WEBVTT

00:00:00.826 --> 00:00:03.469
Şimdi, bir anlığına hayal
etmenizi istiyorum,

00:00:03.493 --> 00:00:05.873
savaşın ortasında bir askersiniz.

00:00:06.730 --> 00:00:10.261
Belki bir Roma piyadesi,
belki de Ortaçağ bir okçusu

NOTE Paragraph

00:00:10.285 --> 00:00:12.165
ya da bir Zulu savaşçısısınız.

00:00:12.189 --> 00:00:16.443
Yer ve zaman gözetilmeksizin
değişmeyen bazı şeyler vardır.

00:00:16.467 --> 00:00:18.361
Adrenalininiz yükselir

00:00:18.385 --> 00:00:23.194
ve hareketleriniz içgüdüsel refleksleriniz
tarafından yönlendirilir,

00:00:23.218 --> 00:00:27.574
kendinizi ve çevrenizi korumak için 
ve de düşmanı yenebilmek için

00:00:27.598 --> 00:00:29.287
bulunan kökleşmiş refleksler.

00:00:30.826 --> 00:00:34.363
Şİmdi ise, bambaşka bir rol oynadığınızı
hayal etmenizi istiyorum,

00:00:34.387 --> 00:00:35.988
bir izci rolü.

00:00:36.012 --> 00:00:39.401
İzcinin görevi saldırmak
ya da savunmak değildir.

00:00:39.425 --> 00:00:41.820
İzcinin işi anlamaktır.

00:00:42.233 --> 00:00:44.294
İzci yola çıkar,

00:00:44.318 --> 00:00:48.381
etrafı haritalandırır,
potansiyel engelleri belirler.

00:00:48.405 --> 00:00:51.981
İzcinin öğrenmeyi umduğu şey,
bir nehrin karşısındaki

00:00:52.005 --> 00:00:54.339
uygun bir yerde bulunan bir köprüdür.

00:00:54.363 --> 00:00:57.410
Fakat her şeyden önce, izci
orada gerçekten ne olduğunu

00:00:57.434 --> 00:00:59.517
olabildiğince kesin
bir şekilde bilmektir.

00:01:00.195 --> 00:01:05.241
Gerçek bir orduda, asker de
izci de esastır.

00:01:05.265 --> 00:01:10.575
Fakat iki rolü de günlük hayatımızda

00:01:10.599 --> 00:01:14.226
bilgi ve fikirleri nasıl
işlediğimizin bir metaforu

00:01:14.250 --> 00:01:15.717
olarak düşünebiliriz.

00:01:16.192 --> 00:01:20.022
Bugün tartışacağım şey ise,
iyi muhakeme edebilmenin,

00:01:20.046 --> 00:01:23.260
tutarlı öngörülerde bulunmanın,
iyi kararlar vermenin,

00:01:23.284 --> 00:01:26.042
çoğunlukla hangi zihniyette
olduğunuz ile ilgili olması.

NOTE Paragraph

00:01:26.994 --> 00:01:29.587
Bu zihniyeti örneklendirebilmek için,

00:01:29.611 --> 00:01:33.095
sizi 19. yüzyıl Fransa'sına götüreceğim,

00:01:33.119 --> 00:01:36.102
bu zararsız kâğıt parçasının

00:01:36.126 --> 00:01:39.164
tarihteki en büyük politik
skandalı başlattığı yere.

00:01:39.718 --> 00:01:44.115
1984 yılında Fransız Genel Kurmay
subayları tarafından keşfedilmişti.

00:01:44.616 --> 00:01:47.308
Atık kâğıt kutusunda parçalanmıştı,

00:01:47.332 --> 00:01:49.257
fakat bir araya getirilince,

00:01:49.281 --> 00:01:51.313
fark edildi ki, aynı rütbeden birisi

00:01:51.337 --> 00:01:53.700
Almanya'ya askeri sırları satıyordu.

NOTE Paragraph

00:01:54.462 --> 00:01:56.819
Büyük bir soruşturma başlatıldı

00:01:56.843 --> 00:02:00.709
ve şüpheler hızlıca tek bir
kişiyi gösterdi,

00:02:00.733 --> 00:02:02.065
Alfred Dreyfus.

