0:00:14.226,0:00:15.931
O kadar karanlık bir yer düşünün ki

0:00:15.931,0:00:18.149
burnunuzun ucunu göremiyorsunuz.

0:00:18.149,0:00:21.217
Gözler açık ya da kapalı fark etmez

0:00:21.217,0:00:23.985
çünkü güneş orada parlamıyor.

0:00:23.985,0:00:26.073
İleride bir ışık görürsünüz.

0:00:26.073,0:00:27.961
İncelemek için yavaşça süzülünce

0:00:27.961,0:00:30.212
mavi bir ışık etrafınızda uçuşur.

0:00:30.212,0:00:32.396
“Bunu hep izleyebilirim” diye düşünürsünüz

0:00:32.396,0:00:33.417
ama izleyemezsiniz

0:00:33.417,0:00:36.268
çünkü bir fener balığının ağzı[br]hemen açıldı

0:00:36.268,0:00:38.471
ve sizi canlı canlı yedi.

0:00:38.471,0:00:40.046
Siz, biyolüminesansın

0:00:40.046,0:00:42.352
gücünü anlamayı çok geç öğrenen

0:00:42.352,0:00:45.939
okyanusun dibindeki çoğu canlıdan[br]sadece birisiniz.

0:00:45.939,0:00:48.233
Biyolüminesans, bazı canlıların

0:00:48.233,0:00:50.858
ışık üretme yeteneği anlamına gelir.

0:00:50.858,0:00:52.535
İnsan bedeni, kulak kiri

0:00:52.535,0:00:55.626
ya da ayak tırnağı gibi şeyler yapabilir

0:00:55.626,0:00:57.214
ama bu organizmalar

0:00:57.214,0:00:59.862
vücutlarının bir bölümünü[br]fosforlu çubuğa çevirebilir.

0:00:59.862,0:01:02.230
Sanki doğa onları[br]partiye hazırlamış gibi.

0:01:02.230,0:01:03.203
Neden?

0:01:03.203,0:01:04.539
Öyle ya da böyle,

0:01:04.539,0:01:08.601
biyolüminesans bir canlının[br]yaşama şansını artırır.

0:01:08.601,0:01:10.044
Ateş böceğini düşünün.

0:01:10.044,0:01:11.603
Yeşil parlama yeteneği,

0:01:11.603,0:01:14.434
sıcak bir yaz akşamında[br]kendine bir eş çekmesine yardım eder

0:01:14.434,0:01:17.342
ama parlayabilen birçok canlıdan[br]sadece biridir.

0:01:17.342,0:01:20.054
Demir yolu solucanı, Phrixothrix hirtus,

0:01:20.054,0:01:21.936
vücudunu iki renkle aydınlatabilir:

0:01:21.936,0:01:23.171
kırmızı ve yeşil.

0:01:23.171,0:01:24.261
Havaalanı pisti gibi

0:01:24.261,0:01:26.561
görünen bir şeyi yer misiniz?

0:01:26.561,0:01:28.813
Akıllı bir yırtıcı da yemez.

0:01:28.813,0:01:31.719
Parlayan ışıklar solucanı güvende tutar.

0:01:31.719,0:01:33.778
Bir de derin deniz karidesi vardır,

0:01:33.778,0:01:35.527
Acantherphyra purpurea.

0:01:35.527,0:01:36.862
Tehdit altında hissederse

0:01:36.862,0:01:40.027
ağzından parlak[br]ve yapışkan bir madde püskürtür.

0:01:40.027,0:01:41.326
Üzerine kusulduğunda

0:01:41.326,0:01:43.600
kim diğer yöne kaçmaz ki?

0:01:43.600,0:01:46.143
Ayrıca bu kusmuk,[br]karidesin düşmanını yemek isteyen

0:01:46.143,0:01:48.386
daha büyük yırtıcıları çeker.

0:01:48.386,0:01:50.687
Peki ya ışıldayamazsanız ne olur?

0:01:50.687,0:01:51.741
Sorun yok!

0:01:51.741,0:01:55.544
Canlıların, biyolüminesansın kendilerinde[br]işlemesini sağlayan başka yolları var;

0:01:55.544,0:01:58.556
ışıldamalarını sağlayan donanımla[br]doğmamış olsalar bile.

0:01:58.556,0:02:00.400
Fener balığının[br]sizi yemeye çalışmadan

0:02:00.400,0:02:02.402
hemen önceki anlarını tekrar ele alalım.

