0:00:01.000,0:00:11.000
संगीत

0:00:43.000,0:00:46.000
संस्कृत

0:00:50.000,0:00:52.000
हे आहे मातृदेवतेचे स्तवन,

0:00:52.000,0:00:55.000
जे भारतात बहुतेक बाल वयात शिकतात.

0:00:58.000,0:01:00.000
मी चार वर्षाची असताना शिकले

0:01:00.000,0:01:03.000
आईच्या मांडीवर बसून.

0:01:05.000,0:01:08.000
त्या वर्षी तिने मला नृत्याशी ओळख करून दिली .

0:01:08.000,0:01:10.000
आणि मग सुरु झाला

0:01:10.000,0:01:13.000
माझ्या शास्त्रीय संगीताचा प्रवास.

0:01:13.000,0:01:16.000
त्यानंतर आता चार दशके झाली

0:01:17.000,0:01:19.000
मी नृत्यातील उत्तम शिक्षण घेतले,

0:01:19.000,0:01:21.000
सर्व जगभर नृत्याचे कार्यक्रम केले,

0:01:21.000,0:01:24.000
लहानांना आणि वृद्धांना एकसारखे शिकवले,

0:01:24.000,0:01:26.000
नवनिर्मिती केली, (प्रसार कार्यात) सहभागी झाले,

0:01:26.000,0:01:28.000
नृत्य दिग्दर्शन केले.

0:01:28.000,0:01:30.000
आणि एक मूल्यवान वस्त्र विणले

0:01:30.000,0:01:33.000
कलाकौशल्याचे, (मिळवलेल्या) उपलाब्ध्यांचे आणि बक्षिसांचे.

0:01:34.000,0:01:37.000
कर्तृत्वाचे शिखर गाठले २००७ साली,

0:01:37.000,0:01:39.000
जेह्वा या देशातील सर्वोत्तम चवथा नागरी

0:01:39.000,0:01:41.000
सन्मान मिळाला —पद्मश्री,

0:01:41.000,0:01:43.000
.माझ्या कलाक्षेत्रातील योगदानाबद्दल.

0:01:43.000,0:01:46.000
टाळ्या

0:01:47.000,0:01:50.000
पण माझी बिलकुल तयारी नव्हती

0:01:50.000,0:01:53.000
जे मला ऐकावे लागले

0:01:53.000,0:01:56.000
एक जुलै २००८ या दिवशी त्याची

0:01:56.000,0:01:59.000
’‘कार्सिनोमा" हा शब्द मी ऐकला.

0:01:59.000,0:02:02.000
होय , स्तनांचा कर्करोग.

0:02:02.000,0:02:05.000
मी अवाक होवून डॉक्टरच्या ऑफिस मध्ये बसले असताना,

0:02:07.000,0:02:09.000
मी दुसरे शब्द ऐकले,

0:02:09.000,0:02:12.000
‘कॅन्सर ’ , ‘स्टेज ’, ‘ग्रेड'.

0:02:12.000,0:02:14.000
तोपर्यंत कॅन्सर ही कुंडलीतली

0:02:14.000,0:02:16.000
माझ्या एका मित्राची रास होती,

0:02:16.000,0:02:19.000
स्टेज म्हणजे माझा रंगमंच होता,

0:02:19.000,0:02:22.000
आणि ग्रेड म्हणजे मला शाळेत मिळालेली श्रेणी होती.

0:02:24.000,0:02:26.000
त्या दिवशी, मला कळले

0:02:26.000,0:02:29.000
माझ्याजवळ एक नको असलेला, आगंतुक होता,

0:02:29.000,0:02:32.000
आयुष्यातील नवा जोडीदार.

0:02:32.000,0:02:34.000
एक नर्तिका असल्याने,

0:02:34.000,0:02:37.000
मला नउ रस किंवा नवरस माहीत होते:

0:02:37.000,0:02:39.000
राग , शौर्य,

0:02:39.000,0:02:41.000
घृणा , हास्य

0:02:41.000,0:02:43.000
आणि भय .

0:02:43.000,0:02:45.000
मला वाटत असे कि मला भय माहित आहे

0:02:45.000,0:02:48.000
त्या दिवशी, मला भय काय आहे ते कळले.

0:02:49.000,0:02:52.000
त्या सगळ्याच्या उग्र स्वरूपाने ग्रासले

0:02:52.000,0:02:54.000
आणि संपूर्ण ताबा गमावल्याचे जाणवले.

0:02:54.000,0:02:56.000
मी खूप अश्रू ढाळले

0:02:56.000,0:02:59.000
आणि प्रिय नवऱ्याला जयंतला विचारले.

