WEBVTT

00:00:01.520 --> 00:00:06.024
Bir barda ya da klüpte
olduğunuzu ve konuşmaya başladığınızı

00:00:06.024 --> 00:00:09.889
hayal edin ve bir süre sonra 
bir soru geliyor,

00:00:09.889 --> 00:00:12.502
"Peki ne iş yapıyorsun ?"

00:00:12.502 --> 00:00:15.706
Ve siz işinizi ilgi çekiçi
bulduğunuz için

00:00:15.706 --> 00:00:19.746
" Matematikçiyim." diyorsunuz
(Gülüşmeler)

00:00:19.746 --> 00:00:22.581
Konuşma sırasında,
kaçınılmaz olarak,

00:00:22.581 --> 00:00:25.447
şu iki kalıptan biri geliyor,

00:00:25.447 --> 00:00:29.544
A) "Matematiğim berbattı,
fakat bu benim hatam değildi.

00:00:29.544 --> 00:00:32.876
Bunun sebebi öğretmenin
çok kötü olmasıydı." (Gülüşmeler)

00:00:32.876 --> 00:00:35.865
Ya da B) "Matematik gerçekten
ne işe yarar ki ?"

00:00:35.865 --> 00:00:37.078
(Kahkahalar)

00:00:37.078 --> 00:00:39.234
Şimdi B olayını ele alacağım.

00:00:39.234 --> 00:00:40.361
(Kahkahalar)

00:00:40.361 --> 00:00:44.485
Birisi size matematiğin ne işe 
yaradığını sorduğunda,

00:00:44.485 --> 00:00:47.956
size matematiksel bilim 
uygulamalarını sormaz.

00:00:47.956 --> 00:00:49.337
Size şunu sorarlar,

00:00:49.337 --> 00:00:53.061
hayatımda bir sefer daha kullanmayacağım
bunca saçmalığı neden öğreniyorum ?

00:00:53.061 --> 00:00:54.863
Sordukları şey aslında budur.

00:00:54.863 --> 00:00:58.601
Yani matematikçilere matematiğin
ne işe yaradığı sorulduğunda,

00:00:58.601 --> 00:01:01.922
iki gruba bölünme eğilimi gösterirler:

00:01:01.922 --> 00:01:07.720
Matematikçilerin %54.51'i karşı
saldırı pozisyonuna geçer

00:01:07.720 --> 00:01:12.747
ve %44.77'si ise savunma
pozisyonuna geçer.

00:01:12.747 --> 00:01:16.989
Kendimi de içine kattığım
tuhaf bir %0.8'lik dilim var.

00:01:16.989 --> 00:01:18.699
Saldıran kişiler kimler ?

00:01:18.699 --> 00:01:22.502
Saldıran kişiler size sorunun 
mantıksız olduğunu çünkü

00:01:22.502 --> 00:01:26.173
matematiğin kendi içinde
anlamı olduğunu,

00:01:26.173 --> 00:01:28.617
kendi mantığıyla beraber
muazzam bir şey olduğunu

00:01:28.617 --> 00:01:31.474
ve tüm uygulamalar için araştırma

00:01:31.474 --> 00:01:33.203
yapmanın gereksiz olduğunu

00:01:33.203 --> 00:01:35.014
söyleyen matematikçilerdir.

00:01:35.014 --> 00:01:36.847
Şiir ne işe yarar ?
Aşk ne işe yarar ?

00:01:36.847 --> 00:01:39.153
Hayatın kendisi ne işe yarar ?
Bu nası bir soru ?

00:01:39.153 --> 00:01:40.401
(Kahkahalar)

00:01:40.401 --> 00:01:44.534
Örneğin, bu atak tipinin
modeli dayanıklıdır.

00:01:44.534 --> 00:01:46.577
Kendisini savunanlar ise
size şöyle söyler,

00:01:46.577 --> 00:01:51.116
"Dostum en farkında olmasan bile,
her şeyin arkasında matematik vardır."

