WEBVTT 00:00:02.000 --> 00:00:04.000 Bugün konuşmama insan türü hakkında yaptığım 00:00:04.000 --> 00:00:06.000 iki gözlemle başlamak istiyorum. 00:00:06.000 --> 00:00:09.000 İlk gözlem, oldukça açık olduğunu düşündüğünüz bir gözlem olabilir, 00:00:09.000 --> 00:00:11.000 ve bu da, türümüzün, Homosapiens'in, 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 aslında gerçekten, gerçekten zeki olduğu - 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 sanki, saçma bir şekilde zeki- 00:00:15.000 --> 00:00:17.000 sanki şu anda dünya üzerindeki hiç bir 00:00:17.000 --> 00:00:20.000 canlının yapamadığı şeyleri yapıyorsunuz gibi. 00:00:20.000 --> 00:00:22.000 Ve bu, elbette, bunu 00:00:22.000 --> 00:00:24.000 muhtemelen ilk kez fark etmiyorsunuz. 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 Elbette, akıllı olmaya ek olarak, aynı zamanda son derece kibirli bir türüz. 00:00:27.000 --> 00:00:30.000 Yani akıllı olduğumuz gerçeğine dikkat çekmekten hoşlanırız. 00:00:30.000 --> 00:00:32.000 Yani, böylece Shakepeare'den Stephen Colbert'e 00:00:32.000 --> 00:00:34.000 neredeyse herhangi bir bilge kişiye dönüp 00:00:34.000 --> 00:00:36.000 mantık ve sonsuz yetenekler söz konusu olduğunda 00:00:36.000 --> 00:00:38.000 yüce gönüllü ve beyinle ilgili her şey söz konusu olduğunda 00:00:38.000 --> 00:00:40.000 yeryüzündeki herhangi bir şeyden 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 biraz daha muhteşem gibiyiz. NOTE Paragraph 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 Ama elbette, insan türü ile ilgili olan ikinci bir gözlem var 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 daha fazla dikkat çekmek istediğim, 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 ve bu da, gerçekten çok akıllı, 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 bazen eşsiz bir şekilde akıllı olmamıza rağmen, 00:00:52.000 --> 00:00:55.000 aynı zamanda inanılmaz, inanılmaz derecede budala 00:00:55.000 --> 00:00:58.000 olabiliyoruz, karar vermenin bazı yönleri söz konusu olduğu zaman. 00:00:58.000 --> 00:01:00.000 Şimdi birçok sırıtış görüyorum burada. 00:01:00.000 --> 00:01:02.000 Üzülmeyin, özellikle birinizi hatalarınızın 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 herhangi bir yönüyle ilgili adlandırmayacağım. 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Ama elbette, sadece son iki yılda 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 insan beceriksizliğinin benzeri görülmemiş örneklerini gördük. 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 Ve çevremizden kaynakları çekip çıkarması için 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 özel olarak yaptığımız araçların bir nevi 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 suratımızda patladığını izledik. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 Benzersiz yarattığımız finans pazarlarının - bu pazarların 00:01:18.000 --> 00:01:21.000 hatasız olması gerekiyordu - bu pazarların 00:01:21.000 --> 00:01:23.000 gözlerimizin önünde çöküşünü izledik. NOTE Paragraph 00:01:23.000 --> 00:01:25.000 Ama bu iki utanç verici örnek, sanırım, 00:01:25.000 --> 00:01:28.000 insanların yaptığı hatalar hakkında 00:01:28.000 --> 00:01:30.000 en utanç verici olduğunu düşündüğüm şey dikkat çekmiyor. 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 Bu da, yaptığımız hataların gerçekten sadece birkaç tane 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 çürük elma ya da gerçekten bloglamaya değer 00:01:35.000 --> 00:01:38.000 birkaç BAŞARISIZLIK olduğunu düşünmek istememiz. 00:01:38.000 --> 00:01:41.000 Ama anlaşılan o ki, sosyal bilimcilerin aslında öğrendikleri, 00:01:41.000 --> 00:01:44.000 çoğumuzun, belli bağlamlar içine konduğunda, 00:01:44.000 --> 00:01:47.000 aslında çok belirli hatalar yapacağımızdır. 00:01:47.000 --> 00:01:49.000 Yaptığımız hatalar aslında tahmin edilebilir. 00:01:49.000 --> 00:01:51.000 Onları tekrar tekrar yaparız. 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 Ve bunlar aslında birçok kanıttan etkilenmiyor. 00:01:53.000 --> 00:01:55.000 Olumsuz geribildirim aldığımızda, 00:01:55.000 --> 00:01:58.000 hâlâ, belirli bir bağlamla karşılaştığımızda, 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 aynı hataları yapma eğiliminde oluyoruz. 00:02:00.000 --> 00:02:02.000 Ve bu benim için gerçek bir bulmaca oldu, 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 insan doğasının bir tür öğrencisi gibi. 00:02:04.000 --> 00:02:06.000 En çok merak ettiğim, bizim gibi 00:02:06.000 --> 00:02:09.000 zeki bir türün nasıl olur da 00:02:09.000 --> 00:02:11.000 sürekli bu kadar kötü ve 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 bu kadar tutarlı bir şekilde hata yaptığı? NOTE Paragraph 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 Biliyorsunuz, biz en zekiyiz, nasıl bunu çözemiyoruz? 00:02:16.000 --> 00:02:19.000 Bir anlamda, hatalarımız gerçekten nereden geliyor? 00:02:19.000 --> 00:02:22.000 Ve bu konuda biraz düşününce, birkaç farklı ihtimal gördüm. 00:02:22.000 --> 00:02:25.000 Bir ihtimal, bir anlamda, aslında bizim hatamız değil. 