[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.01,0:00:09.95,Default,,0000,0000,0000,,Một người Hy Lạp cổ đại nổi tiếng\Nđã từng nói:
Dialogue: 0,0:00:09.95,0:00:14.23,Default,,0000,0000,0000,,"Hãy cho tôi một điểm tựa, \Ntôi sẽ nhấc bổng trái đất lên."
Dialogue: 0,0:00:14.23,0:00:18.35,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đây không phải là lời nhận định\Ncủa một phù thuỷ làm ảo thuật,
Dialogue: 0,0:00:18.35,0:00:20.78,Default,,0000,0000,0000,,mà là của nhà toán học Archimedes
Dialogue: 0,0:00:20.78,0:00:25.31,Default,,0000,0000,0000,,mô tả nguyên lý cơ bản của đòn bẩy.
Dialogue: 0,0:00:25.31,0:00:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Việc một người có thể tự tay nâng bổng\Nmột vật nặng gấp mấy lần cơ thể
Dialogue: 0,0:00:29.22,0:00:31.10,Default,,0000,0000,0000,,nghe có chút phi thường,
Dialogue: 0,0:00:31.10,0:00:34.81,Default,,0000,0000,0000,,nhưng chính bạn đã từng thấy nó\Nxảy ra trong đời sống hằng ngày.
Dialogue: 0,0:00:34.81,0:00:37.59,Default,,0000,0000,0000,,Một trong những ví dụ điển hình nhất\Nmà có thể bạn nhận ra
Dialogue: 0,0:00:37.59,0:00:39.76,Default,,0000,0000,0000,,ở các sân chơi cho trẻ em:
Dialogue: 0,0:00:39.76,0:00:42.40,Default,,0000,0000,0000,,một cái bập bênh.
Dialogue: 0,0:00:42.40,0:00:45.34,Default,,0000,0000,0000,,Giả sử bạn và một người bạn khác\Ncùng ngồi lên.
Dialogue: 0,0:00:45.34,0:00:47.35,Default,,0000,0000,0000,,Nếu hai người có cân nặng như nhau,
Dialogue: 0,0:00:47.35,0:00:50.57,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ di chuyển lên xuống\Nkhá dễ dàng.
Dialogue: 0,0:00:50.57,0:00:54.01,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra nếu\Nngười kia nặng hơn bạn?
Dialogue: 0,0:00:54.01,0:00:56.41,Default,,0000,0000,0000,,Khi đó bạn sẽ bị\Nnhấc bổng lên không gian.
Dialogue: 0,0:00:56.41,0:00:59.49,Default,,0000,0000,0000,,May mắn thay, bạn biết mình phải làm gì.
Dialogue: 0,0:00:59.49,0:01:02.95,Default,,0000,0000,0000,,Chỉ cần nhích về sau một chút,\Nbạn sẽ được đáp xuống đất.
Dialogue: 0,0:01:02.95,0:01:05.95,Default,,0000,0000,0000,,Điều này có vẻ đơn giản\Nvà hơi cảm tính,
Dialogue: 0,0:01:05.95,0:01:10.29,Default,,0000,0000,0000,,nhưng thực chất bạn đang sử dụng \Nđòn bẩy để nâng một vật
Dialogue: 0,0:01:10.29,0:01:12.43,Default,,0000,0000,0000,,mà có thể nặng hơn bạn.
Dialogue: 0,0:01:12.43,0:01:16.29,Default,,0000,0000,0000,,Đòn bẩy là một trong\Nnhững loại máy cơ đơn giản
Dialogue: 0,0:01:16.29,0:01:20.93,Default,,0000,0000,0000,,giúp giảm thiểu mức năng lượng\Ncần dùng khi thực hiện công
Dialogue: 0,0:01:20.93,0:01:24.31,Default,,0000,0000,0000,,bằng cách áp dụng các \Nđịnh luật vật lý cơ bản.
Dialogue: 0,0:01:24.31,0:01:26.44,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ ta sẽ tìm hiểu\Ncách hoạt động của nó.
