1
00:00:14,226 --> 00:00:15,931
O kadar karanlık bir yer düşünün ki

2
00:00:15,931 --> 00:00:18,149
burnunuzun ucunu göremiyorsunuz.

3
00:00:18,149 --> 00:00:21,217
Gözler açık ya da kapalı fark etmez

4
00:00:21,217 --> 00:00:23,985
çünkü güneş orada parlamıyor.

5
00:00:23,985 --> 00:00:26,073
İleride bir ışık görürsünüz.

6
00:00:26,073 --> 00:00:27,961
İncelemek için yavaşça süzülünce

7
00:00:27,961 --> 00:00:30,212
mavi bir ışık etrafınızda uçuşur.

8
00:00:30,212 --> 00:00:32,396
“Bunu hep izleyebilirim” diye düşünürsünüz

9
00:00:32,396 --> 00:00:33,417
ama izleyemezsiniz

10
00:00:33,417 --> 00:00:36,268
çünkü bir fener balığının ağzı
hemen açıldı

11
00:00:36,268 --> 00:00:38,471
ve sizi canlı canlı yedi.

12
00:00:38,471 --> 00:00:40,046
Siz, biyolüminesansın

13
00:00:40,046 --> 00:00:42,352
gücünü anlamayı çok geç öğrenen

14
00:00:42,352 --> 00:00:45,939
okyanusun dibindeki çoğu canlıdan
sadece birisiniz.

15
00:00:45,939 --> 00:00:48,233
Biyolüminesans, bazı canlıların

16
00:00:48,233 --> 00:00:50,858
ışık üretme yeteneği anlamına gelir.

17
00:00:50,858 --> 00:00:52,535
İnsan bedeni, kulak kiri

18
00:00:52,535 --> 00:00:55,626
ya da ayak tırnağı gibi şeyler yapabilir

19
00:00:55,626 --> 00:00:57,214
ama bu organizmalar

20
00:00:57,214 --> 00:00:59,862
vücutlarının bir bölümünü
fosforlu çubuğa çevirebilir.

21
00:00:59,862 --> 00:01:02,230
Sanki doğa onları
partiye hazırlamış gibi.

22
00:01:02,230 --> 00:01:03,203
Neden?

23
00:01:03,203 --> 00:01:04,539
Öyle ya da böyle,

24
00:01:04,539 --> 00:01:08,601
biyolüminesans bir canlının
yaşama şansını artırır.

25
00:01:08,601 --> 00:01:10,044
Ateş böceğini düşünün.

26
00:01:10,044 --> 00:01:11,603
Yeşil parlama yeteneği,

27
00:01:11,603 --> 00:01:14,434
sıcak bir yaz akşamında
kendine bir eş çekmesine yardım eder

28
00:01:14,434 --> 00:01:17,342
ama parlayabilen birçok canlıdan
sadece biridir.

29
00:01:17,342 --> 00:01:20,054
Demir yolu solucanı, Phrixothrix hirtus,

30
00:01:20,054 --> 00:01:21,936
vücudunu iki renkle aydınlatabilir:

31
00:01:21,936 --> 00:01:23,171
kırmızı ve yeşil.

32
00:01:23,171 --> 00:01:24,261
Havaalanı pisti gibi

33
00:01:24,261 --> 00:01:26,561
görünen bir şeyi yer misiniz?

34
00:01:26,561 --> 00:01:28,813
Akıllı bir yırtıcı da yemez.

35
00:01:28,813 --> 00:01:31,719
Parlayan ışıklar solucanı güvende tutar.

36
00:01:31,719 --> 00:01:33,778
Bir de derin deniz karidesi vardır,

37
00:01:33,778 --> 00:01:35,527
Acantherphyra purpurea.

38
00:01:35,527 --> 00:01:36,862
Tehdit altında hissederse

39
00:01:36,862 --> 00:01:40,027
ağzından parlak
ve yapışkan bir madde püskürtür.

40
00:01:40,027 --> 00:01:41,326
Üzerine kusulduğunda

41
00:01:41,326 --> 00:01:43,600
kim diğer yöne kaçmaz ki?

42
00:01:43,600 --> 00:01:46,143
Ayrıca bu kusmuk,
karidesin düşmanını yemek isteyen

43
00:01:46,143 --> 00:01:48,386
daha büyük yırtıcıları çeker.

44
00:01:48,386 --> 00:01:50,687
Peki ya ışıldayamazsanız ne olur?

45
00:01:50,687 --> 00:01:51,741
Sorun yok!

46
00:01:51,741 --> 00:01:55,544
Canlıların, biyolüminesansın kendilerinde
işlemesini sağlayan başka yolları var;

47
00:01:55,544 --> 00:01:58,556
ışıldamalarını sağlayan donanımla
doğmamış olsalar bile.

48
00:01:58,556 --> 00:02:00,400
Fener balığının
sizi yemeye çalışmadan

49
00:02:00,400 --> 00:02:02,402
hemen önceki anlarını tekrar ele alalım.