00:02:02.867 --> 00:02:04.185
Temiz bir sicili vardı,

00:02:04.209 --> 00:02:07.729
geçmişte yaptığı bir yanlışı yoktu,
sırları satmak için bir sebebi yoktu.

00:02:08.342 --> 00:02:13.460
Fakat Dreyfus o rütbedeki
tek Musevi subaydı

00:02:13.484 --> 00:02:17.659
ve maalesef ki Fransız ordusu o sırada
fazlaca Musevi karşıtıydı.

00:02:17.683 --> 00:02:20.905
Dreyfus'un el yazısı, nottaki
el yazısı ile karşılaştırıldı

00:02:20.929 --> 00:02:22.866
ve de uyuştuğuna karar verildi.

00:02:22.890 --> 00:02:25.932
Dışarıdan bakan profesyonel
el yazısı uzmanları

00:02:25.956 --> 00:02:28.106
benzerlikten çok da emin değildi

00:02:28.130 --> 00:02:29.520
ama bunu kafanıza takmayın.

00:02:29.544 --> 00:02:31.208
Dreyfus'un dairesine gittiler

00:02:31.208 --> 00:02:33.364
ve casusluk işaretleri için
aramalar yaptılar.

00:02:33.388 --> 00:02:36.348
Dosyalarını incelediler
ve hiçbir şey bulamadılar.

00:02:36.372 --> 00:02:39.506
Bu onları Dreyfus'un yalnızca suçlu
olduğuna değil,

00:02:39.530 --> 00:02:42.823
delilleri onlar bulmadan
önce sakladığı için

00:02:42.847 --> 00:02:44.696
sinsi olduğuna da ikna etmişti.

NOTE Paragraph

00:02:45.212 --> 00:02:47.904
Sonra, suçlayıcı detaylar için

00:02:47.928 --> 00:02:50.229
kişisel tarihine baktılar.

00:02:50.253 --> 00:02:51.855
Öğretmenleriyle konuştular,

00:02:51.879 --> 00:02:54.664
okulda yabancı diller
okuduğunu öğrendiler,

00:02:54.688 --> 00:02:58.741
bu da ileriki hayatında yabancı devletler
ile gizlice anlaşma isteğini

00:02:58.765 --> 00:02:59.948
açıkça gösterdi.

00:02:59.972 --> 00:03:05.983
Aynı zamanda öğretmenleri Dreyfus'un
çok iyi hafızası ile tanındığını söyledi,

00:03:06.007 --> 00:03:08.119
ki bu da şüpheliydi, değil mi?

00:03:08.143 --> 00:03:11.483
Biliyorsunuz, bir casusun birçok şeyi
hatırlaması gerekir.

NOTE Paragraph

00:03:12.439 --> 00:03:16.099
Sonuç olarak dava duruşmaya gitti
ve Dreyfus suçlu bulundu.

00:03:16.816 --> 00:03:20.136
Sonrasında Dreyfus'u meydana götürdüler,

00:03:20.160 --> 00:03:23.884
ritualistik olarak üniformasından
rütbelerini söktüler

00:03:23.908 --> 00:03:25.813
ve kılıcını ikiye ayırdılar.

00:03:25.837 --> 00:03:27.852
Bunun adı Dreyfus'un aşağılanışıydı.

00:03:28.860 --> 00:03:31.377
Güney Amerika kıyılarındaki

00:03:31.401 --> 00:03:34.141
çorak bir kaya parçası
olan Şeytan'ın adasında

00:03:34.165 --> 00:03:36.989
hayat boyu hapis cezası verdiler.

00:03:37.556 --> 00:03:41.230
Dreyfus oraya gitti ve günlerini
yalnız bir şekilde,

00:03:41.230 --> 00:03:44.584
Fransız hükûmetine yazdığı mektuplarda
onlara davasını tekrar açmaları

00:03:44.584 --> 00:03:47.166
ve masumiyetini keşfetmeleri
için yalvardı.

00:03:47.634 --> 00:03:50.547
Genel olarak Fransa konuyu
kapanmış varsaydı.

