Kalorilerle ilgili sık sık
bir şeyler duyarız.
Bu kurabiyede kaç kalori var?
100 krikolar atlamayla,
ya da uzun mesafe koşarak,
ya da hareket ederek kaç kalori yakarız?
Peki gerçekten kalori nedir ve
tam olarak kaç kaloriye ihtiyacımız var?
Kaloriler vücudun enerji kapasitesinin
kaydını tutmanın bir yoludur.
Sağlıklı bir denge aldığımız kadar
enerjiyi harcadığımızda oluşur.
Sürekli yaktığımızdan
daha fazla enerji alırsak,
fazlalık miktar hücrelerimizde
yavaş yavaş yağ olarak depolanır
ve kilo alırız.
Aldığımızdan daha fazla enerji harcarsak,
kilo veririz.
Yani; tükettiğimiz ve kullandığımız
enerjiyi ölçebilmek gerekir,
bunu ise "kalori" adını verdiğimiz
birimle yaparız.
Yiyeceklerde bulunan, aynı zamanda
"büyük kalori" de denilen bir kalori,
1 kg suyun sıcaklığını
1 santigrat derece
yükseltmek için gereken
enerji miktarı olarak tanımlanır.
Tükettiğimiz her şeyin
kalori hesabı vardır, bu
bir maddenin kimyasal bağlarında
ne kadar enerji depoladığı ölçümüdür.
Ortalama bir pizza diliminde
272 kalori bulunur,
bir dilim ekmekte
yaklaşık 78 kalori,
bir elmada ise
yaklaşık 52 kalori vardır.
Enerji, sindirim sırasında salınır
ve diğer moleküllerde saklanır
ve bunlar vücut ihtiyaç duyduğunda
enerji sağlamak için parçalanır.
Bu üç şekilde kullanılır:
yüzde onu sindirime yardımcı olur,
yüzde yirmisi fiziksel aktiviteyi
harekete geçirir
ve yüzde yetmişlik en büyük kısmı ise
dokuların ve organlarımızın
temel işlevlerini destekler.
Üçüncü söylediğimiz
bazal metabolizma hızı ile aynı şeydir;
yemek yemediğimiz ve
hareket etmediğimiz zaman
yaşamımızı sürdürmek için
gereken enerji miktarıdır.
Biraz fiziksel aktivite ve
sindirimi katarsak,
ortalama bir insanın
günde ne kadar kalori ihtiyacı olduğunun
standart verilerine ulaşırız:
Kadınlarda 2000 erkeklerde ise 2500'dür.
Bu hesaplarda ortalama kilo,
fiziksel aktivite ve kas yoğunluğu
gibi faktörler baz alınır.
Peki bu, herkes yaklaşık 2000 kalori
hedeflemelidir anlamına mı geliyor?
Tam olarak değil.
Eğer Fransa Bisiklet Turu gibi
enerji tüketen bir aktivite
yapıyorsanız,
vücudunuz günlük
9000 kalori kadar kullanır.
Hamilelik normalden
biraz daha fazla kalori gerektirir
ileri yaştaki insanlar ise genellikle
daha yavaş metabolizmaya sahiptir,
enerji daha yavaş yakılır, doğal olarak
daha azına ihtiyaç duyulur.
Kalori hesabı yapmadan önce
bilmeniz gereken başka bir şey daha var.
Kalori, tam olarak yakmanız gereken
enerji miktarına göre değil,
gıdanın ne kadar enerji içerdiğini
ölçen besin sınıflandırmasına dayanır.
Maydanozgiller ve tam buğday gibi
lifli gıdaları sindirmek için
daha fazla enerji gerekir, yani;
100 kalorilik bir maydanozgilin sindirimi
100 kalorilik bir patates cipsinden
daha az enerji ile olur.
Ayrıca,bazı gıdalar protein ve vitaminler
gibi besleyici öğeler bulundururken
bazıları da çok daha az
besin değeri içerir.
Bu tür gıdaları aşırı tüketmek
fazla kiloya ve yanlış beslenmenize
neden olabilir.
Hatta aynı tür besinleri tüketen
farklı insanlar,
aynı miktarda kalori almayabilir.
Enzim düzeyleri,
bağırsak bakterileri
ve hatta bağırsak uzunluğu
gibi farklılıklar,
her bireyin gıdalardan alacağı enerjinin
biraz farklı olabileceğini gösterir.
Dolaysıyla kalori faydalı
bir enerji ölçümüdür,
ancak her birimizin tam olarak ne kadar
kaloriye ihtiyacı olduğunu hesaplamak için
egzersiz,
gıdanın türü
ve vücudumuzun enerjiyi işleme yetisini
dikkate almak gerekir.
Bütün bunları bir gıda etiketinde
bulmanız dileğiyle, başarılar!