1
00:00:00,738 --> 00:00:02,952
Teño tendencia a asumir o peor,

2
00:00:03,757 --> 00:00:06,620
e de cando en vez,
este costume xógame malas pasadas.

3
00:00:06,644 --> 00:00:09,755
Por exemplo, se sinto unha dor
inesperada no corpo

4
00:00:09,949 --> 00:00:12,981
que nunca antes sentira
e que non sei a que atribuír,

5
00:00:13,480 --> 00:00:17,735
de súpeto a miña mente pode
pensar que é unha cardiopatía

6
00:00:18,024 --> 00:00:20,920
ou que unha dor no papo da perna
é unha trombose venosa.

7
00:00:21,699 --> 00:00:25,217
Pero ata agora, non me diagnosticaron
ningunha doenza fatal ou incurable.

8
00:00:25,241 --> 00:00:27,653
Ás veces, temos dores sen razón aparente.

9
00:00:29,098 --> 00:00:31,318
Pero non todo o mundo ten 
tanta sorte coma min.

10
00:00:31,970 --> 00:00:35,215
Cada ano, máis de 50 millóns de persoas
morren no mundo.

11
00:00:36,287 --> 00:00:39,820
Especialmente en economías 
con altos ingresos como a nosa,

12
00:00:39,844 --> 00:00:43,791
un gran número das mortes están causadas
por enfermidades de evolución lenta:

13
00:00:44,623 --> 00:00:48,739
cardiopatía, enfermidade pulmonar crónica,
cancro, alzhéimer, diabetes,

14
00:00:48,955 --> 00:00:50,325
por nomear algunhas.

15
00:00:51,300 --> 00:00:55,804
A humanidade fixo progresos enormes
diagnosticando e tratando moitas delas.

16
00:00:56,859 --> 00:01:00,060
Mais estamos nun momento 
no que non se pode avanzar máis en saúde

17
00:01:00,084 --> 00:01:03,124
soamente desenvolvendo tratamentos novos.

18
00:01:03,398 --> 00:01:05,798
E isto é evidente cando vemos un aspecto

19
00:01:05,822 --> 00:01:08,188
que moitas destas enfermidades
teñen en común:

20
00:01:09,418 --> 00:01:12,083
a probabilidade dun tratamento exitoso

21
00:01:12,270 --> 00:01:14,912
depende fortemente de cando se empeza.

22
00:01:15,370 --> 00:01:18,814
Pero unha enfermidade normalmente só
se detecta cando hai síntomas.

23
00:01:19,632 --> 00:01:24,025
O problema é que hai enfermidades
que, de feito, poden ser asintomáticas,

24
00:01:24,049 --> 00:01:26,902
e por tanto imperceptibles, 
durante moito tempo.

25
00:01:27,902 --> 00:01:31,642
Por isto, hai unha persistente necesidade
de novos métodos

26
00:01:31,827 --> 00:01:33,775
de detección nos primeiros estadios,

27
00:01:33,799 --> 00:01:35,937
antes de que empecen os síntomas.

28
00:01:37,135 --> 00:01:39,253
Na asistencia sanitaria 
chámaselle rastrexo,

29
00:01:39,435 --> 00:01:42,600
que, segundo a definición 
da Organización Mundial da Saúde,

30
00:01:42,624 --> 00:01:47,867
é "a presunta identificación 
dunha enfermidade non recoñecida

31
00:01:48,306 --> 00:01:50,665
nunha persoa aparentemente sa,

32
00:01:50,891 --> 00:01:54,680
mediante probas... que se poden facer
rápida e sinxelamente..."

33
00:01:55,429 --> 00:01:57,698
É unha definición longa,
así que a vou repetir:

34
00:01:58,237 --> 00:02:01,396
Identificación dunha enfermidade 
non recoñecida

35
00:02:01,746 --> 00:02:04,027
nunha persoa aparentemente sa

36
00:02:04,254 --> 00:02:08,115
mediante probas que se poden facer
rápida e sinxelamente.