Dialogue: 0,0:01:26.44,0:01:30.27,Default,,0000,0000,0000,,Mọi đòn bẩy đều có ba phần chính:
Dialogue: 0,0:01:30.27,0:01:34.39,Default,,0000,0000,0000,,nhánh chịu lực, nhánh kháng lực,\Nvà điểm tựa.
Dialogue: 0,0:01:34.39,0:01:37.70,Default,,0000,0000,0000,,Trong trường hợp này,\Nkhối lượng của bạn là lực tác dụng,
Dialogue: 0,0:01:37.70,0:01:41.26,Default,,0000,0000,0000,,trong khi khối lượng của người kia\Ntạo ra lực cản.
Dialogue: 0,0:01:41.26,0:01:45.36,Default,,0000,0000,0000,,Điều mà Archimedes đã nghiên cứu\Nchính là mối quan hệ mật thiết
Dialogue: 0,0:01:45.36,0:01:50.83,Default,,0000,0000,0000,,giữa độ lớn của những lực này\Nvà khoảng cách của chúng từ điểm tựa.
Dialogue: 0,0:01:50.83,0:01:52.37,Default,,0000,0000,0000,,Đòn bẩy sẽ cân bằng khi
Dialogue: 0,0:01:52.37,0:01:56.18,Default,,0000,0000,0000,,tích của lực tác dụng\Nvà độ dài của nhánh chịu lực
Dialogue: 0,0:01:56.18,0:02:01.82,Default,,0000,0000,0000,,bằng với tích của lực cản\Nvà độ dài của nhánh kháng lực.
Dialogue: 0,0:02:01.82,0:02:05.06,Default,,0000,0000,0000,,Điều này dựa trên một số\Nđịnh luật cơ bản của vật lý
Dialogue: 0,0:02:05.06,0:02:11.68,Default,,0000,0000,0000,,chứng minh: công thực hiện (Joule) được\Nxác định bằng lực tác dụng lên đường đi.
Dialogue: 0,0:02:11.68,0:02:15.63,Default,,0000,0000,0000,,Đòn bẩy không thể làm giảm công thực hiện\Ncần dùng để nâng một vật,
Dialogue: 0,0:02:15.63,0:02:18.28,Default,,0000,0000,0000,,nhưng nó thực sự cho bạn thấy sự cân bằng.
Dialogue: 0,0:02:18.28,0:02:22.80,Default,,0000,0000,0000,,Tăng khoảng cách đến điểm tựa\Nvà bạn có thể giảm lực tác dụng
Dialogue: 0,0:02:22.80,0:02:25.94,Default,,0000,0000,0000,,sẽ hiệu quả hơn là cố gắng\Nnâng vật lên một cách trực tiếp.
Dialogue: 0,0:02:25.94,0:02:29.69,Default,,0000,0000,0000,,Đòn bẩy giúp việc này dễ dàng hơn\Nbằng cách dàn trải khối lượng của vật
Dialogue: 0,0:02:29.69,0:02:34.06,Default,,0000,0000,0000,,trên độ dài của nhánh chịu lực\Nvà nhánh kháng lực.
Dialogue: 0,0:02:34.06,0:02:37.41,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy, nếu người kia\Ncó trọng lượng gấp đôi bạn,
Dialogue: 0,0:02:37.41,0:02:42.47,Default,,0000,0000,0000,,bạn cần phải ngồi xa điểm tựa gấp đôi\Nđể có thể nâng anh ta lên.
Dialogue: 0,0:02:42.48,0:02:47.11,Default,,0000,0000,0000,,Tương tự, em gái anh ta,\Nvới trọng lượng bằng 1/4 bạn,
Dialogue: 0,0:02:47.15,0:02:51.28,Default,,0000,0000,0000,,có thể nâng bạn lên bằng cách\Nngồi xa điểm tựa gấp 4 lần bạn.
Dialogue: 0,0:02:51.28,0:02:56.44,Default,,0000,0000,0000,,Bập bênh có thể thú vị, nhưng\Ný nghĩa và ứng dụng đòn bẩy
Dialogue: 0,0:02:56.44,0:02:59.18,Default,,0000,0000,0000,,vượt xa những gì bạn tưởng tượng.
