[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα ήθελα να ξεκινήσω τη σημερινή μου ομιλία, με δύο παρατηρήσεις
Dialogue: 0,0:00:04.00,0:00:06.00,Default,,0000,0000,0000,,σχετικά με το ανθρώπινο είδος.
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Η πρώτη παρατήρηση είναι κάτι που ίσως θεωρείτε ως αρκετά προφανές,
Dialogue: 0,0:00:09.00,0:00:11.00,Default,,0000,0000,0000,,και αυτό είναι ότι το είδος μας, ο Homo sapiens,
Dialogue: 0,0:00:11.00,0:00:13.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι πραγματικά πολύ έξυπνο --
Dialogue: 0,0:00:13.00,0:00:15.00,Default,,0000,0000,0000,,εξωφρενικά έξυπνο --
Dialogue: 0,0:00:15.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,αφού όλοι κάνουμε πράγματα
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:20.00,Default,,0000,0000,0000,,που κανένα άλλο είδος στον πλανήτη δεν κάνει αυτή τη στιγμή.
Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτή δεν είναι, φυσικά,
Dialogue: 0,0:00:22.00,0:00:24.00,Default,,0000,0000,0000,,η πρώτη φορά που πιθανώς το αναγνωρίζετε αυτό.
Dialogue: 0,0:00:24.00,0:00:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Βέβαια, εκτός του να είμαστε έξυπνοι, είμαστε επίσης ένα ιδιαίτερα ματαιόδοξο είδος.
Dialogue: 0,0:00:27.00,0:00:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Μας αρέσει να επιδεικνύουμε το γεγονός ότι είμαστε έξυπνοι.
Dialogue: 0,0:00:30.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα μπορούσα να αναφερθώ σε οποιονδήποτε σοφό,
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:34.00,Default,,0000,0000,0000,,από τον Σέξπηρ μέχρι τον Στήβεν Κόλμπερτ,
Dialogue: 0,0:00:34.00,0:00:36.00,Default,,0000,0000,0000,,για να αποδείξω για παράδειγμα το γεγονός ότι
Dialogue: 0,0:00:36.00,0:00:38.00,Default,,0000,0000,0000,,έχουμε μεγαλόφρωνα λογική και άπειρες ικανότητες
Dialogue: 0,0:00:38.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,και είμαστε καταπληκτικότεροι από οτιδήποτε άλλο στον πλανήτη
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,ως προς τις εγκεφαλικές λειτουργίες.
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως φυσικά, υπάρχει μια δεύτερη παρατήρηση σχετικά με το ανθρώπινο είδος,
Dialogue: 0,0:00:45.00,0:00:47.00,Default,,0000,0000,0000,,στην οποία θα ήθελα να εστιάσω λίγο περισσότερο·
Dialogue: 0,0:00:47.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,πρόκειται για το γεγονός ότι
Dialogue: 0,0:00:49.00,0:00:52.00,Default,,0000,0000,0000,,παρόλο που είμαστε πραγματικά έξυπνοι, μερικές φορές μοναδικά έξυπνοι,
Dialogue: 0,0:00:52.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,μπορούμε επίσης να γίνουμε εξαιρετικά κουτοί
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,όταν πρόκειται για κάποιες πτυχές της λήψης των αποφάσεών μας.
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Παρατηρώ αρκετά ειρωνικά χαμόγελα στο ακροατήριο.
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Μην ανησυχείτε, δεν θα κατηγορήσω κανέναν συγκεκριμένα
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:04.00,Default,,0000,0000,0000,,για οποιαδήποτε πτυχή των δικών του λαθών.
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως, μόλις τα τελευταία δύο χρόνια
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,βλέπουμε πρωτοφανή παραδείγματα της ανθρώπινης αδεξιότητας.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Παρακολουθούμε τα εργαλεία που με μοναδικό τρόπο κατασκευάσαμε,
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,ώστε να εξάγουμε τους πόρους μας από το περιβάλλον,
Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:16.00,Default,,0000,0000,0000,,να σκάνε στα μούτρα μας.