37
00:02:08,292 --> 00:02:11,385
E quero pór especial énfase
nas palabras "rápida e sinxelamente"

38
00:02:11,385 --> 00:02:13,945
porque moitos dos métodos que existen

39
00:02:13,969 --> 00:02:15,628
son exactamente o contrario.

40
00:02:16,189 --> 00:02:18,888
E aqueles de vós que pasarades 
por unha colonoscopia

41
00:02:18,912 --> 00:02:21,942
como parte dun rastrexo 
de cancro colorrectal

42
00:02:22,135 --> 00:02:23,482
saberedes o que quero dicir.

43
00:02:25,209 --> 00:02:28,285
Obviamente, hai unha gran variedade 
de ferramentas dispoñibles

44
00:02:28,309 --> 00:02:29,838
para levar a cabo as probas.

45
00:02:30,298 --> 00:02:33,984
Isto vai dende técnicas de escaneamento 
como a radiografía

46
00:02:34,008 --> 00:02:36,039
ou a resonancia magnética

47
00:02:36,162 --> 00:02:38,166
ata análises de sangue ou tecidos.

48
00:02:38,190 --> 00:02:40,106
Todos fixemos esas probas.

49
00:02:41,344 --> 00:02:44,917
Pero hai un medio que pasamos por alto
durante moito tempo:

50
00:02:45,674 --> 00:02:48,075
un medio de fácil acceso,

51
00:02:48,440 --> 00:02:50,300
basicamente inesgotable,

52
00:02:50,485 --> 00:02:53,732
e que alberga grandes expectativas
nas análises médicas.

53
00:02:54,994 --> 00:02:56,522
e é o noso alento.

54
00:02:58,514 --> 00:03:01,895
O alento humano está constituído
esencialmente por cinco compoñentes:

55
00:03:02,649 --> 00:03:08,721
nitróxeno, oxíxeno, 
dióxido de carbono, auga e argon.

56
00:03:09,349 --> 00:03:12,703
Pero ademais destes cinco, hai centos
doutros compoñentes

57
00:03:12,772 --> 00:03:15,155
presentes en moi pequenas cantidades.

58
00:03:15,179 --> 00:03:17,732
Chámanse compostos orgánicos volátiles,

59
00:03:17,756 --> 00:03:20,089
e soltamos centos, incluso miles,

60
00:03:20,113 --> 00:03:21,872
cada vez que exhalamos.

61
00:03:23,110 --> 00:03:26,479
A análise destes compostos 
orgánicos volátiles no noso alento

62
00:03:26,503 --> 00:03:28,204
chámase análise do alento.

63
00:03:29,545 --> 00:03:33,309
De feito, creo que moitos de vós 
xa experimentastes a análise do alento.

64
00:03:33,333 --> 00:03:36,934
Imaxinade: estades indo 
para casa de madrugada,

65
00:03:36,958 --> 00:03:39,330
cando de súpeto, 
aparece un amable policía

66
00:03:39,680 --> 00:03:42,002
que vos pide cordialmente 
pero con firmeza

67
00:03:42,496 --> 00:03:45,899
que estacionedes na beiravía 
e sopredes por un aparato coma este.

68
00:03:47,486 --> 00:03:50,198
Isto é un alcoholímetro

69
00:03:50,733 --> 00:03:54,153
que se usa para medir 
a concentración de etanol no alento

70
00:03:54,464 --> 00:03:57,821
e determinar se conducir 
nesas condicións é unha boa idea.

71
00:03:58,509 --> 00:04:00,456
Eu digo que conduciría bastante ben,

72
00:04:00,480 --> 00:04:01,700
pero deixádeme comprobar.

73
00:04:02,788 --> 00:04:04,715
(bip)

74
00:04:08,445 --> 00:04:11,405
0,0, así que nada do que preocuparse,
todo ben.

75
00:04:11,429 --> 00:04:12,696
(Risas)

76
00:04:14,298 --> 00:04:16,959
Agora imaxinade un aparato coma este,

77
00:04:16,983 --> 00:04:19,927
que non só mide os niveis de alcohol
no voso alento,

78
00:04:19,951 --> 00:04:23,767
senón que detecta enfermidades 
como as que citei antes

79
00:04:23,791 --> 00:04:25,507
e potencialmente outras máis.