NOTE Paragraph

00:03:51.301 --> 00:03:55.594
İlginç olan şey ise, subayların

00:03:55.618 --> 00:03:59.396
neden Dreyfus'un suçlu olduğuna

00:03:59.420 --> 00:04:01.141
bu kadar çok ikna olmalarıydı.

00:04:01.556 --> 00:04:04.117
Yani, ona komplo kurduklarını,

00:04:04.117 --> 00:04:06.395
iftira attıklarını bile varsayabilirsiniz.

00:04:06.419 --> 00:04:08.686
Fakat tarihçiler böyle düşünmüyor.

00:04:08.710 --> 00:04:09.869
Bildiğimiz kadarıyla,

00:04:09.893 --> 00:04:14.130
subaylar Dreyfus'a karşı olan davanın
güçlü olduğuna inanıyorlardı.

00:04:14.154 --> 00:04:16.630
Bu da bizi merak ettiriyor:

00:04:16.654 --> 00:04:18.928
İnsan zihni bu kadar değersiz delilleri,

00:04:18.952 --> 00:04:21.265
bir insanı mahkûm etmek için

00:04:21.289 --> 00:04:23.376
nasıl yeterli bulabilir ?

NOTE Paragraph

00:04:24.210 --> 00:04:28.496
Bilim adamları bu meseleye
"Gerekçeli muhakeme" adını veriyor.

00:04:28.520 --> 00:04:31.574
Bu hadisede bilinçaltı motivasyonlarımız,

00:04:31.598 --> 00:04:33.950
tutkularımız, korkularımız

00:04:33.974 --> 00:04:36.320
bilgiyi yorumlayışımızı şekillendiriyor.

00:04:36.344 --> 00:04:39.754
Bazı bilgiler, fikirler dostumuz gibiler.

00:04:39.778 --> 00:04:42.420
Kazanmalarını isteriz,
onları müdafaa etmek isteriz.

00:04:42.444 --> 00:04:44.975
Bazı bilgiler ise düşmanlarımızdır

00:04:44.999 --> 00:04:46.567
ve de onları vurmak isteriz.

00:04:47.408 --> 00:04:51.115
Bu sebeple ben "Gerekçeli muhakeme" yerine
"Askeri zihniyet" diyorum.

NOTE Paragraph

00:04:51.988 --> 00:04:54.993
Muhtemelen hiçbiriniz
Fransız-Musevi bir subaya

00:04:55.017 --> 00:04:57.298
yüksek ihanet sebebiyle zulüm etmediniz,

00:04:57.322 --> 00:04:58.795
öyle umuyorum.

00:04:58.819 --> 00:05:03.678
Fakat belki politika veya spor takip
ediyorsunuz, fark etmiş olabilirsiniz ki

00:05:03.702 --> 00:05:07.824
hakem sizin takımınıza faul verdiğinde,

00:05:07.848 --> 00:05:09.010
örneğin,

00:05:09.034 --> 00:05:12.337
o kadar hırslısınız ki hakemin yanlış
karar verdiğini düşünüyorsunuz.

00:05:12.482 --> 00:05:15.594
Fakat hakem diğer takıma
faul verdiğinde -- harika!

00:05:15.618 --> 00:05:18.180
İyi bir karar, detaylarını
incelemeyelim diyorsunuz.

00:05:18.792 --> 00:05:20.909
Ya da belki de tartışmalı bir politikayı

00:05:20.933 --> 00:05:23.639
inceleyen bir araştırma
ya da makale okudunuz,

00:05:23.663 --> 00:05:24.879
ölüm cezası gibi.

00:05:25.735 --> 00:05:27.852
Araştırmacıların ortaya koyduğu gibi

00:05:27.876 --> 00:05:29.581
ölüm cezasını destekliyorsanız

00:05:29.605 --> 00:05:32.121
ve de araştırma bu cezanın
etkisiz olduğu yönündeyse,

00:05:32.145 --> 00:05:35.391
o zaman bu araştırmanın kötü
hazırlandığına inanmak için

00:05:35.415 --> 00:05:37.588
yüksek bir şekilde motivesinizdir.

