NMary op een idee.
Dialogue: 0,0:00:37.73,0:00:42.60,Default,,0000,0000,0000,,De maanden daarna schreef ze \Nhet verhaal van Frankenstein.
Dialogue: 0,0:00:42.60,0:00:46.17,Default,,0000,0000,0000,,Het populaire beeld van Frankenstein \Nis een groen, grommend figuur,
Dialogue: 0,0:00:46.17,0:00:48.90,Default,,0000,0000,0000,,maar dat is niet Mary Shelly's monster.
Dialogue: 0,0:00:48.90,0:00:53.56,Default,,0000,0000,0000,,In haar boek is Frankenstein feitelijk\Nde naam van de maker van het monster.
Dialogue: 0,0:00:53.56,0:00:56.18,Default,,0000,0000,0000,,Hij heette Dr. Victor Frankenstein.
Dialogue: 0,0:00:56.18,0:00:59.57,Default,,0000,0000,0000,,De worsteling tussen de maker\Nen het monster is zo intens
Dialogue: 0,0:00:59.57,0:01:03.34,Default,,0000,0000,0000,,dat ze één zijn geworden\Nin de verbeelding van de lezers.
Dialogue: 0,0:01:03.34,0:01:06.02,Default,,0000,0000,0000,,Voordat je de originele tekst\Nleest of herleest,
Dialogue: 0,0:01:06.02,0:01:09.96,Default,,0000,0000,0000,,zijn er verschillende dingen die goed\Nzijn om te weten over Frankenstein
Dialogue: 0,0:01:09.96,0:01:13.28,Default,,0000,0000,0000,,en hoe het komt dat het \Nmeerdere betekenissen heeft.
Dialogue: 0,0:01:13.28,0:01:18.69,Default,,0000,0000,0000,,Het beschrijft hoe Dr. Frankenstein poogt\Niets in leven te krijgen en te houden.
Dialogue: 0,0:01:18.69,0:01:22.17,Default,,0000,0000,0000,,Hij bouwt zijn monster\Nstukje voor stukje op uit dode materie
Dialogue: 0,0:01:22.17,0:01:25.25,Default,,0000,0000,0000,,en elektrificeert het om er\Neen bewust wezen van te maken.
Dialogue: 0,0:01:25.25,0:01:30.68,Default,,0000,0000,0000,,Maar als zijn experiment af is,\Nwordt hij doodsbang en vlucht hij.
Dialogue: 0,0:01:30.68,0:01:34.29,Default,,0000,0000,0000,,Maar tijd en ruimte zijn niet genoeg\Nom het verlaten monster te verdrijven,
Dialogue: 0,0:01:34.29,0:01:38.58,Default,,0000,0000,0000,,en het plot verandert in een \Nangstaanjagende achtervolging.
Dialogue: 0,0:01:38.58,0:01:41.21,Default,,0000,0000,0000,,Shelley gaf haar spookverhaal\Nde ondertitel:
Dialogue: 0,0:01:41.21,0:01:43.15,Default,,0000,0000,0000,,'De moderne Prometheus'.
Dialogue: 0,0:01:43.15,0:01:46.28,Default,,0000,0000,0000,,Dat refereert aan de Griekse mythe\Nvan de Titaan Prometheus,
Dialogue: 0,0:01:46.28,0:01:50.07,Default,,0000,0000,0000,,die vuur stal van de goden\Nen het aan de mensen gaf.
Dialogue: 0,0:01:50.07,0:01:52.31,Default,,0000,0000,0000,,Dit gaf de mensen kennis en macht,
Dialogue: 0,0:01:52.31,0:01:54.53,Default,,0000,0000,0000,,maar voor straf
Dialogue: 0,0:01:54.53,0:02:00.07,Default,,0000,0000,0000,,werd Prometheus aan een steen vastgebonden\Nen voor eeuwig gegeten door gieren.
Dialogue: 0,0:02:00.07,0:02:03.75,Default,,0000,0000,0000,,Prometheus werd weer populair\Nin de literatuur tijdens de Romantiek
Dialogue: 0,0:02:03.75,0:02:05.67,Default,,0000,0000,0000,,in de 18e eeuw.
Dialogue: 0,0:02:05.67,0:02:07.55,Default,,0000,0000,0000,,Mary was toen een belangrijke auteur
Dialogue: 0,0:02:07.55,0:02:13.17,Default,,0000,0000,0000,,en hield net als de andere Romantici\Nvan natuur, emotie en zuiverheid in kunst.
Dialogue: 0,0:02:13.17,0:02:15.74,Default,,0000,0000,0000,,Twee jaar nadat ze het boek uitbracht,
Dialogue: 0,0:02:15.74,0:02:19.82,Default,,0000,0000,0000,,liet Percy zich door Prometheus \Ninspireren in zijn lyrische drama:
Dialogue: 0,0:02:19.82,0:02:21.90,Default,,0000,0000,0000,,'Prometheus bevrijd'.
Dialogue: 0,0:02:21.90,0:02:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Mythische referenties werden\Nin de Romantiek gebruikt
Dialogue: 0,0:02:24.40,0:02:28.82,Default,,0000,0000,0000,,om het contrast te tonen tussen de moderne\Ntijd en de puurheid van de Oudheid.
Dialogue: 0,0:02:28.82,0:02:31.40,Default,,0000,0000,0000,,Meestal bekeken ze\Nwetenschap met scepticisme
Dialogue: 0,0:02:31.40,0:02:34.52,Default,,0000,0000,0000,,en 'Frankenstein' is een van de eerste\Nwaarschuwende verhalen
Dialogue: 0,0:02:34.52,0:02:36.48,Default,,0000,0000,0000,,over kunstmatige intelligentie.
