0:00:08.121,0:00:11.452
Trò chuyện với 1 người bạn [br]về 1 học thuyết khoa học được thiết lập

0:00:11.452,0:00:15.690
và cô ấy có thể đáp lại, [br]"À, đó chỉ là học thuyết thôi".

0:00:15.690,0:00:18.997
Nhưng 1 cuộc đối thoại [br]về 1 định luật khoa học được thiết lập

0:00:18.997,0:00:22.994
lại hiếm khi kết thúc bởi,[br]"À, đó chỉ là định luật thôi".

0:00:22.994,0:00:24.346
Tại sao lại như vậy?

0:00:24.346,0:00:27.499
Sự khác nhau giữa [br]học thuyết và định luật là gì,

0:00:27.499,0:00:29.721
và cái nào tốt hơn?

0:00:29.721,0:00:32.919
Định luật khoa học và học thuyết khoa học [br]mang những nhiệm vụ khác nhau.

0:00:32.919,0:00:37.191
Định luật khoa học dự đoán kết quả [br]những điều kiện ban đầu nào đó.

0:00:37.191,0:00:40.917
Nó có thể dự đoán màu tóc có thể có [br]của đứa con chưa chào đời của bạn,

0:00:40.917,0:00:45.888
hoặc quả bóng chày đi bao xa [br]khi được ném với 1 góc độ nào đó.

0:00:45.888,0:00:50.421
Ngược lại, 1 học thuyết sẽ cố gắng [br]mang đến sự giải thích lô-gich nhất

0:00:50.421,0:00:53.695
về việc tại sao các sự việc [br]lại xảy ra như vậy.

0:00:53.695,0:00:56.746
Học thuyết có thể dẫn chứng [br]gen trội và lặn

0:00:56.746,0:01:01.722
để giải thích tại sao bố mẹ có tóc nâu [br]lại sinh con có tóc đỏ,

0:01:01.722,0:01:07.075
hoặc sử dụng trọng lực để làm sáng tỏ [br]quỹ đạo parabol của một quả bóng chày.

0:01:07.075,0:01:08.273
Nói 1 cách đơn giản nhất,

0:01:08.273,0:01:13.378
định luật dự đoán cái gì xảy ra [br]trong khi học thuyết đưa ra lý do tại sao.

0:01:13.378,0:01:16.328
Học thuyết sẽ không bao giờ phát triển [br]thành định luật,

0:01:16.328,0:01:20.413
mặc dù sự phát triển của 1 bên [br]thường tạo ra sự phát triển bên còn lại.

0:01:20.413,0:01:25.736
Ở thế kỉ 17, Johannes Kepler đưa ra [br]giả thuyết về sự hòa âm của vũ trụ

0:01:25.736,0:01:29.459
để giải thích bản chất [br]của các quỹ đạo hành tinh.

0:01:29.459,0:01:33.183
Ông đã phát triển 3 định luật sáng giá [br]về sự chuyển động hành tinh

0:01:33.183,0:01:36.874
trong lúc ông đã nghiên cứu [br]hàng thập kỉ dữ liệu thiên văn chính xác

0:01:36.874,0:01:40.756
trong nỗ lực tìm kiếm sự xác minh [br]cho giả thuyết của mình.

0:01:40.756,0:01:43.488
Khi mà ngày nay 3 định luật của ông [br]vẫn còn có ích,

0:01:43.488,0:01:48.915
trọng lực đã thay thế giả thuyết hòa âm [br]của ông để giải thích [br]cho sự chuyển động của các hành tinh.

0:01:48.915,0:01:51.167
Làm sao mà Kepler lại làm sai?

0:01:51.167,0:01:54.569
Chúng ta đã không được trao [br]sổ tay hướng dẫn về vũ trụ.

0:01:54.569,0:01:59.623
Thay vào đó, ta liên tục đề xuất, [br]thử thách, sửa đổi, thậm chí thay thế

0:01:59.623,0:02:03.563
những ý tưởng khoa học của chúng ta [br]như một tác phẩm chưa hoàn chỉnh.

0:02:03.563,0:02:05.493
Định luật luôn chống lại sự thay đổi

0:02:05.493,0:02:09.152
bởi vì nó sẽ không được chấp nhận[br]nếu nó không phù hợp với dữ liệu,

0:02:09.152,0:02:14.767
mặc dù thỉnh thoảng ta sửa đổi các luật [br]khi gặp thông tin mới bất ngờ.

0:02:14.767,0:02:18.842
Tuy nhiên, sự chấp nhận 1 giả thuyết [br]thường rất khó khăn

0:02:18.842,0:02:22.599
Nhiều giả thuyết có thể cạnh tranh [br]để mang đến sự giải thích tốt nhất

0:02:22.599,0:02:24.978
cho sự khám phá khoa học mới.

0:02:24.978,0:02:26.390
Nhờ vào nghiên cứu sâu hơn,

0:02:26.390,0:02:31.350
các nhà khoa học có xu hướng thiên về [br]giả thuyết là cái có thể giải thích [br]hầu hết dữ liệu,

0:02:31.350,0:02:34.522
mặc dù nó có thể có khoảng cách [br]trong sự hiểu biết của chúng ta.

