1
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Co powoduje, że jesteśmy zdrowi 
i szczęśliwi w naszym życiu?

2
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Gdybyście mieli zainwestować, teraz

3
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
w swoje najlepsze przyszłe "ja",

4
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
gdzie ulokowalibyście swój czas

5
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i swoją energię?

6
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
W ostatniej ankiecie dotyczącej 
pokolenia Milenium

7
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
zapytano ich jakie są ich najważniejsze

8
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
życiowe cele

9
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i ponad 80% stwierdziło, że głównym celem

10
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jest stanie się bogatym.

11
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
50% z tych samych badanych

12
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
stwierdziło, że innym głównym celem

13
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jest stanie się sławnym.

14
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ciągle mówi się nam, że 
mamy więcej pracować

15
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
żeby przeć do przodu i osiągać więcej

16
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ulegamy wrażeniu, że to są rzeczy,

17
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
za którymi podążamy, żeby mieć
lepsze życie

18
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
obrazki pełnego życia, 
wyborów, których dokonujemy

19
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i jak te wybory wpływają na życie

20
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
te obrazki są prawie niemożliwe
do osiągnięcia

21
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Większość tego, co wiemy
o ludzkim życiu

22
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wiemy z pytania ludzi,
pamiętania przeszłości

23
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i jak wiemy, z perspektywy czasu
to nic więcej jak 20/20

24
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zapominamy ogromne ilości
tego, co przydarza nam się w życiu,

25
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i czasami pamięć jest wręcz oszczędna.

26
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Mark Twain to rozumiał.

27
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Cytowany jest jako ten,
który powiedział:

28
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
"Niektóre z najgorszych rzeczy w moim 
życiu nigdy się nie wydarzyły"

29
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
(Śmiech)

30
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Badania pokazują, że właściwie pamiętamy
przeszłość bardziej pozytywnie

31
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
gdy się starzejemy.

32
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Przypomina mi to naklejkę na zderzak,
która mówi:

33
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
"Nigdy nie jest za późno,
aby mieć szczęśliwe dzieciństwo."

34
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
(Śmiech)

35
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ale co gdybyśmy mogli obejrzeć
całe nasze życia

36
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jako rozłożone w czasie?

37
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Co jeśli moglibyśmy poznawać ludzi
od czasu gdy byliśmy nastolatkami

38
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
aż do późnej starości

39
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
aby zobaczyć co tak naprawdę sprawia,
że ludzie są szczęśliwi i zdrowi?

40
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zrobiliśmy to.

41
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
The Harvard Study of Adult Development

42
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
może być najdłuższym badaniem życia
dorosłych, jakie kiedykolwiek zrobiono.

43
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Przez 75 lat, śledziliśmy życia
724 mężczyzn,

44
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
rok po roku, pytając o ich pracę,
życie domowe, ich zdrowie,

45
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i oczywiście nie wiedząc

46
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jak potoczą się ich historie.

47
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Tego typu badania są niezmiernie rzadkie.

48
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Prawie wszystkie projekty tego typu
rozpadają się w ciągu dekady

49
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ponieważ zbyt wielu ludzi
wycofuje się z badania,

50
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
lub fundusze wyczerpują się,

51
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
albo badacze odchodzą,

52
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
lub umierają i nikt inny nie toczy
piłeczki dalej.

53
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ale poprzez kombinację szczęścia

54
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i wytrwałość kilku pokoleń badaczy,

55
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
to studium przetrwało.

56
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Około 60 z pierwotnych 724 mężczyzn

57
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wciąż żyje,

58
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wciąg uczestniczy w badaniu,

59
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
większość z nich ma ok. 90 lat.

60
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
A teraz zaczynamy badanie

61
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ponad 2 000 dzieci tych mężczyzn.

62
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Jestem czwartym dyrektorem 
tego badania.

63
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Od 1938 roku, śledziliśmy życia
dwóch grup mężczyzn.

