[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:09.68,Default,,0000,0000,0000,,[muzikë] Dialogue: 0,0:00:09.99,0:00:13.08,Default,,0000,0000,0000,,[duartrokitje] Dialogue: 0,0:00:13.49,0:00:16.97,Default,,0000,0000,0000,,Çfarë na mbanë të shëndetshëm dhe të lumtur \Nteksa vazhdojmë me jetën? Dialogue: 0,0:00:17.34,0:00:25.90,Default,,0000,0000,0000,,Nëse do të investoje në veten tënde më të mirë të së ardhmes, \Nku do ta përqëndroje kohën dhe energjinë tënde? Dialogue: 0,0:00:25.90,0:00:33.63,Default,,0000,0000,0000,,Kishte një studim të fundit të Brezit të mijëvjeçarëve \Nqë pyste se cilat ishin qëllimet më të rëndësishme në jetë. Dialogue: 0,0:00:34.73,0:00:40.60,Default,,0000,0000,0000,,Mbi 80% thanë se qëllimi kryesor i jetës \Nishte të pasuroheshin. Dialogue: 0,0:00:40.94,0:00:50.41,Default,,0000,0000,0000,,Dhe 50% nga e njëjta grupë të rinjsh thanë se një tjetër synim\Nkryesor i jetës ishte të bëheshin të famshëm. Dialogue: 0,0:00:52.25,0:01:00.34,Default,,0000,0000,0000,,Vazhdimisht na është thënë të mbështetemi për të punuar, \Ntë shtyjmë më shumë dhe të arrijmë më shumë. Dialogue: 0,0:01:00.89,0:01:06.14,Default,,0000,0000,0000,,Kemi fituar përshtypjen se këto janë gjërat \Nqë duhet të ndjekim për të pasur një jetë të mirë. Dialogue: 0,0:01:06.67,0:01:16.65,Default,,0000,0000,0000,,Pamje të tërë jetës, të zgjedhjeve që njerëzit bëjnë dhe si funksionojnë ato zgjedhje për to, \Nato pamje janë thuajse të pamundura për t'u gjetur. Dialogue: 0,0:01:18.09,0:01:24.39,Default,,0000,0000,0000,,Shumica e gjërave që dimë për jetën njerëzor janë \Nnga njerëzit që u kërkuam të kujtojnë të kaluarën. Dialogue: 0,0:01:24.73,0:01:29.01,Default,,0000,0000,0000,,Dhe siç e dimë, retrospektiva \Nështë gjithçka përveçse 20/20. Dialogue: 0,0:01:29.68,0:01:32.91,Default,,0000,0000,0000,,Ne harrojmë pjesë të mëdha \Ntë asaj që na ndodh në jetë. Dialogue: 0,0:01:33.20,0:01:36.23,Default,,0000,0000,0000,,Dhe nganjëherë kujtesa \Nështë krejtësisht kreative. Dialogue: 0,0:01:36.95,0:01:43.94,Default,,0000,0000,0000,,Po sikur të mund të vëzhgonim jetë të tëra\Nse si shpalosen me kalimin e kohës. Dialogue: 0,0:01:43.94,0:01:50.68,Default,,0000,0000,0000,,Po sikur të mund të studionim njerëzit \Nqë nga koha kur ishin adoleshentë e deri në pleqëri. Dialogue: 0,0:01:50.68,0:01:53.80,Default,,0000,0000,0000,,Për të parë se çfarë i bën vërtet njerëzit të lumtur \Ndhe i mban të shëndetshëm. Dialogue: 0,0:01:55.77,0:01:56.93,Default,,0000,0000,0000,,Ne e bëmë ketë. Dialogue: 0,0:01:57.45,0:02:04.56,Default,,0000,0000,0000,,Studimi i Harvardit për zhvillimin e të rriturve mund të jetë studimi \Nmë i gjatë i jetës së të rriturve që është bërë ndonjëherë. Dialogue: 0,0:02:05.62,0:02:12.14,Default,,0000,0000,0000,,Për 75 vjet kemi ndjekur jetën\Ne 724 burrave. Dialogue: 0,0:02:13.35,0:02:17.84,Default,,0000,0000,0000,,Vit pas viti, duke pyetur për punën e tyre,\Njetën në shtëpi, shëndetin e