80
00:04:26,868 --> 00:04:30,433
O concepto de correlacionar 
o cheiro do alento dunha persoa

81
00:04:30,690 --> 00:04:32,612
con certos problemas médicos,

82
00:04:32,834 --> 00:04:35,254
de feito, remóntase á Grecia antiga.

83
00:04:35,905 --> 00:04:40,601
Pero as investigacións sobre a análise
do alento só se dispararon recentemente,

84
00:04:40,900 --> 00:04:44,307
e o que unha vez fora un soño
estase a converter nunha realidade.

85
00:04:45,307 --> 00:04:48,321
E permitídeme que volva sacar 
esta lista que vos ensinei antes.

86
00:04:49,047 --> 00:04:51,813
Para a maioría das enfermidades 
aquí enumeradas,

87
00:04:52,495 --> 00:04:54,688
hai abundantes probas científicas

88
00:04:54,712 --> 00:04:58,369
que suxiren que a enfermidade podería
detectarse cunha análise de alento.

89
00:04:59,917 --> 00:05:01,612
Pero como funciona exactamente?

90
00:05:02,421 --> 00:05:04,983
A parte esencial é un sensor

91
00:05:05,223 --> 00:05:08,435
que detecta os compostos orgánicos
volátiles no noso alento.

92
00:05:09,364 --> 00:05:12,142
É dicir: cando está exposto 
a unha mostra de alento,

93
00:05:12,318 --> 00:05:15,002
o sensor produce unha marca complexa

94
00:05:15,026 --> 00:05:19,006
que resulta da mestura de compostos
orgánicos volátiles que exhalamos.

95
00:05:20,141 --> 00:05:24,218
Esta marca representa 
unha pegada do teu metabolismo,

96
00:05:24,481 --> 00:05:25,646
o teu microbioma

97
00:05:25,670 --> 00:05:29,273
e os procesos bioquímicos 
que ocorren no teu corpo.

98
00:05:29,980 --> 00:05:31,573
Se tes unha enfermidade,

99
00:05:31,597 --> 00:05:33,593
o teu organismo cambiará,

100
00:05:33,908 --> 00:05:36,868
e tamén o fará a composición 
do teu aire exhalado.

101
00:05:37,479 --> 00:05:42,609
E logo o último que queda por facer
é correlacionar tal marca

102
00:05:42,633 --> 00:05:45,739
coa presenza ou ausencia
de certos problemas médicos.

103
00:05:47,921 --> 00:05:51,156
A tecnoloxía promete 
varios beneficios innegables.

104
00:05:51,719 --> 00:05:54,816
En primeiro lugar, o sensor 
pode facerse en miniatura

105
00:05:54,840 --> 00:05:57,686
e integrarse en aparatos 
pequenos e portátiles

106
00:05:57,710 --> 00:05:59,548
como este alcoholímetro.

107
00:06:00,437 --> 00:06:03,450
Isto permitiría usar a proba 
en moitas situacións diferentes

108
00:06:03,474 --> 00:06:05,248
e incluso na casa,

109
00:06:05,272 --> 00:06:07,266
para que ir ao médico

110
00:06:07,290 --> 00:06:10,049
non sexa necesario cada vez 
que haxa que facer unha proba.

111
00:06:10,946 --> 00:06:14,326
En segundo lugar, a análise do alento
non é invasiva

112
00:06:14,350 --> 00:06:17,997
e resulta tan sinxela 
coma soprar nun alcoholímetro.

113
00:06:18,900 --> 00:06:23,589
Esta simpleza e comodidade 
reduciría a carga para o paciente

114
00:06:23,918 --> 00:06:27,361
e achegaría un incentivo 
para adoptar a tecnoloxía de forma xeral.