64
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Pierwsza grupa rozpoczęła badanie

65
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
gdy byli studentami drugiego roku
Harvard College.

66
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Byli, jak to Tom Brokaw nazwał
"najlepszym pokoleniem".

67
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Wszyscy oni skończyli college
podczas II wojny światowej,

68
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
a następnie większość poszła
służyć na wojnie.

69
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Drugą grupą, którą obserwowaliśmy

70
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
była grupa chłopców z najbiedniejszych
okolic Bostonu,

71
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
chłopców, który zostali wybrani do badania

72
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ponieważ pochodzili z najbardziej 
problemowych

73
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i trudnych rodzin

74
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
z Bostonu w latach 30.

75
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Większość żyła w kamienicach,
wiele bez ciepłej i zimnej bieżącej wody.

76
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Kiedy przystąpili do badania,

77
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wszyscy z tych nastolatków
zostali przepytani.

78
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zostali poddani badaniom medycznym.

79
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Poszliśmy do ich domów
i rozmawialiśmy z ich rodzicami.

80
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
I ci nastolatkowie
wyrośli na dorosłych

81
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
którzy podjęli wszystkie 
dziedziny życia.

82
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zostali pracownikami fabryk, prawnikami,
murarzami i lekarzami,

83
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jeden prezydentem Stanów Zjednoczonych.

84
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Niektórzy popadli w alkoholizm,
kilku zachorowało na schizofrenię.

85
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Niektórzy wspięli się 
po drabinie społecznej

86
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
od dna aż do samego szczytu,

87
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
a niektórzy odbyli tę podróż
w przeciwnym kierunku.

88
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Twórcy tego badania

89
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
w swoich najśmielszych marzeniach

90
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
nie mogli sobie wyobrazić, że będzie ono
trwało aż do dziś, 75 lat później.

91
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
mówiąc wam, że badanie ciągle trwa.

92
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Co dwa lata, nasz cierpliwy 
i oddany zespół badawczy

93
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
mobilizuje naszych badanych
i pyta czy może wysłać im

94
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jeszcze jeden zestaw pytań
dotyczących ich życia.

95
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Wielu mężczyzn ze środkowej 
części Bostonu pyta nas

96
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
"Dlaczego wciąż chcecie mnie badać?
Moje życie nie jest tak interesujące."

97
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ludzie z Harvarda nigdy nie zadają 
takiego pytania.

98
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
(Śmiech)

99
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Aby osiągnąć najbardziej wyraźny 
obraz ich życia,

100
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
nie wysyłamy im tylko ankiet.

101
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Rozmawiamy z nimi w ich domach.

102
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zdobywamy historie choroby 
od ich lekarzy.

103
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Pobieramy ich krew, skanujemy mózgi,

104
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
rozmawiamy z ich dziećmi.

105
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Nagrywamy ich jak rozmawiają ze swoimi 
żonami o swoich najgłębszych troskach.

106
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
A kiedy, około dekadę temu,
w końcu zapytaliśmy ich żony

107
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
czy mogłyby dołączyć
do naszego badania,

108
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wiele z nich odpowiedziało,
"Wiesz, chodzi o czas."

109
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
(Śmiech)

110
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Zatem czego się nauczyliśmy?

111
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Czym są lekcje, które przyszły
z dziesiątków tysięcy stron

112
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
informacji, które stworzyliśmy

113
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
na temat ich życia?

114
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Te lekcje nie dotyczą bogactwa
lub sławy albo pracowania coraz ciężej.

115
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Najjaśniejszym przesłaniem, które 
otrzymaliśmy z tego 75-letniego badania:

116
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Dobre relacje utrzymują nas
szczęśliwszymi i zdrowszymi. Kropka.

117
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Nauczyliśmy się trzech dużych lekcji
o relacjach.

118
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Pierwsza, że relacje społeczne 
są dla nas naprawdę dobre,

119
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
a samotność zabija.

