1
00:00:14,226 --> 00:00:15,931
Wyobraź sobie taką ciemność,

2
00:00:15,931 --> 00:00:18,149
że nie widzisz własnego nosa.

3
00:00:18,149 --> 00:00:21,217
Nieważne, czy masz otwarte oczy,

4
00:00:21,217 --> 00:00:23,985
bo tam słońce nigdy nie świeci.

5
00:00:23,985 --> 00:00:26,073
Nad sobą dostrzegasz światło.

6
00:00:26,073 --> 00:00:27,961
Gdy zbliżasz się, by je zbadać,

7
00:00:27,961 --> 00:00:30,212
niebieska iskra tańczy dookoła.

8
00:00:30,212 --> 00:00:32,396
Myślisz: "Mogę na to patrzeć bez końca".

9
00:00:32,396 --> 00:00:33,417
Nie możesz,

10
00:00:33,417 --> 00:00:36,268
bo paszcza ryby właśnie się otwarła

11
00:00:36,268 --> 00:00:38,471
i pożarła cię.

12
00:00:38,471 --> 00:00:40,046
Podobnie wiele innych stworzeń
na dnie oceanu

13
00:00:40,046 --> 00:00:42,352
Podobnie wiele innych stworzeń
na dnie oceanu

14
00:00:42,352 --> 00:00:45,939
za późno docenia moc bioluminescencji.

15
00:00:45,939 --> 00:00:48,233
Bioluminescencja to zdolność

16
00:00:48,233 --> 00:00:50,858
wytwarzania światła przez żywe istoty.

17
00:00:50,858 --> 00:00:52,535
Ciało ludzkie produkuje

18
00:00:52,535 --> 00:00:55,626
woskowinę czy paznokcie,

19
00:00:55,626 --> 00:00:57,214
a inne organizmy potrafią

20
00:00:57,214 --> 00:00:59,862
zmieniać części ciała w światełka,

21
00:00:59,862 --> 00:01:02,230
jakby natura przygotowała je na imprezę.

22
00:01:02,230 --> 00:01:03,203
Dlaczego?

23
00:01:03,203 --> 00:01:04,539
Różnymi sposobami

24
00:01:04,539 --> 00:01:08,601
bioluminescencja 
zwiększa szanse przeżycia.

25
00:01:08,601 --> 00:01:10,044
Na przykład świetliki.

26
00:01:10,044 --> 00:01:11,603
Świecą na zielono,

27
00:01:11,603 --> 00:01:14,434
żeby przyciągnąć partnerkę w letnią noc,

28
00:01:14,434 --> 00:01:17,342
a to tylko jedno ze świecących stworzeń.

29
00:01:17,342 --> 00:01:20,054
Larwa żuczka Phrixothrix hirtus

30
00:01:20,054 --> 00:01:21,936
potrafi świecić dwoma kolorami:

31
00:01:21,936 --> 00:01:23,171
na czerwono i zielono.

32
00:01:23,171 --> 00:01:24,261
Czy może być jadalna

33
00:01:24,261 --> 00:01:26,561
larwa przypominająca pas startowy?

34
00:01:26,561 --> 00:01:28,813
Rozsądne drapieżniki tak nie myślą.

35
00:01:28,813 --> 00:01:31,719
Światełka zapewniają larwie bezpieczeństwo.

36
00:01:31,719 --> 00:01:33,778
Jest też krewetka,

37
00:01:33,778 --> 00:01:35,527
Acantherphyra purpurea.

38
00:01:35,527 --> 00:01:36,862
Gdy jest zagrożona,

39
00:01:36,862 --> 00:01:40,027
wypluwa chmurę świecącej mazi.

40
00:01:40,027 --> 00:01:41,326
Kto by nie uciekł

41
00:01:41,326 --> 00:01:43,600
przed wymiocinami?

42
00:01:43,600 --> 00:01:46,143
Wymioty przyciągają też drapieżniki

43
00:01:46,143 --> 00:01:48,386
żywiące się wrogami krewetki.

44
00:01:48,386 --> 00:01:50,687
A jeśli nie umiesz świecić?

45
00:01:50,687 --> 00:01:51,741
Żaden problem!

46
00:01:51,741 --> 00:01:53,322
Nawet jeśli nie da się jej wytworzyć,

47
00:01:53,322 --> 00:01:55,524
i tak można polegać na bioluminescencji.

48
00:01:55,524 --> 00:01:58,556
i tak można polegać na bioluminescencji.

49
00:01:58,556 --> 00:02:00,400
Wróćmy do ryby żabnicokształtnej

50
00:02:00,400 --> 00:02:02,402
w chwili, gdy chce cię pożreć.