tyre, Dialogue: 0,0:02:17.84,0:02:23.68,Default,,0000,0000,0000,,dhe sigurisht duke pyetur gjatë gjithë rrugës,\Npa e ditur se si do të dalin rrëfimet e tyre të jetës. Dialogue: 0,0:02:25.10,0:02:32.76,Default,,0000,0000,0000,,Studimet si ky janë jashtëzakonisht të rralla. Pothuajse të gjitha projektet\Ne këtij lloji shpërbëhen brenda një dekade. Dialogue: 0,0:02:33.14,0:02:38.78,Default,,0000,0000,0000,,Për shkak se shumë njerëz braktisin studimin\Nose fondet për hulumtimin pakësohen. Dialogue: 0,0:02:39.07,0:02:45.02,Default,,0000,0000,0000,,Ose studiuesit shpërqendrohen ose vdesin\Ndhe asnjë tjetër nuk vazhdon më tej në këtë fushë. Dialogue: 0,0:02:46.36,0:02:54.04,Default,,0000,0000,0000,,Por përmes një kombinimi të fatit dhe këmbënguljes \Nsë disa brezave të studiuesve, ky studim ka mbijetuar. Dialogue: 0,0:02:54.46,0:03:04.83,Default,,0000,0000,0000,,Rreth 60 nga 724 burrat janë akoma gjallë dhe ende \Nmarrin pjesë në këtë studim, shumica e të cilëve janë në të 90-tat. Dialogue: 0,0:03:05.43,0:03:13.86,Default,,0000,0000,0000,,Tani kemi filluar të studiojmë më shumë se 2,000 fëmijë\Ntë këtyre burrave dhe unë jam drejtori i katërt i studimit. Dialogue: 0,0:03:15.72,0:03:19.66,Default,,0000,0000,0000,,Që nga viti 1938 kemi ndjekur \Njetën e dy grupeve të burrave. Dialogue: 0,0:03:20.00,0:03:24.95,Default,,0000,0000,0000,,Grupi i parë filloi në studim kur ishin \Nnë vit të dytë në Kolegjin e Harvardit. Dialogue: 0,0:03:24.95,0:03:30.32,Default,,0000,0000,0000,,Të gjithë mbaruan kolegjin gjatë Luftës së Dytë Botërore\Ne pastaj shumica shkuan për të shërbyer në luftë. Dialogue: 0,0:03:31.38,0:03:37.50,Default,,0000,0000,0000,,Dhe grupi i dytë që ndoqëm ishte një grup djemsh \Nnga lagjet më të varfëra të Bostonit. Dialogue: 0,0:03:37.50,0:03:47.50,Default,,0000,0000,0000,,Djem që u zgjodhën për studimin veçanërisht sepse ishin nga familjet më të trazuara \Ndhe më të pafavorshme në Bostonin e viteve 1930. Dialogue: 0,0:03:47.79,0:03:52.39,Default,,0000,0000,0000,,Shumica jetonin në blloqe banesash, shumë prej tyre \Npa ujë të nxehtë dhe të ftohtë të pijshëm. Dialogue: 0,0:03:54.47,0:04:01.56,Default,,0000,0000,0000,,Kur hynë në studim të gjithë këta adoleshentë\Nu intervistuan, iu bënë kontrolla mjekësore. Dialogue: 0,0:04:01.56,0:04:09.81,Default,,0000,0000,0000,,Shkuam në shtëpitë e tyre dhe intervistuam prindërit e tyre. \NPastaj këta adoleshentë u bënë të rritur që hynë në të gjitha sferat e jetës. Dialogue: 0,0:04:09.86,0:04:15.74,Default,,0000,0000,0000,,U bënë punëtorë fabrike, avokatë,\Nmuratorë dhe mjekë. Dialogue: 0,0:04:16.23,0:04:18.90,Default,,0000,0000,0000,,Njëri u bë president i SHBA-së. Dialogue: 0,0:04:20.12,0:04:24.58,Default,,0000,0000,0000,,Disa krijuan varshmëri ndaj alkoolit,\Ndisa u bënë skizofren. Dialogue: 0,0:04:26.24,0:04:30.15,Default,,0000,0000,0000,,Disa ngjitën shkallët sociale \Nnga poshtë e deri në majë. Dialogue: 