0:00:00.000,0:00:08.574
Tłumaczenie: Michalina Wysocka

0:00:13.072,0:00:18.617
Co sprawia, że jesteśmy [br]zdrowi i szczęśliwi?

0:00:18.617,0:00:21.147
Gdybyście mieli teraz zainwestować

0:00:21.147,0:00:23.117
w swoje najlepsze "ja",

0:00:23.117,0:00:24.958
w co włożylibyście czas

0:00:24.958,0:00:26.108
i energię?

0:00:27.207,0:00:29.557
W ankiecie dotyczącej [br]pokolenia milenialsów

0:00:29.557,0:00:31.956
zapytano ich, jakie mają najważniejsze

0:00:31.956,0:00:33.563
życiowe cele

0:00:34.893,0:00:39.068
i ponad 80% stwierdziło, [br]że ich głównym celem

0:00:39.068,0:00:40.992
jest stanie się bogatym.

0:00:40.992,0:00:45.480
Kolejne 50% tych młodych ludzi

0:00:45.480,0:00:48.041
stwierdziło, że głównym celem ich życia

0:00:48.041,0:00:49.402
jest stanie się sławnym.

0:00:50.962,0:00:52.372
(Śmiech)

0:00:52.372,0:00:56.248
Ciągle słyszymy, że mamy ciężej pracować,

0:00:56.248,0:01:01.068
przeć do przodu i więcej osiągać.

0:01:01.068,0:01:03.547
Ulegamy wrażeniu, że właśnie te rzeczy

0:01:03.547,0:01:06.387
zapewnią nam lepsze życie.

0:01:06.387,0:01:11.154
Wyidealizowane życia innych ludzi, [br]ich wybory,

0:01:11.154,0:01:14.081
to, jak te wybory na nich wpływają,

0:01:14.081,0:01:16.782
te wyobrażenia są prawie [br]niemożliwe do zrealizowania.

0:01:18.252,0:01:21.276
Większość tego, co wiemy o ludzkim życiu

0:01:21.276,0:01:24.719
wiemy z proszenia innych,[br]aby przypomnieli sobie przeszłość,

0:01:24.719,0:01:28.855
a przecież mądrym wcale nie jest się [br]dopiero po szkodzie.

0:01:29.525,0:01:33.371
Zapominamy o wielu[br]fragmentach naszego życia,

0:01:33.371,0:01:36.109
czasami wręcz pamięć [br]tworzy barwne historie.

0:01:36.979,0:01:39.855
Co jeśli moglibyśmy śledzić

0:01:39.855,0:01:44.146
poszczególne etapy życia po kolei?

0:01:44.146,0:01:48.096
Co jeśli moglibyśmy obserwować ludzi[br]od momentu dojrzewania

0:01:48.096,0:01:50.626
aż do późnej starości,

0:01:50.635,0:01:54.155
by dowiedzieć się, co sprawia,[br]że jesteśmy szczęśliwi i zdrowi?

0:01:55.741,0:01:57.131
Zrobiliśmy to.

0:01:57.818,0:02:00.048
Harvard Study of Adult Development

0:02:00.048,0:02:04.692
może być najdłuższym badaniem, [br]jakie kiedykolwiek przeprowadzono.

0:02:05.800,0:02:12.120
Przez 75 lat śledziliśmy życie [br]724 mężczyzn,

0:02:13.591,0:02:17.911
rok po roku, pytając o ich pracę,[br]życie domowe, zdrowie,

0:02:17.911,0:02:21.122
oczywiście nie mając pojęcia,

0:02:21.122,0:02:23.652
jak potoczą się ich historie.

0:02:25.471,0:02:28.421
Tego typu badania są niezmiernie rzadkie.

0:02:28.935,0:02:33.005
Prawie wszystkie[br]rozpadają się w ciągu dekady

0:02:33.005,0:02:36.255
ponieważ zbyt wiele ludzi[br]wycofuje się z badania

0:02:36.255,0:02:39.187
albo kończą się fundusze,

0:02:39.187,0:02:41.472
albo badacze się rozpraszają,

0:02:41.472,0:02:45.343
albo umierają i nikt inny [br]nie przejmuje po nich pałeczki.