115
00:06:27,973 --> 00:06:31,636
E en terceiro lugar, 
a tecnoloxía é tan flexible

116
00:06:32,105 --> 00:06:34,345
que o mesmo aparato pode empregarse

117
00:06:34,369 --> 00:06:37,509
para detectar un gran número
de problemas de saúde.

118
00:06:38,224 --> 00:06:42,909
A análise do alento poderíase usar 
para detectar moitas enfermidades á vez.

119
00:06:44,195 --> 00:06:47,526
Hoxe en día, cada enfermidade require
un instrumento médico diferente

120
00:06:47,550 --> 00:06:49,006
para realizar un exame.

121
00:06:49,561 --> 00:06:52,645
Pero isto significa que só podes atopar
o que estás a buscar.

122
00:06:54,637 --> 00:06:58,496
Con todas estas prestacións,
a análise do alento está destinada

123
00:06:58,520 --> 00:07:01,584
a ofrecer o que lles falta 
a moitas probas tradicionais.

124
00:07:02,671 --> 00:07:04,217
E o máis importante,

125
00:07:04,334 --> 00:07:07,684
todas estas prestacións 
deberían proporcionar co tempo

126
00:07:07,708 --> 00:07:10,214
unha plataforma para análises médicas

127
00:07:10,238 --> 00:07:13,943
que poida operar 
a un atractivo baixo custo por proba.

128
00:07:15,713 --> 00:07:18,885
Pola contra, 
os instrumentos médicos existentes

129
00:07:18,987 --> 00:07:21,373
adoitan implicar grandes custos por proba.

130
00:07:21,920 --> 00:07:24,198
Entón, con fin de manter os custos baixos,

131
00:07:24,222 --> 00:07:26,832
o número de probas 
ten que estar restrinxido,

132
00:07:27,562 --> 00:07:30,803
e iso supón que 
a) as probas só se poden realizar

133
00:07:30,827 --> 00:07:35,104
nunha parte reducida da poboación,
por exemplo, na de alto risco;

134
00:07:35,535 --> 00:07:40,690
e b) o número de probas por persoa 
tense que manter reducido ao mínimo.

135
00:07:41,459 --> 00:07:43,303
Mais non sería beneficioso

136
00:07:43,327 --> 00:07:46,287
realizar a proba en grupos
máis grandes de xente,

137
00:07:46,311 --> 00:07:50,422
con máis frecuencia e durante un período
maior para cada individuo?

138
00:07:51,845 --> 00:07:55,450
Especialmente o último daría acceso
a algo moi valioso

139
00:07:55,730 --> 00:07:57,997
chamado datos lonxitudinais.

140
00:07:58,950 --> 00:08:03,052
Os datos lonxitudinais son un conxunto 
de datos que monitorizan o mesmo paciente

141
00:08:03,076 --> 00:08:05,572
ó longo de moitos meses ou anos.

142
00:08:07,318 --> 00:08:12,368
Actualmente, as decisións médicas adoitan
basearse nun conxunto limitado de datos,

143
00:08:12,392 --> 00:08:15,584
onde só hai dispoñible unha ollada
ó historial médico dun paciente

144
00:08:15,608 --> 00:08:17,662
para a toma de decisións.

145
00:08:18,210 --> 00:08:20,509
Neste caso,

146
00:08:20,533 --> 00:08:23,326
as anomalías detéctanse normalmente

147
00:08:23,350 --> 00:08:25,916
comparando o perfil sanitario dun paciente

148
00:08:25,940 --> 00:08:29,212
co perfil sanitario medio 
dunha poboación de referencia.

149
00:08:30,419 --> 00:08:34,081
Os datos lonxitudinais abrirían 
unha nova dimensión

150
00:08:34,361 --> 00:08:37,048
e permitirían detectar anomalías

151
00:08:37,253 --> 00:08:39,950
baseándose no propio historial médico
dun paciente.

152
00:08:40,861 --> 00:08:43,684
Isto abrirá o camiño
para un tratamento personalizado.

153
00:08:44,741 --> 00:08:46,305
Soa bastante ben, non?