00:01:51.116 --> 00:01:52.451
(Kahkahalar)

00:01:52.451 --> 00:01:53.798
O adamlar,

00:01:53.798 --> 00:01:56.858
sürekli köprülerden
ve bilgisayarlardan bahsederler.

00:01:56.858 --> 00:02:00.312
"Matematik bilmezsen,
köprün yıkılıcaktır."

00:02:00.312 --> 00:02:02.319
(Kahkahalar)

00:02:02.319 --> 00:02:05.430
Bu doğru, bilgisayarların tüm
olayı matematiktir.

00:02:05.430 --> 00:02:08.680
Aynı zamanda bu adamlar bilgi
gizliliğinin ve kredi kartlarının

00:02:08.680 --> 00:02:12.198
arkasında asal sayıların olduğunu
söylemeye başladılar.

00:02:12.198 --> 00:02:17.074
Bunlar matematik öğretmeninize
sorduğunuzda size vereceği cevaplar.

00:02:17.074 --> 00:02:18.931
O da savunuculardan biri.

00:02:18.931 --> 00:02:21.032
Peki hangisi haklı ?

00:02:21.032 --> 00:02:24.039
Matematiğin bir amaca ihtiyacı
olmadığını söyleyenler mi

00:02:24.039 --> 00:02:26.733
yoksa yaptığımız her şeyin
arkasında matematik olduğunu

00:02:26.733 --> 00:02:27.568
söyleyenler mi?

00:02:27.568 --> 00:02:30.029
Aslında iki taraf da doğru.
Ama hatırlayın size

00:02:30.029 --> 00:02:33.837
başka bir şeyi iddia eden tuhaf bir 
%0.8'lik dilime ait olduğumu söylemiştim

00:02:33.837 --> 00:02:36.507
Durmayın, bana matematiğin
ne işe yaradığını sorun.

00:02:36.507 --> 00:02:39.328
Seyirci: Matematik ne işe yarar ?

00:02:39.328 --> 00:02:42.370
Eduardo Sáenz de Cabezón: Tamam
%76.31'iniz soruyu sordu,

00:02:42.370 --> 00:02:45.606
%23.41'iniz hiçbir şey demedi,

00:02:45.606 --> 00:02:48.906
ve %0.8'iniz..

00:02:48.906 --> 00:02:51.808
O kişilerin ne yaptığından emin değilim.

00:02:51.808 --> 00:02:54.153
Sevgili %76.31'lik kesimime,

00:02:54.153 --> 00:02:59.388
matematiğin bir amaca hizmet
etmek zorunda olmadığı doğru,

00:02:59.388 --> 00:03:02.105
onun çok güzel bir yapı,
mantıklı ve muhtemelen insan

00:03:02.105 --> 00:03:03.765
tarihinde elde edilmiş en

00:03:03.765 --> 00:03:06.691
müşterek çabalardan biri olduğu doğru.

00:03:06.691 --> 00:03:08.908
Ama şu da doğru ki,

00:03:08.908 --> 00:03:11.804
bilim adamları ve teknisyenler
ilerlemeleri için gerekli olan

00:03:11.804 --> 00:03:14.364
matematik teorilerini arıyorlar,

00:03:14.364 --> 00:03:18.404
her şey içine işlemiş olan
matematik yapısının içindeler.

00:03:18.404 --> 00:03:22.165
Bilimin arkasında ne olduğunu
görebilmemiz için

00:03:22.165 --> 00:03:24.928
biraz daha derine inmemiz
gerektiği doğru.

00:03:24.928 --> 00:03:27.778
Bilim adamları bir sezgi üzerinde
çalışıyorlar, yaratıcılık.

00:03:27.778 --> 00:03:32.509
Matematik sezgileri kontrol eder
ve yaratıcılığı evcilleştirir.