00:05:37.612 --> 00:05:39.818
Ama bu araştırma, ölüm cezası
işe yarıyor diyorsa,

00:05:39.842 --> 00:05:41.001
iyi bir araştırmadır.

00:05:41.025 --> 00:05:44.273
Ölüm cezasını desteklemiyorsanız da
aynı şekilde.

NOTE Paragraph

00:05:44.297 --> 00:05:47.126
Sağduyumuz hangi tarafın kazanmasını
istiyor olmamıza göre

00:05:47.150 --> 00:05:49.428
bilinçsiz bir şekilde etkileniyor.

00:05:50.071 --> 00:05:51.960
Bu duruma çok sık rastlanıyor.

00:05:51.984 --> 00:05:54.706
Bu bizim sağlığımızı, ilişkilerimiz
hakkındaki düşüncelerimizi

00:05:54.706 --> 00:05:56.736
ve nasıl oy vermeye karar verdiğimizi

00:05:56.736 --> 00:06:00.034
ve de nelerin adil veya etik olduğunu 
düşündüğümüzü şekillendiriyor.

00:06:00.036 --> 00:06:02.653
Gerekçeli muhakemenin ya da
askeri zihniyetin bana

00:06:02.653 --> 00:06:03.974
en korkunç gelen kısmı ise,

00:06:03.998 --> 00:06:05.245
bilinçsizce yapılması.

00:06:05.269 --> 00:06:08.549
Objektif ve adil olduğumuzu düşünsek de

00:06:08.573 --> 00:06:12.040
masum bir insanın hayatını
yerle bir edebiliriz.

NOTE Paragraph

00:06:13.008 --> 00:06:15.891
Fakat, neyse ki Dreyfus için hikâye
burada bitmiyor.

00:06:15.915 --> 00:06:17.283
Bu Albay Picquart.

00:06:17.307 --> 00:06:19.851
Fransız ordusundaki bir başka
yüksek rütbeli subay

00:06:19.875 --> 00:06:22.504
ve diğer birçok insan gibi o da 
Dreyfus'u suçlu sandı.

00:06:22.893 --> 00:06:27.318
O da ordudaki birçok insan gibi
Musevi karşıtıydı.

00:06:27.342 --> 00:06:30.707
Fakat bir noktada Picquart
şüphe duymaya başladı:

00:06:31.302 --> 00:06:34.077
"Ya hepimiz Dreyfus
hakkında yanılıyorsak?"

00:06:34.448 --> 00:06:36.626
Olan şuydu ki, Picquart, Almanlar için

00:06:36.650 --> 00:06:38.961
Dreyfus hapse girdikten sonra da


00:06:38.961 --> 00:06:41.126
yapılan casusluğun
devam ettiğini keşfetti.

00:06:41.516 --> 00:06:44.796
Bir de ordudaki başka bir subayın
el yazısının kâğıt parçasındaki

00:06:44.796 --> 00:06:47.409
yazıyla mükemmel bir şekilde
eşleştiğini ortaya çıkardı.

00:06:47.433 --> 00:06:49.794
Dreyfus'un el yazısından
daha çok benziyordu.

00:06:50.382 --> 00:06:53.223
Bu bulguları üstlerine götürdü

00:06:54.017 --> 00:06:57.694
fakat ya umursanmadı

00:06:57.718 --> 00:07:01.306
ya da bulguları açıklamak için
karmaşık açıklamalar yapıldı,

00:07:01.330 --> 00:07:06.703
"Bize tek gösterdiğin, Dreyfus'un
yazısını taklit edebilen

00:07:06.727 --> 00:07:09.100
bir başka casusun daha olduğu

00:07:09.124 --> 00:07:12.664
ve Dreyfus'un bıraktığı yerden
meşaleyi devraldığı.

00:07:13.148 --> 00:07:14.798
Ancak Dreyfus hâlâ suçlu dediler."

00:07:15.854 --> 00:07:18.879
Sonuç olarak, Picquart,
Dreyfus'u temize çıkardı.

00:07:18.903 --> 00:07:20.431
Fakat bu iş 10 yılını aldı

00:07:20.455 --> 00:07:22.986
ve bu sırada kendisi de orduya

00:07:23.010 --> 00:07:25.308
itaatsizlik sebebiyle hapse girdi.