154
00:08:47,194 --> 00:08:50,169
Agora teredes unha pregunta
que será máis ou menos así:

155
00:08:50,193 --> 00:08:54,806
"Se a tecnoloxía é tan boa como di, 
por que non se utiliza na actualidade?"

156
00:08:55,012 --> 00:08:57,490
E a única resposta que vos podo dar é:

157
00:08:57,514 --> 00:09:00,094
non todo é tan fácil como soa.

158
00:09:00,983 --> 00:09:04,114
Hai desafíos técnicos, por exemplo.

159
00:09:04,494 --> 00:09:07,508
Está a necesidade de sensores 
extremadamente fiables

160
00:09:07,532 --> 00:09:10,800
que poidan detectar mesturas 
de compostos orgánicos volátiles

161
00:09:10,824 --> 00:09:12,917
coa suficiente reproducibilidade.

162
00:09:13,629 --> 00:09:15,885
E outro desafío técnico é este:

163
00:09:16,088 --> 00:09:20,607
Como tomar mostras do alento de alguén
de xeito tan definido

164
00:09:21,098 --> 00:09:23,446
para que o propio proceso de mostraxe

165
00:09:23,470 --> 00:09:26,123
non altere o resultado da análise?

166
00:09:27,187 --> 00:09:28,975
E está a necesidade de información.

167
00:09:29,556 --> 00:09:33,205
A análise do alento precisa ser validada
en ensaios clínicos,

168
00:09:33,538 --> 00:09:35,866
e hai que recoller suficientes datos

169
00:09:36,054 --> 00:09:40,296
para que as condicións individuais
poidan medirse con respecto ós estándares.

170
00:09:41,167 --> 00:09:43,640
A análise do alento só pode funcionar

171
00:09:43,664 --> 00:09:46,437
se se pode xerar un gran conxunto de datos

172
00:09:46,461 --> 00:09:48,811
e facelo accesible ao uso xeral.

173
00:09:51,050 --> 00:09:53,880
Se a análise do alento 
cumpre as expectativas,

174
00:09:54,745 --> 00:09:57,271
é unha tecnoloxía que de verdade
nos podería axudar

175
00:09:57,295 --> 00:09:59,538
a transformar o noso sistema sanitario;

176
00:10:00,410 --> 00:10:03,564
transformalo dun sistema reactivo

177
00:10:03,588 --> 00:10:06,750
no que o tratamento o poñen en marcha
os síntomas de enfermidade

178
00:10:06,774 --> 00:10:08,789
a un sistema proactivo,

179
00:10:08,813 --> 00:10:12,027
no que a detección de enfermidades,
o diagnóstico e o tratamento

180
00:10:12,051 --> 00:10:13,935
poden ocorrer nun estadio inicial,

181
00:10:13,959 --> 00:10:16,058
moito antes de que se dean os síntomas.

182
00:10:17,590 --> 00:10:20,976
Isto lévame ó último punto,
e é un fundamental.

183
00:10:21,537 --> 00:10:23,526
Que é exactamente unha enfermidade?

184
00:10:24,590 --> 00:10:28,496
Imaxinade que a análise do alento 
poida ser comercializada como digo,

185
00:10:28,649 --> 00:10:31,255
e a detección anticipada fose rutineira.

186
00:10:32,417 --> 00:10:34,721
O problema que queda é, de feito, 
un problema

187
00:10:34,745 --> 00:10:37,366
ó que debe enfrontarse 
calquera medida de prevención

188
00:10:37,757 --> 00:10:39,578
porque, para moitas enfermidades,

189
00:10:39,602 --> 00:10:43,197
é á miúdo imposible predicir 
con suficiente seguridade

190
00:10:43,450 --> 00:10:45,850
se unha enfermidade chegaría 
a causar síntomas

191
00:10:46,016 --> 00:10:48,138
ou poñer a vida dunha persoa en perigo.

192
00:10:48,990 --> 00:10:51,443
Isto é o sobrediagnóstico,

193
00:10:51,573 --> 00:10:53,211
e leva a un dilema.

