0:00:00.000,0:00:09.679
[muzikë]

0:00:09.989,0:00:13.081
[duartrokitje]

0:00:13.491,0:00:16.972
Çfarë na mbanë të shëndetshëm dhe të lumtur [br]teksa vazhdojmë me jetën?

0:00:17.340,0:00:25.904
Nëse do të investoje në veten tënde më të mirë të së ardhmes, [br]ku do ta përqëndroje kohën dhe energjinë tënde?

0:00:25.904,0:00:33.634
Kishte një studim të fundit të Millennials që pyste [br]se cilat ishin qëllimet më të rëndësishme në jetë.

0:00:34.728,0:00:40.598
Mbi 80% thanë se qëllimi kryesor i jetës [br]ishte të pasuroheshin.

0:00:40.942,0:00:50.406
Dhe 50% nga e njëjta grupë të rinjsh thanë se një tjetër synim[br]kryesor i jetës ishte të bëheshin të famshëm.

0:00:52.253,0:01:00.340
Vazhdimisht na është thënë të mbështetemi për të punuar, [br]të shtyjmë më shumë dhe të arrijmë më shumë.

0:01:00.893,0:01:06.143
Kemi fituar përshtypjen se këto janë gjërat [br]që duhet të ndjekim për të pasur një jetë të mirë.

0:01:06.666,0:01:16.646
Pamje të tërë jetës, të zgjedhjeve që njerëzit bëjnë dhe si funksionojnë ato zgjedhje për to, [br]ato pamje janë thuajse të pamundura për t'u gjetur.

0:01:18.087,0:01:24.387
Shumica e gjërave që dimë për jetën njerëzor janë [br]nga njerëzit që u kërkuam të kujtojnë të kaluarën.

0:01:24.734,0:01:29.012
Dhe siç e dimë, retrospektiva [br]është gjithçka përveçse 20/20.

0:01:29.684,0:01:32.912
Ne harrojmë pjesë të mëdha [br]të asaj që na ndodh në jetë.

0:01:33.204,0:01:36.233
Dhe nganjëherë kujtesa [br]është krejtësisht kreative.

0:01:36.948,0:01:43.941
Po sikur të mund të vëzhgonim jetë të tëra[br]se si shpalosen me kalimin e kohës.

0:01:43.941,0:01:50.677
Po sikur të mund të studionim njerëzit [br]që nga koha kur ishin adoleshentë e deri në pleqëri.

0:01:50.677,0:01:53.797
Për të parë se çfarë i bën vërtet njerëzit të lumtur [br]dhe i mban të shëndetshëm.

0:01:55.769,0:01:56.929
Ne e bëmë ketë.

0:01:57.449,0:02:04.555
Studimi i Harvardit për zhvillimin e të rriturve mund të jetë studimi [br]më i gjatë i jetës së të rriturve që është bërë ndonjëherë.

0:02:05.618,0:02:12.137
Për 75 vjet kemi ndjekur jetën[br]e 724 burrave.

0:02:13.347,0:02:17.842
Vit pas viti, duke pyetur për punën e tyre,[br]jetën në shtëpi, shëndetin e tyre,

0:02:17.842,0:02:23.684
dhe sigurisht duke pyetur gjatë gjithë rrugës,[br]pa e ditur se si do të dalin rrëfimet e tyre të jetës.

0:02:25.100,0:02:32.765
Studimet si ky janë jashtëzakonisht të rralla. Pothuajse të gjitha projektet[br]e këtij lloji shpërbëhen brenda një dekade.

0:02:33.140,0:02:38.780
Për shkak se shumë njerëz braktisin studimin[br]ose fondet për hulumtimin pakësohen.

0:02:39.074,0:02:45.017
Ose studiuesit shpërqendrohen ose vdesin[br]dhe asnjë tjetër nuk vazhdon më tej në këtë fushë.

0:02:46.355,0:02:54.045
Por përmes një kombinimi të fatit dhe këmbënguljes [br]së disa brezave të studiuesve, ky studim ka mbijetuar.

0:02:54.457,0:03:04.828
Rreth 60 nga 724 burrat janë akoma gjallë dhe ende [br]marrin pjesë në këtë studim, shumica e të cilëve janë në të 90-tat.

0:03:05.429,0:03:13.864
Tani kemi filluar të studiojmë më shumë se 2,000 fëmijë[br]të këtyre burrave dhe unë jam drejtori i katërt i studimit.

0:03:15.716,0:03:19.662
Që nga viti 1938 kemi ndjekur [br]jetën e dy grupeve të burrave.

0:03:20.002,0:03:24.951
Grupi i parë filloi në studim kur ishin [br]në vit të dytë në Kolegjin e Harvardit.

