Hamımıza tanış olan su dövranını bir az nəzərdən keçirək. Hər birimiz və həyatımızın hər anı su dövriyyəsinin hissəsidir. Biz bunu tam dəyərləndirə bilmirik. Dövriyyə haqqında danışaq. Buxarlanma ilə başlayaq. Burada okeanın səthindən, çaydan və ya göldən başlaya bilərik Hər an həmin səthdən su buxarlanacaq. Maye halında olan su molekulları qaz vəziyyətinə keçmək üçün kifayət qədər enerjiyə malikdirlər. Qaz halında olan su, su buxarı adlandırılır Su buxarlanır. Su buxarı günəş səbəbi ilə səthdə qızdırılan hava ilə yüksələcək və sonra yüksəldikcə və ümumi temperatur soyuduğu üçün su buxarı kiçik damcılara kondensasiya ediləcək. Kiçik hava hissəcikləri gözünüzlə görə görəbilməyəcəyiniz kiçik toz hissəcikləri ətrafında sıxlaşır, buludları əmələ gəlir. Deməli, bu kiçik damcılar yenidən maye halına qayıdır, onlar su molekulları deyil bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə qura bilir, onlar əmələ gəlmək üçün bu kiçik, mikroskopik hissələrin ətrafında sıxlaşır Kifayət qədər soyuq olsa, buz kristalları əmələ gələr və bulud yaradar. Biz buradan görürük ki, nəqliyyatdan danışılır, çölə baxsanız,bulud görsəniz o buludlar küləklə hərəkət edir. Beləliklə, onlar bütün bu damcıları ümumi küləklə hərəkət etdirə bilirlər. Damcılar kifayət qədər ağırlaşdıqda, çökəcəklər. İndi onlar başladığımız yerə çökə bilər, orada okeana qayıda bilərdilər. Bundan əlavə bir dağa çıxa bilərsiniz və əgər hava kifayət qədər soyuqdursa, və sizə uyğun şərait varsa, bu yağıntı qar ola bilər. Amma daha sonra buz istiləşə bilər və ya istiləşməyə bilər, amma isinsə, o zaman əriyəcək və qar əriməsi baş verəcək. Orada gördüyünüz budur Yağış bir əraziyə yağırsa, deyə bilərik ki qar yağacaq qədər soyuq deyil və indi biz yağışdan danışırıq. Bu suyun çox hissəsi əslində torpağa süzülür. Beləliklə, çoxu aşağı düşür. Ətrafa baxırıq və çaylar, göllər görürük və deyirik ki, orada çoxlu su var. Ancaq məlum oldu ki, yerin içində və açıq şəkildə okeanda daha çox su var. Bu barədə bir azdan danışacağıq. Deməli, bu yeraltı su qatlarında əmələ gələn suyun bir hissəsi də göllərə axır və bu göllər adətən elə bir vəziyyətdə olur ki, yer ya artıq su ilə doymuşdur,ya da düzgün formada daşlar var, ona görə də burada suyu saxlaya bilər, bənzər şəkildə çaylar da axar su ilə əmələ gəlir, bu qar əriməsi çayları əmələ gətirə bilir. Ümumiyyətlə, evinizin yaxınlığında bir dərə və ya çay görürsünüzsə, xüsusən də yağış yağanda o, dolursa, bu, qrunt suyunun artıq doyduğunu, əşyaların çaya axdığının göstəricisidir. Beləliklə, bu su dövrüdür. Əvvəlcə buxarlanma var, o, buludlara çevrilir, sonda çöküntülər yağdırır və o, dövrə vurur, davam edir. İndi əlbəttə ki, başqa amillər da var. Məsələn buna bitkilər aiddir. Bitkilər, kökləri torpaqdan suyu götürəcəklər. O sudan qida maddələrini torpaqdan yarpaqlara daşımaq üçün istifadə edəcək. O, videolarda araşdırdığımız fotosintezin bir hissəsi kimi suyu istifadə edir və bu suyun çox hissəsi xaric olur. Beləliklə, bu, yarpaqlarının suyu buxarlandırması, yəni transpirasiyadır. Sublimasiya sözünü görə bilərsiniz. Bu, suyun bərk