0:00:02.000,0:00:04.000
Ik wil mijn lezing vandaag beginnen met twee vaststellingen

0:00:04.000,0:00:06.000
over de menselijke soort.

0:00:06.000,0:00:09.000
De eerste lijkt vanzelfsprekend,

0:00:09.000,0:00:11.000
namelijk dat onze soort, Homo sapiens,

0:00:11.000,0:00:13.000
vreselijk slim is -

0:00:13.000,0:00:15.000
belachelijk slim als je wil -

0:00:15.000,0:00:17.000
alsof jullie allemaal dingen kunnen doen

0:00:17.000,0:00:20.000
waar geen andere soorten toe in staat zijn.

0:00:20.000,0:00:22.000
Dat blijkt

0:00:22.000,0:00:24.000
op allerlei manieren.

0:00:24.000,0:00:27.000
Daarnaast zijn we ook een zeer ijdele soort.

0:00:27.000,0:00:30.000
We wijzen daar ook graag op.

0:00:30.000,0:00:32.000
Elke wijze

0:00:32.000,0:00:34.000
van Shakespeare tot Stephen Colbert

0:00:34.000,0:00:36.000
laat ons weten dat we edel zijn

0:00:36.000,0:00:38.000
door de rede, onbeperkt in mogelijkheden

0:00:38.000,0:00:40.000
en ontzagwekkender dan wat dan ook op deze planeet

0:00:40.000,0:00:43.000
als het aankomt op het cerebrale.

0:00:43.000,0:00:45.000
Maar er is nog een tweede vaststelling over de menselijke soort

0:00:45.000,0:00:47.000
waar ik het even over wil hebben,

0:00:47.000,0:00:49.000
en dat is dat we

0:00:49.000,0:00:52.000
hoe buitengewoon slim we ook zijn

0:00:52.000,0:00:55.000
we ook ongelooflijk, ongelooflijk dom kunnen zijn

0:00:55.000,0:00:58.000
als het gaat om een aantal aspecten van onze besluitvorming.

0:00:58.000,0:01:00.000
Nu zie ik hier heel wat zenuwachtig gegrijns.

0:01:00.000,0:01:02.000
Maak je geen zorgen, ik ga niemand naar voren halen

0:01:02.000,0:01:04.000
om zijn fouten te etaleren.

0:01:04.000,0:01:06.000
Net in de laatste twee jaar zien we

0:01:06.000,0:01:09.000
ongekende voorbeelden van menselijke onmacht.

0:01:09.000,0:01:12.000
We hebben gezien hoe ons unieke instrumentarium

0:01:12.000,0:01:14.000
om grondstoffen aan ons milieu te onttrekken

0:01:14.000,0:01:16.000
ons op een verschrikkelijke manier in de steek heeft gelaten.

0:01:16.000,0:01:18.000
We hebben gezien hoe onze unieke financiële markten -

0:01:18.000,0:01:21.000
die verondersteld werden onfeilbaar te zijn -

0:01:21.000,0:01:23.000
voor onze ogen in elkaar stortten.

0:01:23.000,0:01:25.000
Maar geen van beide gènante voorbeelden

0:01:25.000,0:01:28.000
benadrukken het meest beschamende

0:01:28.000,0:01:30.000
over de fouten die mensen maken,

0:01:30.000,0:01:33.000
en dat is dat we graag denken dat de fouten die we maken

0:01:33.000,0:01:35.000
in feite alleen het resultaat zijn van een paar rotte appels

0:01:35.000,0:01:38.000
of een van paar stom toevallige, foute beslissingen.

0:01:38.000,0:01:41.000
Maar wat sociale wetenschappers leren

0:01:41.000,0:01:44.000
is dat de meesten van ons in bepaalde omstandigheden,

0:01:44.000,0:01:47.000
zeer specifieke fouten gaan maken.

0:01:47.000,0:01:49.000
Die fouten zijn voorspelbaar.

0:01:49.000,0:01:51.000
We maken ze steeds weer opnieuw.

0:01:51.000,0:01:53.000
En ze zijn in feite immuun voor hopen bewijsmateriaal.

0:01:53.000,0:01:55.000
Als we negatieve feedback krijgen,

0:01:55.000,0:01:58.000
hebben we nog steeds in dezelfde context,

0:01:58.000,0:02:00.000
de neiging om dezelfde fouten te maken.

0:02:00.000,0:02:02.000
Dat is voor mij, als onderzoeker

0:02:02.000,0:02:04.000
van de menselijke natuur echt onbegrijpelijk.

0:02:04.000,0:02:06.000
Waar ik het meest nieuwsgierig naar ben is

0:02:06.000,0:02:09.000
hoe een soort, die zo slim is als wij,

0:02:09.000,0:02:11.000
in staat is om dit soort beslissingsfouten

0:02:11.000,0:02:13.000
steeds weer opnieuw te maken?

0:02:13.000,0:02:16.000
Waarom kunnen wij als de slimsten dit niet uitvissen?

0:02:16.000,0:02:19.000
Waar komen die fouten eigenlijk vandaan?

0:02:19.000,0:02:22.000
En hier zie ik enkele mogelijkheden.

0:02:22.000,0:02:25.000
Een mogelijkheid is dat het niet echt onze schuld is.

0:02:25.000,0:02:27.000
Omdat we een slimme soort zijn,

0:02:27.000,0:02:29.000
zijn we in staat allerlei

0:02:29.000,0:02:31.000
super, super ingewikkelde omgevingen te creëren,

0:02:31.000,0:02:34.000
soms te ingewikkeld om ze nog werkelijk te begrijpen,

0:02:34.000,0:02:36.000
ook al hebben we ze zelf gecreëerd.

0:02:36.000,0:02:38.000
Wij creëren hypercomplexe financiële markten.

