WEBVTT 00:00:02.000 --> 00:00:04.000 Ik wil mijn lezing vandaag beginnen met twee vaststellingen 00:00:04.000 --> 00:00:06.000 over de menselijke soort. 00:00:06.000 --> 00:00:09.000 De eerste lijkt vanzelfsprekend, 00:00:09.000 --> 00:00:11.000 namelijk dat onze soort, Homo sapiens, 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 vreselijk slim is - 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 belachelijk slim als je wil - 00:00:15.000 --> 00:00:17.000 alsof jullie allemaal dingen kunnen doen 00:00:17.000 --> 00:00:20.000 waar geen andere soorten toe in staat zijn. 00:00:20.000 --> 00:00:22.000 Dat blijkt 00:00:22.000 --> 00:00:24.000 op allerlei manieren. 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 Daarnaast zijn we ook een zeer ijdele soort. 00:00:27.000 --> 00:00:30.000 We wijzen daar ook graag op. 00:00:30.000 --> 00:00:32.000 Elke wijze 00:00:32.000 --> 00:00:34.000 van Shakespeare tot Stephen Colbert 00:00:34.000 --> 00:00:36.000 laat ons weten dat we edel zijn 00:00:36.000 --> 00:00:38.000 door de rede, onbeperkt in mogelijkheden 00:00:38.000 --> 00:00:40.000 en ontzagwekkender dan wat dan ook op deze planeet 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 als het aankomt op het cerebrale. NOTE Paragraph 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 Maar er is nog een tweede vaststelling over de menselijke soort 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 waar ik het even over wil hebben, 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 en dat is dat we 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 hoe buitengewoon slim we ook zijn 00:00:52.000 --> 00:00:55.000 we ook ongelooflijk, ongelooflijk dom kunnen zijn 00:00:55.000 --> 00:00:58.000 als het gaat om een aantal aspecten van onze besluitvorming. 00:00:58.000 --> 00:01:00.000 Nu zie ik hier heel wat zenuwachtig gegrijns. 00:01:00.000 --> 00:01:02.000 Maak je geen zorgen, ik ga niemand naar voren halen 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 om zijn fouten te etaleren. 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Net in de laatste twee jaar zien we 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 ongekende voorbeelden van menselijke onmacht. 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 We hebben gezien hoe ons unieke instrumentarium 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 om grondstoffen aan ons milieu te onttrekken 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 ons op een verschrikkelijke manier in de steek heeft gelaten. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 We hebben gezien hoe onze unieke financiële markten - 00:01:18.000 --> 00:01:21.000 die verondersteld werden onfeilbaar te zijn - 00:01:21.000 --> 00:01:23.000 voor onze ogen in elkaar stortten. NOTE Paragraph 00:01:23.000 --> 00:01:25.000 Maar geen van beide gènante voorbeelden 00:01:25.000 --> 00:01:28.000 benadrukken het meest beschamende 00:01:28.000 --> 00:01:30.000 over de fouten die mensen maken, 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 en dat is dat we graag denken dat de fouten die we maken 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 in feite alleen het resultaat zijn van een paar rotte appels 00:01:35.000 --> 00:01:38.000 of een van paar stom toevallige, foute beslissingen. 00:01:38.000 --> 00:01:41.000 Maar wat sociale wetenschappers leren 00:01:41.000 --> 00:01:44.000 is dat de meesten van ons in bepaalde omstandigheden, 00:01:44.000 --> 00:01:47.000 zeer specifieke fouten gaan maken. 00:01:47.000 --> 00:01:49.000 Die fouten zijn voorspelbaar. 00:01:49.000 --> 00:01:51.000 We maken ze steeds weer opnieuw. 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 En ze zijn in feite immuun voor hopen bewijsmateriaal. 00:01:53.000 --> 00:01:55.000 Als we negatieve feedback krijgen, 00:01:55.000 --> 00:01:58.000 hebben we nog steeds in dezelfde context, 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 de neiging om dezelfde fouten te maken. 00:02:00.000 --> 00:02:02.000 Dat is voor mij, als onderzoeker 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 van de menselijke natuur echt onbegrijpelijk. 00:02:04.000 --> 00:02:06.000 Waar ik het meest nieuwsgierig naar ben is 00:02:06.000 --> 00:02:09.000 hoe een soort, die zo slim is als wij, 00:02:09.000 --> 00:02:11.000 in staat is om dit soort beslissingsfouten 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 steeds weer opnieuw te maken? NOTE Paragraph 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 Waarom kunnen wij als de slimsten dit niet uitvissen? 00:02:16.000 --> 00:02:19.000 Waar komen die fouten eigenlijk vandaan? 00:02:19.000 --> 00:02:22.000 En hier zie ik enkele mogelijkheden. 00:02:22.000 --> 00:02:25.000 Een mogelijkheid is dat het niet echt onze schuld is. 00:02:25.000 --> 00:02:27.000 Omdat we een slimme soort zijn, 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 zijn we in staat allerlei 00:02:29.000 --> 00:02:31.000 super, super ingewikkelde omgevingen te creëren, 00:02:31.000 --> 00:02:34.000 soms te ingewikkeld om ze nog werkelijk te begrijpen, 00:02:34.000 --> 00:02:36.000 ook al hebben we ze zelf gecreëerd. 