formasından, buzdan, suyun qaz formasına və ya su buxarına gedir. Bu, soyuq və quru olan vəziyyətlərdə baş verəcəkdir. Ümumiyyətlə, aşağı təzyiq var. Beləliklə, maye vəziyyətə keçmək əvəzinə, dərhal su molekulları su buxarı kimi çıxmağa başlayır. Təbii ki, biz bunun bir hissəsiyik. Necə bunun hissəsiyik? Bu şirin suyun bir hissəsini içəcəyik, bədənimiz əslində sudan ibarətdir. Bədənimizin 70%-i sudan ibarətdir. Bilirik ki, su bütün bunların baş verməsi üçün əsas mühitdir. O sudan istifadə edirik,sonra o suyu bədənimizdən çıxaracağıq və sonra bu su dövranının bir hissəsi olaraq davam edir. Şirin sudan asılı olan bir orqanizm kimi mənim həqiqətən maraqlı hesab etdiyim bir şey odurki , insanlar şirin su deyəndə duzlu sudan fərqli olaraq duzsuz sudan danışır. Deməli, bizim göldə və ya çayda şirin suya həqiqətən ehtiyacımız var. Əslində məlum olur ki, dünyadakı ümumi suyun çox az hissəsi şirin sudur. Beləliklə,sizə bu cədvəli burada göstərim. Mən bunu bilirdim, amma şirin suyun nə qədər az olduğunu tam başa düşmürdüm. Beləliklə, planetimizdəki suyun 97,5% -i duzlu sudur və çox hissəsi okeanlarımızdadır. Yalnız 1-2 % şirin sudur. Hətta bu 1-2 % şirin suyun çox az hissəsi ənənəvi olaraq şirin su,göllər və çaylarla əlaqələndirdiyimiz şeydir. Təmiz su haqqında deyəcəyim odur ki, göl və çaylardakı su , potensial olaraq içə biləcəyimiz şeylərdir. Lakin bunun çoxu əslində buzlaqlarda və daimi qar örtüyündədir. Buz, qar, sadəcə ərimir. Və bu şeylər ərisəydi, nə baş verəcəyini düşünməyə vadar edir. Sonra qrunt suları mövcuddur ki, bizim ona çıxışımız var. İnsanlar quyu qazırlar və biz danışırıq ki qrunt sularına torpağın nəmliyi, bataqlıq suyu və daimi donmuş torpaq daxildir. Suyun çox az hissəsi göldə və çaydadır, mən şəxsən buna heyran oluram. Cədvəli görməzdən əvvəl mənə aydın deyildi Maraqlı olan başqa bir şey budur ki, su molekulları dövranın müxtəlif hissələrində orta hesabla nə qədər müddət qala bilər. Bir su molekulunun okeanda çox uzun müddət qala biləcəyini təsəvvür edə bilərsiniz, okean cərəyanlarından,temperaturdan və bütün bunlardan asılı olaraq hərəkət etdiyini bilirsiniz, ancaq təsəvvür edə bilərsiniz, o okeanda maye halında qala bilər. Bəlkə buludda daha qısa vaxt sərf edir. İnsanlar həqiqətən də bunu öyrəniblər, mənim üçün maraqlıdır. Onların məlumatları necə əldə etdiklərini anlamaq mənə maraqlı olardı. Bu,su molekullarının orta qalma müddətidir Su buzlaqlarda çox uzun müddət qala bilər, biz bunun 10000 ilə qədər ola biləcəyini danışırıq və bunların hamısı təxmini rəqəmlərdir. Qrunt suyunun təcrid olunmasından asılı olaraq, iki həftədən 10.000 ilə qədər hər yerdə yeraltı su kimi qala bilər. O, okeanlarda və dənizlərdə 4000 il duzlu su kimi ola bilər və biz bunların hamısına baxa bilərik, canlı orqanizmlərin daxilində, orta hesabla, bir su molekulu təxminən bir həftə davam edəcək. Bu orta göstəricilərdir. Hər su molekulunun atmosferdə yarım həftə qala bilər, Bütün bunları düşünmək olduqca maraqlı şeydir,bu, bütün suyun harada olduğunu,bunların hamısının su dövrü ilə necə işlədiyini daha çox anlamağa imkan verir.