0,0:04:30.88,0:04:33.84,Default,,0000,0000,0000,,Dhe disa shkuan në drejtim të kundërt. Dialogue: 0,0:04:35.68,0:04:43.43,Default,,0000,0000,0000,,Themeluesit e këtij studimi as në ëndërr\Nnuk do ta kishin imagjinuar që unë do të qëndroja këtu sot, Dialogue: 0,0:04:43.43,0:04:47.95,Default,,0000,0000,0000,,75 vite më vonë duke ju treguar \Nse ky studim ende vazhdon. Dialogue: 0,0:04:49.38,0:04:59.45,Default,,0000,0000,0000,,Çdo dy vite pacienti ynë dhe stafi i përkushtuar i kërkimit i thërret njerëzit tanë \Ndhe i pyet nëse mund t'u dërgojmë edhe një grup pyetjesh në lidhje me jetën e tyre. Dialogue: 0,0:05:00.02,0:05:07.77,Default,,0000,0000,0000,,Shumë prej burrave nga pjesa e brendshëm e Bostonit na pyesin, \N"pse vazhdoni të dëshironi të më studioni? Jeta ime thjesht nuk është aq interesante." Dialogue: 0,0:05:08.61,0:05:11.33,Default,,0000,0000,0000,,Burrat nga Harvardit \Nnuk e bëjnë kurrë atë pyetje. Dialogue: 0,0:05:11.33,0:05:16.90,Default,,0000,0000,0000,,[të qeshura] Dialogue: 0,0:05:20.99,0:05:25.98,Default,,0000,0000,0000,,Për të marrë fotografinë më të qartë të jetëve të tyre,\Nne nuk u dërgojmë vetëm pyetësorë. Dialogue: 0,0:05:26.82,0:05:33.29,Default,,0000,0000,0000,,I intervistojmë në dhomat e ndenjes, marrim të dhënat mjekësore\Nnga mjekët e tyre, iu marrim gjak. Dialogue: 0,0:05:33.29,0:05:41.22,Default,,0000,0000,0000,,Skanojmë trurin e tyre, bisedojmë me fëmijët e tyre, i inçizojmë \Nduke biseduar me gratë e tyre për shqetësimet më të thella. Dialogue: 0,0:05:41.72,0:05:50.84,Default,,0000,0000,0000,,Dhe kur rreth një dekadë më parë më në fund i pyetëm gratë e tyre nëse do të bashkoheshin me ne\Nsi anëtare të studimit, shumë nga gratë thanë "e dini se ka ardhur më koha". Dialogue: 0,0:05:50.84,0:05:51.97,Default,,0000,0000,0000,,[të qeshura] Dialogue: 0,0:05:51.97,0:06:02.92,Default,,0000,0000,0000,,Atëherë, çfarë mësuam? Cilat janë mësimet që vijnë nga dhjetëra mijëra faqe\Ninformacionesh që kemi gjeneruar në këto jetë? Dialogue: 0,0:06:03.85,0:06:09.47,Default,,0000,0000,0000,,Epo mësimet nuk kanë të bëjnë me pasurinë ose famën\Nose të punuarit më shumë e më shumë. Dialogue: 0,0:06:10.72,0:06:16.54,Default,,0000,0000,0000,,Mesazhi më i qartë që marrim \Nnga ky studim 75 vjeçar është ky: Dialogue: 0,0:06:17.02,0:06:21.94,Default,,0000,0000,0000,,Marrëdhëniet e mira na bëjnë më të lumtur \Ndhe më të shëndetshëm, pikë Dialogue: 0,0:06:23.08,0:06:26.59,Default,,0000,0000,0000,,Mësuam tre mësime të mëdha \Npër marrëdhëniet. Dialogue: 0,0:06:26.99,0:06:33.61,Default,,0000,0000,0000,,E para është se lidhjet shoqërore janë vërtet\Ntë mira për ne dhe se vetmia vret. Dialogue: 0,0:06:33.61,0:06:41.94,Default,,0000,0000,0000,,Rezultoi që njerëzit që janë më të lidhur socialisht\Nme familjen, miqtë, komunitetin janë më të lumtur. Dialogue: 0,0:06:41.94,0:06:47.53,Default,,0000,0000,0000,,Janë fizikisht më të shëndetshëm dhe jetojnë më gjatë\Nsesa njerëzit që janë më pak të