Dialogue: 0,0:01:16.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Παρακολουθήσαμε τις χρηματοπιστωτικές αγορές, που μοναδικά δημιουργήσαμε --
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:21.00,Default,,0000,0000,0000,,αυτές οι αγορές που υποτίθεται ότι θα ήταν απρόσβλητες από την ανοησία --
Dialogue: 0,0:01:21.00,0:01:23.00,Default,,0000,0000,0000,,τις είδαμε να καταρρέουν μπροστά στα μάτια μας.
Dialogue: 0,0:01:23.00,0:01:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Ωστόσο, αμφότερα τα δύο ντροπιαστικά παραδείγματα, πιστεύω ότι
Dialogue: 0,0:01:25.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,δεν υπογραμμίζουν εκείνο που θεωρώ ως το πλέον ντροπιαστικό
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,σχετικά με τα λάθη που κάνουν οι άνθρωποι,
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,δηλαδή ότι μας αρέσει να πιστεύουμε ότι τα λάθη που κάνουμε
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι απλά το αποτέλεσμα της ύπαρξης λίγων σάπιων ανάμεσά μας
Dialogue: 0,0:01:35.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,ή το αποτέλεσμα μερικών θρυλικά λανθασμένων αποφάσεων.
Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Φαίνεται όμως ότι οι κοινωνικοί επιστήμονες πράγματι κατανοούν
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,ότι οι περισσότεροι από εμάς, όταν βρεθούμε μέσα σε συγκεκριμένες καταστάσεις,
Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:47.00,Default,,0000,0000,0000,,θα κάνουμε πολύ συγκεκριμένα λάθη.
Dialogue: 0,0:01:47.00,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Τα λάθη αυτά, είναι στην πραγματικότητα προβλέψιμα.
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Τα κάνουμε ξανά και ξανά.
Dialogue: 0,0:01:51.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν επηρεάζονται από τη σωρεία των σχετικών αποδείξεων.
Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Όταν λαμβάνουμε αρνητικά αποτελέσματα
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,εμείς και πάλι, την επόμενη φορά που αντιμετωπίζουμε την ίδια κατάσταση,
Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,τείνουμε να κάνουμε τα ίδια λάθη.
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό πραγματικά με μπερδεύει,
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:04.00,Default,,0000,0000,0000,,ως μελετήτρια της ανθρώπινης φύσης.
Dialogue: 0,0:02:04.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που μου κινεί περισσότερο την περιέργεια
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι πώς γίνεται ένα είδος τόσο έξυπνο όσο εμείς
Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,να είναι ικανό για τόσο άσχημα
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,και τόσο αδιάκοπα λάθη, συνεχώς;
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Είμαστε οι πιο έξυπνοι που κυκλοφορούν στη φύση, γιατί λοιπόν δεν μπορούμε να το επιλύσουμε αυτό;
Dialogue: 0,0:02:16.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Κατά κάποιο τρόπο, από πού προκύπτουν στ' αλήθεια τα λάθη μας;
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Έχοντας σκεφτεί λιγάκι αυτό το θέμα, βλέπω μερικές διαφορετικές πιθανότητες.
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Μία πιθανότητα είναι πως, υπό μία έννοια, δεν είναι στην πραγματικότητα δικά μας λάθη.
Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Επειδή είμαστε ευφυές είδος,
Dialogue: 0,0:02:27.00,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,μπορούμε να δημιουργήσουμε κάθε είδους περιβάλλοντα
Dialogue: 0,0:02:29.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,τα οποία είναι εξαιρετικά περίπλοκα,
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:34.00,Default,,0000,0000,0000,,μερικές φορές τόσο περίπλοκα, που ούτε εμείς δεν τα κατανοούμε,
Dialogue: 0,0:02:34.00,0:02:36.00,Default,,0000,0000,0000,,παρόλο που εμείς τα δημιουργήσαμε.
Dialogue: 0,0:02:36.00,0:02:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Κατασκευάσαμε χρηματοοικονομικές αγορές που είναι υπερβολικά περίπλοκες.
Dialogue: 0,0:02:38.00,0:02:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Κατασκευάσαμε όρους υποθηκών, στους οποίους δεν μπορούμε ν' αντεπεξέλθουμε.