0:03:24.951,0:03:30.324
Të gjithë mbaruan kolegjin gjatë Luftës së Dytë Botërore[br]e pastaj shumica shkuan për të shërbyer në luftë.

0:03:31.384,0:03:37.495
Dhe grupi i dytë që ndoqëm ishte një grup djemsh [br]nga lagjet më të varfëra të Bostonit.

0:03:37.495,0:03:47.500
Djem që u zgjodhën për studimin veçanërisht sepse ishin nga familjet më të trazuara [br]dhe më të pafavorshme në Bostonin e viteve 1930.

0:03:47.786,0:03:52.389
Shumica jetonin në blloqe banesash, shumë prej tyre [br]pa ujë të nxehtë dhe të ftohtë të pijshëm.

0:03:54.469,0:04:01.559
Kur hynë në studim të gjithë këta adoleshentë[br]u intervistuan, iu bënë kontrolla mjekësore.

0:04:01.559,0:04:09.810
Shkuam në shtëpitë e tyre dhe intervistuam prindërit e tyre. [br]Pastaj këta adoleshentë u bënë të rritur që hynë në të gjitha sferat e jetës.

0:04:09.861,0:04:15.741
U bënë punëtorë fabrike, avokatë,[br]muratorë dhe mjekë.

0:04:16.228,0:04:18.896
Njëri u bë president i SHBA-së.

0:04:20.121,0:04:24.578
Disa krijuan varshmëri ndaj alkoolit,[br]disa u bënë skizofren.

0:04:26.238,0:04:30.151
Disa ngjitën shkallët sociale [br]nga poshtë e deri në majë.

0:04:30.882,0:04:33.837
Dhe disa shkuan në drejtim të kundërt.

0:04:35.677,0:04:43.433
Themeluesit e këtij studimi as në ëndërr[br]nuk do ta kishin imagjinuar që unë do të qëndroja këtu sot,

0:04:43.433,0:04:47.953
75 vite më vonë duke ju treguar [br]se ky studim ende vazhdon.

0:04:49.383,0:04:59.453
Çdo dy vite pacienti ynë dhe stafi i përkushtuar i kërkimit i thërret njerëzit tanë [br]dhe i pyet nëse mund t'u dërgojmë edhe një grup pyetjesh në lidhje me jetën e tyre.

0:05:00.023,0:05:07.774
Shumë prej burrave nga pjesa e brendshëm e Bostonit na pyesin, [br]"pse vazhdoni të dëshironi të më studioni? Jeta ime thjesht nuk është aq interesante."

0:05:08.612,0:05:11.333
Burrat nga Harvardit [br]nuk e bëjnë kurrë atë pyetje.

0:05:11.333,0:05:16.904
[të qeshura]

0:05:20.994,0:05:25.978
Për të marrë fotografinë më të qartë të jetëve të tyre,[br]ne nuk u dërgojmë vetëm pyetësorë.

0:05:26.816,0:05:33.286
I intervistojmë në dhomat e ndenjes, marrim të dhënat mjekësore[br]nga mjekët e tyre, iu marrim gjak.

0:05:33.286,0:05:41.215
Skanojmë trurin e tyre, bisedojmë me fëmijët e tyre, i inçizojmë [br]duke biseduar me gratë e tyre për shqetësimet më të thella.

0:05:41.715,0:05:50.842
Dhe kur rreth një dekadë më parë më në fund i pyetëm gratë e tyre nëse do të bashkoheshin me ne[br]si anëtare të studimit, shumë nga gratë thanë "e dini se ka ardhur më koha".

0:05:50.842,0:05:51.966
[të qeshura]

0:05:51.966,0:06:02.921
Atëherë, çfarë mësuam? Cilat janë mësimet që vijnë nga dhjetëra mijëra faqe[br]informacionesh që kemi gjeneruar në këto jetë?

0:06:03.851,0:06:09.474
Epo mësimet nuk kanë të bëjnë me pasurinë ose famën[br]ose të punuarit më shumë e më shumë.

0:06:10.724,0:06:16.543
Mesazhi më i qartë që marrim [br]nga ky studim 75 vjeçar është ky:

0:06:17.023,0:06:21.936
Marrëdhëniet e mira na bëjnë më të lumtur [br]dhe më të shëndetshëm, pikë

0:06:23.076,0:06:26.588
Mësuam tre mësime të mëdha [br]për marrëdhëniet.

0:06:26.988,0:06:33.612
E para është se lidhjet shoqërore janë vërtet[br]të mira për ne dhe se vetmia vret.

0:06:33.612,0:06:41.943
Rezultoi që njerëzit që janë më të lidhur socialisht[br]me familjen, miqtë, komunitetin janë më të lumtur.