00:02:36.000 --> 00:02:38.000 Wij creëren hypercomplexe financiële markten. 00:02:38.000 --> 00:02:41.000 Wij creëren te ingewikkelde hypotheekvoorwaarden. 00:02:41.000 --> 00:02:44.000 In situaties waar we niet mee kunnen omgaan, 00:02:44.000 --> 00:02:46.000 is het logisch dat we 00:02:46.000 --> 00:02:48.000 er soms een puinhoop van maken. 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 In dat geval zou er een simpele oplossing 00:02:50.000 --> 00:02:52.000 zijn voor het probleem van menselijke fouten. 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 Wij hoeven alleen uit te zoeken 00:02:54.000 --> 00:02:56.000 met welke technologieën we niet kunnen omgaan, 00:02:56.000 --> 00:02:58.000 welke soorten situaties onbeheersbaar zijn - 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 ons daarvan ontdoen en de zaken beter ontwerpen, 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 om de edele soort te zijn 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 waarop wij ons laten voorstaan. NOTE Paragraph 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 Maar er is nog een verontrustender mogelijkheid. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Misschien is het niet onze omgeving die in de knoop zit. 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 maar zijn we zelf slecht ontworpen. 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 Dat is een hint die ik heb gekregen 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 door te kijken naar wat sociale wetenschappers hebben geleerd over menselijke fouten. 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 En wat we zien is dat mensen de neiging hebben om dezelfde fouten 00:03:21.000 --> 00:03:24.000 steeds weer opnieuw te begaan. 00:03:24.000 --> 00:03:26.000 Het lijkt alsof we werden ontworpen 00:03:26.000 --> 00:03:28.000 om bepaalde fouten te maken. 00:03:28.000 --> 00:03:31.000 Dit is een mogelijkheid waar ik me een klein beetje meer zorgen over maak, 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 omdat, als wij in de knoop liggen, 00:03:33.000 --> 00:03:35.000 het niet echt duidelijk is hoe we daar verder mee moeten omgaan. 00:03:35.000 --> 00:03:38.000 We zouden gewoon het feit dat we makkelijk fouten maken kunnen accepteren 00:03:38.000 --> 00:03:40.000 en proberen om de dingen daarnaar te ontwerpen. NOTE Paragraph 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 Dat is de vraag waarop wij een antwoord wilden krijgen. 00:03:43.000 --> 00:03:46.000 Hoe kunnen we het verschil zien tussen mogelijkheid 1 en mogelijkheid 2? 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 Wat we nodig hebben is een populatie 00:03:48.000 --> 00:03:50.000 die slim is, veel besluiten kan nemen, 00:03:50.000 --> 00:03:52.000 maar geen toegang heeft tot onze systemen, 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 die ons kunnen verwarren - 00:03:54.000 --> 00:03:56.000 geen menselijke technologie, menselijke cultuur, 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 misschien zelfs niet de menselijke taal. 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 En daarom wendden we ons tot deze jongens hier. 00:04:00.000 --> 00:04:03.000 Dit is een van de jongens waar ik mee werk. Het is een bruin kapucijnaapje. 00:04:03.000 --> 00:04:05.000 Het zijn Nieuwe Wereld primaten, 00:04:05.000 --> 00:04:07.000 wat betekent dat ze ongeveer 35 miljoen 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 jaar geleden van de menselijke tak zijn afgebroken. 00:04:09.000 --> 00:04:11.000 Dat betekent dat jouw groot-, groot-, groot-, groot-, groot-, groot-, groot-, 00:04:11.000 --> 00:04:13.000 met ongeveer vijf miljoen "groten" - 00:04:13.000 --> 00:04:15.000 grootmoeder waarschijnlijk ook de groot-, groot-, groot-, 00:04:15.000 --> 00:04:17.000 grootmoeder, met ongeveer vijf miljoen "groten", 00:04:17.000 --> 00:04:19.000 was van Holly hier. 00:04:19.000 --> 00:04:22.000 Dus weet, voor jouw comfort, deze jongen is een heel ver, 00:04:22.000 --> 00:04:24.000 weliswaar evolutionair, familielid. 00:04:24.000 --> 00:04:26.000 Het goede nieuws over Holly is echter dat 00:04:26.000 --> 00:04:29.000 zij niet over dezelfde technologieën als wij beschikt. 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 Ze is een slim, perfect aangepast schepsel, ook een primaat, 00:04:32.000 --> 00:04:34.000 maar mist alles waarvan we verwachten dat het ons verknoeit. 00:04:34.000 --> 00:04:36.000 Dus is zij het perfecte onderzoeksobject. NOTE Paragraph 00:04:36.000 --> 00:04:39.000 Wat als we Holly in dezelfde context als mensen plaatsen? 00:04:39.000 --> 00:04:41.000 Maakt ze dan dezelfde fouten? 00:04:41.000 --> 00:04:43.000 En leert ze er niet van? En zo verder. 00:04:43.000 --> 00:04:45.000 En dus dit is wat we besloten te doen. 00:04:45.000 --> 00:04:47.000 Mijn studenten en ik zijn daar een paar jaar geleden zeer enthousiast over geraakt. 