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Φυσικά, εάν βρεθούμε σε περιβάλλοντα που δεν μπορούμε να χειριστούμε,
Dialogue: 0,0:02:44.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,κατά κάποιο τρόπο είναι λογικό
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,να θαλασσώσουμε κάποια πράγματα.
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Εάν αυτό συνέβαινε, θα είχαμε μια αληθινά εύκολη λύση
Dialogue: 0,0:02:50.00,0:02:52.00,Default,,0000,0000,0000,,στο πρόβλημα των ανθρώπινων σφαλμάτων.
Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα μπορούσαμε απλά να πούμε, εντάξει, ας σκεφτούμε
Dialogue: 0,0:02:54.00,0:02:56.00,Default,,0000,0000,0000,,τις τεχνολογίες τις οποίες δεν μπορούμε να χειριστούμε
Dialogue: 0,0:02:56.00,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,τα περιβάλλοντα μέσα στα οποία είμαστε ανεπαρκείς --
Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:00.00,Default,,0000,0000,0000,,να τα ξεφορτωθούμε, να σχεδιάσουμε τα πράγματα καλύτερα
Dialogue: 0,0:03:00.00,0:03:02.00,Default,,0000,0000,0000,,και τότε θα είμαστε το ανώτερο είδος
Dialogue: 0,0:03:02.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,που θεωρούμε ότι είμαστε.
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Υπάρχει όμως και μια άλλη πιθανότητα, την οποία βρίσκω λιγάκι ανησυχητική,
Dialogue: 0,0:03:07.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,δηλαδή ότι μπορεί να μην είναι το περιβάλλον μας τόσο μπερδεμένο.
Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί εμείς να είμαστε άσχημα σχεδιασμένοι.
Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτή είναι μια ιδέα που μου ήρθε
Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:18.00,Default,,0000,0000,0000,,παρακολουθώντας τους τρόπους με τους οποίους οι κοινωνικοί επιστήμονες μελετούν τα ανθρώπινα σφάλματα.
Dialogue: 0,0:03:18.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που βλέπουμε είναι ότι οι άνθρωποι τείνουν να επαναλαμβάνουν τα λάθη τους
Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:24.00,Default,,0000,0000,0000,,ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, ξανά και ξανά.
Dialogue: 0,0:03:24.00,0:03:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Φαίνεται σχεδόν σαν να είμαστε κατασκευασμένοι
Dialogue: 0,0:03:26.00,0:03:28.00,Default,,0000,0000,0000,,για να κάνουμε σφάλματα με συγκεκριμένο τρόπο.
Dialogue: 0,0:03:28.00,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτή είναι μια πιθανότητα που με ανησυχεί λίγο περισσότερο,
Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,επειδή εάν εμείς είμαστε στ' αλήθεια κακοκατασκευασμένοι
Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,δεν είναι ξεκάθαρο πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε.
Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί να χρειάζεται να παραδεχτούμε το γεγονός ότι είμαστε επιρρεπείς στα λάθη
Dialogue: 0,0:03:38.00,0:03:40.00,Default,,0000,0000,0000,,και να προσπαθήσουμε να σχεδιάσουμε τα πράγματα με βάση αυτό.
Dialogue: 0,0:03:40.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ λοιπόν βρίσκεται το ερώτημα, με το οποίο εγώ και οι φοιτητές μου θελήσαμε να καταπιαστούμε.
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Πώς μπορούμε να καταλάβουμε τη διαφορά μεταξύ των δύο πιθανοτήτων;
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας πληθυσμός
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,που είναι βασικά έξυπνος, μπορεί να παίρνει πλήθος αποφάσεων,
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:52.00,Default,,0000,0000,0000,,όμως δεν έχει πρόσβαση σε κανένα από τα συστήματά μας,
Dialogue: 0,0:03:52.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,σε κανένα από εκείνα που μπορεί να μας μπερδεύουν --
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,ούτε ανθρώπινη τεχνολογία, ούτε ανθρώπινη κουλτούρα,
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,ούτε ακόμη και ανθρώπινη γλώσσα.
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτός είναι ο λόγος που στραφήκαμε σ' αυτούς εδώ τους τύπους.