00:02:25.000 --> 00:02:27.000 Zeki bir tür olduğumuz için, 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 aslında süper, süper karmaşık türlü ortamlar 00:02:29.000 --> 00:02:31.000 yaratabiliriz, bazen bizim anlamamız 00:02:31.000 --> 00:02:34.000 için bile fazla karmaşık olan ortamlar, 00:02:34.000 --> 00:02:36.000 bunları biz yaratmış olmamıza rağmen. 00:02:36.000 --> 00:02:38.000 Süper karmaşık finansal pazarlar yaratıyoruz. 00:02:38.000 --> 00:02:41.000 Aslında başa çıkamadığımız mortgage terimleri yaratıyoruz. 00:02:41.000 --> 00:02:44.000 Ve elbette, başa çıkamadığımız ortamlara yerleştirilirsek eğer, 00:02:44.000 --> 00:02:46.000 aslında bazı şeyleri yüzümüze gözümüze 00:02:46.000 --> 00:02:48.000 bulaştırmamız aslında anlaşılır oluyor. 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 Eğer durum bu olsaydı, insan hatasına karşı 00:02:50.000 --> 00:02:52.000 gerçekten kolay bir çözüm bulmuş olacaktık. 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 Sadece şöyle diyecektik, tamam, hadi 00:02:54.000 --> 00:02:56.000 başa çıkabileceğimiz teknolojiler bulalım, 00:02:56.000 --> 00:02:58.000 kötü olan ortamları çözelim -- 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 bunlardan kurtulalım, daha iyi şeyler tasarlayalım, 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 ve olmayı beklediğimiz türde 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 yüce yaratıklar olmalıyız. NOTE Paragraph 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 Ama biraz daha endişe verici diğer bir ihtimal var, 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 bu da belki de berbat halde olan ortamlarımız değildir. 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 Belki de aslında kötü bir şekilde tasarlayan bizlerizdir. 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 Bu benim sosyal bilimcilerin 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 insan hatalarından öğrenme yollarına bakarak çıkardığım bir ders. 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 Ve gördüğümüz, insanların tam olarak aynı şekilde, tekrar ve tekrar 00:03:21.000 --> 00:03:24.000 hata yapmaya devam etme eğilimde oldukları. 00:03:24.000 --> 00:03:26.000 Sanki neredeyse hataları belli şekilde 00:03:26.000 --> 00:03:28.000 yapmak üzere yapılmış gibiyiz. 00:03:28.000 --> 00:03:31.000 Bu benim biraz daha fazla endişelendiğim bir olasılık, 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 çünkü eğer berbat eden biz isek, 00:03:33.000 --> 00:03:35.000 bununla gidip nasıl başa çıkacağımız aslında pek açık değil. 00:03:35.000 --> 00:03:38.000 Hata eğilimli olduğumuzu sadece kabul etmek zorunda olabilir 00:03:38.000 --> 00:03:40.000 ve şeyleri bu düşünce ile tasarlayabiliriz. NOTE Paragraph 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 Sonuçta, bu benim ve öğrencilerimin ulaşmak istediği soru. 00:03:43.000 --> 00:03:46.000 İhtimal bir ve ihtimal iki arasındaki farkı nasıl söyleyebiliriz? 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 İhtiyacımız olan bir popülâsyon 00:03:48.000 --> 00:03:50.000 basitçe zeki olan, birçok karar verebilen ama 00:03:50.000 --> 00:03:52.000 elimizde olan sistemlerin hiçbirisine erişimi olmayan, 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 bizi berbat edecek herhangi bir şeye erişimi olmayan -- 00:03:54.000 --> 00:03:56.000 insan teknolojisi yok, insan kültürü yok, 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 hatta belki insan dili yok. 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 Ve böylece bu tiplere dönmemizin nedeni bu. 00:04:00.000 --> 00:04:03.000 Bu benim çalıştığım tiplerden biri. Bu bir kahverengi başlıklı maymun. 00:04:03.000 --> 00:04:05.000 Bu tipler Yeni Dünya primatları, 00:04:05.000 --> 00:04:07.000 yani insan kolundan yaklaşık 35 milyon yıl önce 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 ayrılmışlar. 00:04:09.000 --> 00:04:11.000 Bu sizin büyük, büyük, büyük, büyük, büyük, büyük -- 00:04:11.000 --> 00:04:13.000 yaklaşık beş milyon büyükle -- 00:04:13.000 --> 00:04:15.000 büyük anneniz muhtemelen aynı büyük, büyük, büyük, büyük, 00:04:15.000 --> 00:04:17.000 büyükanne beş milyon 'büyük'le birlikte 00:04:17.000 --> 00:04:19.000 buradaki Holly gibiydi. 00:04:19.000 --> 00:04:22.000 Yani buradaki tipin gerçekten, gerçekten uzak, buna rağmen evrimsel olarak yakın 00:04:22.000 --> 00:04:24.000 olduğu gerçeğiyle rahat olabilirsiniz. 00:04:24.000 --> 00:04:26.000 Holly ile ilgili iyi haber ise 00:04:26.000 --> 00:04:29.000 bizim sahip olduğumuz türde teknolojilere sahip değil aslında. 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 Biliyorsunuz, zeki, çok sevimli bir yaratık, bir primat aynı zamanda, 00:04:32.000 --> 00:04:34.000 ama bizi berbat eden tüm şeylerden yoksun. 00:04:34.000 --> 00:04:36.000 Yani mükemmel bir test vakası. NOTE Paragraph 00:04:36.000 --> 00:04:39.000 Holly'yi insanlar gibi aynı bağlam içerisine koysak ne olurdu? 00:04:39.000 --> 00:04:41.000 Bizim yaptığımız hataları yapar mıydı? 00:04:41.000 --> 00:04:43.000 Onlardan öğrenmez miydi? Ve saire. 00:04:43.000 --> 00:04:45.000 Ve sonuçta yapmayı düşündüğümüz şey bu. 00:04:45.000 --> 00:04:47.000 Öğrencilerim ve ben bir kaç yıl önce bununla ilgili çok heyecanlıydık. 