00:03:32.509 --> 00:03:35.852
Bunu daha önce duymamış
nerdeyse her insan,

00:03:35.852 --> 00:03:39.730
0.1 mm kalınlığında bir kağıt parçası
,ki bu normalde kullandığımız kalınlık,

00:03:39.730 --> 00:03:44.943
yeteri kadar büyük olsaydı,
kağıdı 50 kere katladığımızda,

00:03:44.943 --> 00:03:50.247
kağıdın kalınlığının Dünya'dan Güneş'e
olan uzaklık kadar genişleyeceğini

00:03:50.247 --> 00:03:52.291
duyduğunda şaşırıyor.

00:03:52.291 --> 00:03:55.065
Sezgileriniz size bunun imkansız
olduğunu söyler.

00:03:55.065 --> 00:03:57.503
Hesabı yapın ve
bunun doğru olduğunu görün.

00:03:57.503 --> 00:03:59.720
İşte matematik bu işe yarar.

00:03:59.720 --> 00:04:02.762
Bilimin, bilimin her çeşidinin,
mantıklı olduğu doğrudur

00:04:02.762 --> 00:04:06.999
çünkü içinde yaşadığımız bu güzel dünyayı
daha iyi anlamamızı sağlarlar.

00:04:06.999 --> 00:04:09.890
Ve bunu yaparken,
içinde yaşadığımız dünyanın

00:04:09.890 --> 00:04:12.606
görünmez tuzaklarını
engellememize yardımcı olurlar.

00:04:12.606 --> 00:04:15.346
Bize tamamen bu yönde 
yardımcı olan bilimler var.

00:04:15.346 --> 00:04:17.088
Örneğin tümör bilimi.

00:04:17.088 --> 00:04:19.641
Uzaktan, bazen imrenerek
baktığımız diğerleri de var

00:04:19.641 --> 00:04:23.298
ama onları destekleyenlerin
biz olduğumuzu biliyoruz.

00:04:23.298 --> 00:04:25.504
Tüm basit bilimler onları destekler,

00:04:25.504 --> 00:04:27.144
matematik dahil.

00:04:27.144 --> 00:04:30.705
Bilim olan her şey, bilim
matematiğin şiddetidir.

00:04:30.705 --> 00:04:36.443
Şiddet faktörleri vardır çünkü
sonuçları sonsuzdur.

00:04:36.443 --> 00:04:40.747
Bazen size şöyle demiş olabillirler 
ya da siz şöyle demiş olabilirsiniz,

00:04:40.747 --> 00:04:45.382
elmaslar sonsuzdur, değil mi?

00:04:45.382 --> 00:04:48.171
Sonsuzluğu nasıl tanımladığınıza
göre değişir !

00:04:48.171 --> 00:04:50.501
Gerçekten sonsuz olan bir teorem.

00:04:50.501 --> 00:04:51.601
(Kahkahalar)

00:04:51.601 --> 00:04:54.026
Pisagor teoremi hala doğru

00:04:54.026 --> 00:04:57.139
Pisagor ölmüş olsa da, sizi temin
ederim ki, doğru. (Kahkahalar)

00:04:57.139 --> 00:04:58.961
Dünya enkaz haline gelse bile,

00:04:58.961 --> 00:05:01.225
Pisagor teoremi hala doğru olurdu.

00:05:01.225 --> 00:05:04.905
İki üçgen kenarı ve iyi bir hipotenüs
nerede bir araya gelirlerse gelsinler

00:05:04.905 --> 00:05:06.077
(Kahkahaka)

00:05:06.077 --> 00:05:08.840
Pisagor her zaman devrede olacak.
Deli gibi çalışıyor.

00:05:08.840 --> 00:05:15.922
(Alkış)

00:05:15.922 --> 00:05:19.196
Biz matematikçiler, kendimizi 
teorem bulmaya adadık.

00:05:19.196 --> 00:05:21.018
Sonsuz doğruluklar.

00:05:21.018 --> 00:05:24.257
Ama sonsuz doğrular, teoremler ve
önemsiz varsayımlar arasındaki

00:05:24.257 --> 00:05:26.718
farkı bilmek her zaman kolay değildir.