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Μ' αυτούς τους τύπους δουλεύω. Τούτος εδώ είναι ένας καφετής Καπουτσίνος πίθηκος.
Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Πρόκειται για πρωτεύοντα του Νέου Κόσμου,
Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,που σημαίνει ότι αποσπάστηκαν από τον ανθρώπινο εξελικτικό κλάδο
Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:09.00,Default,,0000,0000,0000,,περίπου πριν 35 εκατομμύρια χρόνια.
Dialogue: 0,0:04:09.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Δηλαδή, η προ, προ, προ, προ, προ, προ --
Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,με περίπου πέντε εκατομμύρια "προ" μπροστά --
Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:15.00,Default,,0000,0000,0000,,γιαγιά σας, ήταν πιθανότατα και η προ, προ, προ, προ
Dialogue: 0,0:04:15.00,0:04:17.00,Default,,0000,0000,0000,,γιαγιά, με πέντε εκατομμύρια "προ" μπροστά
Dialogue: 0,0:04:17.00,0:04:19.00,Default,,0000,0000,0000,,της Χόλυ, που βλέπετε εδώ.
Dialogue: 0,0:04:19.00,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί να σας προκαλεί ανακούφιση το γεγονός ότι αυτός εδώ ο τύπος είναι πραγματικά πολύ μακρινός,
Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:24.00,Default,,0000,0000,0000,,ωστόσο εξελικτικός συγγενής μας.
Dialogue: 0,0:04:24.00,0:04:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Τα καλά νέα με τη Χόλυ πάντως είναι ότι
Dialogue: 0,0:04:26.00,0:04:29.00,Default,,0000,0000,0000,,δεν διαθέτει τις ίδιες τεχνολογίες μ' εμάς.
Dialogue: 0,0:04:29.00,0:04:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Ξέρετε, είναι ένα έξυπνο και συμπαθητικό πλάσμα, ένα πρώτιστο επίσης,
Dialogue: 0,0:04:32.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,όμως της λείπουν όλα εκείνα που θεωρούμε ότι μπορεί να μπερδεύουν εμάς.
Dialogue: 0,0:04:34.00,0:04:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι, είναι το τέλειο πειραματόζωο.
Dialogue: 0,0:04:36.00,0:04:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Τι θα γινόταν εάν βάζαμε τη Χόλυ μπροστά στις ίδιες ανθρώπινες καταστάσεις;
Dialogue: 0,0:04:39.00,0:04:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα κάνει τα ίδια λάθη μ' εμάς;
Dialogue: 0,0:04:41.00,0:04:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν θα μαθαίνει απ' αυτά; Και ούτω καθ' εξής.
Dialogue: 0,0:04:43.00,0:04:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Τέτοια πράγματα αποφασίσαμε να κάνουμε.
Dialogue: 0,0:04:45.00,0:04:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι φοιτητές μου κι εγώ ενθουσιαστήκαμε μ' αυτό, πριν από λίγα χρόνια.
Dialogue: 0,0:04:47.00,0:04:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Είπαμε, εντάξει ας υποβάλουμε τη Χόλυ σε τούτα τα προβλήματα
Dialogue: 0,0:04:49.00,0:04:51.00,Default,,0000,0000,0000,,και να δούμε εάν θα τα θαλασσώσει.
Dialogue: 0,0:04:51.00,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Το πρώτο πρόβλημα ήταν από πού ν' αρχίσουμε.
Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Γιατί ξέρετε, είναι σπουδαία τα προβλήματα για εμάς, αλλά άσχημα για την ανθρωπότητα.
Dialogue: 0,0:04:56.00,0:04:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάνουμε πολλά λάθη σε πολλές διαφορετικές περιστάσεις.
Dialogue: 0,0:04:58.00,0:05:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Από πού λοιπόν να ξεκινήσουμε;
Dialogue: 0,0:05:00.00,0:05:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Επειδή ξεκινήσαμε αυτήν την εργασία περίπου τον καιρό της οικονομικής κατάρρευσης,
Dialogue: 0,0:05:03.00,0:05:05.00,Default,,0000,0000,0000,,περίπου την εποχή που οι κατασχέσεις υποθηκών έκαναν θραύση στις ειδήσεις,
Dialogue: 0,0:05:05.00,0:05:07.00,Default,,0000,0000,0000,,είπαμε ότι ίσως θα μπορούσαμε
Dialogue: 0,0:05:07.00,0:05:09.00,Default,,0000,0000,0000,,να ξεκινήσουμε από τον χώρο των οικονομικών.