0:06:41.943,0:06:47.526
Janë fizikisht më të shëndetshëm dhe jetojnë më gjatë[br]sesa njerëzit që janë më pak të socializuar.

0:06:48.432,0:06:51.663
Dhe eksperienca e vetmisë [br]rezultojnë të jenë toksike.

0:06:51.663,0:07:00.039
Njerëzit që janë më të izoluar sesa duan të jenë[br]nga të tjerët, del që janë më pak të lumtur,

0:07:00.039,0:07:09.176
shëndeti iu dobësohet më herët në moshën e mesme, funksionimi i trurit iu dobësohet më shpejt[br]dhe jetojnë jetë më të shkurtër sesa njerëzit që nuk janë të vetmuar.

0:07:09.905,0:07:17.954
Dhe fatkeqësisht, fakti është se në çdo kohë, më shumë[br]se 1 në 5 amerikanë raportojnë se janë të vetmuar.

0:07:19.178,0:07:23.915
E dimë se mund të ndihesh i vetmuar në turmë [br]dhe mund të ndihesh i vetmuar në martesë.

0:07:24.496,0:07:29.376
Kështu që, leksioni i dytë i madh që mësuam [br]është se rëndësia nuk është vetëm tek numri i miqve që keni,

0:07:29.376,0:07:38.359
dhe nëse jeni në lidhje të përkushtuar ose jo, [br]por është tek cilësia e marrëdhënieve të ngushta.

0:07:38.510,0:07:43.123
Rezulton që të jetosh me konflikte[br]është vërtet e keqe për shëndetin tonë.

0:07:43.123,0:07:52.804
Martesat me konflikte të larta për shembull, pa dashuri, rezultojnë të jenë [br]shumë të këqija për shëndetin, ndoshta më të këqija sesa divorci.

0:07:52.804,0:07:57.630
Dhe të jetuarit me marrëdhëni të mira,[br]të ngrohta, është mbrojtësëse.

0:07:57.664,0:08:03.762
Pasi i kishim ndjekur burrat tanë gjatë të tetëdhjetave të tyre,[br]donim të ktheheshim prapa në moshën e tyre të mesme.

0:08:04.122,0:08:11.143
Dhe të shihnim nëse mund të parashikonim se kush [br]do të kalonte të tetëdhjetat i lumtur e i shëndetshëm dhe kush jo.

0:08:12.113,0:08:17.724
Por kur u mblodhëm, gjithçka që dinim për ta,[br]në moshën 50 vjeçe,

0:08:18.434,0:08:23.044
nuk ishin nivelet e tyre të kolesterolit të moshës [br]së mesme që parashikonin se si do të plakeshin.

0:08:23.808,0:08:27.250
Por ishte tek ajo se sa të kënaqur [br]ishin në marrëdhëniet e tyre.

0:08:27.250,0:08:34.761
Personat që ishin më të kënaqur me marrëdhëniet e tyre[br]në moshën 50 vjeç, ishin më të shëndetshmit në moshën 80 vjeçe.

0:08:35.802,0:08:41.933
Dhe marrëdhëniet e mira e të ngushta mesa duket [br]i amortizojnë disa prej telave dhe shigjetave të plakjes.

0:08:42.413,0:08:53.877
Burrat dhe gratë tanë më të lumtur me partnerë, në të tetëdhjetat e tyre [br]raportuan se ditëve kur kishin më shumë dhimbje fizike, disponimi ishte po aq i lumtur.

0:08:53.877,0:09:03.801
Por njerëzit që nuk ishin në marrëdhënie të lumtura, në ditët që raportonin më shumë [br]dhimbje fizike, dhimbja iu zmadhohej edhe më shumë nga ana emocionale.

0:09:04.406,0:09:11.815
Dhe leksioni i tretë i madh që mësojmë për marrëdhëniet dhe shëndetin tonë [br]është që marrëdhëniet e mira nuk mbrojnë vetëm trupin tonë,

0:09:11.815,0:09:13.770
por edhe trurin.

0:09:14.292,0:09:23.102
Rezulton se të qenit në një lidhje të mirë [br]me një person tjetër në të tetëdhjetat është mbrojtëse.

0:09:23.102,0:09:29.230
Njerëzit që janë në lidhje që me të vërtetë mendojnë [br]se mund të mbështeten te personi tjetër në raste nevoje,

0:09:29.230,0:09:32.677
kanë kujtesë më të mprehtë [br]për kohë më të gjatë.

0:09:32.677,0:09:41.810
Dhe njerëzit në lidhje që mendojnë se me të vërtetë nuk mund të mbështeten [br]tek tjetri janë ata që përjetojnë dobësim më të hershëm të kujtesës.