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 Wij zeiden, oke, laten we Holly eens wat problemen voorschotelen, 00:04:49.000 --> 00:04:51.000 en kijken of ze de boel ook verknoeit. 00:04:51.000 --> 00:04:54.000 Het eerste probleem is alleen waar te beginnen? 00:04:54.000 --> 00:04:56.000 Want, weet je, het is wel knap voor ons, maar niet zo goed voor de mens. 00:04:56.000 --> 00:04:58.000 Wij maken fouten in allerlei omstandigheden. 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 Waarmee moeten we nu eigenlijk beginnen? 00:05:00.000 --> 00:05:03.000 En omdat we met dit werk begonnen rond de tijd van de financiële crisis, 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 rond de tijd dat de eerste inbeslagnames in het nieuws opdoken, 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 zeiden we, hhmm, misschien moeten we 00:05:07.000 --> 00:05:09.000 toch maar van start gaan in het financiële domein. 00:05:09.000 --> 00:05:12.000 Misschien dat we moeten kijken naar de economische beslissingen van apen 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 en proberen te zien of ze dezelfde domme dingen doen als wij. NOTE Paragraph 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 Daar stuitten we op een tweede probleem - 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 wat methodologischer van aard - 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 en dat is dat, misschien weten jullie dat niet, 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 apen geen geld gebruiken. Ik weet het, je bent ze nog niet tegengekomen. 00:05:24.000 --> 00:05:26.000 Daarom staan ze niet in de rij achter je 00:05:26.000 --> 00:05:29.000 in de supermarkt - daar houden ze zich niet mee bezig. 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 Daar werden we dus met een probleempje geconfronteerd. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Hoe gaan we apen vragen hoe ze met geld omgaan 00:05:34.000 --> 00:05:36.000 als ze het niet werkelijk gebruiken? 00:05:36.000 --> 00:05:38.000 Nou, daar moesten we ons maar bij neerleggen 00:05:38.000 --> 00:05:40.000 en de apen leren hoe met geld om te gaan. 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 Dat is nu net wat we deden. 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 Waar u hier naar kijkt is het eerste voorbeeld 00:05:45.000 --> 00:05:47.000 van niet-menselijke valuta. 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 Niet erg creatief 00:05:49.000 --> 00:05:51.000 hebben we het maar een token genoemd. 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 Met deze munteenheid hebben we in Yale onze apen geleerd 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 om mensen 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 te betalen voor voedsel. 00:05:59.000 --> 00:06:01.000 Veel heeft het niet om het lijf. NOTE Paragraph 00:06:01.000 --> 00:06:03.000 Het is ook maar een stukje metaal. 00:06:03.000 --> 00:06:06.000 Zoals je wel eens meebrengt van een reis. 00:06:06.000 --> 00:06:08.000 Eenmaal thuis heb je er niks meer aan. 00:06:08.000 --> 00:06:10.000 Eerst vonden de apen er ook niks aan 00:06:10.000 --> 00:06:12.000 tot ze beseften wat ze ermee konden doen. 00:06:12.000 --> 00:06:14.000 Toen we ze voor het eerst aan hen gaven, 00:06:14.000 --> 00:06:16.000 pakten ze ze op om ze te bekijken. 00:06:16.000 --> 00:06:18.000 Als een soort rare dingen. 00:06:18.000 --> 00:06:20.000 Maar al zeer snel leerden de apen 00:06:20.000 --> 00:06:22.000 dat zij deze tokens voor voedsel konden ruilen 00:06:22.000 --> 00:06:25.000 met verschillende mensen in het lab. 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 Dat zie je hier een van onze apen, Mayday, doen. 00:06:27.000 --> 00:06:30.000 Op A en B zie je ze er een beetje nieuwsgierig 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 naar kijken. 00:06:32.000 --> 00:06:34.000 En hier de wachtende hand van een menselijke experimentator, 00:06:34.000 --> 00:06:37.000 en Mayday heeft snel door dat die mens dat wil hebben. 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 Geeft het af en krijgt dan wat te eten. 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 Niet alleen Mayday, al onze apen worden goed 00:06:41.000 --> 00:06:43.000 in de handel van tokens met een menselijke verkoper. 00:06:43.000 --> 00:06:45.000 Hier een korte video van hoe dit in zijn werk gaat. 00:06:45.000 --> 00:06:48.000 Hier is Mayday. Ze gaat een token ruilen voor wat eten 00:06:48.000 --> 00:06:51.000 en wacht gelukkig op haar eten. 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 Hier is Felix, denk ik. Hij is onze alpha mannetje, een grote kerel. 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 Maar ook hij wacht geduldig, krijgt zijn eten en vertrekt. NOTE Paragraph 00:06:56.000 --> 00:06:58.000 De apen worden daar echt goed in. 00:06:58.000 --> 00:07:01.000 Verrassend goed in na een korte training. 00:07:01.000 --> 00:07:03.000 Wij deden niet meer dan ze dit zelf te laten bedenken. 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 De vraag is: is dit zoiets als menselijk geld? 