NOTE Paragraph

00:07:26.491 --> 00:07:32.491
Birçok insan Picquart'ın bu hikâyenin
kahramanı olmadığını düşünüyor,

00:07:32.515 --> 00:07:36.744
çünkü o da bir Musevi karşıtıydı,
buna katılıyorum.

00:07:37.323 --> 00:07:41.928
Fakat kişisel olarak, Picquart'ın
Musevi karşıtı olması,

00:07:41.928 --> 00:07:44.583
yaptıklarını daha da takdire değer
kıldığını düşünüyorum,

00:07:44.607 --> 00:07:47.723
çünkü o da diğer subaylar gibi aynı 


00:07:47.747 --> 00:07:49.532
önyargılara sahipti.

00:07:49.556 --> 00:07:54.191
Fakat gerçeği açığa çıkarma isteği diğer
her şeyin önüne geçti.

NOTE Paragraph

00:07:55.108 --> 00:07:56.297
Yani bence,

00:07:56.321 --> 00:08:00.127
Picquart, "İzci zihniyet" için
örnek bir kişi.

00:08:00.598 --> 00:08:04.674
Bir fikrin kazanması
ya da kaybetmesinden ziyade,

00:08:04.698 --> 00:08:06.622
olabildiğince dürüst bir şekilde

00:08:06.646 --> 00:08:09.121
gerçekte ne olduğunu görebilme güdüsü,

00:08:09.145 --> 00:08:12.425
hoş, rahat ya da keyifli olmasa bile.

00:08:13.444 --> 00:08:16.690
Bu zihniyet benim şahsen tutkulu 
olduğum zihniyet.

00:08:16.714 --> 00:08:21.843
Geçtiğimiz birkaç yılı bu zihniyete

00:08:21.867 --> 00:08:23.850
sebep olan şeyleri araştırarak geçirdim.

00:08:23.874 --> 00:08:27.022
Neden bazı insanlar, en azından bazen,

00:08:27.046 --> 00:08:30.834
kendi önyargıları ve motivasyonlarının 
üstünden geçerek ve gerçekte ne olduğunu

00:08:30.858 --> 00:08:33.153
ve delilleri olabildiğince objektif

00:08:33.177 --> 00:08:34.650
bir şekilde görebiliyorlar?

NOTE Paragraph

00:08:35.602 --> 00:08:38.613
Cevap duygusal.

00:08:39.119 --> 00:08:42.886
Asker zihniyet nasıl duygulara 
savunma ve kabilecilik gibi

00:08:42.910 --> 00:08:45.898
kök salmış durumdaysa,

00:08:46.615 --> 00:08:47.981
izci zihniyet de öyledir.

00:08:48.005 --> 00:08:49.991
Yalnızca farklı duygulara kök salmıştır.

00:08:50.015 --> 00:08:53.434
Mesela, izciler meraklıdır.

00:08:53.458 --> 00:08:57.004
Yeni bilgiler ya da bir bulmacayı


00:08:57.028 --> 00:08:58.688
çözme güdüsü öğrendiklerinde,

00:08:58.712 --> 00:09:01.023
keyif duyduklarını söylemeleri olasıdır.

00:09:01.544 --> 00:09:04.713
Beklentileriyle çelişen bir şeyler
karşılarına çıktığında,

00:09:04.737 --> 00:09:06.833
kafaları karışabilir.

00:09:07.206 --> 00:09:09.183
İzciler farklı değerlere sahiptirler.

00:09:09.207 --> 00:09:12.279
Kendi inancınızı test etmenizin
erdemli olduğunu

00:09:12.303 --> 00:09:13.792
söylemeleri olasıdır

00:09:13.816 --> 00:09:17.476
ve de fikir değiştiren birinin güçsüz
gözüktüğünü söylemeleri

00:09:17.476 --> 00:09:18.808
bir o kadar olası değildir.

00:09:18.832 --> 00:09:20.887
Her şeyden öte, izcilerin
ayağı yere basar,

00:09:20.887 --> 00:09:24.646
bu demektir ki bir birey olarak
kişisel değerleri

00:09:24.670 --> 00:09:30.136
bir konu hakkında nasıl haklı ya da haksız
oldukları ile alakalı değildir.

