WEBVTT

00:00:13.746 --> 00:00:15.931
Hãy tưởng tượng một nơi thật tối

00:00:15.931 --> 00:00:18.769
tối đến mức bạn chẳng thể nhìn thấy 
mũi của mình.

00:00:18.769 --> 00:00:21.217
Nhắm hay mở mắt
cũng chẳng khác gì nhau

00:00:21.217 --> 00:00:23.985
bởi vì mặt trời chưa từng chiếu đến đó.

00:00:23.985 --> 00:00:26.073
Ngẩng đầu lên, bạn thấy một ánh đèn.

00:00:26.073 --> 00:00:27.961
Tiến gần để xem,

00:00:27.961 --> 00:00:30.212
một ánh đèn xanh vờn quanh bạn.

00:00:30.212 --> 00:00:33.496
Bạn nghĩ: “Mình có thể ngắm nhìn nó mãi."
nhưng không,

00:00:33.496 --> 00:00:38.271
vì con cá mặt quỷ đã há to miệng,
nuốt chửng bạn.

00:00:38.271 --> 00:00:41.286
Bạn chỉ là một trong các sinh vật
dưới đáy biển

00:00:41.286 --> 00:00:45.769
đã nhận ra quá trễ 
sức mạnh của phát quang sinh học.

00:00:45.769 --> 00:00:48.233
Phát quang sinh học là khả năng

00:00:48.233 --> 00:00:50.858
tự phát sáng ở một số sinh vật.

00:00:50.858 --> 00:00:52.535
Cơ thể con người có thể tạo ra

00:00:52.535 --> 00:00:55.626
ráy tai và móng chân,

00:00:55.626 --> 00:00:57.214
nhưng những sinh vật này có thể

00:00:57.214 --> 00:00:59.512
biến bộ phận cơ thể
thành những que phát sáng,

00:00:59.512 --> 00:01:02.320
như thể tự nhiên tạo ra chúng
để sẵn sàng tiệc tùng vậy.

00:01:02.320 --> 00:01:04.783
Tại sao ư?
Bằng cách này hay cách khác,

00:01:04.783 --> 00:01:08.601
phát quang sinh học giúp sinh vật
gia tăng khả năng sinh tồn .

00:01:08.601 --> 00:01:10.044
Lấy đom đóm làm ví dụ.

00:01:10.044 --> 00:01:11.603
Khả năng tỏa ánh sáng xanh

00:01:11.603 --> 00:01:14.434
giúp chúng thu hút bạn tình
vào đêm hè ấm áp,

00:01:14.434 --> 00:01:17.342
nhưng chúng chỉ là một trong số
các sinh vật có thể phát sáng.

00:01:17.342 --> 00:01:20.054
Sâu tàu lửa,
tên khoa học là Phrixothrix hirtus,

00:01:20.054 --> 00:01:21.936
có thể phát sáng hai màu:

00:01:21.936 --> 00:01:23.171
đỏ và xanh.

00:01:23.171 --> 00:01:26.501
Liệu bạn có dám ăn
một thứ nhìn như đường băng không?

00:01:26.501 --> 00:01:28.963
Những con thú săn tỉnh táo khác
cũng nghĩ vậy.

00:01:28.963 --> 00:01:31.719
Những ánh đèn chớp tắt này
giúp sâu tàu lửa an toàn.

00:01:31.719 --> 00:01:33.778
Tiếp theo là loài tôm biển sâu,

00:01:33.778 --> 00:01:35.447
Acantherphyra purpurea.

00:01:35.447 --> 00:01:36.842
Khi cảm thấy bị đe dọa,

00:01:36.842 --> 00:01:40.027
chúng sẽ phun ra
một đám dịch phát sáng.

00:01:40.027 --> 00:01:43.490
Ai mà không bỏ chạy
sau khi bị kẻ khác nôn lên người cơ chứ?

00:01:43.490 --> 00:01:48.256
Hơn nữa, chất dịch đó sẽ thu hút
các thú săn mồi lớn hơn

00:01:48.256 --> 00:01:50.687
Vậy, nếu không có
khả năng phát sáng thì sao?

00:01:50.687 --> 00:01:51.721
Không sao cả!

00:01:51.721 --> 00:01:55.512
Có những cách khác để sinh vật
tận dụng phát quang sinh học

00:01:55.524 --> 00:01:58.556
kể cả khi chúng không được sinh ra
cùng với khả năng này.

00:01:58.556 --> 00:02:00.400
Quay lại với trường hợp cá mặt quỷ

00:02:00.400 --> 00:02:02.402
trước khi nuốt chửng bạn.