Dialogue: 0,0:05:09.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Ίσως να μπορούσαμε να παρατηρήσουμε τις οικονομικές αποφάσεις των μαϊμούδων
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,και να δούμε εάν κι εκείνες κάνουν τις ίδιες κουταμάρες που κάνουμε κι εμείς.
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Φυσικά, εδώ πέφτουμε επάνω σ' ένα δεύτερο πρόβλημα --
Dialogue: 0,0:05:17.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,λίγο πιο μεθοδολογικό --
Dialogue: 0,0:05:19.00,0:05:21.00,Default,,0000,0000,0000,,που είναι το γεγονός ότι, εσείς μπορεί να μην το γνωρίζετε,
Dialogue: 0,0:05:21.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλά οι μαϊμούδες δεν χρησιμοποιούν χρήματα. Ξέρω ότι δεν τις έχετε συναντήσει.
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτός είναι όμως ο λόγος που δεν στέκονται πίσω σας στην ουρά
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:29.00,Default,,0000,0000,0000,,στο μπακάλικο ή στο ΑΤΜ -- ξέρετε, δεν κάνουν τέτοια πράγματα.
Dialogue: 0,0:05:29.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ λοιπόν αντιμετωπίσαμε κάποιο μικρό πρόβλημα.
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Πώς να ρωτήσουμε τις μαϊμούδες για τα χρήματα
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,εάν δεν τα χρησιμοποιούν;
Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι, είπαμε να το αντιπαρέλθουμε
Dialogue: 0,0:05:38.00,0:05:40.00,Default,,0000,0000,0000,,διδάσκοντας στις μαϊμούδες πώς να χρησιμοποιούν το χρήμα.
Dialogue: 0,0:05:40.00,0:05:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό και κάναμε.
Dialogue: 0,0:05:42.00,0:05:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που βλέπετε εδώ, είναι η πρώτη γνωστή σ' εμένα μονάδα
Dialogue: 0,0:05:45.00,0:05:47.00,Default,,0000,0000,0000,,μη ανθρώπινου χρήματος.
Dialogue: 0,0:05:47.00,0:05:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν ήμασταν και πολύ δημιουργικοί κατά την εποχή που ξεκινήσαμε αυτές τις μελέτες,
Dialogue: 0,0:05:49.00,0:05:51.00,Default,,0000,0000,0000,,οπότε το ονομάσαμε μάρκα.
Dialogue: 0,0:05:51.00,0:05:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτή είναι η χρηματική μονάδα, την οποία διδάξαμε στις μαϊμούδες μας στο Γέηλ
Dialogue: 0,0:05:54.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,να χρησιμοποιούν στις συναλλαγές τους με τους ανθρώπους,
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,για ν' αγοράσουν διάφορα τρόφιμα.
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν φαίνεται να είναι τίποτε σπουδαίο -- στην πραγματικότητα δεν είναι και τίποτε σπουδαίο.
Dialogue: 0,0:06:01.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Όπως τα περισσότερα από τα χρήματά μας, είναι απλά ένα κομμάτι μέταλλο.
Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Όπως κάποιοι από εσάς που παίρνουν μαζί τους διάφορα νομίσματα μετά από ταξίδια,
Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:08.00,Default,,0000,0000,0000,,και μόλις φτάσουν σπίτι τους, αυτά είναι εντελώς άχρηστα.
Dialogue: 0,0:06:08.00,0:06:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Ήταν άχρηστα για τις μαϊμούδες στην αρχή
Dialogue: 0,0:06:10.00,0:06:12.00,Default,,0000,0000,0000,,πριν αντιληφθούν τι μπορούσαν να κάνουν μ' αυτά.
Dialogue: 0,0:06:12.00,0:06:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Όταν τους τα πρωτοδώσαμε, μέσα στα κλουβιά τους,
Dialogue: 0,0:06:14.00,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,τα σήκωναν από κάτω και τα κοιτούσαν.