Dialogue: 0,0:02:59.18,0:03:03.37,Default,,0000,0000,0000,,Đòn bẩy với độ lớn thích hợp có thể\Ngiúp bạn nâng được rất nhiều vật nặng.
Dialogue: 0,0:03:03.37,0:03:07.87,Default,,0000,0000,0000,,Một người nặng 150 pounds,\Ntức 68kg,
Dialogue: 0,0:03:07.87,0:03:13.65,Default,,0000,0000,0000,,có thể dùng đòn bẩy với mặt phẳng dài 3.7m\Nđể nâng một chiếc siêu xe,
Dialogue: 0,0:03:13.65,0:03:19.33,Default,,0000,0000,0000,,hoặc một mặt phẳng dài 10m\Nđể nâng một tảng đá nặng 2.5 tấn,
Dialogue: 0,0:03:19.33,0:03:22.14,Default,,0000,0000,0000,,cũng giống như cách người xưa\Nđã dùng để xây tháp Pyramids.
Dialogue: 0,0:03:22.14,0:03:26.64,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn muốn nâng tháp Eiffel.\Nmặt phẳng ngang của bạn phải dài hơn,
Dialogue: 0,0:03:26.64,0:03:29.87,Default,,0000,0000,0000,,khoảng 40.6km.
Dialogue: 0,0:03:29.87,0:03:32.50,Default,,0000,0000,0000,,Còn câu nói nổi tiếng\Nđầy tự tin của Archimedes?
Dialogue: 0,0:03:32.50,0:03:35.42,Default,,0000,0000,0000,,Dĩ nhiên, đó là một giả thiết khả thi.
Dialogue: 0,0:03:35.42,0:03:39.77,Default,,0000,0000,0000,,Trái đất nặng 6x10^24 kg,
Dialogue: 0,0:03:39.77,0:03:45.17,Default,,0000,0000,0000,,và mặt trăng thì cách trái đất\Nkhoảng 384,400 km,
Dialogue: 0,0:03:45.17,0:03:47.46,Default,,0000,0000,0000,,hoàn toàn có thể làm\Nmột điểm tựa hoàn hảo.
Dialogue: 0,0:03:47.46,0:03:49.85,Default,,0000,0000,0000,,Để nâng bổng trái đất,\Nbạn cần tìm
Dialogue: 0,0:03:49.85,0:03:54.24,Default,,0000,0000,0000,,một mặt phẳng dài 10^15 năm ánh sáng,
Dialogue: 0,0:03:54.24,0:03:59.62,Default,,0000,0000,0000,,bằng 1.5 tỉ lần khoảng cách\Nđến dải ngân hà Andromeda.
Dialogue: 0,0:03:59.62,0:04:03.20,Default,,0000,0000,0000,,Và dĩ nhiên bạn cần một vị trí đứng\Nđể có thể sử dụng đòn bẩy.
Dialogue: 0,0:04:03.20,0:04:05.29,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy, bằng một loại máy cơ đơn giản,
Dialogue: 0,0:04:05.29,0:04:08.41,Default,,0000,0000,0000,,đòn bẩy có thể thực hiện được\Nrất nhiều điều thú vị.
Dialogue: 0,0:04:08.41,0:04:12.33,Default,,0000,0000,0000,,Và các thành phần của đòn bẩy\Ncũng như các máy cơ đơn giản khác,
Dialogue: 0,0:04:12.33,0:04:15.84,Default,,0000,0000,0000,,được tìm thấy xung quanh ta\Ndưới dạng nhiều thiết bị và dụng cụ,
Dialogue: 0,0:04:15.84,0:04:21.38,Default,,0000,0000,0000,,mà chúng ta và cả những loài động vật khác\Nsử dụng để tăng khả năng sống còn,
Dialogue: 0,0:04:21.38,0:04:23.82,Default,,0000,0000,0000,,hoặc đơn giản là giúp\Ncuộc sống trở nên dễ dàng hơn.
Dialogue: 0,0:04:23.82,0:04:27.44,Default,,0000,0000,0000,,Cuối cùng, những thứ ẩn giấu\Nđằng sau những nguyên lý Toán học này
Dialogue: 0,0:04:27.44,0:04:29.68,Default,,0000,0000,0000,,giúp chúng ta tồn tại.