socializuar. Dialogue: 0,0:06:48.43,0:06:51.66,Default,,0000,0000,0000,,Dhe eksperienca e vetmisë \Nrezultojnë të jenë toksike. Dialogue: 0,0:06:51.66,0:07:00.04,Default,,0000,0000,0000,,Njerëzit që janë më të izoluar sesa duan të jenë\Nnga të tjerët, del që janë më pak të lumtur, Dialogue: 0,0:07:00.04,0:07:09.18,Default,,0000,0000,0000,,shëndeti iu dobësohet më herët në moshën e mesme, funksionimi i trurit iu dobësohet më shpejt\Ndhe jetojnë jetë më të shkurtër sesa njerëzit që nuk janë të vetmuar. Dialogue: 0,0:07:09.90,0:07:17.95,Default,,0000,0000,0000,,Dhe fatkeqësisht, fakti është se në çdo kohë, më shumë\Nse 1 në 5 amerikanë raportojnë se janë të vetmuar. Dialogue: 0,0:07:19.18,0:07:23.92,Default,,0000,0000,0000,,E dimë se mund të ndihesh i vetmuar në turmë \Ndhe mund të ndihesh i vetmuar në martesë. Dialogue: 0,0:07:24.50,0:07:29.38,Default,,0000,0000,0000,,Kështu që, leksioni i dytë i madh që mësuam \Nështë se rëndësia nuk është vetëm tek numri i miqve që keni, Dialogue: 0,0:07:29.38,0:07:38.36,Default,,0000,0000,0000,,dhe nëse jeni në lidhje të përkushtuar ose jo, \Npor është tek cilësia e marrëdhënieve të ngushta. Dialogue: 0,0:07:38.51,0:07:43.12,Default,,0000,0000,0000,,Rezulton që të jetosh me konflikte\Nështë vërtet e keqe për shëndetin tonë. Dialogue: 0,0:07:43.12,0:07:52.80,Default,,0000,0000,0000,,Martesat me konflikte të larta për shembull, pa dashuri, rezultojnë të jenë \Nshumë të këqija për shëndetin, ndoshta më të këqija sesa divorci. Dialogue: 0,0:07:52.80,0:07:57.63,Default,,0000,0000,0000,,Dhe të jetuarit me marrëdhëni të mira,\Ntë ngrohta, është mbrojtësëse. Dialogue: 0,0:07:57.66,0:08:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Pasi i kishim ndjekur burrat tanë gjatë të tetëdhjetave të tyre,\Ndonim të ktheheshim prapa në moshën e tyre të mesme. Dialogue: 0,0:08:04.12,0:08:11.14,Default,,0000,0000,0000,,Dhe të shihnim nëse mund të parashikonim se kush \Ndo të kalonte të tetëdhjetat i lumtur e i shëndetshëm dhe kush jo. Dialogue: 0,0:08:12.11,0:08:17.72,Default,,0000,0000,0000,,Por kur u mblodhëm, gjithçka që dinim për ta,\Nnë moshën 50 vjeçe, Dialogue: 0,0:08:18.43,0:08:23.04,Default,,0000,0000,0000,,nuk ishin nivelet e tyre të kolesterolit të moshës \Nsë mesme që parashikonin se si do të plakeshin. Dialogue: 0,0:08:23.81,0:08:27.25,Default,,0000,0000,0000,,Por ishte tek ajo se sa të kënaqur \Nishin në marrëdhëniet e tyre. Dialogue: 0,0:08:27.25,0:08:34.76,Default,,0000,0000,0000,,Personat që ishin më të kënaqur me marrëdhëniet e tyre\Nnë moshën 50 vjeç, ishin më të shëndetshmit në moshën 80 vjeçe. Dialogue: 0,0:08:35.80,0:08:41.93,Default,,0000,0000,0000,,Dhe marrëdhëniet e mira e të ngushta mesa duket \Ni amortizojnë disa prej telave dhe shigjetave të plakjes. Dialogue: 0,0:08:42.41,0:08:53.88,Default,,0000,0000,0000,,Burrat dhe gratë tanë më të lumtur me partnerë, në të tetëdhjetat e tyre \Nraportuan se ditëve kur kishin më shumë