0:02:38.000,0:02:41.000
Wij creëren te ingewikkelde hypotheekvoorwaarden.

0:02:41.000,0:02:44.000
In situaties waar we niet mee kunnen omgaan,

0:02:44.000,0:02:46.000
is het logisch dat we

0:02:46.000,0:02:48.000
er soms een puinhoop van maken.

0:02:48.000,0:02:50.000
In dat geval zou er een simpele oplossing

0:02:50.000,0:02:52.000
zijn voor het probleem van menselijke fouten.

0:02:52.000,0:02:54.000
Wij hoeven alleen uit te zoeken

0:02:54.000,0:02:56.000
met welke technologieën we niet kunnen omgaan,

0:02:56.000,0:02:58.000
welke soorten situaties onbeheersbaar zijn -

0:02:58.000,0:03:00.000
ons daarvan ontdoen en de zaken beter ontwerpen,

0:03:00.000,0:03:02.000
om de edele soort te zijn

0:03:02.000,0:03:04.000
waarop wij ons laten voorstaan.

0:03:04.000,0:03:07.000
Maar er is nog een verontrustender mogelijkheid.

0:03:07.000,0:03:10.000
Misschien is het niet onze omgeving die in de knoop zit.

0:03:10.000,0:03:13.000
maar zijn we zelf slecht ontworpen.

0:03:13.000,0:03:15.000
Dat is een hint die ik heb gekregen

0:03:15.000,0:03:18.000
door te kijken naar wat sociale wetenschappers hebben geleerd over menselijke fouten.

0:03:18.000,0:03:21.000
En wat we zien is dat mensen de neiging hebben om dezelfde fouten

0:03:21.000,0:03:24.000
steeds weer opnieuw te begaan.

0:03:24.000,0:03:26.000
Het lijkt alsof we werden ontworpen

0:03:26.000,0:03:28.000
om bepaalde fouten te maken.

0:03:28.000,0:03:31.000
Dit is een mogelijkheid waar ik me een klein beetje meer zorgen over maak,

0:03:31.000,0:03:33.000
omdat, als wij in de knoop liggen,

0:03:33.000,0:03:35.000
het niet echt duidelijk is hoe we daar verder mee moeten omgaan.

0:03:35.000,0:03:38.000
We zouden gewoon het feit dat we makkelijk fouten maken kunnen accepteren

0:03:38.000,0:03:40.000
en proberen om de dingen daarnaar te ontwerpen.

0:03:40.000,0:03:43.000
Dat is de vraag waarop wij een antwoord wilden krijgen.

0:03:43.000,0:03:46.000
Hoe kunnen we het verschil zien tussen mogelijkheid 1 en mogelijkheid 2?

0:03:46.000,0:03:48.000
Wat we nodig hebben is een populatie

0:03:48.000,0:03:50.000
die slim is, veel besluiten kan nemen,

0:03:50.000,0:03:52.000
maar geen toegang heeft tot onze systemen,

0:03:52.000,0:03:54.000
die ons kunnen verwarren -

0:03:54.000,0:03:56.000
geen menselijke technologie, menselijke cultuur,

0:03:56.000,0:03:58.000
misschien zelfs niet de menselijke taal.

0:03:58.000,0:04:00.000
En daarom wendden we ons tot deze jongens hier.

0:04:00.000,0:04:03.000
Dit is een van de jongens waar ik mee werk. Het is een bruin kapucijnaapje.

0:04:03.000,0:04:05.000
Het zijn Nieuwe Wereld primaten,

0:04:05.000,0:04:07.000
wat betekent dat ze ongeveer 35 miljoen

0:04:07.000,0:04:09.000
jaar geleden van de menselijke tak zijn afgebroken.

0:04:09.000,0:04:11.000
Dat betekent dat jouw groot-, groot-, groot-, groot-, groot-, groot-, groot-,

0:04:11.000,0:04:13.000
met ongeveer vijf miljoen "groten" -

0:04:13.000,0:04:15.000
grootmoeder waarschijnlijk ook de groot-, groot-, groot-,

0:04:15.000,0:04:17.000
grootmoeder, met ongeveer vijf miljoen "groten",

0:04:17.000,0:04:19.000
was van Holly hier.

0:04:19.000,0:04:22.000
Dus weet, voor jouw comfort, deze jongen is een heel ver,

0:04:22.000,0:04:24.000
weliswaar evolutionair, familielid.

0:04:24.000,0:04:26.000
Het goede nieuws over Holly is echter dat

0:04:26.000,0:04:29.000
zij niet over dezelfde technologieën als wij beschikt.

0:04:29.000,0:04:32.000
Ze is een slim, perfect aangepast schepsel, ook een primaat,

0:04:32.000,0:04:34.000
maar mist alles waarvan we verwachten dat het ons verknoeit.

0:04:34.000,0:04:36.000
Dus is zij het perfecte onderzoeksobject.

0:04:36.000,0:04:39.000
Wat als we Holly in dezelfde context als mensen plaatsen?

0:04:39.000,0:04:41.000
Maakt ze dan dezelfde fouten?

0:04:41.000,0:04:43.000
En leert ze er niet van? En zo verder.

0:04:43.000,0:04:45.000
En dus dit is wat we besloten te doen.

0:04:45.000,0:04:47.000
Mijn studenten en ik zijn daar een paar jaar geleden zeer enthousiast over geraakt.

0:04:47.000,0:04:49.000
Wij zeiden, oke, laten we Holly eens wat problemen voorschotelen,

0:04:49.000,0:04:51.000
en kijken of ze de boel ook verknoeit.

0:04:51.000,0:04:54.000
Het eerste probleem is alleen waar te beginnen?

0:04:54.000,0:04:56.000
Want, weet je, het is wel knap voor ons, maar niet zo goed voor de mens.