50
00:02:02,402 --> 00:02:04,196
Kafasının üstünde parıldayan
o yem mi?

51
00:02:04,196 --> 00:02:07,181
O, esca denilen bir keseden gelir.

52
00:02:07,181 --> 00:02:10,035
Esca, ışıldayan bakteriler içerir.

53
00:02:10,035 --> 00:02:12,290
Fener balığı orada kendisi ışıldayamaz

54
00:02:12,290 --> 00:02:16,327
ve onun yerine ışıldayan bakterilerden
bir kese tutar.

55
00:02:16,327 --> 00:02:18,001
Ateş böceğini hatırlıyor musunuz?

56
00:02:18,001 --> 00:02:20,083
O sahiden kendisini ışıldatabilir.

57
00:02:20,083 --> 00:02:22,674
Fenerinin içinde
iki kimyasal madde vardır:

58
00:02:22,674 --> 00:02:25,190
lüsiferin ve lusiferaz.

59
00:02:25,190 --> 00:02:28,095
Ateş böceği lüsiferin ve lusiferazı,

60
00:02:28,095 --> 00:02:29,389
oksijen ve ATP denilen

61
00:02:29,389 --> 00:02:31,474
hücre yakıtı varlığında karışınca

62
00:02:31,474 --> 00:02:35,184
kimyasal tepkime,
enerjiyi ışık şeklinde çıkartır.

63
00:02:35,184 --> 00:02:36,644
Bilim adamları, ateş böceğinin

64
00:02:36,644 --> 00:02:39,606
lüsiferin ve lusiferazı
nasıl yaptığını anlayınca

65
00:02:39,606 --> 00:02:41,193
genetik mühendisliğini kullanarak

66
00:02:41,193 --> 00:02:43,110
bu ışık üreten reaksiyonun

67
00:02:43,110 --> 00:02:46,259
ışıldayamayan diğer canlılarda
meydana gelmesini sağladı.

68
00:02:46,259 --> 00:02:48,461
Örneğin genleri

69
00:02:48,461 --> 00:02:50,123
ya da talimatları,

70
00:02:50,123 --> 00:02:54,363
hücrenin lüsiferin ve lusiferaz
üretmesi için tütün bitkisine eklediler.

71
00:02:54,363 --> 00:02:57,216
Oraya konunca, tütün bitkisi

72
00:02:57,216 --> 00:03:01,231
DNA’sına eklenmiş talimatları izledi
ve Noel ağacı gibi parladı.

73
00:03:01,231 --> 00:03:02,794
Biyolüminesansın güzelliği,

74
00:03:02,794 --> 00:03:05,544
güneşin ya da ampulün ışığından
farklı olarak

75
00:03:05,544 --> 00:03:07,136
sıcak olmayışıdır.

76
00:03:07,136 --> 00:03:09,422
Canlıyı yakmayan

77
00:03:09,422 --> 00:03:11,406
ısı aralıklarında gerçekleşir.

78
00:03:11,406 --> 00:03:12,844
İçindeki kimyasallar bitince

79
00:03:12,844 --> 00:03:15,720
kararan fosforlu çubuğun aksine

80
00:03:15,720 --> 00:03:19,466
biyolojik ışıldama reaksiyonları,
yenilebilir kaynakları kullanır.

81
00:03:19,466 --> 00:03:20,931
Bu, mühendislerin

82
00:03:20,931 --> 00:03:24,221
ışıldayan ağaçlar geliştirmeyi
denemelerinin sebeplerinden biridir.

83
00:03:24,221 --> 00:03:26,767
Sadece düşünün,
otoban kenarlarına dikilirlerse

84
00:03:26,767 --> 00:03:28,817
sadece oksijen ve diğer özgürce var olan

85
00:03:28,817 --> 00:03:32,464
saf kaynakları kullanıp
yolu aydınlatabilirler.

86
00:03:32,464 --> 00:03:34,539
Hayatta kalma avantajını düşünün!

87
00:03:34,539 --> 00:03:37,157
Bu, gezegenimizin daha uzun yaşamasına
yardım edebilir.

88
00:03:37,157 --> 00:03:39,494
Kendinizi biyolüminesansını
iyi kullanmanın

89
00:03:39,494 --> 00:03:42,363
başka yollarını düşünürken
buluyor musunuz?

90
00:03:42,363 --> 00:03:44,402
Partide salladığınız o fosforlu çubuklar

91
00:03:44,402 --> 00:03:46,001
bir eş bulmanıza yardım edebilir

92
00:03:46,001 --> 00:03:49,754
ama biyolüminesans başka nasıl
hayatta kalmanızı geliştirebilir?

93
00:03:49,754 --> 00:03:51,631
Bu şekilde düşünmeye başlarsanız

94
00:03:51,631 --> 00:03:53,466
ışığı görmüşsünüz demektir.