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Is dit wel een markt, 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 of gaat het gewoon om een truc van een rare psycholoog 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 om apen iets te laten doen, 00:07:11.000 --> 00:07:13.000 om er slim uit te zien zonder echt slim te zijn? 00:07:13.000 --> 00:07:16.000 En dus we zeiden, nou ja, wat zouden apen spontaan doen 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 als dit echt hun munt zou zijn, indien zij het werkelijk als geld gebruikten? 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 Goed, je zou je kunnen voorstellen dat ze 00:07:21.000 --> 00:07:23.000 ook allerlei slimme dingen zouden doen 00:07:23.000 --> 00:07:26.000 die mensen ook doen wanneer ze beginnen met het uitwisselen van geld. 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 Misschien kon je ze interesse laten krijgen in de prijs, 00:07:29.000 --> 00:07:31.000 of ze aandacht laten besteden aan hoeveel ze kopen - 00:07:31.000 --> 00:07:34.000 of ze laten bijhouden wat ze aan apengeld uitgeven. 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 Doen de apen zoiets? NOTE Paragraph 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 En zo is onze apenmarkt geboren. 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 De manier waarop die werkt is dat 00:07:41.000 --> 00:07:44.000 onze apen normaal leven in een soort grote sociale dierentuin. 00:07:44.000 --> 00:07:46.000 Wanneer ze zin krijgen in wat lekkers, 00:07:46.000 --> 00:07:48.000 lieten we hen naar 00:07:48.000 --> 00:07:50.000 een iets kleinere ruimte gaan, hun markt. 00:07:50.000 --> 00:07:52.000 Bij het betreden van de markt - 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 eigenlijk een veel leukere markt dan onze menselijke markten 00:07:54.000 --> 00:07:57.000 omdat ze bij de deur van de markt 00:07:57.000 --> 00:07:59.000 een grote beurs vol tokens kregen 00:07:59.000 --> 00:08:01.000 zodat ze de tokens 00:08:01.000 --> 00:08:03.000 met een van deze twee jongens hier konden ruilen - 00:08:03.000 --> 00:08:05.000 twee verschillende menselijke verkopers 00:08:05.000 --> 00:08:07.000 van wie ze de spullen konden kopen. 00:08:07.000 --> 00:08:09.000 De verkopers waren studenten van mijn lab. 00:08:09.000 --> 00:08:11.000 Ze kleedden zich anders, ze waren verschillende mensen. 00:08:11.000 --> 00:08:14.000 En na verloop van tijd deden ze in principe hetzelfde 00:08:14.000 --> 00:08:16.000 zodat de apen konden leren, 00:08:16.000 --> 00:08:19.000 wie wat verkocht tegen welke prijs - wie betrouwbaar was, wie niet, en zo verder. 00:08:19.000 --> 00:08:21.000 En je kunt hier zien dat elk van de experimentatoren 00:08:21.000 --> 00:08:24.000 een klein, geel etensbakje vasthoudt. 00:08:24.000 --> 00:08:26.000 Dat is wat de aap krijgt voor één token. 00:08:26.000 --> 00:08:28.000 Dus alles kost één token, 00:08:28.000 --> 00:08:30.000 maar zoals je kunt zien, soms krijg je niet alijd hetzelfde voor één token, 00:08:30.000 --> 00:08:32.000 soms meer druiven, soms minder. NOTE Paragraph 00:08:32.000 --> 00:08:35.000 Op deze video kan je dat zien. 00:08:35.000 --> 00:08:38.000 Vanop de ooghoogte van een aap die wat kleiner is dan wij. 00:08:38.000 --> 00:08:40.000 Hier is Honey. 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 Ze wacht een beetje ongeduldig op het opengaan van de markt. 00:08:42.000 --> 00:08:45.000 Plots gaat de markt open. Hier is haar keuze: én druif of twee druiven. 00:08:45.000 --> 00:08:47.000 U kunt zien dat Honey, als zeer goede markt-econoom, 00:08:47.000 --> 00:08:50.000 naar de man gaat die meer geeft. 00:08:50.000 --> 00:08:52.000 Ze zou onze financiële adviseurs een paar dingen kunnen leren. 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 Niet alleen Honey, maar grootste deel 00:08:54.000 --> 00:08:57.000 van de apen gingen naar de jongens die meer aanboden. 00:08:57.000 --> 00:08:59.000 Het merendeel van de apen ging naar de jongens met het beste voedsel. 00:08:59.000 --> 00:09:02.000 Toen wij koopjes aanboden, zagen we dat de apen daar aandacht voor hadden. 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 Ze geven echt om hun de waarde van hun apengeld. 00:09:05.000 --> 00:09:08.000 Des te verrassender was dat toen we samenwerkten met economen 00:09:08.000 --> 00:09:11.000 om te kijken naar de apengegevens met behulp van economische instrumenten. 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 Ze komen overeen, niet alleen kwalitatief, 00:09:14.000 --> 00:09:16.000 maar ook kwantitatief, met wat we 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 mensen zien doen op een echte markt. 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 Zozeer zelfs dat, indien je naar de apendata keek, 00:09:20.000 --> 00:09:23.000 je kon niet zeggen of ze van een aap of van een mens kwamen. NOTE Paragraph 00:09:23.000 --> 00:09:25.000 Dus konden we zeggen 00:09:25.000 --> 00:09:27.000 dat we, 00:09:27.000 --> 00:09:29.000 althans voor de apen en ons, 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 een echte financiële munt hadden ingevoerd. 