0:04:56.000,0:04:58.000
Wij maken fouten in allerlei omstandigheden.

0:04:58.000,0:05:00.000
Waarmee moeten we nu eigenlijk beginnen?

0:05:00.000,0:05:03.000
En omdat we met dit werk begonnen rond de tijd van de financiële crisis,

0:05:03.000,0:05:05.000
rond de tijd dat de eerste inbeslagnames in het nieuws opdoken,

0:05:05.000,0:05:07.000
zeiden we, hhmm, misschien moeten we

0:05:07.000,0:05:09.000
toch maar van start gaan in het financiële domein.

0:05:09.000,0:05:12.000
Misschien dat we moeten kijken naar de economische beslissingen van apen

0:05:12.000,0:05:15.000
en proberen te zien of ze dezelfde domme dingen doen als wij.

0:05:15.000,0:05:17.000
Daar stuitten we op een tweede probleem -

0:05:17.000,0:05:19.000
wat methodologischer van aard -

0:05:19.000,0:05:21.000
en dat is dat, misschien weten jullie dat niet,

0:05:21.000,0:05:24.000
apen geen geld gebruiken. Ik weet het, je bent ze nog niet tegengekomen.

0:05:24.000,0:05:26.000
Daarom staan ze niet in de rij achter je

0:05:26.000,0:05:29.000
in de supermarkt - daar houden ze zich niet mee bezig.

0:05:29.000,0:05:32.000
Daar werden we dus met een probleempje geconfronteerd.

0:05:32.000,0:05:34.000
Hoe gaan we apen vragen hoe ze met geld omgaan

0:05:34.000,0:05:36.000
als ze het niet werkelijk gebruiken?

0:05:36.000,0:05:38.000
Nou, daar moesten we ons maar bij neerleggen

0:05:38.000,0:05:40.000
en de apen leren hoe met geld om te gaan.

0:05:40.000,0:05:42.000
Dat is nu net wat we deden.

0:05:42.000,0:05:45.000
Waar u hier naar kijkt is het eerste voorbeeld

0:05:45.000,0:05:47.000
van niet-menselijke valuta.

0:05:47.000,0:05:49.000
Niet erg creatief

0:05:49.000,0:05:51.000
hebben we het maar een token genoemd.

0:05:51.000,0:05:54.000
Met deze munteenheid hebben we in Yale onze apen geleerd

0:05:54.000,0:05:56.000
om mensen

0:05:56.000,0:05:59.000
te betalen voor voedsel.

0:05:59.000,0:06:01.000
Veel heeft het niet om het lijf.

0:06:01.000,0:06:03.000
Het is ook maar een stukje metaal.

0:06:03.000,0:06:06.000
Zoals je wel eens meebrengt van een reis.

0:06:06.000,0:06:08.000
Eenmaal thuis heb je er niks meer aan.

0:06:08.000,0:06:10.000
Eerst vonden de apen er ook niks aan

0:06:10.000,0:06:12.000
tot ze beseften wat ze ermee konden doen.

0:06:12.000,0:06:14.000
Toen we ze voor het eerst aan hen gaven,

0:06:14.000,0:06:16.000
pakten ze ze op om ze te bekijken.

0:06:16.000,0:06:18.000
Als een soort rare dingen.

0:06:18.000,0:06:20.000
Maar al zeer snel leerden de apen

0:06:20.000,0:06:22.000
dat zij deze tokens voor voedsel konden ruilen

0:06:22.000,0:06:25.000
met verschillende mensen in het lab.

0:06:25.000,0:06:27.000
Dat zie je hier een van onze apen, Mayday, doen.

0:06:27.000,0:06:30.000
Op A en B zie je ze er een beetje nieuwsgierig

0:06:30.000,0:06:32.000
naar kijken.

0:06:32.000,0:06:34.000
En hier de wachtende hand van een menselijke experimentator,

0:06:34.000,0:06:37.000
en Mayday heeft snel door dat die mens dat wil hebben.

0:06:37.000,0:06:39.000
Geeft het af en krijgt dan wat te eten.

0:06:39.000,0:06:41.000
Niet alleen Mayday, al onze apen worden goed

0:06:41.000,0:06:43.000
in de handel van tokens met een menselijke verkoper.

0:06:43.000,0:06:45.000
Hier een korte video van hoe dit in zijn werk gaat.

0:06:45.000,0:06:48.000
Hier is Mayday. Ze gaat een token ruilen voor wat eten

0:06:48.000,0:06:51.000
en wacht gelukkig op haar eten.

0:06:51.000,0:06:53.000
Hier is Felix, denk ik. Hij is onze alpha mannetje, een grote kerel.

0:06:53.000,0:06:56.000
Maar ook hij wacht geduldig, krijgt zijn eten en vertrekt.

0:06:56.000,0:06:58.000
De apen worden daar echt goed in.

0:06:58.000,0:07:01.000
Verrassend goed in na een korte training.

0:07:01.000,0:07:03.000
Wij deden niet meer dan ze dit zelf te laten bedenken.

0:07:03.000,0:07:05.000
De vraag is: is dit zoiets als menselijk geld?

0:07:05.000,0:07:07.000
Is dit wel een markt,

0:07:07.000,0:07:09.000
of gaat het gewoon om een truc van een rare psycholoog

0:07:09.000,0:07:11.000
om apen iets te laten doen,

0:07:11.000,0:07:13.000
om er slim uit te zien zonder echt slim te zijn?

0:07:13.000,0:07:16.000
En dus we zeiden, nou ja, wat zouden apen spontaan doen

0:07:16.000,0:07:19.000
als dit echt hun munt zou zijn, indien zij het werkelijk als geld gebruikten?