00:02:02.402 --> 00:02:04.716
Mồi câu phát sáng trên đỉnh đầu nó

00:02:04.716 --> 00:02:07.181
được phát ra từ một túi da
có tên là “esca”.

00:02:07.181 --> 00:02:10.035
Túi esca chứa vi khuẩn
phát quang sinh học.

00:02:10.035 --> 00:02:12.290
Vì không thể tự phát sáng,

00:02:12.290 --> 00:02:16.067
nên cá mặt quỷ tự trang bị
một túi vi khuẩn phát quang.

00:02:16.067 --> 00:02:17.831
Còn nhớ đom đóm chứ?

00:02:17.831 --> 00:02:20.083
Đom đóm thật sự 
có khả năng tự phát sáng.

00:02:20.083 --> 00:02:22.674
Bên trong bụng đom đóm
có hai chất hóa học,

00:02:22.674 --> 00:02:25.190
luciferin và luciferase.

00:02:25.190 --> 00:02:28.759
Khi hai chất này kết hợp với nhau
trong điều kiện có ôxi

00:02:28.759 --> 00:02:31.474
cùng với nhiên liệu của tế bào, 
được gọi là ATP,

00:02:31.474 --> 00:02:35.154
phản ứng hóa học này sẽ giải phóng 
năng lượng dưới dạng ánh sáng.

00:02:35.154 --> 00:02:38.996
Một khi tìm ra cách mà đom đóm 
tạo luciferase và luciferin,

00:02:38.996 --> 00:02:41.523
các nhà khoa học
đã sử dụng công nghệ di truyền

00:02:41.523 --> 00:02:43.490
để tạo phản ứng 
sản sinh ánh sáng

00:02:43.490 --> 00:02:46.259
ở cả những sinh vật không thể phát sáng.

00:02:46.259 --> 00:02:50.261
Ví dụ, họ đã cấy ghép gen,
hay chỉ dẫn để một tế bào

00:02:50.261 --> 00:02:54.363
tạo ra luciferase và luciferin
của đom đóm, vào cây thuốc lá.

00:02:54.363 --> 00:02:57.736
Sau khi cấy ghép thành công,
cây thuốc lá làm theo chỉ dẫn

00:02:57.736 --> 00:03:01.231
và phát sáng như cây thông Giáng sinh.

00:03:01.231 --> 00:03:02.794
Vẻ đẹp của phát quang sinh học,

00:03:02.794 --> 00:03:05.544
khác với ánh nắng mặt trời
hay ánh đèn dây tóc,

00:03:05.544 --> 00:03:07.496
là nó không tỏa nhiệt.

00:03:07.496 --> 00:03:11.256
Nó xảy ra trong một khoảng nhiệt độ
mà sinh vật sẽ không bị thiêu cháy.

00:03:11.256 --> 00:03:13.234
Và khác với các que phát sáng

00:03:13.234 --> 00:03:16.230
tắt ngúm sau khi dùng hết
những chất hóa học bên trong,

00:03:16.230 --> 00:03:19.466
ánh sáng sinh học sử dụng
nguồn năng lượng có thể bổ sung.

00:03:19.466 --> 00:03:20.991
Đó là lý do vì sao các kỹ sư

00:03:20.991 --> 00:03:24.221
đang tiến hành phát triển
cây phát quang sinh học.

00:03:24.221 --> 00:03:26.287
Thử nghĩ xem, trồng dọc đường cao tốc,

00:03:26.287 --> 00:03:29.037
những cây này có thể thắp sáng đường
chỉ bằng khí ôxi

00:03:29.037 --> 00:03:32.464
và những nguồn tài nguyên sạch khác,
miễn phí và có sẵn.

00:03:32.464 --> 00:03:34.539
Thử nghĩ về lợi thế sinh tồn mà xem!

00:03:34.539 --> 00:03:37.347
Điều này có thể giúp
hành tinh của ta tồn tại lâu hơn.

00:03:37.347 --> 00:03:42.253
Bạn có nghĩ ra cách nào khác
để tận dụng ánh sáng sinh học không?

00:03:42.253 --> 00:03:46.532
Ngoài que phát sáng khi tiệc tùng
giúp tìm bạn tình,

00:03:46.532 --> 00:03:50.074
liệu ánh sáng sinh học 
còn làm được gì khác giúp bạn sinh tồn?

00:03:50.074 --> 00:03:53.531
Suy nghĩ theo hướng này,
bạn đã bắt đầu hiểu được vấn đề rồi đấy.