120
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Okazuje się, że ludzie, którzy są
bardziej powiązani społecznie

121
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
z rodziną, przyjaciółmi, wspólnotą,

122
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
są szczęśliwsi, fizycznie zdrowsi
i żyją dłużej

123
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
niż ludzie, którzy 
nie mają wielu kontaktów.

124
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Doświadczenie samotności okazuje się
być toksyczne.

125
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Osoby, które są bardziej odizolowane

126
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
odkrywają, że są mniej szczęśliwi,

127
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ich zdrowie słabnie w średnim wieku,

128
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
funkcjonowanie ich mózgu 
szybciej się pogarsza

129
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
żyją krócej niż osoby,
które nie są samotne.

130
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Smutnym faktem jest, 
że w każdej chwili

131
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
więcej niż jedna piąta Amerykanów
ogłasza, że jest samotna.

132
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Wiemy, że możesz być
samotny w tłumie

133
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
I możesz być samotny w małżeństwie,

134
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
dlatego drugą ważną lekcją, 
której się nauczyliśmy

135
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
jest ta, że to nie liczba przyjaciół,
których masz

136
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i nie to czy jesteś w zaangażowanym
związku czy nie,

137
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ale jakość twoich bliskich relacji
ma znaczenie.

138
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Okazuje się, że życie wewnątrz konfliktu
jest naprawdę złe dla naszego zdrowia.

139
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Wysoce konfliktowe małżeństwa, przykładowo
bez zbytniej czułości

140
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
okazują się być złe dla zdrowia,
być może gorsze niż rozwód.

141
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
A życie wewnątrz dobrych, 
ciepłych relacji jest ochronne.

142
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Kiedy badaliśmy naszych mężczyzn
aż do osiągnięcia 80 lat,

143
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
chcieliśmy spojrzeć wstecz na ich 
średni wiek

144
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
i zobaczyć czy potrafimy przewidzieć

145
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
kto się rozwinie w szczęśliwego, 
zdrowego osiemdziesięciolatka

146
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
a kto nie.

147
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
I kiedy zebraliśmy wszystko
czego się o nich dowiedzieliśmy

148
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
gdy mieli 50 lat

149
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
to nie był to ich poziom cholesterolu

150
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
na podstawie, którego przewidzieliśmy
jak się zestarzeją

151
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Ale jak usatysfakcjonowani są
ze swoich związków.

152
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Osoby, które były najbardziej zadowolone
z relacji w wieku 50 lat

153
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
były najzdrowsze w wieku 80 lat.

154
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Dobre, bliskie relacje 
wydają się być dla nas buforem

155
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
chroniącym przed trudnościami
starzenia się.

156
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Nasi najszczęśliwsi mężczyźni i kobiety

157
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
stwierdzili w wieku 80 lat,

158
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
że w dni kiedy odczuwali
większy ból fizyczny

159
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ich nastrój pozostawał radosny.

160
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Natomiast osoby, które były
w nieszczęśliwych relacjach,

161
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
gdy odczuwali ból fizyczny

162
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
był on spotęgowany bólem emocjonalnym.

163
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Trzecią ważną lekcją jaką otrzymaliśmy
na temat związków i naszego zdrowia

164
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
to taka, że dobre relacje
nie tylko chronią nasze ciała,

165
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
ale także nasze mózgi.

166
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Okazuje się, że trwanie 
w mocnej relacji

167
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
z drugą osobą w wieku 80 lat
jest zabezpieczeniem,

168
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
osoby, które są w relacjach

169
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
w których czują, że naprawdę mogą polegać
na drugiej osobie

170
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
wspomnienia tych osób pozostają
wyraźne dłużej.

171
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Natomiast osoby, które są w relacjach

172
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
w których nie mogą liczyć na drugą stronę,

173
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
doznają wcześniejszego osłabienia pamięci.

174
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
W tych dobrych relacjach,
osoby te nie muszą być łagodne cały czas.

175
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
Część z par osiemdziesięciolatków
sprzecza się ze sobą

176
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
każdego dnia,