0:07:19.000,0:07:21.000
Goed, je zou je kunnen voorstellen dat ze

0:07:21.000,0:07:23.000
ook allerlei slimme dingen zouden doen

0:07:23.000,0:07:26.000
die mensen ook doen wanneer ze beginnen met het uitwisselen van geld.

0:07:26.000,0:07:29.000
Misschien kon je ze interesse laten krijgen in de prijs,

0:07:29.000,0:07:31.000
of ze aandacht laten besteden aan hoeveel ze kopen -

0:07:31.000,0:07:34.000
of ze laten bijhouden wat ze aan apengeld uitgeven.

0:07:34.000,0:07:36.000
Doen de apen zoiets?

0:07:36.000,0:07:39.000
En zo is onze apenmarkt geboren.

0:07:39.000,0:07:41.000
De manier waarop die werkt is dat

0:07:41.000,0:07:44.000
onze apen normaal leven in een soort grote sociale dierentuin.

0:07:44.000,0:07:46.000
Wanneer ze zin krijgen in wat lekkers,

0:07:46.000,0:07:48.000
lieten we hen naar

0:07:48.000,0:07:50.000
een iets kleinere ruimte gaan, hun markt.

0:07:50.000,0:07:52.000
Bij het betreden van de markt -

0:07:52.000,0:07:54.000
eigenlijk een veel leukere markt dan onze menselijke markten

0:07:54.000,0:07:57.000
omdat ze bij de deur van de markt

0:07:57.000,0:07:59.000
een grote beurs vol tokens kregen

0:07:59.000,0:08:01.000
zodat ze de tokens

0:08:01.000,0:08:03.000
met een van deze twee jongens hier konden ruilen -

0:08:03.000,0:08:05.000
twee verschillende menselijke verkopers

0:08:05.000,0:08:07.000
van wie ze de spullen konden kopen.

0:08:07.000,0:08:09.000
De verkopers waren studenten van mijn lab.

0:08:09.000,0:08:11.000
Ze kleedden zich anders, ze waren verschillende mensen.

0:08:11.000,0:08:14.000
En na verloop van tijd deden ze in principe hetzelfde

0:08:14.000,0:08:16.000
zodat de apen konden leren,

0:08:16.000,0:08:19.000
wie wat verkocht tegen welke prijs - wie betrouwbaar was, wie niet, en zo verder.

0:08:19.000,0:08:21.000
En je kunt hier zien dat elk van de experimentatoren

0:08:21.000,0:08:24.000
een klein, geel etensbakje vasthoudt.

0:08:24.000,0:08:26.000
Dat is wat de aap krijgt voor één token.

0:08:26.000,0:08:28.000
Dus alles kost één token,

0:08:28.000,0:08:30.000
maar zoals je kunt zien, soms krijg je niet alijd hetzelfde voor één token,

0:08:30.000,0:08:32.000
soms meer druiven, soms minder.

0:08:32.000,0:08:35.000
Op deze video kan je dat zien.

0:08:35.000,0:08:38.000
Vanop de ooghoogte van een aap die wat kleiner is dan wij.

0:08:38.000,0:08:40.000
Hier is Honey.

0:08:40.000,0:08:42.000
Ze wacht een beetje ongeduldig op het opengaan van de markt.

0:08:42.000,0:08:45.000
Plots gaat de markt open. Hier is haar keuze: én druif of twee druiven.

0:08:45.000,0:08:47.000
U kunt zien dat Honey, als zeer goede markt-econoom,

0:08:47.000,0:08:50.000
naar de man gaat die meer geeft.

0:08:50.000,0:08:52.000
Ze zou onze financiële adviseurs een paar dingen kunnen leren.

0:08:52.000,0:08:54.000
Niet alleen Honey, maar grootste deel

0:08:54.000,0:08:57.000
van de apen gingen naar de jongens die meer aanboden.

0:08:57.000,0:08:59.000
Het merendeel van de apen ging naar de jongens met het beste voedsel.

0:08:59.000,0:09:02.000
Toen wij koopjes aanboden, zagen we dat de apen daar aandacht voor hadden.

0:09:02.000,0:09:05.000
Ze geven echt om hun de waarde van hun apengeld.

0:09:05.000,0:09:08.000
Des te verrassender was dat toen we samenwerkten met economen

0:09:08.000,0:09:11.000
om te kijken naar de apengegevens met behulp van economische instrumenten.

0:09:11.000,0:09:14.000
Ze komen overeen, niet alleen kwalitatief,

0:09:14.000,0:09:16.000
maar ook kwantitatief, met wat we

0:09:16.000,0:09:18.000
mensen zien doen op een echte markt.

0:09:18.000,0:09:20.000
Zozeer zelfs dat, indien je naar de apendata keek,

0:09:20.000,0:09:23.000
je kon niet zeggen of ze van een aap of van een mens kwamen.

0:09:23.000,0:09:25.000
Dus konden we zeggen

0:09:25.000,0:09:27.000
dat we,

0:09:27.000,0:09:29.000
althans voor de apen en ons,

0:09:29.000,0:09:31.000
een echte financiële munt hadden ingevoerd.

0:09:31.000,0:09:34.000
De vraag is nu: gaan de apen nu ook alles verpesten net zoals wij?

0:09:34.000,0:09:37.000
Nou, we zagen al vlug een paar voorvallen die daarop konden wijzen.

0:09:37.000,0:09:39.000
Wat we nooit hebben gezien bij de apen

0:09:39.000,0:09:41.000
was enig bewijs van sparen -

0:09:41.000,0:09:43.000
zoals wij dat doen..

0:09:43.000,0:09:45.000
Op de markt gekomen, gaven de apen hun hele budget uit

0:09:45.000,0:09:47.000
en gingen dan terug naar de anderen.