00:09:31.000 --> 00:09:34.000 De vraag is nu: gaan de apen nu ook alles verpesten net zoals wij? 00:09:34.000 --> 00:09:37.000 Nou, we zagen al vlug een paar voorvallen die daarop konden wijzen. 00:09:37.000 --> 00:09:39.000 Wat we nooit hebben gezien bij de apen 00:09:39.000 --> 00:09:41.000 was enig bewijs van sparen - 00:09:41.000 --> 00:09:43.000 zoals wij dat doen.. 00:09:43.000 --> 00:09:45.000 Op de markt gekomen, gaven de apen hun hele budget uit 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 en gingen dan terug naar de anderen. 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 Wat we ook zagen is, 00:09:49.000 --> 00:09:51.000 beschamend genoeg, 00:09:51.000 --> 00:09:53.000 spontaan bewijs van diefstal. 00:09:53.000 --> 00:09:56.000 De apen pikten de tokens bij elke gelegenheid - 00:09:56.000 --> 00:09:58.000 van elkaar, vaak van ons - 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 dingen die we niet wilden uitlokken, 00:10:00.000 --> 00:10:02.000 maar die we spontaan zagen gebeuren. NOTE Paragraph 00:10:02.000 --> 00:10:04.000 Dus zeiden we: dit ziet er slecht uit. 00:10:04.000 --> 00:10:06.000 Zien we nu de apen 00:10:06.000 --> 00:10:09.000 precies dezelfde domme dingen doen als mensen? 00:10:09.000 --> 00:10:11.000 Een mogelijkheid was om 00:10:11.000 --> 00:10:13.000 het aapfinanciële systeem te laten uitspelen, 00:10:13.000 --> 00:10:15.000 en te kijken of ze na een paar jaar in de problemen zouden geraken. 00:10:15.000 --> 00:10:17.000 Daarvoor waren we een beetje te ongeduldig dus wilden 00:10:17.000 --> 00:10:19.000 we de zaken een beetje versnellen. 00:10:19.000 --> 00:10:21.000 We begonnen met de apen 00:10:21.000 --> 00:10:23.000 dezelfde soort problemen voor te schotelen 00:10:23.000 --> 00:10:25.000 waarbij mensen de neiging hebben om in de fout te gaan 00:10:25.000 --> 00:10:27.000 bij sommige economische uitdagingen, 00:10:27.000 --> 00:10:29.000 of economische experimenten. 00:10:29.000 --> 00:10:32.000 En omdat de beste manier om dat na te gaan 00:10:32.000 --> 00:10:34.000 het zelf ondervinden is, 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 ga ik jullie nu aan een kort experiment onderwerpen 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 waarbij je je eigen financiële intuïtie in actie kan zien. NOTE Paragraph 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 Stel dat ik nu 00:10:40.000 --> 00:10:42.000 aan ieder van jullie 00:10:42.000 --> 00:10:45.000 1000 dollar geef - 10 nieuwe honderd dollar biljetten. 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 Pak ze aan, steek ze in je portemonnee 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 en denk even na wat je ermee gaat doen. 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 Omdat het geld nu van jou is, kan je kopen wat je wil, 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 het weggeven, het sparen, enzovoort. 00:10:53.000 --> 00:10:56.000 OK, maar je krijgt een kans op wat meer geld. 00:10:56.000 --> 00:10:59.000 Of je kan wat riskeren, en in dat geval 00:10:59.000 --> 00:11:01.000 gooi ik een zo'n apentoken op. 00:11:01.000 --> 00:11:03.000 Kop en dan krijg je nog eens duizend dollar. 00:11:03.000 --> 00:11:05.000 Bij munt krijg je niets. 00:11:05.000 --> 00:11:08.000 Je hebt een kans om meer te krijgen, maar het is erg riskant. 00:11:08.000 --> 00:11:11.000 Je andere optie is een je veiliger. Je krijgt zeker wat geld. 00:11:11.000 --> 00:11:13.000 Ik geef je dan 500 dollar. 00:11:13.000 --> 00:11:16.000 Je doet ermee wat je wil. 00:11:16.000 --> 00:11:18.000 Wat zegt je intuïtie hier? 00:11:18.000 --> 00:11:21.000 De meeste mensen kiezen voor de veilige optie. 00:11:21.000 --> 00:11:24.000 De meeste mensen kiezen voor de zekere 1500 dollar. 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Dit lijkt me een goede gok. Ik kies voor het zekere. 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 Wat niet zo irrationeel lijkt. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 Mensen zijn een beetje risicomijdend. Dus wat? NOTE Paragraph 00:11:30.000 --> 00:11:32.000 Nou, de "dus wat?" komt wanneer je begint na te denken 00:11:32.000 --> 00:11:34.000 over hetzelfde probleem 00:11:34.000 --> 00:11:36.000 maar net een beetje anders opgezet. 00:11:36.000 --> 00:11:38.000 Stel je voor dat ik ieder van u 00:11:38.000 --> 00:11:41.000 2000 dollar zou geven - 20 mooie honderd dollarbiljetten. 00:11:41.000 --> 00:11:43.000 Nu kan je twee keer zoveel dingen kopen als de eerste keer. 00:11:43.000 --> 00:11:45.000 Denk na over hoe het aanvoelt in je portemonnee. 00:11:45.000 --> 00:11:47.000 En stel nu dat ik je een andere keuze laat maken. 00:11:47.000 --> 00:11:49.000 Maar deze keer is het een beetje lastiger. 00:11:49.000 --> 00:11:52.000 Je moet beslissen hoe je geld gaat verliezen, 00:11:52.000 --> 00:11:54.000 maar je gaat dezelfde keuze krijgen. 00:11:54.000 --> 00:11:56.000 Je kan kiezen tussen een riskant verlies - 00:11:56.000 --> 00:11:59.000 ik gooi een muntstuk op. Kop en je bent het hele bedrag kwijt. 