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 Tamam, dedik, hadi Holly'ye problemleri soralım, 00:04:49.000 --> 00:04:51.000 bakalım herşeyi berbat edecek mi? 00:04:51.000 --> 00:04:54.000 İlk sorun, peki, sadece nereden başlayacağımızdı? 00:04:54.000 --> 00:04:56.000 Çünkü bizim için harika, ama insanlar için kötü. 00:04:56.000 --> 00:04:58.000 Farklı bağlamlarda birçok hata yapıyoruz. 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 Biliyorsunuz, aslında bununla nereden başlayacağız? 00:05:00.000 --> 00:05:03.000 Ve bu çalışmaya finansal çökme zamanı civarında başladığımız için, 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 icraların haberlerde yer aldığı bir zamanda, 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 dedik ki, hmm, belki de aslında 00:05:07.000 --> 00:05:09.000 finansal alanda başlamalıyız. 00:05:09.000 --> 00:05:12.000 Belki de maymunun ekonomik kararlarına bakmalıyız 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 ve bizim yaptığımız aptalca şeylere benzer şeyler yapmış mı görmeye çalışmalıyız. NOTE Paragraph 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 Elbette, bu bizi ikinci tür bir soruyla karşı karşıya getirdi -- 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 biraz daha fazla metodolojik -- 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 bu da, belki sizler bilmiyorsunuz, 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 ama maymunlar aslında para kullanmıyorlar. Biliyorum, karşılaşmadınız onlarla. 00:05:24.000 --> 00:05:26.000 Ama bu nedenle, manavda ya da ATM önünde 00:05:26.000 --> 00:05:29.000 sizin arkanızda sıraya girmiyorlar - biliyorsunuz, böyle şeyler yapmıyorlar. 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 Yani şimdi bir miktar sorunla karşı karşıyayız burada. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Eğer aslında kullanmıyorlarsa, maymunlara 00:05:34.000 --> 00:05:36.000 para hakkında nasıl soru soracağız? 00:05:36.000 --> 00:05:38.000 O zaman dedik ki, peki, belki sadece bunu sineye çekip 00:05:38.000 --> 00:05:40.000 maymunlara nasıl para kullanacaklarını öğretmeliyiz. 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 Böylece bunu yaptık. 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 Burada görmekte olduğunuz aslında benim bilgim dâhilinde 00:05:45.000 --> 00:05:47.000 insan-olmayan ilk para birimi. 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 Bu çalışmalara başladığımızda pek yaratıcı değildik, 00:05:49.000 --> 00:05:51.000 bu yüzden sadece jeton olarak isimlendirdik. 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 Ama bu Yale'deki maymunlarımıza öğrettiğimiz para birimi 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 aslında insanlarla kullanmaları için, 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 aslında farklı yiyecekler almaları için. 00:05:59.000 --> 00:06:01.000 Fazla görünmüyor - aslında, fazla değil. NOTE Paragraph 00:06:01.000 --> 00:06:03.000 Paramızın çoğu gibi, sadece bir metal parçası. 00:06:03.000 --> 00:06:06.000 Tatilden eve para getirenlerinizin bildiği gibi, 00:06:06.000 --> 00:06:08.000 eve geldiğiniz anda, aslında neredeyse değersizdir. 00:06:08.000 --> 00:06:10.000 İlk başta maymunlar için değersizdi, 00:06:10.000 --> 00:06:12.000 onunla ne yapabileceklerini anlayana kadar. 00:06:12.000 --> 00:06:14.000 Onlara barınaklarında ilk verdiğimiz zaman, 00:06:14.000 --> 00:06:16.000 aslında bunları aldılar, baktılar. 00:06:16.000 --> 00:06:18.000 Bunlar tuhaf şeylerdi. 00:06:18.000 --> 00:06:20.000 Ama çok hızlı bir şekilde, maymunlar 00:06:20.000 --> 00:06:22.000 bu jetonları laboratuardaki farklı kişilere verip 00:06:22.000 --> 00:06:25.000 biraz yemek alabileceklerini fark ettiler. 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 Ve maymunlarımızdan birini görüyorsunuz, Mayday, burada şunu yapıyor. 00:06:27.000 --> 00:06:30.000 Bu A ve B noktaları, bunlarla ilgili meraklı olduğu noktalar 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 - bunları bilmiyor. 00:06:32.000 --> 00:06:34.000 Burada deneyi yapan birinin bekleyen elini görüyorsunuz 00:06:34.000 --> 00:06:37.000 ve Mayday hızlı bir şekilde, bu kişinin bunu istediğini anlıyor. 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 Ona uzatıyor ve sonra biraz yiyecek alıyor. 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 Anlaşılıyor ki sadece Mayday değil, tüm maymunlarımız 00:06:41.000 --> 00:06:43.000 insan satıcıyla jetonları değiş tokuş etmede başarılı oluyor. 00:06:43.000 --> 00:06:45.000 Burada nasıl bir şey olduğuna dair hızlı bir video var. 00:06:45.000 --> 00:06:48.000 Bu Mayday. Biraz yiyecek için bir jetonu veriyor 00:06:48.000 --> 00:06:51.000 ve mutlu bir şekilde bekliyor ve yiyeceğini alıyor. 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 Bu Felix, sanırım. O bizim alfa erkeğimiz; kocaman bir adam. 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 Ama o dahi sabırla bekliyor, yemeğini alıyor ve gidiyor. NOTE Paragraph 00:06:56.000 --> 00:06:58.000 Yani maymunlar bundan bayağı iyiler. 00:06:58.000 --> 00:07:01.000 Şaşırtıcı bir şekilde az bir çalışmayla bu konuda iyiler. 00:07:01.000 --> 00:07:03.000 Biz sadece kendi kendilerine bunu anlamalarına izin verdik. 