0:09:47.000,0:09:49.000
Wat we ook zagen is,

0:09:49.000,0:09:51.000
beschamend genoeg,

0:09:51.000,0:09:53.000
spontaan bewijs van diefstal.

0:09:53.000,0:09:56.000
De apen pikten de tokens bij elke gelegenheid -

0:09:56.000,0:09:58.000
van elkaar, vaak van ons -

0:09:58.000,0:10:00.000
dingen die we niet wilden uitlokken,

0:10:00.000,0:10:02.000
maar die we spontaan zagen gebeuren.

0:10:02.000,0:10:04.000
Dus zeiden we: dit ziet er slecht uit.

0:10:04.000,0:10:06.000
Zien we nu de apen

0:10:06.000,0:10:09.000
precies dezelfde domme dingen doen als mensen?

0:10:09.000,0:10:11.000
Een mogelijkheid was om

0:10:11.000,0:10:13.000
het aapfinanciële systeem te laten uitspelen,

0:10:13.000,0:10:15.000
en te kijken of ze na een paar jaar in de problemen zouden geraken.

0:10:15.000,0:10:17.000
Daarvoor waren we een beetje te ongeduldig dus wilden

0:10:17.000,0:10:19.000
we de zaken een beetje versnellen.

0:10:19.000,0:10:21.000
We begonnen met de apen

0:10:21.000,0:10:23.000
dezelfde soort problemen voor te schotelen

0:10:23.000,0:10:25.000
waarbij mensen de neiging hebben om in de fout te gaan

0:10:25.000,0:10:27.000
bij sommige economische uitdagingen,

0:10:27.000,0:10:29.000
of economische experimenten.

0:10:29.000,0:10:32.000
En omdat de beste manier om dat na te gaan

0:10:32.000,0:10:34.000
het zelf ondervinden is,

0:10:34.000,0:10:36.000
ga ik jullie nu aan een kort experiment onderwerpen

0:10:36.000,0:10:38.000
waarbij je je eigen financiële intuïtie in actie kan zien.

0:10:38.000,0:10:40.000
Stel dat ik nu

0:10:40.000,0:10:42.000
aan ieder van jullie

0:10:42.000,0:10:45.000
1000 dollar geef - 10 nieuwe honderd dollar biljetten.

0:10:45.000,0:10:47.000
Pak ze aan, steek ze in je portemonnee

0:10:47.000,0:10:49.000
en denk even na wat je ermee gaat doen.

0:10:49.000,0:10:51.000
Omdat het geld nu van jou is, kan je kopen wat je wil,

0:10:51.000,0:10:53.000
het weggeven, het sparen, enzovoort.

0:10:53.000,0:10:56.000
OK, maar je krijgt een kans op wat meer geld.

0:10:56.000,0:10:59.000
Of je kan wat riskeren, en in dat geval

0:10:59.000,0:11:01.000
gooi ik een zo'n apentoken op.

0:11:01.000,0:11:03.000
Kop en dan krijg je nog eens duizend dollar.

0:11:03.000,0:11:05.000
Bij munt krijg je niets.

0:11:05.000,0:11:08.000
Je hebt een kans om meer te krijgen, maar het is erg riskant.

0:11:08.000,0:11:11.000
Je andere optie is een je veiliger. Je krijgt zeker wat geld.

0:11:11.000,0:11:13.000
Ik geef je dan 500 dollar.

0:11:13.000,0:11:16.000
Je doet ermee wat je wil.

0:11:16.000,0:11:18.000
Wat zegt je intuïtie hier?

0:11:18.000,0:11:21.000
De meeste mensen kiezen voor de veilige optie.

0:11:21.000,0:11:24.000
De meeste mensen kiezen voor de zekere 1500 dollar.

0:11:24.000,0:11:26.000
Dit lijkt me een goede gok. Ik kies voor het zekere.

0:11:26.000,0:11:28.000
Wat niet zo irrationeel lijkt.

0:11:28.000,0:11:30.000
Mensen zijn een beetje risicomijdend. Dus wat?

0:11:30.000,0:11:32.000
Nou, de "dus wat?" komt wanneer je begint na te denken

0:11:32.000,0:11:34.000
over hetzelfde probleem

0:11:34.000,0:11:36.000
maar net een beetje anders opgezet.

0:11:36.000,0:11:38.000
Stel je voor dat ik ieder van u

0:11:38.000,0:11:41.000
2000 dollar zou geven - 20 mooie honderd dollarbiljetten.

0:11:41.000,0:11:43.000
Nu kan je twee keer zoveel dingen kopen als de eerste keer.

0:11:43.000,0:11:45.000
Denk na over hoe het aanvoelt in je portemonnee.

0:11:45.000,0:11:47.000
En stel nu dat ik je een andere keuze laat maken.

0:11:47.000,0:11:49.000
Maar deze keer is het een beetje lastiger.

0:11:49.000,0:11:52.000
Je moet beslissen hoe je geld gaat verliezen,

0:11:52.000,0:11:54.000
maar je gaat dezelfde keuze krijgen.

0:11:54.000,0:11:56.000
Je kan kiezen tussen een riskant verlies -

0:11:56.000,0:11:59.000
ik gooi een muntstuk op. Kop en je bent het hele bedrag kwijt.

0:11:59.000,0:12:02.000
Munt en je verliest niets, je mag alles houden -

0:12:02.000,0:12:05.000
of je kan op veilig spelen, wat betekent dat je me

0:12:05.000,0:12:08.000
500 dollar moet teruggeven.

0:12:08.000,0:12:11.000
En nu zie ik hier heel wat gefronste wenkbrauwen.

0:12:11.000,0:12:13.000
Dus misschien heb je dezelfde intuïtie

0:12:13.000,0:12:15.000
als onze proefpersonen,

0:12:15.000,0:12:17.000
en die in dit geval

0:12:17.000,0:12:19.000
niet op veilig te speelden.