0:02:46.247,0:02:48.607
Poprzez kombinację szczęścia

0:02:48.613,0:02:52.216
i wytrwałości kilku pokoleń naukowców

0:02:52.216,0:02:54.036
ten projekt przetrwał.

0:02:54.612,0:02:58.972
Około 60 z pierwotnych 724 mężczyzn

0:02:58.972,0:03:00.544
wciąż żyje,

0:03:00.544,0:03:02.574
nadal uczestnicząc w projekcie,

0:03:02.574,0:03:04.536
a większość z nich ma ok. 90 lat.

0:03:05.665,0:03:07.582
Teraz zaczynamy badać

0:03:07.582,0:03:11.102
ponad 2 000 dzieci tych mężczyzn.

0:03:11.706,0:03:13.756
Jestem czwartym dyrektorem tego projektu.

0:03:15.383,0:03:20.193
Od 1938 roku śledziliśmy [br]dwie grupy mężczyzn.

0:03:20.193,0:03:22.553
Pierwszą grupę zaczeliśmy obserwować,

0:03:22.553,0:03:24.984
gdy byli na drugim roku w Harvard College.

0:03:24.984,0:03:27.694
Wszyscy skończyli college[br]podczas II wojny światowej

0:03:27.694,0:03:30.407
i większość poszła służyć w armii.

0:03:31.236,0:03:33.496
Drugą grupą

0:03:33.496,0:03:37.674
byli chłopcy z najbiedniejszych[br]okolic Bostonu,

0:03:37.674,0:03:39.811
chłopcy, który zostali wybrani,

0:03:39.811,0:03:42.908
ponieważ pochodzili z rodzin

0:03:42.908,0:03:44.782
w trudnej sytuacji życiowej.

0:03:44.782,0:03:47.635
w Bostonie w latach 30.

0:03:47.635,0:03:52.055
Większość żyła w kamienicach,[br]wiele bez bieżącej wody.

0:03:54.519,0:03:56.569
Kiedy przystąpili do badania,

0:03:56.572,0:03:59.426
każdy z nastolatków został przepytany

0:03:59.426,0:04:01.646
oraz poddany badaniom lekarskim.

0:04:01.646,0:04:04.011
Odwiedziliśmy ich[br]i rozmawialiśmy z ich rodzicami.

0:04:05.230,0:04:07.728
Ci nastolatkowie wyrośli na dorosłych,

0:04:07.728,0:04:10.118
których życia potoczyły się [br]w różnych kierunkach.

0:04:10.118,0:04:15.647
Zostali robotnikami, prawnikami,[br]murarzami, lekarzami,

0:04:16.263,0:04:18.513
jeden został prezydentem [br]Stanów Zjednoczonych.

0:04:20.168,0:04:24.758
Niektórzy popadli w alkoholizm,[br]kilku zachorowało na schizofrenię.

0:04:25.389,0:04:27.880
Niektórzy wspięli się [br]po drabinie społecznej

0:04:27.880,0:04:30.220
z dołu aż na sam szczyt,

0:04:30.993,0:04:33.933
inni - przeciwnie.

0:04:35.645,0:04:37.535
Twórcy tego badania

0:04:38.493,0:04:40.724
w swoich najśmielszych oczekiwaniach

0:04:40.724,0:04:45.190
nie sądzili, że ja, 75 lat później,

0:04:45.190,0:04:48.360
będę tu stał i wam o tym opowiadał.

0:04:49.341,0:04:52.925
Co dwa lata, cierpliwy [br]i oddany zespół badawczy

0:04:52.925,0:04:56.140
dzwoni do naszych podopiecznych[br]i pyta, czy można wysłać im

0:04:56.140,0:04:58.800
jeszcze jeden kwestionariusz[br]dotyczących ich życia.

0:05:00.288,0:05:03.283
Wielu mężczyzn z Bostonu zastanawia się

0:05:03.283,0:05:07.373
"Dlaczego wciąż chcecie mnie badać?[br]Moje życie nie jest aż tak interesujące."