00:11:59.000 --> 00:12:02.000 Munt en je verliest niets, je mag alles houden - 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 of je kan op veilig spelen, wat betekent dat je me 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 500 dollar moet teruggeven. NOTE Paragraph 00:12:08.000 --> 00:12:11.000 En nu zie ik hier heel wat gefronste wenkbrauwen. 00:12:11.000 --> 00:12:13.000 Dus misschien heb je dezelfde intuïtie 00:12:13.000 --> 00:12:15.000 als onze proefpersonen, 00:12:15.000 --> 00:12:17.000 en die in dit geval 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 niet op veilig te speelden. 00:12:19.000 --> 00:12:21.000 De meesten neigen naar het riskante.. 00:12:21.000 --> 00:12:24.000 Dit is irrationeel omdat het in beide situaties 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 om dezelfde keuze gaat. 00:12:26.000 --> 00:12:29.000 Het is of een 50/50 kans op 1000 of 2000 00:12:29.000 --> 00:12:31.000 of 1500 dollar met zekerheid. 00:12:31.000 --> 00:12:34.000 Maar menselijke intuïtie over hoeveel risico te nemen 00:12:34.000 --> 00:12:36.000 hangt af van de uitgangssituatie. NOTE Paragraph 00:12:36.000 --> 00:12:38.000 Waardoor? 00:12:38.000 --> 00:12:40.000 Nou, dit komt doordat we met ten minste 00:12:40.000 --> 00:12:43.000 twee psychologische vooroordelen zijn behept. 00:12:43.000 --> 00:12:46.000 Een daarvan is dat we niet goed zijn om te denken in absolute termen. 00:12:46.000 --> 00:12:48.000 Je moet het echt uitcijferen. 00:12:48.000 --> 00:12:50.000 Een optie is 1000 of 2000 dollar; 00:12:50.000 --> 00:12:52.000 de andere 1500 dollar. 00:12:52.000 --> 00:12:55.000 Daarentegen zijn we goed in het denken in relatieve termen 00:12:55.000 --> 00:12:58.000 als je voor de keuze staat. 00:12:58.000 --> 00:13:01.000 We denken : "Oh, ik ga meer krijgen," of "Oh, ik ga minder krijgen." 00:13:01.000 --> 00:13:03.000 Dit is allemaal goed en wel, behalve dat 00:13:03.000 --> 00:13:05.000 veranderingen in verschillende richtingen 00:13:05.000 --> 00:13:07.000 daadwerkelijk onze keuzes beïnvloeden 00:13:07.000 --> 00:13:09.000 over wat goed of niet goed is. 00:13:09.000 --> 00:13:11.000 En dit leidt tot onze tweede neiging, die 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 economen 'afkeer van verlies' noemen. NOTE Paragraph 00:13:13.000 --> 00:13:16.000 Het idee is dat we het echt haten om in het rood gaan. 00:13:16.000 --> 00:13:18.000 We hebben er echt een hekel aan om wat geld te verliezen. 00:13:18.000 --> 00:13:20.000 En dit betekent dat we soms onze keuzes 00:13:20.000 --> 00:13:22.000 aanpassen om dit te voorkomen. 00:13:22.000 --> 00:13:24.000 Wat je zag in dat laatste scenario is dat 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 mensen riskant gedrag gaan vertonen 00:13:26.000 --> 00:13:29.000 omdat ze gaan voor de kleine kans om geen verlies te lijden. 00:13:29.000 --> 00:13:31.000 Dat betekent dat wanneer we denken een risico te nemen - 00:13:31.000 --> 00:13:33.000 of liever gezegd, aan een mogelijk verlies, 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 we meer geneigd zijn tot risico's, 00:13:35.000 --> 00:13:37.000 wat eigenlijk echt verontrustend is. 00:13:37.000 --> 00:13:40.000 Dit speelt de mens op allerlei manieren parten. 00:13:40.000 --> 00:13:43.000 Dit verklaart waarom beleggers hun aandelen langer blijven aanhouden - 00:13:43.000 --> 00:13:45.000 omdat ze ze in relatieve termen toetsen. 00:13:45.000 --> 00:13:47.000 Daarom weigerden mensen op de woningmarkt hun huis te verkopen - 00:13:47.000 --> 00:13:49.000 omdat ze niet willen verkopen met verlies. NOTE Paragraph 00:13:49.000 --> 00:13:51.000 De vraag die ons interesseerde was 00:13:51.000 --> 00:13:53.000 of de apen op dezelfde basis zouden reageren. 00:13:53.000 --> 00:13:56.000 Als we hetzelfde scenario opzetten op onze kleine apenmarkt, 00:13:56.000 --> 00:13:58.000 zouden ze dan hetzelfde doen als mensen? 00:13:58.000 --> 00:14:00.000 Dus gaven we de apen keuzes 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 tussen veilige verkopers - zij deden keer op keer hetzelfde - 00:14:03.000 --> 00:14:05.000 of risico-verkopers - 00:14:05.000 --> 00:14:07.000 die deden de dingen de helft van de tijd anders. 00:14:07.000 --> 00:14:09.000 En dan gaven we hen de keuze voor bonussen - 00:14:09.000 --> 00:14:11.000 zoals jullie deden in het eerste scenario - 00:14:11.000 --> 00:14:13.000 zodat ze daadwerkelijk een kans meer hebben, 00:14:13.000 --> 00:14:16.000 of gevallen waar ze verlies leden - 00:14:16.000 --> 00:14:18.000 omdat ze dachten meer te krijgen dan wat ze in werkelijkheid kregen. NOTE Paragraph 00:14:18.000 --> 00:14:20.000 En dus is dit hoe het eruitziet. 00:14:20.000 --> 00:14:22.000 We hebben de apen laten kennismaken met twee nieuwe verkopers. 00:14:22.000 --> 00:14:24.000 De man links en rechts beginnen beiden met één druif, 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 dus het ziet er redelijk goed uit. 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 Maar ze gaan de apen bonussen geven. 