0:02:34.522,0:02:37.963
Các nhà khoa học cũng thích [br]khi 1 giả thuyết mới dự đoán thành công

0:02:37.963,0:02:40.834
hiện tượng không ai thấy trước đó,

0:02:40.834,0:02:44.543
như khi giả thuyết của Dmitri Mendeleev [br]về bảng tuần hoàn

0:02:44.543,0:02:48.040
đã dự đoán một vài nhân tố [br]chưa được khám phá.

0:02:48.040,0:02:51.220
Giả thuyết khoa học bao gồm [br]1 vùng rộng lớn.

0:02:51.220,0:02:55.363
Một số giả thuyết là những ý tưởng mới [br]với ít bằng chứng thực nghiệm

0:02:55.363,0:02:58.000
mà qua con mắt nhà khoa học [br]là sự nghi ngờ,

0:02:58.000,0:02:59.666
hoặc thậm chí là sự chế giễu.

0:02:59.666,0:03:00.976
Những học thuyết khác,

0:03:00.976,0:03:04.860
bao gồm vụ nổ Big Bang, sự tiến hóa, [br]và sự thay đổi khí hậu toàn cầu

0:03:04.860,0:03:08.156
đã tồn tại nhiều năm [br]thử nghiệm xác nhận

0:03:08.156,0:03:13.136
trước khi nhận được sự chấp nhận[br]bởi phần đông cộng đồng khoa học.

0:03:13.136,0:03:16.374
Bạn cần học nhiều hơn [br]về sự giải thích khoa học

0:03:16.374,0:03:19.934
trước khi bạn có thể biết cách [br]các nhà khoa học nhận thức về nó.

0:03:19.934,0:03:23.686
Chỉ 1 từ "học thuyết" [br]thì không thể cho bạn biết điều gì.

0:03:23.686,0:03:24.842
Trong sự công bố đầy đủ,

0:03:24.842,0:03:28.339
cộng đồng khoa học đã đặt cược [br]vào con ngựa sai lầm trước đây:

0:03:28.339,0:03:29.244
thuật giả kim,

0:03:29.244,0:03:30.786
mô hình địa tâm,

0:03:30.786,0:03:32.478
thế hệ tự sinh,

0:03:32.478,0:03:34.143
và chất ete giữa các vì sao

0:03:34.143,0:03:39.414
là một trong nhiều giả thuyết đã bị loại bỏ, nhường chỗ cho những giả thuyết tốt hơn.

0:03:39.414,0:03:42.118
Nhưng cho dù là các học thuyết sai [br]cũng có giá trị của nó.

0:03:42.118,0:03:46.411
Thuật giả kim không uy tín [br]là nơi sinh của hóa học hiện đại,

0:03:46.411,0:03:48.078
và y học đã tạo ra sự tiến bộ to lớn

0:03:48.078,0:03:53.184
lâu trước khi chúng ta hiểu vai trò [br]của vi khuẩn và vi rút.

0:03:53.184,0:03:57.379
Những học thuyết tốt hơn thường mang đến hứng thú cho những khám phá mới

0:03:57.379,0:04:01.343
điều mà không thể tưởng tượng được [br]theo lối tư duy cũ.

0:04:01.343,0:04:04.262
Cũng không nên giả định tất cả giả thuyết [br]khoa học hiện tại của chúng ta

0:04:04.262,0:04:06.596
sẽ đứng trước thử thách của thời gian.

0:04:06.596,0:04:11.052
Một kết quả bất ngờ duy nhất [br]là đủ để thách thức hiện trạng.

0:04:11.052,0:04:14.962
Tuy nhiên, nhược điểm cho 1 số [br]lời giải thích tiềm năng tốt hơn

0:04:14.962,0:04:18.236
không làm suy yếu [br]giả thuyết khoa học hiện tại.

0:04:18.236,0:04:23.119
Thay vào đó, nó che chắn khoa học khỏi [br]trở thành giáo điều không thể bác bỏ.

0:04:23.119,0:04:26.744
Một định luật khoa học tốt[br]như 1 cái máy tinh chỉnh,

0:04:26.744,0:04:28.763
hoàn thành nhiệm vụ của nó [br]1 cách vẻ vang

0:04:28.763,0:04:31.749
nhưng lại không biết tại sao [br]nó hoạt động cũng như việc nó làm.

0:04:31.749,0:04:36.565
Một giả thuyết khoa học tốt như 1 chiến binh mệt mỏi nhưng không cúi đầu

0:04:36.565,0:04:41.808
có nguy cơ thất bại [br]nếu không thể chế ngự hoặc thích ứng [br]với những thách thức tiếp theo.

0:04:41.808,0:04:43.061
Mặc dù khác nhau,

0:04:43.061,0:04:47.854
nhưng khoa học cần cả định luật và [br]giả thuyết để hiểu toàn bộ sự việc.

0:04:47.854,0:04:51.086
Vì vậy lần tới có ai đó bình luận rằng [br]đó chỉ là 1 giả thuyết thôi mà,

0:04:51.086,0:04:53.948
hãy thách thức họ thử đánh vật [br]với nhà vô địch

0:04:53.948,0:04:55.891
và xem liệu họ có thể [br]làm được tốt hơn không.