00:05:26.718 --> 00:05:29.423
Kanıta ihtiyacınız var.

00:05:29.423 --> 00:05:30.898
Örneğin,

00:05:30.898 --> 00:05:36.238
hadi diyelim benim kocaman,
devasa, sonsuz bir alanım varmış.

00:05:36.238 --> 00:05:40.533
O alanı eşit parçalara bölmek istiyomuşum,
ama hiç boşluk kalmadan.

00:05:40.533 --> 00:05:42.251
Kareler kullanırım, değil mi ?

00:05:42.251 --> 00:05:45.815
Üçgenler kullanırım. Daireler kullanmam,
onlar küçük boşluklar bırakır.

00:05:45.815 --> 00:05:49.031
Kullanılacak en iyi şekil hangisi ?

00:05:49.031 --> 00:05:51.956
Aynı alanı kaplayıp, daha küçük
kenarlara sahip olan.

00:05:51.956 --> 00:05:56.774
300 yılında, İskenderiye'nin Pappus'u,
kullanılacak en iyi şeklin altıgen

00:05:56.774 --> 00:05:59.490
olduğunu söyledi,
arıların yaptığı gibi.

00:05:59.490 --> 00:06:01.894
Ama bunu kanıtlamadı.

00:06:01.894 --> 00:06:04.970
O, "Altıgenler harika !
Haydı altıgen kullanalım !" dedi.

00:06:04.970 --> 00:06:07.534
Bunu kanıtlamadı,
bu bir varsayım olarak kaldı.

00:06:07.534 --> 00:06:09.507
"Altıgenler !"

00:06:09.507 --> 00:06:12.100
Bildiğiniz gibi dünya
1700 yılına kadar

00:06:12.100 --> 00:06:16.939
Pappusçular ve Pappusçu olmayanlar
olarak ikiye ayrılırdı ta ki 1999 yılında,

00:06:16.939 --> 00:06:20.596
Thomas Hales, Pappus ve arıların
haklı olduğunu kanıtlayana kadar--

00:06:20.596 --> 00:06:26.156
kullanılacak en iyi şekil altıgendi.

00:06:26.156 --> 00:06:30.312
Böylece bir teorem oldu,
bal peteği teoremi,

00:06:30.312 --> 00:06:32.448
sonsuza kadar doğru kalacak,

00:06:32.448 --> 00:06:35.908
sahip olabileceğiniz herhangi
bir elmastan daha uzun bir süre.

00:06:35.908 --> 00:06:38.566
(Kahkahalar)
Peki ya 3 boyutumuz olsa ?

00:06:38.566 --> 00:06:42.328
Boşluğu eşit parçalarla
doldurmak istesek,

00:06:42.328 --> 00:06:44.429
yine hiç aralık kalmadan.

00:06:44.429 --> 00:06:46.751
Küpler kullanabilirim, değil mi ?

00:06:46.751 --> 00:06:50.233
Küreler değil, onlar küçük
boşluklar bırakır. (Kahkahalar)

00:06:50.233 --> 00:06:52.346
Kullanılacak en iyi şekil nedir ?

00:06:52.346 --> 00:06:56.386
Ünlü Kelvin derecelerinin
ve dahasının Lord Kelvin'i,

00:06:56.386 --> 00:07:00.531
tepesi kesilmiş sekizyüzlü
kullanmamız gerektiğini söyler.

00:07:00.531 --> 00:07:02.808
ki o, hepinizin bildiği --

00:07:02.808 --> 00:07:05.512
(Kahkahalar)

00:07:05.512 --> 00:07:10.104
buradaki şey !

00:07:10.104 --> 00:07:16.140
(Alkış)

00:07:16.140 --> 00:07:18.274
Hadi ama.

00:07:18.274 --> 00:07:21.114
Kim evinde tepesi kesilmiş bir
sekizyüzlü bulundurmaz ki ?

00:07:21.114 --> 00:07:23.020
(Kahkahalar)
Hatta plastik bir tane bile.