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 Soru şu: İnsan parası diye bir şey var mı? 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Bu bir pazar mı, 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 ya da biz maymunların bir şey yaparak 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 aslında zeki olmasalar da öyle görünmelerini sağlayarak 00:07:11.000 --> 00:07:13.000 tuhaf bir psikolog numarası mı yaptık? 00:07:13.000 --> 00:07:16.000 Ve böyle dediğimize göre, pekâlâ, eğer bu gerçekten onların para birimi olsaydı 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 gerçekten para gibi kullanıyor olsalar, maymunlar spontane olarak ne yapacaklardı? 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 Yani, aslında onları insanların para değişimi 00:07:21.000 --> 00:07:23.000 yaptıklarında yaptıkları her türlü 00:07:23.000 --> 00:07:26.000 zekice şeyi yaparken hayal edebilirsiniz. 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 Fiyata dikkat etmelerini sağlayabilirsiniz, 00:07:29.000 --> 00:07:31.000 ne kadar aldıklarına dikkat etmelerini -- 00:07:31.000 --> 00:07:34.000 jeton paralarının bir nevi izini sürmelerini, olduğu gibi. 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 Bu tür bir şey yapıyor mu maymunlar? NOTE Paragraph 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 Ve böylece bizim maymun pazarı doğmuş oldu. 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 Bu şu şekilde çalışıyor, 00:07:41.000 --> 00:07:44.000 maymunlarımız normalde bir tür büyük hayvanat bahçesi sosyal çevresinde yaşıyor. 00:07:44.000 --> 00:07:46.000 Canları biraz ödül çektiğinde, 00:07:46.000 --> 00:07:48.000 bir pazaryerine girebilecekleri 00:07:48.000 --> 00:07:50.000 daha küçük bir çevreye çıkmalarına izin veriyoruz. 00:07:50.000 --> 00:07:52.000 Pazaryerine girdiklerinde - 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 aslında maymunların pazaryeri insanların pazaryerinden çok daha eğlenceli 00:07:54.000 --> 00:07:57.000 çünkü maymunlar pazaryerinin kapısından girdiklerinde 00:07:57.000 --> 00:07:59.000 bir kişi onlara büyük bir cüzdan dolusu jeton veriyor 00:07:59.000 --> 00:08:01.000 böylece jetonları buradaki iki kişiden biriyle 00:08:01.000 --> 00:08:03.000 iki farklı olası insan satıcı ile 00:08:03.000 --> 00:08:05.000 değiştirebilir, böylece aslında 00:08:05.000 --> 00:08:07.000 onlardan bir şeyler alabilir. 00:08:07.000 --> 00:08:09.000 Satıcılar benim laboratuarımdan öğrenciler. 00:08:09.000 --> 00:08:11.000 Farklı bir şekilde giyiniyorlar, farklı insanlar. 00:08:11.000 --> 00:08:14.000 Ve zamanla, temel olarak aynı şeyi yapıyorlar 00:08:14.000 --> 00:08:16.000 ki maymunlar öğrenebilsinler, bilirsiniz, 00:08:16.000 --> 00:08:19.000 kim hangi fiyatla satıyor diye - kim güvenilebilir, kim değil ve bunun gibi. 00:08:19.000 --> 00:08:21.000 Ve her bir deney yapanın aslında küçük, sarı bir tabağı 00:08:21.000 --> 00:08:24.000 tuttuğunu görebilirsiniz. 00:08:24.000 --> 00:08:26.000 Ve bu maymunun tek bir jetonla alabileceği şey. 00:08:26.000 --> 00:08:28.000 Yani her şey tek jeton değerinde, 00:08:28.000 --> 00:08:30.000 ama gördüğünüz gibi, bazen jetonlar diğerlerinden daha fazla alabiliyor, 00:08:30.000 --> 00:08:32.000 bazen diğerlerinden daha çok üzüm alıyor. NOTE Paragraph 00:08:32.000 --> 00:08:35.000 Şimdi size bu pazaryerinin aslında nasıl göründüğüne dair küçük bir video göstereceğim. 00:08:35.000 --> 00:08:38.000 Bu maymunun bakış açısı. Maymunlar daha kısa, bu yüzden biraz kısa. 00:08:38.000 --> 00:08:40.000 İşte Honey burada. 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 Pazaryerinin açılmasını biraz sabırsızca bekliyor. 00:08:42.000 --> 00:08:45.000 Birden bire pazar açılıyor. Seçenekleri şöyle: bir üzüm ya da iki üzüm. 00:08:45.000 --> 00:08:47.000 Honey'i görüyorsunuz, çok iyi bir ekonomist olarak, 00:08:47.000 --> 00:08:50.000 daha fazla veren adama gidiyor. 00:08:50.000 --> 00:08:52.000 Finansal danışmanlarımıza bir iki şey öğretebilir. 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 Sadece Honey değil, 00:08:54.000 --> 00:08:57.000 maymunların çoğu daha fazla veren kişilere gitti. 00:08:57.000 --> 00:08:59.000 Maymunların çoğu daha iyi yiyeceği olanlara gitti. 00:08:59.000 --> 00:09:02.000 Satışları gösterdiğimizde, maymunların buna dikkat kesildiğini gördük. 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 Gerçekten maymun jeton dolarlarına dikkat ediyorlar. 00:09:05.000 --> 00:09:08.000 Daha şaşırtıcı olan şey ise ekonomistlerle işbirliği yaparak 00:09:08.000 --> 00:09:11.000 ekonomi araçları kullanan maymunların datasına baktığımızda 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 sadece niteliksel olarak değil niceliksel olarak da 00:09:14.000 --> 00:09:16.000 insanların gerçek pazarda yaptıklarıyla 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 basitçe birbirini tutuyor. 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 Öyle ki, eğer maymunların sayılarına bakarsanız, 00:09:20.000 --> 00:09:23.000 aynı pazardaki maymundan mı insandan mı geldiğini söyleyemezsiniz. NOTE Paragraph 00:09:23.000 --> 00:09:25.000 Ve yaptığımızı düşündüğümüz şey 00:09:25.000 --> 00:09:27.000 aslında, en azından maymunlar ve bizim için, 00:09:27.000 --> 00:09:29.000 gerçek finansal para birimi olarak 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 kullanılabilecek bir şey getirdik. 