194
00:10:53,927 --> 00:10:56,011
Se se identifica unha enfermidade,

195
00:10:56,035 --> 00:10:58,079
poderías elixir non tratala

196
00:10:58,103 --> 00:11:02,074
porque hai una probabilidade 
de que nunca a vaias sufrir.

197
00:11:02,955 --> 00:11:04,454
Pero canto sufrirías

198
00:11:04,478 --> 00:11:07,865
soamente sabendo que tes unha enfermidade
potencialmente mortal?

199
00:11:07,889 --> 00:11:10,613
E non te arrepentirías 
de que se detectase a enfermidade

200
00:11:10,613 --> 00:11:11,610
en primeiro lugar?

201
00:11:13,281 --> 00:11:17,169
A segunda opción é someterse
a un tratamento anticipado

202
00:11:17,193 --> 00:11:18,843
coa esperanza de curala.

203
00:11:19,485 --> 00:11:22,314
Mais normalmente isto provocaría
efectos secundarios.

204
00:11:25,623 --> 00:11:27,179
Para ser precisos:

205
00:11:27,751 --> 00:11:30,325
o maior problema non é o sobrediagnóstico,

206
00:11:30,349 --> 00:11:31,709
é o sobretratamento,

207
00:11:31,826 --> 00:11:34,841
porque non todas as enfermidades 
teñen que tratarse ao momento

208
00:11:34,865 --> 00:11:36,925
só porque haxa un tratamento dispoñible.

209
00:11:39,441 --> 00:11:42,139
A crecente adopción 
de exames rutineiros

210
00:11:42,163 --> 00:11:43,912
implicará a cuestión:

211
00:11:45,082 --> 00:11:48,709
a que chamamos “enfermidade”, 
que pode xustificar o seu tratamento,

212
00:11:49,197 --> 00:11:53,785
e que é unha “anomalía” que non debería
ser motivo de preocupación?

213
00:11:55,404 --> 00:11:59,551
Teño a esperanza de que as probas 
rutineiras usando a análise do alento

214
00:12:00,360 --> 00:12:03,120
acheguen suficientes datos 
e mellor comprensión

215
00:12:03,144 --> 00:12:07,358
para que nalgún momento,
poidamos romper este dilema

216
00:12:07,714 --> 00:12:09,988
e predicir con suficiente seguridade

217
00:12:10,168 --> 00:12:12,858
se tratar e cando nun estadio inicial.

218
00:12:14,794 --> 00:12:19,513
O noso alento e a mestura de compostos
orgánicos volátiles que exhalamos

219
00:12:19,537 --> 00:12:24,207
conteñen gran cantidade de información 
sobre a nosa condición fisiolóxica.

220
00:12:25,262 --> 00:12:28,473
Co que sabemos hoxe, 
só rozamos a superficie.

221
00:12:29,993 --> 00:12:34,030
Canta máis información e perfís de alento
recollamos en toda a poboación,

222
00:12:34,258 --> 00:12:38,379
incluíndo todo tipo de xénero, idade,
orixe e estilo de vida,

223
00:12:38,814 --> 00:12:41,147
maior será o poder da análise do alento.

224
00:12:42,147 --> 00:12:47,386
E, co tempo, esta podería proporcionar 
unha potente ferramenta

225
00:12:47,749 --> 00:12:51,878
non só para detectar proactivamente
enfermidades específicas

226
00:12:52,239 --> 00:12:55,888
senón tamén para predicilas 
e finalmente previlas.

227
00:12:57,110 --> 00:12:59,491
E esta debería ser motivación suficiente

228
00:12:59,752 --> 00:13:03,727
para aproveitar as oportunidades e
desafíos

229
00:13:03,959 --> 00:13:06,271
que pode presentar a análise do alento,

230
00:13:06,444 --> 00:13:09,846
incluso para a xente que non é 
hipocondríaca a media xornada coma min.

231
00:13:10,532 --> 00:13:11,457
Grazas.

232
00:13:11,713 --> 00:13:15,730
(Aplausos)