0:02:59.000,0:03:02.000
मी म्हणाले, "ही (माझ्या) वाटचालीची अखेर आहे का?

0:03:02.000,0:03:05.000
हा माझ्या नृत्यकलेचा शेवट आहे का?"

0:03:05.000,0:03:08.000
खंबीर आणि विश्वासयुक्त असा तो,

0:03:08.000,0:03:11.000
म्हणाला “ नाही, हा तर केवळ एक खंड आहे,

0:03:11.000,0:03:13.000
उपचार चालू असतानाचा मधला एक खंड,

0:03:13.000,0:03:16.000
आणि तुला जे उत्तम करायचे आहे ते तू परत करू लागशील."

0:03:17.000,0:03:19.000
तेंव्हा मला उमगले

0:03:19.000,0:03:22.000
कि माझा जीवनावर पूर्ण ताबा आहे वाटत होते तरी,

0:03:22.000,0:03:25.000
माझा फक्त तीन गोष्टीवर ताबा आहे:

0:03:25.000,0:03:28.000
माझे विचार , माझे मन ---

0:03:28.000,0:03:30.000
या विचारांनी निर्माण केलेल्या प्रतिमा (धारणा) ---

0:03:30.000,0:03:33.000
आणि त्यातून झालेली कृति.

0:03:33.000,0:03:35.000
तर इथे मी लोळण घेत होते

0:03:35.000,0:03:37.000
भावनेच्या कल्लोळात

0:03:37.000,0:03:39.000
आणि दुखात आणि विमनस्क मनस्थितीत,

0:03:39.000,0:03:42.000
परिस्थितीच्या प्रचंड विळख्यात,

0:03:42.000,0:03:45.000
जिथे स्वास्थ्य, आरोग्य आणि समाधान मिळेल तिथे जाण्याची वाट बघत होते.

0:03:46.000,0:03:48.000
मला इथून जायचे होते

0:03:48.000,0:03:50.000
जिथे मला जावेसे वाटत होते,

0:03:50.000,0:03:53.000
त्यासाठी मला काहीतरी हवे होते.

0:03:53.000,0:03:56.000
मला असे काहीतरी हवे होते जे मला या सर्वातून बाहेर काढेल.

0:03:56.000,0:03:58.000
म्हणून मी माझे अश्रू पुसले,

0:03:58.000,0:04:01.000
आणि सर्व जगाला जाहीरपणे सांगितले ....

0:04:01.000,0:04:04.000
मी म्हणाले ”कर्करोग हे माझ्या आयुष्यातील फक्त एक पान आहे,

0:04:04.000,0:04:07.000
आणि मी ह्या पानाचा माझ्या उरलेल्या जीवनावर प्रभाव पडू देणार नाही."

0:04:08.000,0:04:10.000
मी असेही जगाला सांगितले

0:04:10.000,0:04:12.000
कि मी त्यावर मात करेन,

0:04:12.000,0:04:14.000
पण कर्करोगाला माझ्यावर वरचढ होवू देणार नाही.

0:04:14.000,0:04:16.000
पण मला इथून निघून

0:04:16.000,0:04:18.000
मला जिथे पोहोचायचे होते,

0:04:18.000,0:04:20.000
त्यासाठी मला काही तरी हवे होते.

0:04:20.000,0:04:22.000
मला हवा होता एक धीर देणारा, एक प्रतिरूप,

0:04:22.000,0:04:24.000
एक आधार

0:04:24.000,0:04:26.000
ही प्रक्रिया धीराने पुढे नेण्यासाठी,

0:04:26.000,0:04:29.000
ज्यामुळे मी तिथून पुढे जाऊ शकेन.

0:04:29.000,0:04:32.000
आणि मला समजले कि माझ्या नृत्यात,

0:04:33.000,0:04:35.000
माझ्या नृत्यात, माझी शक्ती , माझी उर्जा , माझी उत्कट आवड,

0:04:35.000,0:04:37.000
माझा जगण्याचा श्वास आहे .

0:04:38.000,0:04:40.000
पण ते सोपे नव्हते .

0:04:40.000,0:04:43.000
विश्वास ठेवा, ते नक्कीच सोपे नव्हते.

0:04:43.000,0:04:45.000
तुम्ही आनंदी कसे राहू शकता

0:04:45.000,0:04:47.000
जेंव्हा तुम्ही सौन्दर्याकडून

0:04:47.000,0:04:50.000
तीन दिवसात केशरहित होता ?