0:05:08.660,0:05:11.065
Absolwenci Harvardu [br]nigdy nie zadają tego pytania.

0:05:11.065,0:05:17.385
(Śmiech)

0:05:20.987,0:05:23.896
Aby otrzymać wyraźny obraz ich życia,

0:05:23.896,0:05:26.066
nie wysyłamy im tylko ankiet.

0:05:26.895,0:05:29.168
Rozmawiamy z nimi w ich salonach.

0:05:29.168,0:05:32.197
Zdobywamy ich dokumentację medyczną.

0:05:32.197,0:05:34.703
Pobieramy krew, skanujemy mózgi.

0:05:34.703,0:05:36.218
Rozmawiamy z ich dziećmi.

0:05:36.218,0:05:41.058
Nagrywamy ich podczas rozmów [br]o swoich troskach z żonami.

0:05:41.827,0:05:45.257
Kiedy około dekadę temu[br]w końcu zapytaliśmy żony,

0:05:45.257,0:05:47.673
czy dołączyłyby do naszego projektu,

0:05:47.673,0:05:50.611
wiele z nich odpowiedziało [br]"Nareszcie."

0:05:50.611,0:05:51.683
(Śmiech)

0:05:51.683,0:05:53.463
Czego zatem się dowiedzieliśmy?

0:05:53.463,0:05:58.472
Jakie wnioski wyciągneliśmy[br]z dziesiątków tysięcy stron

0:05:58.472,0:06:01.633
informacji na temat

0:06:01.633,0:06:03.043
życia naszych badanych?

0:06:03.930,0:06:09.420
Nie dotyczą one bogactwa [br]ani sławy, ani ciężkiej pracy.

0:06:10.616,0:06:16.036
Największym przesłaniem tego badania jest:

0:06:16.827,0:06:21.937
Udane związki czynią nas[br]szczęśliwymi i zdrowymi. Kropka.

0:06:23.116,0:06:26.941
Wysnuliśmy trzy główne wnioski[br]na temat relacji między ludźmi.

0:06:26.941,0:06:30.821
Po pierwsze, więzi społeczne[br]są dla nas naprawdę dobre,

0:06:30.821,0:06:32.931
a samotność zabija.

0:06:33.570,0:06:36.849
Okazuje się, że ludzie, [br]którzy są bardziej przywiązani

0:06:36.849,0:06:40.169
do rodziny, przyjaciół, społeczeństwa,

0:06:40.184,0:06:45.104
są szczęśliwsi, [br]fizycznie zdrowsi i żyją dłużej

0:06:45.104,0:06:47.658
niż ludzie, którzy [br]są bardziej odizolowani.

0:06:48.448,0:06:51.806
Samotność okazuje się być toksyczna.

0:06:51.806,0:06:56.216
Osoby osamotnione

0:06:57.153,0:07:00.263
są mniej szczęśliwe,

0:07:00.263,0:07:03.218
podupadają na zdrowiu w średnim wieku,

0:07:03.218,0:07:05.537
ich mózg wcześniej [br]zaczyna gorzej funkcjonować

0:07:05.537,0:07:09.187
i żyją krócej niż osoby,[br]które nie są samotne.

0:07:10.099,0:07:13.368
Smutnym faktem jest to, że

0:07:13.368,0:07:17.798
więcej niż jedna piąta [br]Amerykanów czuje się samotna.

0:07:19.086,0:07:21.796
Można być samotnym w tłumie

0:07:21.796,0:07:23.826
i w małżeństwie,

0:07:24.434,0:07:27.044
dlatego drugi wniosek to:

0:07:27.044,0:07:29.714
nie chodzi tylko o liczbę przyjaciół

0:07:29.714,0:07:33.064
i nie o to, czy jesteś [br]w poważnym związku czy też nie,

0:07:33.064,0:07:38.061
ale o jakość twoich relacji z innymi.

0:07:38.695,0:07:42.995
Życie w ciągłym konflikcie[br]jest dla nas bardzo szkodliwe.