0:12:19.000,0:12:21.000
De meesten neigen naar het riskante..

0:12:21.000,0:12:24.000
Dit is irrationeel omdat het in beide situaties

0:12:24.000,0:12:26.000
om dezelfde keuze gaat.

0:12:26.000,0:12:29.000
Het is of een 50/50 kans op 1000 of 2000

0:12:29.000,0:12:31.000
of 1500 dollar met zekerheid.

0:12:31.000,0:12:34.000
Maar menselijke intuïtie over hoeveel risico te nemen

0:12:34.000,0:12:36.000
hangt af van de uitgangssituatie.

0:12:36.000,0:12:38.000
Waardoor?

0:12:38.000,0:12:40.000
Nou, dit komt doordat we met ten minste

0:12:40.000,0:12:43.000
twee psychologische vooroordelen zijn behept.

0:12:43.000,0:12:46.000
Een daarvan is dat we niet goed zijn om te denken in absolute termen.

0:12:46.000,0:12:48.000
Je moet het echt uitcijferen.

0:12:48.000,0:12:50.000
Een optie is 1000 of 2000 dollar;

0:12:50.000,0:12:52.000
de andere 1500 dollar.

0:12:52.000,0:12:55.000
Daarentegen zijn we goed in het denken in relatieve termen

0:12:55.000,0:12:58.000
als je voor de keuze staat.

0:12:58.000,0:13:01.000
We denken : "Oh, ik ga meer krijgen," of "Oh, ik ga minder krijgen."

0:13:01.000,0:13:03.000
Dit is allemaal goed en wel, behalve dat

0:13:03.000,0:13:05.000
veranderingen in verschillende richtingen

0:13:05.000,0:13:07.000
daadwerkelijk onze keuzes beïnvloeden

0:13:07.000,0:13:09.000
over wat goed of niet goed is.

0:13:09.000,0:13:11.000
En dit leidt tot onze tweede neiging, die

0:13:11.000,0:13:13.000
economen 'afkeer van verlies' noemen.

0:13:13.000,0:13:16.000
Het idee is dat we het echt haten om in het rood gaan.

0:13:16.000,0:13:18.000
We hebben er echt een hekel aan om wat geld te verliezen.

0:13:18.000,0:13:20.000
En dit betekent dat we soms onze keuzes

0:13:20.000,0:13:22.000
aanpassen om dit te voorkomen.

0:13:22.000,0:13:24.000
Wat je zag in dat laatste scenario is dat

0:13:24.000,0:13:26.000
mensen riskant gedrag gaan vertonen

0:13:26.000,0:13:29.000
omdat ze gaan voor de kleine kans om geen verlies te lijden.

0:13:29.000,0:13:31.000
Dat betekent dat wanneer we denken een risico te nemen -

0:13:31.000,0:13:33.000
of liever gezegd, aan een mogelijk verlies,

0:13:33.000,0:13:35.000
we meer geneigd zijn tot risico's,

0:13:35.000,0:13:37.000
wat eigenlijk echt verontrustend is.

0:13:37.000,0:13:40.000
Dit speelt de mens op allerlei manieren parten.

0:13:40.000,0:13:43.000
Dit verklaart waarom beleggers hun aandelen langer blijven aanhouden -

0:13:43.000,0:13:45.000
omdat ze ze in relatieve termen toetsen.

0:13:45.000,0:13:47.000
Daarom weigerden mensen op de woningmarkt hun huis te verkopen -

0:13:47.000,0:13:49.000
omdat ze niet willen verkopen met verlies.

0:13:49.000,0:13:51.000
De vraag die ons interesseerde was

0:13:51.000,0:13:53.000
of de apen op dezelfde basis zouden reageren.

0:13:53.000,0:13:56.000
Als we hetzelfde scenario opzetten op onze kleine apenmarkt,

0:13:56.000,0:13:58.000
zouden ze dan hetzelfde doen als mensen?

0:13:58.000,0:14:00.000
Dus gaven we de apen keuzes

0:14:00.000,0:14:03.000
tussen veilige verkopers - zij deden keer op keer hetzelfde -

0:14:03.000,0:14:05.000
of risico-verkopers -

0:14:05.000,0:14:07.000
die deden de dingen de helft van de tijd anders.

0:14:07.000,0:14:09.000
En dan gaven we hen de keuze voor bonussen -

0:14:09.000,0:14:11.000
zoals jullie deden in het eerste scenario -

0:14:11.000,0:14:13.000
zodat ze daadwerkelijk een kans meer hebben,

0:14:13.000,0:14:16.000
of gevallen waar ze verlies leden -

0:14:16.000,0:14:18.000
omdat ze dachten meer te krijgen dan wat ze in werkelijkheid kregen.

0:14:18.000,0:14:20.000
En dus is dit hoe het eruitziet.

0:14:20.000,0:14:22.000
We hebben de apen laten kennismaken met twee nieuwe verkopers.

0:14:22.000,0:14:24.000
De man links en rechts beginnen beiden met één druif,

0:14:24.000,0:14:26.000
dus het ziet er redelijk goed uit.

0:14:26.000,0:14:28.000
Maar ze gaan de apen bonussen geven.

0:14:28.000,0:14:30.000
De man aan de linkerkant is een veilige bonus.

0:14:30.000,0:14:33.000
Elke keer voegt hij er een druif bij, om de apen er twee te geven.

0:14:33.000,0:14:35.000
De man aan de rechterkant is een riskante bonus.

0:14:35.000,0:14:38.000
Soms krijgen de apen geen bonus - dat is dus een nulbonus.

0:14:38.000,0:14:41.000
Soms krijgen de apen er twee extra.