Dialogue: 0,0:06:16.00,0:06:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Ήταν γι' αυτές ένα περίεργο αντικείμενο.
Dialogue: 0,0:06:18.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Πολύ γρήγορα όμως, οι μαϊμούδες αντιλήφθηκαν
Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:22.00,Default,,0000,0000,0000,,πως μπορούν να δώσουν αυτές τις μάρκες
Dialogue: 0,0:06:22.00,0:06:25.00,Default,,0000,0000,0000,,σε διάφορους ανθρώπους του εργαστηρίου, έναντι φαγητού.
Dialogue: 0,0:06:25.00,0:06:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ βλέπετε μια απ' τις μαϊμούδες μας, τη Μέιντεη, να κάνει ακριβώς αυτό.
Dialogue: 0,0:06:27.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Στις εικόνες Α και Β βλέπουμε τα σημεία όπου είναι κάπως
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,περίεργη για τα πράγματα αυτά -- δεν γνωρίζει.
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Υπάρχει αυτό το χέρι του ανθρώπου πειραματιστή που περιμένει,
Dialogue: 0,0:06:34.00,0:06:37.00,Default,,0000,0000,0000,,και η Μέιντεη γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι ο άνθρωπος προφανώς το θέλει.
Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Το δίνει και έπειτα παίρνει λίγο φαγητό.
Dialogue: 0,0:06:39.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Αποδείχθηκε πως όχι μόνο η Μέιντεη, αλλά όλες οι μαϊμούδες μας γίνονται καλές
Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:43.00,Default,,0000,0000,0000,,στο να ανταλλάσσουν μάρκες με ανθρώπους πωλητές.
Dialogue: 0,0:06:43.00,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ορίστε λοιπόν ένα σύντομο βίντεο για το πώς γίνεται όλο αυτό.
Dialogue: 0,0:06:45.00,0:06:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ είναι η Μέιντεη. Θα ανταλλάξει μια μάρκα για λίγο φαγητό.
Dialogue: 0,0:06:48.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Περιμένει ευχαριστημένη και παίρνει το φαγητό της.
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ είναι ο Φέλιξ, νομίζω. Είναι το κυρίαρχο αρσενικό· αρκετά μεγαλόσωμος.
Dialogue: 0,0:06:53.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Και αυτός περιμένει υπομονετικά, παίρνει το φαγητό του και συνεχίζει.
Dialogue: 0,0:06:56.00,0:06:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι μαϊμούδες γίνονται πολύ καλές σ' αυτό.
Dialogue: 0,0:06:58.00,0:07:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Είναι εκπληκτικά καλές με ελάχιστη εκπαίδευση.
Dialogue: 0,0:07:01.00,0:07:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Τις αφήσαμε να το συνηθίσουν από μόνες τους.
Dialogue: 0,0:07:03.00,0:07:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Το ερώτημα είναι: έχει καμία σχέση όλο αυτό με τα ανθρώπινα χρήματα;
Dialogue: 0,0:07:05.00,0:07:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Αποτελεί αυτό αγορά,
Dialogue: 0,0:07:07.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,ή μήπως κάναμε ένα παράξενο ψυχολογικό τρικ
Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:11.00,Default,,0000,0000,0000,,καταφέρνοντας τις μαϊμούδες να κάνουν κάτι,
Dialogue: 0,0:07:11.00,0:07:13.00,Default,,0000,0000,0000,,να δείχνουν έξυπνες, χωρίς όμως να είναι;
Dialogue: 0,0:07:13.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Ύστερα είπαμε, λοιπόν, τι θα έκαναν αυθόρμητα οι μαϊμούδες
Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:19.00,Default,,0000,0000,0000,,εάν αυτό ήταν πράγματι το νόμισμά τους, εάν πράγματι το χρησιμοποιούσαν ως χρήμα;
Dialogue: 0,0:07:19.00,0:07:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορείτε να τις φανταστείτε
Dialogue: 0,0:07:21.00,0:07:23.00,Default,,0000,0000,0000,,να κάνουν όλων των ειδών τα έξυπνα πράγματα
Dialogue: 0,0:07:23.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,που κάνουν οι άνθρωποι όταν αρχίζουν να συναλλάσσονται μεταξύ τους.