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 De man aan de linkerkant is een veilige bonus. 00:14:30.000 --> 00:14:33.000 Elke keer voegt hij er een druif bij, om de apen er twee te geven. 00:14:33.000 --> 00:14:35.000 De man aan de rechterkant is een riskante bonus. 00:14:35.000 --> 00:14:38.000 Soms krijgen de apen geen bonus - dat is dus een nulbonus. 00:14:38.000 --> 00:14:41.000 Soms krijgen de apen er twee extra. 00:14:41.000 --> 00:14:43.000 Een grote bonus, nu krijgen ze er drie. 00:14:43.000 --> 00:14:45.000 Maar dat is dezelfde keuze waarmee jullie zojuist werden geconfronteerd. 00:14:45.000 --> 00:14:48.000 Willen de apen op veilig spelen 00:14:48.000 --> 00:14:50.000 en verdergaan met de man die bij elke proef hetzelfde gaat doen, 00:14:50.000 --> 00:14:52.000 of willen ze wat riskeren 00:14:52.000 --> 00:14:54.000 om een riskante, maar grote, bonus te krijgen 00:14:54.000 --> 00:14:56.000 maar ook het risico lopen om geen bonus te krijgen? 00:14:56.000 --> 00:14:58.000 Mensen speelden hier op veilig. 00:14:58.000 --> 00:15:00.000 En het blijkt dat de apen dat ook doen. 00:15:00.000 --> 00:15:02.000 Kwalitatief en kwantitatief 00:15:02.000 --> 00:15:04.000 kiezen ze precies op dezelfde manier als mensen, 00:15:04.000 --> 00:15:06.000 wanneer getest in dezelfde zaak. NOTE Paragraph 00:15:06.000 --> 00:15:08.000 Misschien houden apen gewoon niet van risico's. 00:15:08.000 --> 00:15:10.000 Misschien moeten we eens kijken wat ze doen bij verlies. 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 En dus voerden we een tweede versie van dit experiment uit. 00:15:12.000 --> 00:15:14.000 Nu voeren we twee verkopers op 00:15:14.000 --> 00:15:16.000 die hen geen bonussen geven; 00:15:16.000 --> 00:15:18.000 ze geven ze minder dan ze verwachten. 00:15:18.000 --> 00:15:20.000 Dus beginnen ze met een grote hoeveelheid. 00:15:20.000 --> 00:15:22.000 Dit zijn drie druiven; de aap is er helemaal klaar voor. 00:15:22.000 --> 00:15:25.000 Maar nu leren ze dat deze verkopers minder gaan geven dan ze verwachten. 00:15:25.000 --> 00:15:27.000 De kerel aan de linkerzijde betekent een zeker verlies. 00:15:27.000 --> 00:15:30.000 Elke keer neemt hij een van deze weg 00:15:30.000 --> 00:15:32.000 en geeft de apen er slechts twee. 00:15:32.000 --> 00:15:34.000 De man aan de rechterkant is het risicovolle verlies. 00:15:34.000 --> 00:15:37.000 Soms geeft hij geen verlies, wat de apen accepteren, 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 maar soms geeft hij in feite een groot verlies, 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 door er twee weg te nemen en de apen slechts één druif te geven. NOTE Paragraph 00:15:41.000 --> 00:15:43.000 En dus wat doen de apen nu? 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 Nogmaals, dezelfde keuze, ze kunnen op veilig spelen 00:15:45.000 --> 00:15:48.000 door altijd voor twee druiven te gaan, 00:15:48.000 --> 00:15:51.000 of ze kunnen het risico lopen en kans maken op één of op drie. 00:15:51.000 --> 00:15:54.000 Het merkwaardige voor ons is dat, wanneer je apen deze keuze geeft, 00:15:54.000 --> 00:15:56.000 zij hetzelfde irrationele gedrag als dat van mensen vertonen. 00:15:56.000 --> 00:15:58.000 Ze nemen meer risico's 00:15:58.000 --> 00:16:01.000 afhankelijk van hoe de onderzoekers begonnen. 00:16:01.000 --> 00:16:03.000 Dit is te gek omdat het suggereert dat de apen ook 00:16:03.000 --> 00:16:05.000 dingen in relatieve termen beoordelen 00:16:05.000 --> 00:16:08.000 en ze verliezen anders dan winsten behandelen. NOTE Paragraph 00:16:08.000 --> 00:16:10.000 Dus wat betekent dit alles? 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 Nou, wat we zien is dat we in de eerste plaats 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 de apen een financiële valuta geven, 00:16:14.000 --> 00:16:16.000 en ze doen er gelijkaardige dingen mee. 00:16:16.000 --> 00:16:18.000 Ze doen een aantal van de slimme dingen die we doen, 00:16:18.000 --> 00:16:20.000 maar ook sommige van de niet zo aardige dingen, 00:16:20.000 --> 00:16:22.000 zoals stelen en zo verder. 00:16:22.000 --> 00:16:24.000 Maar ook een deel van onze irrationele dingen. 00:16:24.000 --> 00:16:26.000 Ze slaan systematisch de bal mis 00:16:26.000 --> 00:16:28.000 net als wij. 00:16:28.000 --> 00:16:30.000 De eerste les die we hieruit kunnen leren 00:16:30.000 --> 00:16:32.000 is dat waar je in het begin misschien dacht 00:16:32.000 --> 00:16:34.000 een kapucijnaapje als financiële adviseur in te huren - 00:16:34.000 --> 00:16:36.000 want ze zijn leuker dan die ... je weet wel - 00:16:36.000 --> 00:16:38.000 Doe het niet, ze zijn waarschijnlijk net zo dom 00:16:38.000 --> 00:16:41.000 als de menselijke adviseur die je nu al hebt. 00:16:41.000 --> 00:16:43.000 Dus, je weet wel, een beetje slecht - Sorry, sorry, sorry. 00:16:43.000 --> 00:16:45.000 Een beetje slecht voor aap beleggers. NOTE Paragraph 00:16:45.000 --> 00:16:48.000 Maar natuurlijk, je weet wel, de reden waarom je lacht is ook slecht voor mensen. 