00:09:31.000 --> 00:09:34.000 Soru şu: maymunlar bizim yaptığımız gibi işleri berbat etmeye başladı mı? 00:09:34.000 --> 00:09:37.000 Aslında yaptıklarına dair şimdiden fıkra tadında bir kaç işaret gördük. 00:09:37.000 --> 00:09:39.000 Maymun pazaryerinde asla görmediğimiz bir şey 00:09:39.000 --> 00:09:41.000 biriktirmeye dair bir kanıttı -- 00:09:41.000 --> 00:09:43.000 biliyorsunuz, aynı bizim türümüz gibi. 00:09:43.000 --> 00:09:45.000 Maymunlar pazaryerine giriyor, tüm paralarını harcıyor 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 ve sonra diğerlerine dönüyorlar. 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 Aynı şekilde gördüğümüz bir diğer şey, 00:09:49.000 --> 00:09:51.000 yeterince utanç verici, 00:09:51.000 --> 00:09:53.000 aynı oranda görülen hırsızlık kanıtı. 00:09:53.000 --> 00:09:56.000 Maymunlar her buldukları uygun fırsatta birbirlerinin jetonlarını 00:09:56.000 --> 00:09:58.000 aşırıyorlardı, sıklıkla bizden -- 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 biliyorsunuz, bunlar kaçınılmaz olarak sunacağımızı düşündüğümüz 00:10:00.000 --> 00:10:02.000 değil ama gördüğümüz şeylerdi. NOTE Paragraph 00:10:02.000 --> 00:10:04.000 Biz de dedik ki, bu kötü görünüyor. 00:10:04.000 --> 00:10:06.000 Aslında maymunların insanların yaptığı 00:10:06.000 --> 00:10:09.000 aynı aptalca şeyleri aynen yaptıklarını görebilir miyiz? 00:10:09.000 --> 00:10:11.000 Bir ihtimal, sadece maymun finans 00:10:11.000 --> 00:10:13.000 sistemini kendi haline bırakmaktı, 00:10:13.000 --> 00:10:15.000 yani, birkaç yıl içinde iflas bayrağını çekip çekmeyeceklerini görmek. 00:10:15.000 --> 00:10:17.000 Biraz sabırsızdık, bu yüzden işleri 00:10:17.000 --> 00:10:19.000 biraz hızlandırmak istedik. 00:10:19.000 --> 00:10:21.000 Bu yüzden, hadi maymunlara insanların 00:10:21.000 --> 00:10:23.000 belli ekonomik zorluklarda 00:10:23.000 --> 00:10:25.000 ya da belli ekonomik deneylerde 00:10:25.000 --> 00:10:27.000 yanlış yapma eğiliminde olduklarına 00:10:27.000 --> 00:10:29.000 benzer sorunlar verelim dedik. 00:10:29.000 --> 00:10:32.000 Ve böylece, insanların nasıl yanlış yaptığını görmenin 00:10:32.000 --> 00:10:34.000 en iyi yolu kendin yapmak olduğundan 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 şimdi size hızlı bir deney vereceğim, 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 finansal sezgilerinizi iş üzerinde görebilmek için. NOTE Paragraph 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 Şimdi her birinize 00:10:40.000 --> 00:10:42.000 bin Amerikan doları verdiğimi hayal edin 00:10:42.000 --> 00:10:45.000 yani gıcır gıcır 10 yüzlük. 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 Bunları alın, cüzdanınıza koyun 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 bununla ne yapacağınıza dair bir saniye düşünün. 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 Çünkü artık sizin, ne isterseniz alabilirsiniz. 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 Bir yere bağışlayın, alın ve saire. 00:10:53.000 --> 00:10:56.000 Harika görünüyor, ama biraz daha fazla para kazanmak için bir şansınız daha var. 00:10:56.000 --> 00:10:59.000 Ve işte şansınız: ya risk alırsınız, 00:10:59.000 --> 00:11:01.000 bu durumda bu maymun jetonlarından birini atacağım. 00:11:01.000 --> 00:11:03.000 Eğer tura gelirse, bin dolar daha fazla alacaksınız. 00:11:03.000 --> 00:11:05.000 Eğer yazı gelirse, hiçbir şey alamayacaksınız. 00:11:05.000 --> 00:11:08.000 Yani daha fazla kazanma şansı var ama bayağı riskli. 00:11:08.000 --> 00:11:11.000 Diğer seçenek biraz daha güvenli. Kesin olarak biraz para kazanacaksınız. 00:11:11.000 --> 00:11:13.000 Size sadece 500 papel vereceğim. 00:11:13.000 --> 00:11:16.000 Cüzdanınıza koyup hemen harcayabilirsiniz. 00:11:16.000 --> 00:11:18.000 Yani buradaki sezginizi görüyorsunuz. 00:11:18.000 --> 00:11:21.000 Çoğu insan aslında 'güvenli oyna' seçeneğini tercih eder. 00:11:21.000 --> 00:11:24.000 Çoğu insan, kesin 1.500 dolar alabilecekken neden riske atayım ki, diye düşünebilir. 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Bu iyi bir bahis gibi görünür. Ben de bunu seçeceğim. 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 Diyebilirsiniz ki, bu hiç de mantıksız değil. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 İnsanlar biraz riskten kaçarlar. Nedir yani? NOTE Paragraph 00:11:30.000 --> 00:11:32.000 'Nedir yani?' aynı soruyu sadece biraz farklı 00:11:32.000 --> 00:11:34.000 bir şekilde kurmayı 00:11:34.000 --> 00:11:36.000 düşündüğünüzde ortaya çıkar. 00:11:36.000 --> 00:11:38.000 Yani şimdi her birinize 2.000 dolar verdiğimiz 00:11:38.000 --> 00:11:41.000 hayal edin -- gıcır gıcır 20 yüzlük. 00:11:41.000 --> 00:11:43.000 Şimdi daha önce alabileceğinizin iki katı şeyi alabilirsiniz. 00:11:43.000 --> 00:11:45.000 Bunu cüzdanınıza koyarken nasıl hissedeceğinizi düşünün. 00:11:45.000 --> 00:11:47.000 Ve şimdi sizi başka bir seçim yapmaya zorladığımı düşünün. 