00:09:30.160 --> 00:09:33.414
Yani ölüm cezasının işe 
yaradığına inanabilirler.

00:09:33.438 --> 00:09:36.251
Eğer araştırmalar cezayı
işe yaramaz gösteriyorsa,

00:09:36.275 --> 00:09:40.184
"Ah, yanılmış olmalıyım, kötü ya da aptal
olduğumu göstermez" diyebilirler.

NOTE Paragraph

00:09:41.954 --> 00:09:46.280
Araştırmacıların bulduğu
bu kişisel özellik kümesi

00:09:46.304 --> 00:09:48.010
ve ayrıca benim bulduğum anektod

00:09:48.034 --> 00:09:49.865
iyi muhakemeyi öngörüyor.

00:09:50.386 --> 00:09:53.669
Size bu kişisel özellikler ile iligili
aktarmak istediğim nokta;

00:09:53.693 --> 00:09:57.330
hiçbir zaman ne kadar zeki 
olduğunuz ya da ne kadar bilgili

00:09:57.354 --> 00:09:59.352
olduğunuz ile alakası olmamasıdır.

00:09:59.376 --> 00:10:02.182
Aslında IQ ile hiçbir ilgisi yok.

00:10:02.638 --> 00:10:04.288
Nasıl hissettiğinizle alakalı.

00:10:04.849 --> 00:10:08.872
Dönüp dolaşıp geldiğim "Küçük Prens"'in
yazarı olan Saint-Exupery'nin

00:10:08.896 --> 00:10:10.837
bir sözü vardır,

00:10:10.861 --> 00:10:13.630
“İnsanlara gemi yaptırmanın yolu,

00:10:14.234 --> 00:10:18.855
onlara marangozluk öğretip görev

00:10:18.879 --> 00:10:20.299
ve programlar vermek değil,

00:10:20.669 --> 00:10:25.236
engin denizlerin özlemini aşılamaktır.”

NOTE Paragraph

00:10:26.252 --> 00:10:28.398
Diğer bir deyişle,

00:10:28.850 --> 00:10:32.010
birer birey ve toplum olarak
muhakeme yeteneğimizi

00:10:32.034 --> 00:10:33.477
geliştirmek istiyorsak,

00:10:33.501 --> 00:10:37.010
ihtiyacımız olan son şey talimat
verme mantığı

00:10:37.034 --> 00:10:40.582
ya da boş laf ya da ihtimaller 
ya da ekonomidir,

00:10:40.606 --> 00:10:42.689
bu şeyler çok önemli olsa bile.

00:10:42.713 --> 00:10:45.991
Ancak en çok ihtiyacımız olan şey ise,

00:10:45.991 --> 00:10:47.459
izci zihniyetinin prensibleri.

00:10:47.483 --> 00:10:49.363
Hissetme şeklimizi değiştirmeliyiz.

00:10:49.759 --> 00:10:53.569
Bir konu hakkında yanıldığımızı
fark ettiğimizde,

00:10:53.593 --> 00:10:56.231
utanç duymak yerine
gurur duymayı öğrenmeliyiz.

00:10:56.255 --> 00:10:59.383
İnançlarımıza karşıt bir şeyler ile 
karşılaştığımızda,

00:10:59.407 --> 00:11:03.650
defansif olmak yerine kafa karışıklığı
hissetmeyi öğrenmeliyiz.

NOTE Paragraph

00:11:04.555 --> 00:11:07.415
Size bırakmak istediğim soru ise:

00:11:07.817 --> 00:11:09.967
En çok özlem duyduğunuz şey nedir?

00:11:10.771 --> 00:11:13.398
Kendi inançlarınızı savunmayı
istiyor musunuz?

00:11:14.128 --> 00:11:17.722
Ya da dünyayı olabildiğince berrak bir
şekilde görebilmeyi istiyor musunuz?

NOTE Paragraph

00:11:18.352 --> 00:11:19.503
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:11:19.527 --> 00:11:24.524
(Alkışlar)