00:16:48.000 --> 00:16:51.000 Omdat we het antwoord op de vraag hebben gevonden. 00:16:51.000 --> 00:16:53.000 We wilden weten waar dit soort fouten vandaan kwamen. 00:16:53.000 --> 00:16:55.000 En we begonnen met de hoop dat we misschien 00:16:55.000 --> 00:16:57.000 onze financiële instellingen een beetje konden bijsturen, 00:16:57.000 --> 00:17:00.000 of onze technologieën konden verbeteren. 00:17:00.000 --> 00:17:03.000 Maar we vonden dat deze neigingen misschien diep in ons zitten geworteld. 00:17:03.000 --> 00:17:05.000 Zij kunnen te wijten zijn aan de aard 00:17:05.000 --> 00:17:07.000 van onze evolutionaire geschiedenis. 00:17:07.000 --> 00:17:09.000 Misschien zijn het niet alleen de mensen 00:17:09.000 --> 00:17:11.000 aan de rechterkant van deze keten die dom zijn. 00:17:11.000 --> 00:17:13.000 Misschien is die domheid er al van in het begin. 00:17:13.000 --> 00:17:16.000 En dit, als we mogen geloven in de resultaten van de kapucijnaapjes 00:17:16.000 --> 00:17:18.000 betekent dat deze domme strategieën 00:17:18.000 --> 00:17:20.000 wel eens 35 miljoen jaar oud zouden kunnen zijn. 00:17:20.000 --> 00:17:22.000 Dat betekent dat deze strategie 00:17:22.000 --> 00:17:25.000 al heel, heel oud is. NOTE Paragraph 00:17:25.000 --> 00:17:27.000 Wat weten we over andere oude strategieën? 00:17:27.000 --> 00:17:30.000 We weten dat ze zeer moeilijk te overwinnen zijn. 00:17:30.000 --> 00:17:32.000 Denk aan onze evolutionaire voorliefde 00:17:32.000 --> 00:17:35.000 voor zoetigheid, voor vette dingen zoals kaastaart. 00:17:35.000 --> 00:17:37.000 Je kunt dat niet zomaar uitschakelen. 00:17:37.000 --> 00:17:40.000 Niemand zegt bij het dessert: "Nee, nee, nee. Dat ziet er walgelijk uit voor mij." 00:17:40.000 --> 00:17:42.000 Wij zitten anders in elkaar. 00:17:42.000 --> 00:17:44.000 We zien dat als iets begerenswaardig. 00:17:44.000 --> 00:17:46.000 Mijn gok is dat hetzelfde gaat waar zijn 00:17:46.000 --> 00:17:48.000 wanneer het gaat over het nemen van 00:17:48.000 --> 00:17:50.000 verschillende financiële beslissingen. 00:17:50.000 --> 00:17:52.000 Wanneer u uw aandelen in het rood ziet duiken, 00:17:52.000 --> 00:17:54.000 als je de prijs van je huis naar beneden ziet gaan, 00:17:54.000 --> 00:17:56.000 dan kan je dat niet anders zien 00:17:56.000 --> 00:17:58.000 dan in die oude evolutionaire termen. 00:17:58.000 --> 00:18:00.000 Dit betekent dat de vooroordelen, 00:18:00.000 --> 00:18:02.000 die ertoe leiden dat beleggers het slecht doen 00:18:02.000 --> 00:18:04.000 of de inbeslagname crisis veroorzaken, 00:18:04.000 --> 00:18:06.000 echt moeilijk te overwinnen zullen zijn. NOTE Paragraph 00:18:06.000 --> 00:18:08.000 Dus dat is het slechte nieuws. De vraag is: is er ook goed nieuws? 00:18:08.000 --> 00:18:10.000 Ik wordt verondersteld om hier het goede nieuws te vertellen . 00:18:10.000 --> 00:18:12.000 Nou, het goede nieuws, denk ik, 00:18:12.000 --> 00:18:14.000 is waarmee ik de toespraak ben begonnen, 00:18:14.000 --> 00:18:16.000 dat is dat mensen niet alleen slim zijn, 00:18:16.000 --> 00:18:18.000 we zijn echt inspirerend slim zijn vergeleken met 00:18:18.000 --> 00:18:21.000 de rest van het dierenrijk. 00:18:21.000 --> 00:18:24.000 We zijn zo goed in het overkomen van onze biologische beperkingen - 00:18:24.000 --> 00:18:26.000 weet je, ik vloog hier naartoe in een vliegtuig. 00:18:26.000 --> 00:18:28.000 Ik hoefde niet met vleugels te flapperen. 00:18:28.000 --> 00:18:31.000 Ik draag contactlenzen zodat ik jullie allemaal kan zien. 00:18:31.000 --> 00:18:34.000 Ik hoef niet te vertrouwen op mijn eigen bijziendheid. 00:18:34.000 --> 00:18:36.000 Wij hebben eigenlijk in al deze gevallen 00:18:36.000 --> 00:18:39.000 onze biologische beperkingen overwonnen 00:18:39.000 --> 00:18:42.000 met technologie en andere middelen, ogenschijnlijk gemakkelijk. 00:18:42.000 --> 00:18:45.000 Maar we moeten erkennen dat we die beperkingen hebben. NOTE Paragraph 00:18:45.000 --> 00:18:47.000 En hier zit hem de kneep. 00:18:47.000 --> 00:18:49.000 Het was Camus die ooit zei "De mens is de enige soort is 00:18:49.000 --> 00:18:52.000 die weigert te zijn wat hij werkelijk is." 00:18:52.000 --> 00:18:54.000 Maar de ironie is dat we 00:18:54.000 --> 00:18:56.000 alleen in het erkennen van onze beperkingen 00:18:56.000 --> 00:18:58.000 we ze echt kunnen overwinnen. 00:18:58.000 --> 00:19:01.000 De hoop zit hierin dat jullie allemaal zullen nadenken over je beperkingen. 00:19:01.000 --> 00:19:04.000 Niet noodzakelijkerwijs als onoverkomelijk, 00:19:04.000 --> 00:19:06.000 maar om ze te herkennen, te accepteren 00:19:06.000 --> 00:19:09.000 en dan gebruik te maken van onze vaardigheden om ze op te lossen. 00:19:09.000 --> 00:19:12.000 Dat zou de enige manier kunnen zijn waarop we echt in staat zullen zijn 00:19:12.000 --> 00:19:14.000 ons eigen menselijk potentieel te verwezenlijken 00:19:14.000 --> 00:19:17.000 en de edele soort te worden die we allemaal hopen te zijn. NOTE Paragraph 00:19:17.000 --> 00:19:19.000 Dank u. NOTE Paragraph 00:19:19.000 --> 00:19:24.000 (Applaus)