0:02:02.402,0:02:04.196
Kafasının üstünde parıldayan[br]o yem mi?

0:02:04.196,0:02:07.181
O, esca denilen bir keseden gelir.

0:02:07.181,0:02:10.035
Esca, ışıldayan bakteriler içerir.

0:02:10.035,0:02:12.290
Fener balığı orada kendisi ışıldayamaz

0:02:12.290,0:02:16.327
ve onun yerine ışıldayan bakterilerden[br]bir kese tutar.

0:02:16.327,0:02:18.001
Ateş böceğini hatırlıyor musunuz?

0:02:18.001,0:02:20.083
O sahiden kendisini ışıldatabilir.

0:02:20.083,0:02:22.674
Fenerinin içinde[br]iki kimyasal madde vardır:

0:02:22.674,0:02:25.190
lüsiferin ve lusiferaz.

0:02:25.190,0:02:28.095
Ateş böceği lüsiferin ve lusiferazı,

0:02:28.095,0:02:29.389
oksijen ve ATP denilen

0:02:29.389,0:02:31.474
hücre yakıtı varlığında karışınca

0:02:31.474,0:02:35.184
kimyasal tepkime,[br]enerjiyi ışık şeklinde çıkartır.

0:02:35.184,0:02:36.644
Bilim adamları, ateş böceğinin

0:02:36.644,0:02:39.606
lüsiferin ve lusiferazı[br]nasıl yaptığını anlayınca

0:02:39.606,0:02:41.193
genetik mühendisliğini kullanarak

0:02:41.193,0:02:43.110
bu ışık üreten reaksiyonun

0:02:43.110,0:02:46.259
ışıldayamayan diğer canlılarda[br]meydana gelmesini sağladı.

0:02:46.259,0:02:48.461
Örneğin genleri

0:02:48.461,0:02:50.123
ya da talimatları,

0:02:50.123,0:02:54.363
hücrenin lüsiferin ve lusiferaz[br]üretmesi için tütün bitkisine eklediler.

0:02:54.363,0:02:57.216
Oraya konunca, tütün bitkisi

0:02:57.216,0:03:01.231
DNA’sına eklenmiş talimatları izledi[br]ve Noel ağacı gibi parladı.

0:03:01.231,0:03:02.794
Biyolüminesansın güzelliği,

0:03:02.794,0:03:05.544
güneşin ya da ampulün ışığından[br]farklı olarak

0:03:05.544,0:03:07.136
sıcak olmayışıdır.

0:03:07.136,0:03:09.422
Canlıyı yakmayan

0:03:09.422,0:03:11.406
ısı aralıklarında gerçekleşir.

0:03:11.406,0:03:12.844
İçindeki kimyasallar bitince

0:03:12.844,0:03:15.720
kararan fosforlu çubuğun aksine

0:03:15.720,0:03:19.466
biyolojik ışıldama reaksiyonları,[br]yenilebilir kaynakları kullanır.

0:03:19.466,0:03:20.931
Bu, mühendislerin

0:03:20.931,0:03:24.221
ışıldayan ağaçlar geliştirmeyi[br]denemelerinin sebeplerinden biridir.

0:03:24.221,0:03:26.767
Sadece düşünün,[br]otoban kenarlarına dikilirlerse

0:03:26.767,0:03:28.817
sadece oksijen ve diğer özgürce var olan

0:03:28.817,0:03:32.464
saf kaynakları kullanıp[br]yolu aydınlatabilirler.

0:03:32.464,0:03:34.539
Hayatta kalma avantajını düşünün!

0:03:34.539,0:03:37.157
Bu, gezegenimizin daha uzun yaşamasına[br]yardım edebilir.

0:03:37.157,0:03:39.494
Kendinizi biyolüminesansını[br]iyi kullanmanın

0:03:39.494,0:03:42.363
başka yollarını düşünürken[br]buluyor musunuz?

0:03:42.363,0:03:44.402
Partide salladığınız o fosforlu çubuklar

0:03:44.402,0:03:46.001
bir eş bulmanıza yardım edebilir

0:03:46.001,0:03:49.754
ama biyolüminesans başka nasıl[br]hayatta kalmanızı geliştirebilir?

0:03:49.754,0:03:51.631
Bu şekilde düşünmeye başlarsanız

0:03:51.631,0:03:53.466
ışığı görmüşsünüz demektir.