51
00:02:02,402 --> 00:02:04,196
Świecąca przynęta na jej głowie

52
00:02:04,196 --> 00:02:07,181
pochodzi od uchyłka skóry 
zwanego wabikiem.

53
00:02:07,181 --> 00:02:10,035
Wabik mieści 
bioluminescencyjne bakterie.

54
00:02:10,035 --> 00:02:12,290
Ryba nie umie sama świecić,

55
00:02:12,290 --> 00:02:16,327
za to ma woreczek świecących bakterii.

56
00:02:16,327 --> 00:02:18,001
A co ze świetlikiem?

57
00:02:18,001 --> 00:02:20,083
On umie jarzyć się sam.

58
00:02:20,083 --> 00:02:22,674
Jego latarnia zawiera dwie substancje,

59
00:02:22,674 --> 00:02:25,190
lucyferynę i lucyferazę.

60
00:02:25,190 --> 00:02:28,095
Gdy łączą się one

61
00:02:28,095 --> 00:02:29,389
w obecności tlenu

62
00:02:29,389 --> 00:02:31,474
i komórkowego paliwa zwanego ATP,

63
00:02:31,474 --> 00:02:35,184
reakcja chemiczna produkuje energię
w formie światła.

64
00:02:35,184 --> 00:02:36,644
Gdy naukowcy odkryli,

65
00:02:36,644 --> 00:02:39,606
jak świetliki tworzą
lucyferazę i lucyferynę,

66
00:02:39,606 --> 00:02:41,193
użyli inżynierii genetycznej,

67
00:02:41,193 --> 00:02:43,110
żeby dzięki tej reakcji uzyskać światło

68
00:02:43,110 --> 00:02:46,259
w organizmach, które nie umieją świecić.

69
00:02:46,259 --> 00:02:48,461
Przykładowo, wstawili geny,

70
00:02:48,461 --> 00:02:50,123
czyli instrukcje dla komórek,

71
00:02:50,123 --> 00:02:54,363
do produkcji lucyferazy i lucyferyny 
w tytoniu.

72
00:02:54,363 --> 00:02:57,216
Roślina wypełniła instrukcje,

73
00:02:57,216 --> 00:03:01,231
dodała je do swojego DNA
i rozjarzyła się jak choinka.

74
00:03:01,231 --> 00:03:02,794
Piękno bioluminescencji,

75
00:03:02,794 --> 00:03:05,544
w przeciwieństwie do światła
pochodzącego ze słońca lub żarówki,

76
00:03:05,544 --> 00:03:07,136
polega na tym, że nie jest gorąca.

77
00:03:07,136 --> 00:03:09,422
Wytwarzana temperatura

78
00:03:09,422 --> 00:03:11,406
nie szkodzi żywym organizmom.

79
00:03:11,406 --> 00:03:12,844
Inaczej niż chemiczne światło,

80
00:03:12,844 --> 00:03:15,720
które blednie, 
gdy wewnątrz wyczerpią się składniki,

81
00:03:15,720 --> 00:03:19,466
reakcje bioluminescencji 
używają odnawialnych źródeł.

82
00:03:19,466 --> 00:03:20,931
Dlatego inżynierowie

83
00:03:20,931 --> 00:03:24,221
próbują stworzyć 
bioluminescencyjne drzewa.

84
00:03:24,221 --> 00:03:26,767
Posadzone przy autostradach,

85
00:03:26,767 --> 00:03:28,817
oświetlałyby drogę, zużywając tylko tlen

86
00:03:28,817 --> 00:03:32,464
i inne dostępne, bezpieczne zasoby.

87
00:03:32,464 --> 00:03:34,539
Większe szanse przeżycia?

88
00:03:34,539 --> 00:03:37,157
To mogłoby wydłużyć życie 
naszej planety.

89
00:03:37,157 --> 00:03:39,494
Czy myślisz już o kolejnych sposobach

90
00:03:39,494 --> 00:03:42,363
wykorzystania bioluminescencji?

91
00:03:42,363 --> 00:03:44,402
Fluorescencyjne światełko na imprezie

92
00:03:44,402 --> 00:03:46,001
może pomóc ci znaleźć drugą połowę.

93
00:03:46,001 --> 00:03:49,754
Jak jeszcze bioluminescencja 
może ułatwić ci przeżycie?

94
00:03:49,754 --> 00:03:51,631
Jeśli już o tym myślisz,

95
00:03:51,631 --> 00:03:53,466
gratulujemy oświecenia.