dhimbje fizike, disponimi ishte po aq i lumtur. Dialogue: 0,0:08:53.88,0:09:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Por njerëzit që nuk ishin në marrëdhënie të lumtura, në ditët që raportonin më shumë \Ndhimbje fizike, dhimbja iu zmadhohej edhe më shumë nga ana emocionale. Dialogue: 0,0:09:04.41,0:09:11.82,Default,,0000,0000,0000,,Dhe leksioni i tretë i madh që mësojmë për marrëdhëniet dhe shëndetin tonë \Nështë që marrëdhëniet e mira nuk mbrojnë vetëm trupin tonë, Dialogue: 0,0:09:11.82,0:09:13.77,Default,,0000,0000,0000,,por edhe trurin. Dialogue: 0,0:09:14.29,0:09:23.10,Default,,0000,0000,0000,,Rezulton se të qenit në një lidhje të mirë \Nme një person tjetër në të tetëdhjetat është mbrojtëse. Dialogue: 0,0:09:23.10,0:09:29.23,Default,,0000,0000,0000,,Njerëzit që janë në lidhje që me të vërtetë mendojnë \Nse mund të mbështeten te personi tjetër në raste nevoje, Dialogue: 0,0:09:29.23,0:09:32.68,Default,,0000,0000,0000,,kanë kujtesë më të mprehtë \Npër kohë më të gjatë. Dialogue: 0,0:09:32.68,0:09:41.81,Default,,0000,0000,0000,,Dhe njerëzit në lidhje që mendojnë se me të vërtetë nuk mund të mbështeten \Ntek tjetri janë ata që përjetojnë dobësim më të hershëm të kujtesës. Dialogue: 0,0:09:42.66,0:09:46.28,Default,,0000,0000,0000,,Dhe ato lidhje të mira nuk do të thotë \Ntë jenë shtruar gjatë gjithë kohës. Dialogue: 0,0:09:46.28,0:09:51.36,Default,,0000,0000,0000,,Disa nga këto çiftet që janë në të tetëdhjetat \Nmund të grinden me njëri-tjetrin herë pas here. Dialogue: 0,0:09:51.36,0:10:00.08,Default,,0000,0000,0000,,Por për sa kohë që ata mund të mbështeshin tek njëri-tjetri \Nnë të keqe, këto argumente nuk u dobësuan kujtesën e tyre. Dialogue: 0,0:10:01.78,0:10:12.82,Default,,0000,0000,0000,,Pra, ky mesazh që lidhjet e mira e të ngushta janë të dobishme për shëndetin\Ndhe mirëqenien tonë, kjo është mençuri që është e vjetër sa malet. Dialogue: 0,0:10:12.82,0:10:16.60,Default,,0000,0000,0000,,Pse është kaq e vështirë për t'u kapur \Ndhe kaq e lehtë për t'u injoruar? Dialogue: 0,0:10:17.50,0:10:19.23,Default,,0000,0000,0000,,Epo, jemi njerëz. Dialogue: 0,0:10:19.23,0:10:26.79,Default,,0000,0000,0000,,Ajo që me të vërtetë na pëlqen është një zgjidhje çasti, diçka që mund ta marrim\Nqë do ta bëjë jetën të mirë dhe ta mbajë në atë mënyrë. Dialogue: 0,0:10:27.44,0:10:36.92,Default,,0000,0000,0000,,Lidhjet janë të vështira dhe të ndërlikuara dhe puna e vështirë\Ne kujdesit ndaj familjes dhe miqve nuk është seksi apo joshëse. Dialogue: 0,0:10:37.45,0:10:40.23,Default,,0000,0000,0000,,Është gjithashtu e gjatë sa jeta, \Nnuk mbaron kurrë. Dialogue: 0,0:10:40.90,0:10:51.05,Default,,0000,0000,0000,,Personat në studimin tonë 75 vjeçar që ishin më të lumturit në pension, ishin ata që kishin punuar \Nnë mënyrë aktive për të zëvendësuar shokët e punës me shokë të rinj të lojërave. Dialogue: 0,0:10:51.50,0:10:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Ashtu si