0:14:41.000,0:14:43.000
Een grote bonus, nu krijgen ze er drie.

0:14:43.000,0:14:45.000
Maar dat is dezelfde keuze waarmee jullie zojuist werden geconfronteerd.

0:14:45.000,0:14:48.000
Willen de apen op veilig spelen

0:14:48.000,0:14:50.000
en verdergaan met de man die bij elke proef hetzelfde gaat doen,

0:14:50.000,0:14:52.000
of willen ze wat riskeren

0:14:52.000,0:14:54.000
om een riskante, maar grote, bonus te krijgen

0:14:54.000,0:14:56.000
maar ook het risico lopen om geen bonus te krijgen?

0:14:56.000,0:14:58.000
Mensen speelden hier op veilig.

0:14:58.000,0:15:00.000
En het blijkt dat de apen dat ook doen.

0:15:00.000,0:15:02.000
Kwalitatief en kwantitatief

0:15:02.000,0:15:04.000
kiezen ze precies op dezelfde manier als mensen,

0:15:04.000,0:15:06.000
wanneer getest in dezelfde zaak.

0:15:06.000,0:15:08.000
Misschien houden apen gewoon niet van risico's.

0:15:08.000,0:15:10.000
Misschien moeten we eens kijken wat ze doen bij verlies.

0:15:10.000,0:15:12.000
En dus voerden we een tweede versie van dit experiment uit.

0:15:12.000,0:15:14.000
Nu voeren we twee verkopers op

0:15:14.000,0:15:16.000
die hen geen bonussen geven;

0:15:16.000,0:15:18.000
ze geven ze minder dan ze verwachten.

0:15:18.000,0:15:20.000
Dus beginnen ze met een grote hoeveelheid.

0:15:20.000,0:15:22.000
Dit zijn drie druiven; de aap is er helemaal klaar voor.

0:15:22.000,0:15:25.000
Maar nu leren ze dat deze verkopers minder gaan geven dan ze verwachten.

0:15:25.000,0:15:27.000
De kerel aan de linkerzijde betekent een zeker verlies.

0:15:27.000,0:15:30.000
Elke keer neemt hij een van deze weg

0:15:30.000,0:15:32.000
en geeft de apen er slechts twee.

0:15:32.000,0:15:34.000
De man aan de rechterkant is het risicovolle verlies.

0:15:34.000,0:15:37.000
Soms geeft hij geen verlies, wat de apen accepteren,

0:15:37.000,0:15:39.000
maar soms geeft hij in feite een groot verlies,

0:15:39.000,0:15:41.000
door er twee weg te nemen en de apen slechts één druif te geven.

0:15:41.000,0:15:43.000
En dus wat doen de apen nu?

0:15:43.000,0:15:45.000
Nogmaals, dezelfde keuze, ze kunnen op veilig spelen

0:15:45.000,0:15:48.000
door altijd voor twee druiven te gaan,

0:15:48.000,0:15:51.000
of ze kunnen het risico lopen en kans maken op één of op drie.

0:15:51.000,0:15:54.000
Het merkwaardige voor ons is dat, wanneer je apen deze keuze geeft,

0:15:54.000,0:15:56.000
zij hetzelfde irrationele gedrag als dat van mensen vertonen.

0:15:56.000,0:15:58.000
Ze nemen meer risico's

0:15:58.000,0:16:01.000
afhankelijk van hoe de onderzoekers begonnen.

0:16:01.000,0:16:03.000
Dit is te gek omdat het suggereert dat de apen ook

0:16:03.000,0:16:05.000
dingen in relatieve termen beoordelen

0:16:05.000,0:16:08.000
en ze verliezen anders dan winsten behandelen.

0:16:08.000,0:16:10.000
Dus wat betekent dit alles?

0:16:10.000,0:16:12.000
Nou, wat we zien is dat we in de eerste plaats

0:16:12.000,0:16:14.000
de apen een financiële valuta geven,

0:16:14.000,0:16:16.000
en ze doen er gelijkaardige dingen mee.

0:16:16.000,0:16:18.000
Ze doen een aantal van de slimme dingen die we doen,

0:16:18.000,0:16:20.000
maar ook sommige van de niet zo aardige dingen,

0:16:20.000,0:16:22.000
zoals stelen en zo verder.

0:16:22.000,0:16:24.000
Maar ook een deel van onze irrationele dingen.

0:16:24.000,0:16:26.000
Ze slaan systematisch de bal mis

0:16:26.000,0:16:28.000
net als wij.

0:16:28.000,0:16:30.000
De eerste les die we hieruit kunnen leren

0:16:30.000,0:16:32.000
is dat waar je in het begin misschien dacht

0:16:32.000,0:16:34.000
een kapucijnaapje als financiële adviseur in te huren -

0:16:34.000,0:16:36.000
want ze zijn leuker dan die ... je weet wel -

0:16:36.000,0:16:38.000
Doe het niet, ze zijn waarschijnlijk net zo dom

0:16:38.000,0:16:41.000
als de menselijke adviseur die je nu al hebt.

0:16:41.000,0:16:43.000
Dus, je weet wel, een beetje slecht - Sorry, sorry, sorry.

0:16:43.000,0:16:45.000
Een beetje slecht voor aap beleggers.

0:16:45.000,0:16:48.000
Maar natuurlijk, je weet wel, de reden waarom je lacht is ook slecht voor mensen.

0:16:48.000,0:16:51.000
Omdat we het antwoord op de vraag hebben gevonden.

0:16:51.000,0:16:53.000
We wilden weten waar dit soort fouten vandaan kwamen.

0:16:53.000,0:16:55.000
En we begonnen met de hoop dat we misschien

0:16:55.000,0:16:57.000
onze financiële instellingen een beetje konden bijsturen,

0:16:57.000,0:17:00.000
of onze technologieën konden verbeteren.