0:07:43.484,0:07:47.445
Małżeństwa pełne kłótni, [br]bez zbytniej czułości

0:07:47.445,0:07:52.385
okazują się być złe dla zdrowia,[br]być może nawet gorsze niż rozwód.

0:07:53.131,0:07:58.051
Udane, pełne czułości związki[br]działają na nas pozytywnie.

0:07:58.051,0:08:01.350
Kiedy nasi mężczyźni osiągnęli 80 lat,

0:08:01.350,0:08:04.050
chcieliśmy spojrzeć wstecz [br]na ich życie w średnim wieku

0:08:04.050,0:08:05.689
i zobaczyć, czy przewidzielibyśmy,

0:08:05.689,0:08:09.729
kto wyrośnie na szczęśliwego, [br]zdrowego osiemdziesięciolatka,

0:08:09.746,0:08:10.906
a kto nie.

0:08:11.821,0:08:15.897
Kiedy zebraliśmy wszystko,[br]co o nich wiedzieliśmy,

0:08:15.897,0:08:17.397
gdy mieli 50 lat,

0:08:18.081,0:08:21.607
nie przewidzieliśmy, jak się zestarzeją

0:08:21.607,0:08:23.807
na podstawie ich poziomu cholesterolu,

0:08:23.807,0:08:26.984
lecz na podstawie [br]satysfakcji z ich związków.

0:08:26.984,0:08:31.784
Osoby, które były najbardziej zadowolone[br]w wieku 50 lat,

0:08:31.784,0:08:34.654
były najzdrowsze w wieku 80 lat.

0:08:35.707,0:08:38.875
Udane, bliskie relacje [br]wydają się być buforem

0:08:38.875,0:08:41.835
chroniącym przed konsekwencjami [br]starzenia się.

0:08:42.605,0:08:46.658
Nasi najszczęśliwsi mężczyźni i kobiety

0:08:46.658,0:08:48.573
stwierdzili, mając 80 lat,

0:08:48.573,0:08:51.607
że kiedy odczuwali większy ból fizyczny,

0:08:51.607,0:08:53.737
ich nastrój pozostawał tak samo radosny.

0:08:54.292,0:08:57.542
Natomiast osoby[br]w nieszczęśliwych związkach,

0:08:57.549,0:09:00.503
kiedy odczuwały większy ból fizyczny,

0:09:00.503,0:09:03.823
był on spotęgowany bólem emocjonalnym.

0:09:04.450,0:09:09.165
Trzecią ważnym wnioskiem jest to,

0:09:09.165,0:09:12.205
że udane relacje nie tylko [br]chronią nasze ciała

0:09:12.205,0:09:13.499
ale i mózgi.

0:09:14.573,0:09:20.303
Okazuje się, że bycie [br]silnie z kimś związanym

0:09:20.303,0:09:23.177
mając 80 lat działa jak zabezpieczenie,

0:09:23.177,0:09:25.427
że wspomnienia osób będących w związkach,

0:09:25.427,0:09:29.098
w których czują, że naprawdę mogą [br]polegać na drugiej osobie,

0:09:29.098,0:09:32.448
pozostają wyraźne o wiele dłużej.

0:09:33.056,0:09:34.493
Osoby będące w związkach,

0:09:34.493,0:09:37.822
w których nie mogą liczyć na drugą stronę,

0:09:37.822,0:09:41.642
doznają wczesnego pogorszenia pamięci.

0:09:42.669,0:09:46.138
Te udane relacje nie muszą być [br]non stop idealne.

0:09:46.138,0:09:49.786
Niektórzy z osiemdziesięciolatków[br]sprzeczali się ze sobą

0:09:49.786,0:09:51.307
każdego dnia

0:09:51.307,0:09:54.802
ale tak długo, jak mogli[br]polegać na sobie nazwajem

0:09:54.802,0:09:56.312
w trudnych sytuacjach,

0:09:56.322,0:09:59.932
te sprzeczki nie miały wpływu [br]na ich wspomnienia.