Dialogue: 0,0:02:36.48,0:02:39.67,Default,,0000,0000,0000,,Voor Shelly was de verschrikking\Nniet bovennatuurlijk,
Dialogue: 0,0:02:39.67,0:02:41.87,Default,,0000,0000,0000,,maar gemaakt in een lab.
Dialogue: 0,0:02:41.87,0:02:45.26,Default,,0000,0000,0000,,Ook heeft de tekst gotische kenmerken.
Dialogue: 0,0:02:45.26,0:02:48.16,Default,,0000,0000,0000,,Het gotische genre\Nstaat bekend om onbehagen,
Dialogue: 0,0:02:48.16,0:02:49.38,Default,,0000,0000,0000,,griezelige settings,
Dialogue: 0,0:02:49.38,0:02:50.57,Default,,0000,0000,0000,,het groteske
Dialogue: 0,0:02:50.57,0:02:52.65,Default,,0000,0000,0000,,en de angst voor vergetelheid --
Dialogue: 0,0:02:52.65,0:02:55.98,Default,,0000,0000,0000,,al deze elementen kunnen worden\Nteruggezien in 'Frankenstein'.
Dialogue: 0,0:02:55.98,0:02:59.18,Default,,0000,0000,0000,,Maar het verhaal gaat ook in\Nop persoonlijke trauma's van Shelley.
Dialogue: 0,0:02:59.18,0:03:03.48,Default,,0000,0000,0000,,De tekst zit vol met referenties\Nnaar haar eigen omstandigheden.
Dialogue: 0,0:03:03.48,0:03:10.19,Default,,0000,0000,0000,,In 1797 werd Mary geboren als kind\Nvan William Godwin en Mary Wollstonecraft.
Dialogue: 0,0:03:10.19,0:03:12.42,Default,,0000,0000,0000,,Beide ouders waren\Nradicale intellectuele figuren
Dialogue: 0,0:03:12.42,0:03:16.10,Default,,0000,0000,0000,,en het boek van haar moeder,\N'Rechtvaardiging van vrouwenrechten',
Dialogue: 0,0:03:16.10,0:03:18.37,Default,,0000,0000,0000,,is een belangrijke feministische tekst.
Dialogue: 0,0:03:18.37,0:03:22.51,Default,,0000,0000,0000,,Tragisch genoeg stierf ze door\Ncomplicaties tijdens de geboorte van Mary.
Dialogue: 0,0:03:22.51,0:03:24.97,Default,,0000,0000,0000,,De dood van haar moeder liet Mary niet los
Dialogue: 0,0:03:24.97,0:03:28.70,Default,,0000,0000,0000,,en later had ze zelf ook problemen\Nmet de geboortes van haar kinderen.
Dialogue: 0,0:03:28.70,0:03:32.69,Default,,0000,0000,0000,,Ze werd zwanger nadat ze op haar zestiende\Nin het geheim trouwde met Percy,
Dialogue: 0,0:03:32.69,0:03:35.96,Default,,0000,0000,0000,,maar de baby stierf vlak na de geboorte.
Dialogue: 0,0:03:35.96,0:03:40.43,Default,,0000,0000,0000,,Ze werd nog vier keer zwanger\Nen maar één kind overleefde het.
Dialogue: 0,0:03:40.43,0:03:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Sommige critici leggen verband tussen dit\Ndrama en de thema's in 'Frankenstein'.
Dialogue: 0,0:03:44.60,0:03:48.42,Default,,0000,0000,0000,,Shelley geeft geboorte weer\Nals zowel scheppend als verwoestend
Dialogue: 0,0:03:48.42,0:03:53.79,Default,,0000,0000,0000,,en het monster wordt een verwrongen beeld\Nvan de natuurlijke levenscyclus.
Dialogue: 0,0:03:53.79,0:03:58.41,Default,,0000,0000,0000,,Het monster staat symbool voor\NDr. Frankenstein's vervalsen van de natuur
Dialogue: 0,0:03:58.41,0:04:00.45,Default,,0000,0000,0000,,op zoek naar glorie.
Dialogue: 0,0:04:00.45,0:04:03.97,Default,,0000,0000,0000,,Dit vormt zijn fatale gebrek, of hamartia.
Dialogue: 0,0:04:03.97,0:04:06.35,Default,,0000,0000,0000,,Zijn zelfverafgoding komt\Nnaar voren in dit citaat:
Dialogue: 0,0:04:06.35,0:04:11.55,Default,,0000,0000,0000,,"Leven en dood lijken me ideale grenzen\Ndie ik eerst moet overschrijden
Dialogue: 0,0:04:11.55,0:04:15.90,Default,,0000,0000,0000,,om een stortvloed van licht\Nover onze donkere wereld te gieten."
Dialogue: 0,0:04:15.90,0:04:18.23,Default,,0000,0000,0000,,Al is zijn uitkomst enorm inspirerend,
Dialogue: 0,0:04:18.23,0:04:22.05,Default,,0000,0000,0000,,hij was aan het spelen met vuur\Nen hij heeft niet ethisch gehandeld.
Dialogue: 0,0:04:22.05,0:04:24.50,Default,,0000,0000,0000,,En die keuze echoot\Ndoor de rest van het verhaal,
Dialogue: 0,0:04:24.50,0:04:30.18,Default,,0000,0000,0000,,waar vuur veel voorkomt als metafoor,\Nnet als contrast tussen licht en donker.
Dialogue: 0,0:04:30.18,0:04:34.40,Default,,0000,0000,0000,,Deze metaforen staan niet alleen \Nvoor het vuur van Prometheus,
Dialogue: 0,0:04:34.40,0:04:39.20,Default,,0000,0000,0000,,maar ook voor de duisternis\Ndie radicale ideeën kunnen blootleggen.