0:04:50.000,0:04:53.000
तुम्ही निराश व्हायला नको का

0:04:53.000,0:04:56.000
जेव्हा, शरीर केमोथेरपीच्या उपचाराने उध्वस्त झाले,

0:04:56.000,0:04:59.000
केवळ एक जिना चढणे शिक्षा वाटले,

0:04:59.000,0:05:02.000
ते सुद्धा माझ्यासारखीला, जी तीन तास (सतत) नृत्य करू शकत होती?

0:05:04.000,0:05:06.000
तुम्ही आधीन कसे नाही होणार

0:05:06.000,0:05:09.000
निराशा व दुर्दशा यामुळे ?

0:05:09.000,0:05:12.000
मी काय तर मुटकुळे करून बसायचे आणि मुसमुसायचे.

0:05:12.000,0:05:14.000
पण मी स्वताला सांगात राहिले कि रडणे आणि भीती

0:05:14.000,0:05:17.000
हे पर्याय आपल्याला उपलब्ध नाहीत .

0:05:17.000,0:05:20.000
म्हणून मी रोज फरफटत माझ्या नृत्य शाळेत जायची

0:05:20.000,0:05:23.000
शरीर , मन आणि आत्मा घेवून माझ्या नृत्यशाळेत,

0:05:23.000,0:05:25.000
आणि शिकायची जे पूर्वी मी शिकले होते

0:05:25.000,0:05:27.000
चार वर्षाची असताना, ते सगळे परत,

0:05:27.000,0:05:30.000
सराव केला , उजळणी केली, पुन्हा जोडणी केली

0:05:30.000,0:05:33.000
हे तीव्र वेदना देणारे होते, पण मी ते केले.

0:05:33.000,0:05:35.000
अवघड .

0:05:36.000,0:05:39.000
मी लक्ष केंद्रित केले माझ्या मुद्रांवर,

0:05:39.000,0:05:41.000
नृत्यातील प्रतिमांवर,

0:05:41.000,0:05:43.000
त्यातील काव्यावर आणि रूपकावर

0:05:43.000,0:05:45.000
आणि नृत्यातीलच तत्वज्ञानावर.

0:05:45.000,0:05:47.000
आणि हळू हळू, मी बाहेर पडले

0:05:47.000,0:05:50.000
त्या दुखी मनस्थितीतून.

0:05:51.000,0:05:53.000
पण मला आणखी काही (तरी) वेगळे हवे होते.

0:05:53.000,0:05:56.000
मला काहीतरी हवे होते तो पुढचा टप्पा गाठण्यासाठी

0:05:56.000,0:05:58.000
आणि मला ते मिळाले त्या रूपकातून

0:05:58.000,0:06:01.000
जे मला शिकवले होते, माझ्या आईने, मी चार वर्षाची असताना

0:06:01.000,0:06:04.000
ते रूपक होते महिषासुर मर्दिनी,

0:06:04.000,0:06:06.000
दुर्गेचे .

0:06:06.000,0:06:09.000
दुर्गा , देवांची जननी, एक निर्भय (देवी),

0:06:09.000,0:06:12.000
सर्व हिंदू देवतांनी निर्माण केलेली.

0:06:12.000,0:06:15.000
दुर्गा, तेजस्वी, सजलेली, सुंदर,

0:06:16.000,0:06:18.000
तिचे १८ हात

0:06:18.000,0:06:20.000
युद्धास सज्ज,

0:06:20.000,0:06:23.000
जशी ती तिच्या सिंहावर आरूढ झाली

0:06:23.000,0:06:26.000
युद्धभूमीवर महिषासुराचा वध करण्यासाठी.

0:06:27.000,0:06:29.000
दुर्गा, जे संक्षिप्त (रूप आहे)

0:06:29.000,0:06:31.000
सर्जनशील स्त्रीउर्जेचे,

0:06:31.000,0:06:33.000
किंवा (स्त्री)शक्तीचे.

0:06:33.000,0:06:35.000
दुर्गा, जी एक निर्भय (आहे).

0:06:35.000,0:06:37.000
मी अशा त्या दुर्गेचे रूप साकारले

0:06:37.000,0:06:39.000
आणि तिचे प्रत्येक गुणविशेष , प्रत्येक बारकावे,

0:06:39.000,0:06:41.000
माझ्या स्वतःत अंगिकारले.

0:06:41.000,0:06:44.000
तिच्या पौराणिक प्रतिमांनी ताकदवान झाले

0:06:44.000,0:06:47.000
आणि माझ्या प्रशिक्षणाच्या उत्कटतेने,

0:06:47.000,0:06:50.000
मी प्रकाश किरणांसारखे तीक्ष्ण (लक्ष) माझ्या नृत्यात केंद्रित केले.