0:09:42.655,0:09:46.284
Dhe ato lidhje të mira nuk do të thotë [br]të jenë shtruar gjatë gjithë kohës.

0:09:46.284,0:09:51.355
Disa nga këto çiftet që janë në të tetëdhjetat [br]mund të grinden me njëri-tjetrin herë pas here.

0:09:51.355,0:10:00.076
Por për sa kohë që ata mund të mbështeshin tek njëri-tjetri [br]në të keqe, këto argumente nuk u dobësuan kujtesën e tyre.

0:10:01.776,0:10:12.821
Pra, ky mesazh që lidhjet e mira e të ngushta janë të dobishme për shëndetin[br]dhe mirëqenien tonë, kjo është mençuri që është e vjetër sa malet.

0:10:12.821,0:10:16.601
Pse është kaq e vështirë për t'u kapur [br]dhe kaq e lehtë për t'u injoruar?

0:10:17.501,0:10:19.226
Epo, jemi njerëz.

0:10:19.226,0:10:26.786
Ajo që me të vërtetë na pëlqen është një zgjidhje çasti, diçka që mund ta marrim[br]që do ta bëjë jetën të mirë dhe ta mbajë në atë mënyrë.

0:10:27.440,0:10:36.918
Lidhjet janë të vështira dhe të ndërlikuara dhe puna e vështirë[br]e kujdesit ndaj familjes dhe miqve nuk është seksi apo joshëse.

0:10:37.447,0:10:40.231
Është gjithashtu e gjatë sa jeta, [br]nuk mbaron kurrë.

0:10:40.901,0:10:51.052
Personat në studimin tonë 75 vjeçar që ishin më të lumturit në pension, ishin ata që kishin punuar [br]në mënyrë aktive për të zëvendësuar shokët e punës me shokë të rinj të lojërave.

0:10:51.502,0:10:58.170
Ashtu si brezi i Mijëvjeçarëve në anketën e fundit, [br]shumë nga këta burra në fillim të moshës madhore,

0:10:58.170,0:11:05.459
realisht besonin se fama dhe pasuria dhe arritjet e mëdha[br]ishin ato që duhet ndjekur për të pasur një jetë të mirë.

0:11:05.989,0:11:12.086
Në vazhdimësi, gjatë këtyre 75 viteve studimi ynë [br]ka treguar se njerëzit që ia dolën më së miri

0:11:12.086,0:11:19.606
janë njerëzit që u mbështetën në lidhjet [br]me familjen, me miqtë, me komunitetin.

0:11:21.056,0:11:22.366
Po ti?

0:11:22.997,0:11:30.813
Le të themi që je 25 ose 40 ose 60.[br]Si mund të duket të mbështeturit në lidhje?

0:11:30.813,0:11:34.983


0:11:35.603,0:11:41.313


0:11:41.723,0:11:46.035
Mund të jetë diçka aq e thjeshtë sa të zëvendësosh kohën[br]e kaluar pranë ekranit me kohën kushtuar njerëzve.

0:11:46.035,0:11:48.175
Ose të gjallëroni një lidhje të mërzitshme [br]duke bërë diçka të re së bashku.

0:11:49.452,0:11:53.862
Të bëni shëtitje të gjata [br]ose të dilni mbrëmjeve.

0:11:54.303,0:12:02.383
Ose të kontaktoni atë anëtarë të familjes[br]me të cilin nuk keni folur me vite,

0:12:03.913,0:12:08.245
sepse të gjitha këto mosmarrëveshje shumë të zakonshme[br]familjare gradualisht helmojnë njerëzit që mbajnë mëri.

0:12:09.374,0:12:15.866
Po e përmbyll me një citim nga Mark Twain,

0:12:16.626,0:12:33.792
më shumë se një shekull më parë,[br]ai po rishikonte jetën e tij dhe shkroi këtë,

0:12:35.082,0:12:40.123
„Nuk ka kohë, kaq e shkurtër është jeta, për grindje, kërkim ndjese, zemërthyerje, thirrje [br]për të dhënë llogari. Ka vetëm kohë për të dashur, vetëm një çast, ashtu të themi, për këtë."

0:12:40.401,0:12:40.934
Jeta e mirë ndërtohet me marrëdhënie[br]të mira. Faleminderit.

0:12:40.934,0:12:41.505


0:12:41.505,0:12:42.048


0:12:42.048,0:12:42.661


0:12:42.661,0:12:43.803


0:12:43.803,0:12:44.163


0:12:44.163,0:12:44.813


0:12:44.875,0:12:45.347


0:12:45.347,0:12:45.707


0:12:45.707,0:12:47.000