00:07:23.020 --> 00:07:26.186
"Tatlım, tepesi kesilmiş sekizyüzlüyü
getir, misafirlerimiz var."

00:07:26.186 --> 00:07:27.972
Herkeste bir tane vardır!
(Kahkahalar)

00:07:27.972 --> 00:07:29.843
Ama Kelvin bunu kanıtlayamadı.

00:07:29.843 --> 00:07:32.804
Bir varsayım olarak kaldı --
Kelvin'in varsayımı.

00:07:32.804 --> 00:07:37.563
Bildiğiniz gibi, dünya Kelvinistler
ve anti-Kelvinistler olarak ayrılır.

00:07:37.563 --> 00:07:39.490
(Kahkahalar)

00:07:39.490 --> 00:07:42.811
ta ki yüzyıl ya da daha sonrasına kadar,

00:07:42.811 --> 00:07:49.240
birisi daha iyi bir yapı buldu.

00:07:50.330 --> 00:07:54.905
Weaire ve Phelan, oradaki
küçük şeyi buldular.

00:07:54.905 --> 00:07:57.183
(Kahkahalar)

00:07:57.183 --> 00:07:59.864
bu yapıya çok zekice bir isim verdiler,

00:07:59.864 --> 00:08:03.150
"Weaire-Phelan Yapısı."

00:08:03.150 --> 00:08:05.750
(Kahkahalar)

00:08:05.750 --> 00:08:08.745
Tuhaf bir nesne gibi görünebilir,
ama o kadar da tuhaf değil,

00:08:08.745 --> 00:08:10.150
doğada da bulunuyor.

00:08:10.150 --> 00:08:13.254
Bu yapı, geometrik özellikleri
sebebiyle

00:08:13.254 --> 00:08:16.609
Pekin Olimpiyat Oyunları için
Su Sporları merkezinin inşaatında

00:08:16.609 --> 00:08:18.532
kullanıldı.


00:08:20.732 --> 00:08:23.999
Michael Phelps sekiz
altın madalya kazandı

00:08:23.999 --> 00:08:27.064
ve tüm zamanların
en iyi yüzücüsü oldu.

00:08:27.064 --> 00:08:30.106
Ondan daha iyi 
birisi çıkana kadar, değil mi ?

00:08:30.106 --> 00:08:33.263
Tıpkı Weaire-Phelan yapısına olan gibi.

00:08:33.263 --> 00:08:35.562
Daha iyisi çıkana kadar
en iyisi bu.

00:08:35.562 --> 00:08:38.998
Ama dikkatli olun, bu şeyin
yüzyıllık da olsa hatta 1700

00:08:38.998 --> 00:08:45.065
yılında bile olsa şansı var,

00:08:45.065 --> 00:08:50.125
birisinin onun kullanılacak en iyi
şekil olduğunu kanıtlama şansı.

00:08:50.125 --> 00:08:52.718
Sonrasında teoremden gerçeğe
dönüşecek, sonsuza kadar

00:08:52.718 --> 00:08:55.204
Herhangi bir elmastan daha uzun.

00:08:55.204 --> 00:08:56.505
Eğer birisine

00:08:56.505 --> 00:09:03.818
onu sonsuza kadar
sevdiğinizi söylemek isterseniz

00:09:03.818 --> 00:09:08.044
ona elmas verebilirsiniz.

00:09:08.044 --> 00:09:12.676
Ama onları sonsuzluktan da öte
sevdiğinizi söylemek isterseniz

00:09:12.676 --> 00:09:14.824
onlara bir teorem verin !

00:09:14.824 --> 00:09:15.764
(Alkış)

00:09:15.764 --> 00:09:17.714
Ama bir dakika !

00:09:17.714 --> 00:09:20.338
Bunu kanıtlamak zorundasınız,

00:09:20.338 --> 00:09:22.079
böylece aşkınız

00:09:22.079 --> 00:09:24.842
bir varsayım olarak kalmaz.

00:09:24.842 --> 00:09:26.955
(Alkış)