0:06:50.000,0:06:52.000
प्रकाश किरणांसारखे तीक्ष्ण लक्ष केंद्रित केले, इतक्या मर्यादेपर्यंत कि

0:06:52.000,0:06:55.000
मी शस्त्रक्रियेनंतर काही आठवड्यातच नाचले.

0:06:55.000,0:06:58.000
केमो आणि रेडियेशनचे चक्र चालू असताना मी नाचले,

0:06:58.000,0:07:01.000
माझ्या कर्करोगावरील वैद्यांना बऱ्यापैकी निराश करीत.

0:07:01.000,0:07:03.000
मी नाचले, केमो आणि रेडियेशनच्या (दोन) आवर्तनादरम्यान

0:07:03.000,0:07:05.000
आणि त्यांच्यामागे भुणभुण लावली ते जुळवण्यासाठी

0:07:05.000,0:07:08.000
माझ्या नृत्य प्रयोगाच्या वेळापत्रकात .

0:07:10.000,0:07:12.000
काय केले होते मी

0:07:12.000,0:07:14.000
मी कर्करोगाच्या छायेतून बाहेर पडले

0:07:14.000,0:07:17.000
आणि माझ्या नृत्यामध्ये सूर मिळवला.

0:07:18.000,0:07:21.000
होय . कर्करोग हे माझ्या जीवनातील फक्त एक पान होते.

0:07:23.000,0:07:25.000
माझी कथा

0:07:25.000,0:07:27.000
ही कथा आहे प्रतिकूल परिस्थितीवर मात करणारी,

0:07:27.000,0:07:29.000
अडथळे आणि आव्हाने

0:07:29.000,0:07:31.000
जे (प्रसंग) जीवन तुमच्यावर उधळतात.

0:07:31.000,0:07:34.000
माझी कथा आहे विचारांच्या शक्तीची.

0:07:34.000,0:07:37.000
माझी कथा आहे निवडीच्या शक्तीची.

0:07:37.000,0:07:39.000
ती आहे लक्ष केंद्रित करण्याऱ्या शक्तीची.

0:07:39.000,0:07:42.000
ती (अशी) शक्ती आहे (जी) आपल्याला

0:07:42.000,0:07:45.000
अश्या (गोष्टी) कडे लक्ष केंद्रित करवते, जी तुम्हाला सजीव करते,

0:07:45.000,0:07:47.000
इतकी हेलावते,

0:07:47.000,0:07:50.000
कि कर्करोगासारखे देखील काहीही नगण्य वाटते.

0:07:50.000,0:07:52.000
माझी कथा आहे रूपकाच्या शक्तीची.

0:07:52.000,0:07:54.000
ती आहे एका प्रतिमेच्या शक्तीची.

0:07:54.000,0:07:56.000
माझी कथा आहे दुर्गेची,

0:07:56.000,0:07:59.000
दुर्गा, एक निर्भय.

0:07:59.000,0:08:01.000
तिला सिंहनंदिनी असेही म्हणतात,

0:08:01.000,0:08:03.000
जी सिंहावर आरूढ झाली होती,

0:08:05.000,0:08:07.000
जशी मी आरूढ होते,

0:08:07.000,0:08:09.000
मी जशी आरूढ होते - माझ्या अंतर्बलावर,

0:08:09.000,0:08:11.000
माझ्या स्वत:मधील प्रतिकारशक्तीवर,

0:08:11.000,0:08:14.000
मी शस्त्रधारी आहे जशी औषधांमुळे शक्य झाली असती

0:08:14.000,0:08:16.000
आणि सततच्या उपचारांनी (शक्य झाली असती),

0:08:16.000,0:08:18.000
मी जेव्हा कर्करोगाच्या रणांगणावर स्वार होते,

0:08:18.000,0:08:21.000
माझ्या अनियंत्रित पेशींना शिस्त लावते,

0:08:23.000,0:08:26.000
माझी ओळख कर्करोगातून वाचलेली अशी होण्यापेक्षा,

0:08:26.000,0:08:28.000
कर्करोग जिंकलेली अशी व्हावी असे वाटते.

0:08:28.000,0:08:30.000
मी आता तुमच्यापुढे त्या कामातील एक तुकडा सादर करते

0:08:30.000,0:08:33.000
"सिंहनंदिनी."

0:08:33.000,0:08:36.000
(टाळ्या )

0:08:36.000,0:08:45.000
संगीत

0:15:09.000,0:15:44.000
(टाळ्या )