00:11:47.000 --> 00:11:49.000 Ama bu sefer, biraz daha kötü. 00:11:49.000 --> 00:11:52.000 Şimdi, nasıl para kaybedeceğinize karar vereceksiniz, 00:11:52.000 --> 00:11:54.000 ama aynı seçimi yapacaksınız. 00:11:54.000 --> 00:11:56.000 Ya riskli bir kaybı göze alacaksınız -- 00:11:56.000 --> 00:11:59.000 yani bir jeton atacağım. Eğer tura gelirse, aslında çok kaybedeceksiniz. 00:11:59.000 --> 00:12:02.000 Eğer yazı gelirse, hiçbir şey kaybetmeyeceksiniz, iyisiniz, hepsini elinizde tutabilirsiniz 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 ya da güvenli oynayabilirsiniz, yani cüzdanınızı açıp bana şu 100 dolar 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 banknotların beşini vermek zorundasınız, kesin olarak. NOTE Paragraph 00:12:08.000 --> 00:12:11.000 Ve burada bir sürü çatılmış kaş görüyorum. 00:12:11.000 --> 00:12:13.000 Yani belki de bununla test edilen denekler gibi 00:12:13.000 --> 00:12:15.000 aynı sezgilere sahipsiniz, bu seçimlerle 00:12:15.000 --> 00:12:17.000 karşılaştıklarında insanlar güvenli 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 oynamayı seçmiyorlar. 00:12:19.000 --> 00:12:21.000 Aslında biraz risk alma eğiliminde oluyorlar. 00:12:21.000 --> 00:12:24.000 Bunun mantıksız olmasının nedeni, insanlara her iki durumda 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 aynı seçeneği sunmamız. 00:12:26.000 --> 00:12:29.000 1000 için 50’ye 50 şans ya da 2000, 00:12:29.000 --> 00:12:31.000 ya da sadece 1500 ama kesin. 00:12:31.000 --> 00:12:34.000 Ancak insanların ne kadar risk almaları gerektiğine 00:12:34.000 --> 00:12:36.000 dair sezgileri nereden başladıklarına göre değişebilir. NOTE Paragraph 00:12:36.000 --> 00:12:38.000 Yani neler oluyor? 00:12:38.000 --> 00:12:40.000 Görünen o ki, bu psikolojik düzeyde sahip olduğumuz 00:12:40.000 --> 00:12:43.000 en az iki önyargının sonucu gibi görünüyor. 00:12:43.000 --> 00:12:46.000 Biri şu, kesin ifadelerle düşünmede zorlanıyoruz. 00:12:46.000 --> 00:12:48.000 Anlamak için gerçekten çalışmalısınız, 00:12:48.000 --> 00:12:50.000 şimdi, bir seçenek bin dolar, iki bin; 00:12:50.000 --> 00:12:52.000 biri bin beş yüz. 00:12:52.000 --> 00:12:55.000 Bunun yerine, seçeneklerin birinden diğerine değiştiği durumda 00:12:55.000 --> 00:12:58.000 birbiriyle ilişkili durumlarda düşünmeyi daha kolay buluyoruz. 00:12:58.000 --> 00:13:01.000 Böylece şöyle düşünüyoruz, 'Daha fazla alacağım! ya da 'Daha az alacağım.' 00:13:01.000 --> 00:13:03.000 Bu tamamıyla iyi ve doğru, sadece 00:13:03.000 --> 00:13:05.000 farklı yönlerde değişiklikler 00:13:05.000 --> 00:13:07.000 aslında seçeneklerin iyi ya da kötü olduğunu 00:13:07.000 --> 00:13:09.000 düşünmemizi etkiler. 00:13:09.000 --> 00:13:11.000 Ve bu ikinci bir önyargıya götürür, 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 ekonomistler buna isteksizlik kaybı derler. NOTE Paragraph 00:13:13.000 --> 00:13:16.000 Fikir şu, zarara uğradığımızda gerçekten bundan nefret ederiz. 00:13:16.000 --> 00:13:18.000 Biraz para kaybetmek durumunda kalmaktan nefret ederiz. 00:13:18.000 --> 00:13:20.000 Ve bu da bazen buna engel olmak için 00:13:20.000 --> 00:13:22.000 tercihlerimizi değiştirebileceğimiz anlamına gelir. 00:13:22.000 --> 00:13:24.000 Son senaryoda gördüğünüz şu, 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 konular daha riskli hale geliyor, 00:13:26.000 --> 00:13:29.000 çünkü hiç kaybın olmayacağı küçük atışlar yapmak istiyorlar. 00:13:29.000 --> 00:13:31.000 Bu da risk zihniyetiyle hareket ettiğimizde -- 00:13:31.000 --> 00:13:33.000 afedersiniz, kayıp zihniyetiyle hareket ettiğimizde, 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 aslında daha riskli oluyoruz, 00:13:35.000 --> 00:13:37.000 ki bu da aslında gerçekten endişe verici olabilir. 00:13:37.000 --> 00:13:40.000 Bu tarz şeyler insanları farklı yollardan tüketir. 00:13:40.000 --> 00:13:43.000 Bu yatırımcıların kaybeden hisselere neden daha fazla tutunduğunu açıklar - 00:13:43.000 --> 00:13:45.000 çünkü bunları göreceli bir şekilde değerlendirirler. 00:13:45.000 --> 00:13:47.000 Bunlar insanların emlak pazarında evlerini satmayı reddetmelerinin nedenidir - 00:13:47.000 --> 00:13:49.000 çünkü kayıpla satmak istemezler. NOTE Paragraph 00:13:49.000 --> 00:13:51.000 İlgilendiğimiz soru, 00:13:51.000 --> 00:13:53.000 maymunların da aynı önyargıları gösterip göstermediği. 00:13:53.000 --> 00:13:56.000 Eğer küçük maymun pazarımızda aynı senaryoları kurarsak, 00:13:56.000 --> 00:13:58.000 insanların yaptıklarını yapacaklar mıdır? 00:13:58.000 --> 00:14:00.000 Ve şunu yaptık, maymunlara seçenekler sunduk 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 güvenli kişilerle - her seferinde aynı şeyi yapıyorlardı - 00:14:03.000 --> 00:14:05.000 ya da riskli kişiler arasında - 00:14:05.000 --> 00:14:07.000 zamanlarının yarısında farklı şekilde davranıyorlardı. 00:14:07.000 --> 00:14:09.000 Ve sonra onlara ödül seçenekler verdik - 00:14:09.000 --> 00:14:11.000 ilk senaryoda sizlerin yaptığı gibi - 00:14:11.000 --> 00:14:13.000 yani aslında daha fazla şansları var, 00:14:13.000 --> 00:14:16.000 ya da kayıpları deneyimleyecekleri parçalar da - 00:14:16.000 --> 00:14:18.000 aslında sahip olduklarından daha fazlasını alacaklarını düşündüler. NOTE Paragraph 00:14:18.000 --> 00:14:20.000 Ve sonuçta şöyle görünüyor. 