0:17:00.000,0:17:03.000
Maar we vonden dat deze neigingen misschien diep in ons zitten geworteld.

0:17:03.000,0:17:05.000
Zij kunnen te wijten zijn aan de aard

0:17:05.000,0:17:07.000
van onze evolutionaire geschiedenis.

0:17:07.000,0:17:09.000
Misschien zijn het niet alleen de mensen

0:17:09.000,0:17:11.000
aan de rechterkant van deze keten die dom zijn.

0:17:11.000,0:17:13.000
Misschien is die domheid er al van in het begin.

0:17:13.000,0:17:16.000
En dit, als we mogen geloven in de resultaten van de kapucijnaapjes

0:17:16.000,0:17:18.000
betekent dat deze domme strategieën

0:17:18.000,0:17:20.000
wel eens 35 miljoen jaar oud zouden kunnen zijn.

0:17:20.000,0:17:22.000
Dat betekent dat deze strategie

0:17:22.000,0:17:25.000
al heel, heel oud is.

0:17:25.000,0:17:27.000
Wat weten we over andere oude strategieën?

0:17:27.000,0:17:30.000
We weten dat ze zeer moeilijk te overwinnen zijn.

0:17:30.000,0:17:32.000
Denk aan onze evolutionaire voorliefde

0:17:32.000,0:17:35.000
voor zoetigheid, voor vette dingen zoals kaastaart.

0:17:35.000,0:17:37.000
Je kunt dat niet zomaar uitschakelen.

0:17:37.000,0:17:40.000
Niemand zegt bij het dessert: "Nee, nee, nee. Dat ziet er walgelijk uit voor mij."

0:17:40.000,0:17:42.000
Wij zitten anders in elkaar.

0:17:42.000,0:17:44.000
We zien dat als iets begerenswaardig.

0:17:44.000,0:17:46.000
Mijn gok is dat hetzelfde gaat waar zijn

0:17:46.000,0:17:48.000
wanneer het gaat over het nemen van

0:17:48.000,0:17:50.000
verschillende financiële beslissingen.

0:17:50.000,0:17:52.000
Wanneer u uw aandelen in het rood ziet duiken,

0:17:52.000,0:17:54.000
als je de prijs van je huis naar beneden ziet gaan,

0:17:54.000,0:17:56.000
dan kan je dat niet anders zien

0:17:56.000,0:17:58.000
dan in die oude evolutionaire termen.

0:17:58.000,0:18:00.000
Dit betekent dat de vooroordelen,

0:18:00.000,0:18:02.000
die ertoe leiden dat beleggers het slecht doen

0:18:02.000,0:18:04.000
of de inbeslagname crisis veroorzaken,

0:18:04.000,0:18:06.000
echt moeilijk te overwinnen zullen zijn.

0:18:06.000,0:18:08.000
Dus dat is het slechte nieuws. De vraag is: is er ook goed nieuws?

0:18:08.000,0:18:10.000
Ik wordt verondersteld om hier het goede nieuws te vertellen .

0:18:10.000,0:18:12.000
Nou, het goede nieuws, denk ik,

0:18:12.000,0:18:14.000
is waarmee ik de toespraak ben begonnen,

0:18:14.000,0:18:16.000
dat is dat mensen niet alleen slim zijn,

0:18:16.000,0:18:18.000
we zijn echt inspirerend slim zijn vergeleken met

0:18:18.000,0:18:21.000
de rest van het dierenrijk.

0:18:21.000,0:18:24.000
We zijn zo goed in het overkomen van onze biologische beperkingen -

0:18:24.000,0:18:26.000
weet je, ik vloog hier naartoe in een vliegtuig.

0:18:26.000,0:18:28.000
Ik hoefde niet met vleugels te flapperen.

0:18:28.000,0:18:31.000
Ik draag contactlenzen zodat ik jullie allemaal kan zien.

0:18:31.000,0:18:34.000
Ik hoef niet te vertrouwen op mijn eigen bijziendheid.

0:18:34.000,0:18:36.000
Wij hebben eigenlijk in al deze gevallen

0:18:36.000,0:18:39.000
onze biologische beperkingen overwonnen

0:18:39.000,0:18:42.000
met technologie en andere middelen, ogenschijnlijk gemakkelijk.

0:18:42.000,0:18:45.000
Maar we moeten erkennen dat we die beperkingen hebben.

0:18:45.000,0:18:47.000
En hier zit hem de kneep.

0:18:47.000,0:18:49.000
Het was Camus die ooit zei "De mens is de enige soort is

0:18:49.000,0:18:52.000
die weigert te zijn wat hij werkelijk is."

0:18:52.000,0:18:54.000
Maar de ironie is dat we

0:18:54.000,0:18:56.000
alleen in het erkennen van onze beperkingen

0:18:56.000,0:18:58.000
we ze echt kunnen overwinnen.

0:18:58.000,0:19:01.000
De hoop zit hierin dat jullie allemaal zullen nadenken over je beperkingen.

0:19:01.000,0:19:04.000
Niet noodzakelijkerwijs als onoverkomelijk,

0:19:04.000,0:19:06.000
maar om ze te herkennen, te accepteren

0:19:06.000,0:19:09.000
en dan gebruik te maken van onze vaardigheden om ze op te lossen.

0:19:09.000,0:19:12.000
Dat zou de enige manier kunnen zijn waarop we echt in staat zullen zijn

0:19:12.000,0:19:14.000
ons eigen menselijk potentieel te verwezenlijken

0:19:14.000,0:19:17.000
en de edele soort te worden die we allemaal hopen te zijn.

0:19:17.000,0:19:19.000
Dank u.

0:19:19.000,0:19:24.000
(Applaus)