brezi i Mijëvjeçarëve në anketën e fundit, \Nshumë nga këta burra në fillim të moshës madhore, Dialogue: 0,0:10:58.17,0:11:05.46,Default,,0000,0000,0000,,realisht besonin se fama dhe pasuria dhe arritjet e mëdha\Nishin ato që duhet ndjekur për të pasur një jetë të mirë. Dialogue: 0,0:11:05.99,0:11:12.09,Default,,0000,0000,0000,,Në vazhdimësi, gjatë këtyre 75 viteve studimi ynë \Nka treguar se njerëzit që ia dolën më së miri Dialogue: 0,0:11:12.09,0:11:19.61,Default,,0000,0000,0000,,janë njerëzit që u mbështetën në lidhjet \Nme familjen, me miqtë, me komunitetin. Dialogue: 0,0:11:21.06,0:11:22.37,Default,,0000,0000,0000,,Po ti? Dialogue: 0,0:11:22.100,0:11:30.81,Default,,0000,0000,0000,,Le të themi që je 25 ose 40 ose 60.\NSi mund të duket të mbështeturit në lidhje? Dialogue: 0,0:11:30.81,0:11:34.98,Default,,0000,0000,0000,,Epo mundësitë janë praktikisht pafund. Dialogue: 0,0:11:35.60,0:11:41.31,Default,,0000,0000,0000,,Mund të jetë diçka aq e thjeshtë sa të zëvendësosh kohën\Ne kaluar pranë ekranit me kohën kushtuar njerëzve. Dialogue: 0,0:11:41.72,0:11:46.04,Default,,0000,0000,0000,,Ose të gjallëroni një lidhje të mërzitshme \Nduke bërë diçka të re së bashku. Dialogue: 0,0:11:46.04,0:11:48.18,Default,,0000,0000,0000,,Të bëni shëtitje të gjata \Nose të dilni mbrëmjeve. Dialogue: 0,0:11:49.45,0:11:53.86,Default,,0000,0000,0000,,Ose të kontaktoni atë anëtarë të familjes\Nme të cilin nuk keni folur me vite, Dialogue: 0,0:11:54.30,0:12:02.38,Default,,0000,0000,0000,,sepse të gjitha këto mosmarrëveshje shumë të zakonshme \Nfamiljare gradualisht helmojnë njerëzit që mbajnë mëri. Dialogue: 0,0:12:03.91,0:12:08.24,Default,,0000,0000,0000,,Po e përmbyll me një citim nga Mark Twain, Dialogue: 0,0:12:09.37,0:12:15.87,Default,,0000,0000,0000,,më shumë se një shekull më parë,\Nai po rishikonte jetën e tij dhe shkroi këtë, Dialogue: 0,0:12:16.63,0:12:33.79,Default,,0000,0000,0000,,„Nuk ka kohë, kaq e shkurtër është jeta, për grindje, kërkim ndjese, zemërthyerje, thirrje \Npër të dhënë llogari. Ka vetëm kohë për të dashur, vetëm një çast, ashtu të themi, për këtë." Dialogue: 0,0:12:35.08,0:12:40.12,Default,,0000,0000,0000,,Jeta e mirë ndërtohet me marrëdhënie\Ntë mira. Faleminderit. Dialogue: 0,0:12:40.40,0:12:40.93,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:40.93,0:12:41.50,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:41.50,0:12:42.05,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:42.05,0:12:42.66,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:42.66,0:12:43.80,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:43.80,0:12:44.16,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:44.16,0:12:44.81,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:44.88,0:12:45.35,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:45.35,0:12:45.71,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:45.71,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,