00:14:20.000 --> 00:14:22.000 Maymunları iki yeni maymun satıcı ile tanıştırdık. 00:14:22.000 --> 00:14:24.000 Soldaki ve sağdaki kişi, her ikisi de tek bir üzüm tanesi ile başladılar, 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 gayet iyi görünüyor. 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 Ama maymunlara ödüller verecekler. 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 Soldaki kişi güvenli bir ödül. 00:14:30.000 --> 00:14:33.000 Her zaman bir fazla ekleyerek maymuna iki tane veriyor. 00:14:33.000 --> 00:14:35.000 Sağdaki kişi aslında riskli bir ödül. 00:14:35.000 --> 00:14:38.000 Bazen maymunlar hiç ödül alamıyor - yani bu sıfır ödül. 00:14:38.000 --> 00:14:41.000 Bazen maymunlar iki tane fazladan alıyor. 00:14:41.000 --> 00:14:43.000 Büyük bir ödül için, şimdi üç tane aldılar. 00:14:43.000 --> 00:14:45.000 Ama bu sizlerin de karşı karşıya kaldığınız seçeneğin aynısı. 00:14:45.000 --> 00:14:48.000 Maymunlar aslında güvenli tarafta oynayıp 00:14:48.000 --> 00:14:50.000 ama sonra her denemede aynı şeyi yapan kişi ile mi devam edecekler, 00:14:50.000 --> 00:14:52.000 yoksa riskli tarafı isteyerek 00:14:52.000 --> 00:14:54.000 riskli, ama büyük ödülü deneyecekler, 00:14:54.000 --> 00:14:56.000 ama hiç ödül almama ihtimalini de riske alarak. 00:14:56.000 --> 00:14:58.000 İnsanlar burada güvenli oynuyorlar. 00:14:58.000 --> 00:15:00.000 Anlaşılıyor ki maymunlar da öyle. 00:15:00.000 --> 00:15:02.000 Niceliksel ve niteliksel olarak, 00:15:02.000 --> 00:15:04.000 aynı şeyde denendiklerinde, insanların 00:15:04.000 --> 00:15:06.000 davrandığı şekilde davranmayı seçiyorlar. NOTE Paragraph 00:15:06.000 --> 00:15:08.000 Diyebilirsiniz ki, belki maymunlar sadece risk sevmiyor. 00:15:08.000 --> 00:15:10.000 Belki kayıplarla araları nasıl bakmalıyız. 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 Ve bunun ikinci bir versiyonunu denedik. 00:15:12.000 --> 00:15:14.000 Şimdi, maymunlar kendilerine ödül vermeyen 00:15:14.000 --> 00:15:16.000 iki kişiyle karşılaştılar; 00:15:16.000 --> 00:15:18.000 aslında beklediklerinden daha azını veriyorlar onlara. 00:15:18.000 --> 00:15:20.000 Yani büyük bir miktarla başlıyormuş gibi görünüyorlar. 00:15:20.000 --> 00:15:22.000 Bunlar üç üzüm tanesi; maymun bunun için gerçekten heyecanlanıyor. 00:15:22.000 --> 00:15:25.000 Ama şimdi bu kişilerin beklediklerinden daha azını vereceklerini öğreniyorlar. 00:15:25.000 --> 00:15:27.000 Soldaki kişi güvenli bir kayıp. 00:15:27.000 --> 00:15:30.000 Her seferinde, bunlardan sadece birini alacak 00:15:30.000 --> 00:15:32.000 ve maymunlara sadece ikisini verecek. 00:15:32.000 --> 00:15:34.000 Sağdaki kişi riskli kayıp. 00:15:34.000 --> 00:15:37.000 Bazen hiç kayıpsız veriyor, o zaman maymunlar gerçekten heyecanlanıyor, 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 ama bazen aslında büyük bir kayba neden oluyor, 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 iki tanesini alıyor ve maymunlara sadece bir tane veriyor. NOTE Paragraph 00:15:41.000 --> 00:15:43.000 Ve o zaman maymunlar ne yapıyor? 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 Yine, aynı seçim; güvenli tarafta kalabilir 00:15:45.000 --> 00:15:48.000 her zaman her seferinde iki tane üzüm alabilir, 00:15:48.000 --> 00:15:51.000 ya da riskli bahsi seçer ve bir ya da üç arasında seçim yapabilir. 00:15:51.000 --> 00:15:54.000 Bizim için dikkat çekici olan, maymunlara bu seçimi verdiğinizde, 00:15:54.000 --> 00:15:56.000 insanların yaptığı mantıksız şeyi yapıyorlar. 00:15:56.000 --> 00:15:58.000 Aslında daha riskli oluyorlar 00:15:58.000 --> 00:16:01.000 deney yapanların nasıl başladıklarına göre. 00:16:01.000 --> 00:16:03.000 Bu çılgınca çünkü maymunların da şeyleri göreceli 00:16:03.000 --> 00:16:05.000 değerlendirdiklerini ve aslında kayıplarına 00:16:05.000 --> 00:16:08.000 kazançlarına davrandıklarından farklı davrandıklarını ileri sürüyor. NOTE Paragraph 00:16:08.000 --> 00:16:10.000 Yani tüm bunlar ne demek oluyor? 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 Bizim gösterdiğimiz, her şeyden önce 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 maymunlara aslında finansal bir para birimi verebiliriz, 00:16:14.000 --> 00:16:16.000 ve onunla çok benzer şeyler yapabilirler. 00:16:16.000 --> 00:16:18.000 Bizim yaptığımız bazı zekice şeyleri yaparlar, 00:16:18.000 --> 00:16:20.000 bazıları yaptığımız pek hoş olmayan şeyler olabilir, 00:16:20.000 --> 00:16:22.000 çalmak gibi ya da benzeri. 00:16:22.000 --> 00:16:24.000 Ama aynı zamanda yaptığımız bazı mantıksız şeyleri de yaparlar. 00:16:24.000 --> 00:16:26.000 Sistematik olarak şeyleri yanlış anlarlar 00:16:26.000 --> 00:16:28.000 ve bizim yaptığımız şekilde. 00:16:28.000 --> 00:16:30.000 Bu konuşmadan eve götürebileceğiniz mesajlardan biri şu, 00:16:30.000 --> 00:16:32.000 eğer bunun başlangıcını gördüyseniz ve şöyle düşündüyseniz, 00:16:32.000 --> 00:16:34.000 kesinlikle eve gideceğim ve finansal danışman olarak bir kapüsen maymununu kiralayacağım. 00:16:34.000 --> 00:16:36.000 Onlar çok daha sevimliler, şeyden... biliyorsunuz - 00:16:36.000 --> 00:16:38.000 Bunu yapmayın; muhtemelen şimdi en az para ödediğiniz 00:16:38.000 --> 00:16:41.000 kişi kadar budala olacaktır. 