0:10:01.734,0:10:04.427
Zatem to przesłanie,

0:10:04.427,0:10:09.977
że udane, bliskie relacje są dobre [br]dla naszego zdrowia i samopoczucia,

0:10:09.977,0:10:13.048
to mądrość stara jak świat.

0:10:13.048,0:10:16.252
Dlaczego tak trudno to zrozumieć[br]i tak łatwo zignorować?

0:10:17.602,0:10:19.200
Cóż, jesteśmy ludźmi.

0:10:19.200,0:10:21.711
Chcielibyśmy szybkiego rozwiązania,

0:10:21.711,0:10:23.747
czegoś, co

0:10:23.747,0:10:26.487
uczyniłoby nasze życie udanym.

0:10:27.546,0:10:30.784
Relacje międzyludzkie są skomplikowane,

0:10:30.784,0:10:34.644
a ciężka praca związana [br]z dbaniem o rodzinę i przyjaciół

0:10:34.660,0:10:36.650
nie jest seksowna ani czarująca.

0:10:37.308,0:10:39.988
Trwa całe życie. Nigdy się nie kończy.

0:10:40.573,0:10:45.636
Ludzie, którzy w naszym badaniu[br]byli najszczęśliwsi na emeryturze,

0:10:45.636,0:10:50.816
byli ludźmi, którzy dążyli do zrobienia [br]ze współpracowników swoich przyjaciół.

0:10:51.656,0:10:54.580
Tak jak milenialsi w tamtej ankiecie

0:10:54.580,0:10:57.806
większość mężczyzn, [br]kiedy byli młodymi dorosłymi

0:10:57.806,0:11:02.307
naprawdę wierzyło, że sława, bogactwo[br]i pokaźne osiągnięcia

0:11:02.307,0:11:05.457
zagwarantują im udane życie.

0:11:06.187,0:11:10.457
Ale raz po raz w ciągu tych 75 lat[br]nasz projekt udowodnił,

0:11:10.457,0:11:16.167
że ludzie, którzy czuli się najlepiej[br]to ci pielęgnujący swoje relacje

0:11:16.167,0:11:19.477
z rodziną, przyjaciółmi, społecznością.

0:11:21.206,0:11:23.176
A co z tobą?

0:11:23.176,0:11:26.885
Powiedzmy, że masz 25, 40 lub 60 lat.

0:11:27.945,0:11:30.665
Jak może wyglądać dbanie [br]o więzi społeczne?

0:11:31.888,0:11:35.038
Cóż, możliwości jest nieskończenie wiele.

0:11:35.797,0:11:41.847
To może być tak proste jak spędzenie [br]czasu z ludźmi zamiast przed telewizorem

0:11:41.850,0:11:46.370
albo ożywienie starej znajomości[br]przez zrobienie razem czegoś nowego,

0:11:46.370,0:11:48.486
długie spacery lub nocne randki,

0:11:49.619,0:11:54.399
odnowienie kontaktu[br]z dawno niewidzianym krewnym,

0:11:54.402,0:11:57.862
bo wszystkie te rodzinne waśnie

0:11:57.868,0:12:00.050
są tragiczne w skutkach

0:12:00.050,0:12:02.270
dla ludzi chowających dawne urazy.

0:12:04.212,0:12:08.092
Chciałbym zakończyć [br]cytatem z Marka Twaina.

0:12:09.509,0:12:11.513
Ponad wiek temu,

0:12:11.513,0:12:14.383
spoglądał wstecz na swoje życie

0:12:14.387,0:12:15.717
i napisał to:

0:12:17.001,0:12:20.271
"Nie ma czasu – tak krótkie jest życie

0:12:20.272,0:12:25.682
na sprzeczki, przeprosiny, [br]zawiść, wyjaśnienia

0:12:26.852,0:12:29.602
Jest tylko czas na kochanie,

0:12:29.603,0:12:31.843
i to w tej chwili, że się tak wyrażę."

0:12:34.656,0:12:38.686
Udane życie zbudowane jest[br]z udanych relacji.

0:12:39.005,0:12:40.090
Dziękuję.

0:12:40.090,0:12:45.260
(Oklaski)