00:16:41.000 --> 00:16:43.000 Yani, biraz kötü - özür dilerim, özür dilerim. 00:16:43.000 --> 00:16:45.000 Maymun yatırımcılar için biraz kötü. NOTE Paragraph 00:16:45.000 --> 00:16:48.000 Ama elbette, bilirsiniz, gülmenizin nedeni insanlar için de kötü. 00:16:48.000 --> 00:16:51.000 Çünkü başladığımız soruyu cevaplandırdık. 00:16:51.000 --> 00:16:53.000 Bu tarz hataların neden kaynaklandığını anlamak istemiştik. 00:16:53.000 --> 00:16:55.000 Ve belki finansal enstitülere ve teknolojilerimize 00:16:55.000 --> 00:16:57.000 bir nevi ince ayar çekerek kendimizi 00:16:57.000 --> 00:17:00.000 daha iyi hale getiririz umuduyla başlamıştık. 00:17:00.000 --> 00:17:03.000 Ama öğrendiğimiz, bu önyargıların bundan daha derine gidebiliyor olduğuydu. 00:17:03.000 --> 00:17:05.000 Aslında, bunlar bizim evrimsel tarihimizin 00:17:05.000 --> 00:17:07.000 hakiki doğasından dolayı olabilir. 00:17:07.000 --> 00:17:09.000 Bilirsiniz, belki kalın kafalı bu zincirin 00:17:09.000 --> 00:17:11.000 sağ tarafında olanlar sadece insanlar değildir. 00:17:11.000 --> 00:17:13.000 Belki başından beri bir tür kalın kafalılıktır. 00:17:13.000 --> 00:17:16.000 Ve bu, eğer kapusen maymunu sonuçlarına inanıyorsanız, 00:17:16.000 --> 00:17:18.000 bu ahmakça stratejilerin belki 00:17:18.000 --> 00:17:20.000 35 milyon yıldır olduğu anlamına gelir. 00:17:20.000 --> 00:17:22.000 Bu potansiyel olarak değişme stratejisi için 00:17:22.000 --> 00:17:25.000 çok uzun bir süre - gerçekten, gerçekten eski. NOTE Paragraph 00:17:25.000 --> 00:17:27.000 Bunun gibi eski stratejiler hakkında neler biliyoruz? 00:17:27.000 --> 00:17:30.000 Bildiğimiz bir şey, üstesinden gelinmesinin zor olduğu şeyler olma eğilimindeler. 00:17:30.000 --> 00:17:32.000 Cheesecake gibi tatlı ve yağlı şeyleri yeme konusunda 00:17:32.000 --> 00:17:35.000 evrimsel tercihimizi düşünün. 00:17:35.000 --> 00:17:37.000 Bunu öylece bitiremezsiniz. 00:17:37.000 --> 00:17:40.000 Tatlı mönüsüne bakıp sadece 'Hayır, hayır, hayır. Bu iğrenç görünüyor.' diyemezsiniz. 00:17:40.000 --> 00:17:42.000 Sadece farklı biçimde yaratılmışız. 00:17:42.000 --> 00:17:44.000 Peşine takılıp gidecek güzel bir şey gibi algılayacağız. 00:17:44.000 --> 00:17:46.000 Tahminim, insanlar farklı finansal 00:17:46.000 --> 00:17:48.000 kararları görüyorken de 00:17:48.000 --> 00:17:50.000 aynı şey doğru olacak. 00:17:50.000 --> 00:17:52.000 Hisse senetlerinizin kırmızıya düştüğünü izlerken, 00:17:52.000 --> 00:17:54.000 evinizin fiyatının düştüğünü izlerken, 00:17:54.000 --> 00:17:56.000 bunu eski evrimsel koşullar dışında 00:17:56.000 --> 00:17:58.000 başka şekilde göremezsiniz. 00:17:58.000 --> 00:18:00.000 Bu, yatırımcıları kötü bir şekilde 00:18:00.000 --> 00:18:02.000 davranmaya yönelten, 00:18:02.000 --> 00:18:04.000 haciz krizine neden olan önyargıların 00:18:04.000 --> 00:18:06.000 üstesinden gelmenin gerçekten zor olduğu anlamına gelir. NOTE Paragraph 00:18:06.000 --> 00:18:08.000 Yani, bu kötü haber. Soru şu: hiç iyi haber var mı? 00:18:08.000 --> 00:18:10.000 Burada size iyi haberleri vermek için duruyor olmam lazım. 00:18:10.000 --> 00:18:12.000 Peki, iyi haber, sanırım, 00:18:12.000 --> 00:18:14.000 konuşmanın başlangıcında başladığım şey, 00:18:14.000 --> 00:18:16.000 insanların sadece zeki olmadığı, 00:18:16.000 --> 00:18:18.000 gerçekten biyolojik krallıktaki diğer hayvanları 00:18:18.000 --> 00:18:21.000 geride bırakacak kadar ilham verici şekilde zekiyiz. 00:18:21.000 --> 00:18:24.000 Biyolojik kısıtlamalarımız aşma konusunda çok iyiyiz - 00:18:24.000 --> 00:18:26.000 biliyorsunuz, buraya uçakla geldim. 00:18:26.000 --> 00:18:28.000 Kanatlarımı çırpmak zorunda değildim. 00:18:28.000 --> 00:18:31.000 Sizi görebilmek için şu anda kontak lenslerimi takıyorum. 00:18:31.000 --> 00:18:34.000 Miyopluğuma güvenmek zorunda değilim. 00:18:34.000 --> 00:18:36.000 Aslında biyolojik kısıtlamalarımızı aştığımız 00:18:36.000 --> 00:18:39.000 teknoloji ya da diğer araçlarla, görünürde kolayca hem de, 00:18:39.000 --> 00:18:42.000 tüm bu durumlara sahibiz. 00:18:42.000 --> 00:18:45.000 Ancak bu kısıtlamalara sahip olduğumuzu da anlamamız gerek. NOTE Paragraph 00:18:45.000 --> 00:18:47.000 Ve işte sorun. 00:18:47.000 --> 00:18:49.000 Camus şöyle demiş, 'İnsan, gerçekten ne olduğunu 00:18:49.000 --> 00:18:52.000 reddeden tek canlı türüdür.' 00:18:52.000 --> 00:18:54.000 Ama ironi şu, 00:18:54.000 --> 00:18:56.000 yalnızca kısıtlamalarımız fark ederek 00:18:56.000 --> 00:18:58.000 gerçekten onların üstesinden gelebiliriz. 00:18:58.000 --> 00:19:01.000 Hepinizin kısıtlamalarınızı düşünüp 00:19:01.000 --> 00:19:04.000 illa ki üstesinden gelinmeyecek olanları değil, 00:19:04.000 --> 00:19:06.000 ama fark ederek, kabul ederek 00:19:06.000 --> 00:19:09.000 ve sonra tasarım dünyasını onları çözmek için kullanacağınız umut ediliyor. 00:19:09.000 --> 00:19:12.000 Bu bizim insan potansiyelimizi gerçekten 00:19:12.000 --> 00:19:14.000 deneyimleyebileceğimiz ve 00:19:14.000 --> 00:19:17.000 olmayı umduğumuz asil tür olmamızın tek yolu olabilir. NOTE Paragraph 00:19:17.000 --> 00:19:19.000 Teşekkürler. NOTE Paragraph 00:19:19.000 --> 00:19:24.000 Alkışlar.