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Τις φαντάζεστε να προσέχουν την τιμή,
Dialogue: 0,0:07:29.00,0:07:31.00,Default,,0000,0000,0000,,να προσέχουν πόσα αγοράζουν --
Dialogue: 0,0:07:31.00,0:07:34.00,Default,,0000,0000,0000,,να κρατούν λογαριασμό των μαϊμουδίσιων μαρκών τους.
Dialogue: 0,0:07:34.00,0:07:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάνουν τίποτ' απ' αυτά οι μαϊμούδες;
Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι γεννήθηκε η μαϊμουδίσια αγορά μας.
Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτή λειτουργεί επειδή
Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:44.00,Default,,0000,0000,0000,,οι μαϊμούδες μας φυσιολογικά ζουν πολλές μαζί σε μεγάλα κλουβιά.
Dialogue: 0,0:07:44.00,0:07:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Όταν λαχταρούν μια λιχουδιά,
Dialogue: 0,0:07:46.00,0:07:48.00,Default,,0000,0000,0000,,τους δίνουμε μια διέξοδο
Dialogue: 0,0:07:48.00,0:07:50.00,Default,,0000,0000,0000,,σε ένα μικρότερο κλουβί, απ' όπου εισέρχονται στην αγορά.
Dialogue: 0,0:07:50.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπαίνοντας στην αγορά --
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:54.00,Default,,0000,0000,0000,,στην πραγματικότητα ήταν μια πολύ πιο διασκεδαστική αγορά από τις περισσότερες ανθρώπινες
Dialogue: 0,0:07:54.00,0:07:57.00,Default,,0000,0000,0000,,επειδή, καθώς οι μαϊμούδες περνούσαν την πόρτα,
Dialogue: 0,0:07:57.00,0:07:59.00,Default,,0000,0000,0000,,κάποιος άνθρωπος τους έδινε ένα μεγάλο πορτοφόλι γεμάτο μάρκες
Dialogue: 0,0:07:59.00,0:08:01.00,Default,,0000,0000,0000,,ώστε να μπορούν να τις ανταλλάξουν
Dialogue: 0,0:08:01.00,0:08:03.00,Default,,0000,0000,0000,,με έναν από αυτούς τους δύο εδώ --
Dialogue: 0,0:08:03.00,0:08:05.00,Default,,0000,0000,0000,,δύο διαφορετικούς ανθρώπους πωλητές
Dialogue: 0,0:08:05.00,0:08:07.00,Default,,0000,0000,0000,,από τους οποίους μπορούσαν να αγοράσουν πράγματα.
Dialogue: 0,0:08:07.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι πωλητές ήταν φοιτητές του εργαστηρίου μου.
Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Ντύνονταν διαφορετικά· ήταν διαφορετικοί άνθρωποι.
Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Με τον καιρό, έκαναν βασικά το ίδιο πράγμα
Dialogue: 0,0:08:14.00,0:08:16.00,Default,,0000,0000,0000,,έτσι ώστε οι μαϊμούδες να μπορούν να μάθουν,
Dialogue: 0,0:08:16.00,0:08:19.00,Default,,0000,0000,0000,,ποιος πωλούσε τι και σε ποια τιμή -- ποιος ήταν αξιόπιστος, ποιος δεν ήταν κ.ο.κ.
Dialogue: 0,0:08:19.00,0:08:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορείτε να δείτε ότι καθένας από τους πειραματιστές,
Dialogue: 0,0:08:21.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,βαστάει ένα μικρό κίτρινο δοχείο φαγητού
Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:26.00,Default,,0000,0000,0000,,κι αυτό μπορούν να αγοράσουν οι μαϊμούδες για μια μάρκα.
Dialogue: 0,0:08:26.00,0:08:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι όλα στοιχίζουν μια μάρκα,
Dialogue: 0,0:08:28.00,0:08:30.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλά όπως βλέπετε, μερικές φορές οι μάρκες αγοράζουν περισσότερα από άλλες,
Dialogue: 0,0:08:30.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,περισσότερα σταφύλια από άλλες φορές.
Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα σας δείξω σ' ένα σύντομο βίντεο πώς μοιάζει αυτή η αγορά.
Dialogue: 0,0:08:35.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ βλέπετε θυρίδες για τις μαϊμούδες. Είναι χαμηλές, επειδή οι μαϊμούδες είναι κοντές.
Dialogue: 0,0:08:38.00,0:08:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ είναι η Χάνεη.
Dialogue: 0,0:08:40.00,0:08:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Περιμένει κάπως ανυπόμονα ν' ανοίξει η αγορά.
Dialogue: 0,0:08:42.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ξαφνικά η αγορά ανοίγει. Εδώ είναι η επιλογές της: μία ρόγα ή δύο ρόγες.
Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορείτε να δείτε τη Χάνεη, πολύ καλή οικονομολόγος,
Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:50.00,Default,,0000,0000,0000,,επιλέγει τον πωλητή που δίνει περισσότερα.
Dialogue: 0,0:08:50.00,0:08:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα μπορούσε να διδάξει τους οικονομικούς συμβούλους μας, κάνα δυο πράγματα.
Dialogue: 0,0:08:52.00,0:08:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Όχι μόνο η Χάνεη,
Dialogue: 0,0:08:54.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,οι περισσότερες μαϊμούδες μας επέλεγαν αυτούς που είχαν περισσότερα.
Dialogue: 0,0:08:57.00,0:08:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι περισσότερες επέλεγαν αυτούς που είχαν την καλύτερη τροφή.
Dialogue: 0,0:08:59.00,0:09:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Όταν εισάγαμε τις εκπτώσεις, είδαμε τις μαϊμούδες να δίνουν προσοχή σ' αυτό.
Dialogue: 0,0:09:02.00,0:09:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Τις ενδιέφεραν πολύ οι μαϊμουδίσιες μάρκες τους.
Dialogue: 0,0:09:05.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Το πιο εντυπωσιακό ήταν πως όταν συνεργαστήκαμε με οικονομολόγους
Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:11.00,Default,,0000,0000,0000,,ώστε να μελετήσουμε τα δεδομένα των μαϊμούδων που χρησιμοποιούσαν οικονομικά εργαλεία,
Dialogue: 0,0:09:11.00,0:09:14.00,Default,,0000,0000,0000,,στην ουσία ταυτίζονταν, όχι μόνο ποιοτικά,
Dialogue: 0,0:09:14.00,0:09:16.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλά και ποσοτικά με αυτά που είδαμε
Dialogue: 0,0:09:16.00,0:09:18.00,Default,,0000,0000,0000,,τους ανθρώπους να κάνουν σε πραγματικές αγορές.
Dialogue: 0,0:09:18.00,0:09:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Ταυτίζονταν τόσο πολύ ώστε όταν έβλεπες τα νούμερα των μαϊμούδων,
Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,δεν μπορούσες να ξεχωρίσεις εάν προέρχονταν από μαϊμού ή άνθρωπο στην ίδια αγορά.
Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που πιστέψαμε πως κάναμε
Dialogue: 0,0:09:25.00,0:09:27.00,Default,,0000,0000,0000,,ήταν πως παρουσιάσαμε κάτι
Dialogue: 0,0:09:27.00,0:09:29.00,Default,,0000,0000,0000,,που, τουλάχιστον για μας και τις μαϊμούδες,
Dialogue: 0,0:09:29.00,0:09:31.00,Default,,0000,0000,0000,,λειτουργεί σαν αληθινό χρήμα.
Dialogue: 0,0:09:31.00,0:09:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Το ερώτημα είναι αν οι μαϊμούδες θα τα θαλασσώνουν με τον ίδιο τρόπο όπως εμείς.
Dialogue: 0,0:09:34.00,0:09:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Είδαμε ήδη ανεπίσημα, μερικά σημάδια πως μπορεί και να τα θαλασσώνουν.
Dialogue: 0,0:09:37.00,0:09:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Ένα πράγμα που δεν είδαμε ποτέ στην αγορά των μαϊμούδων
Dialogue: 0,0:09:39.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,ήταν οποιοδήποτε σημάδι αποταμίευσης --
Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,όπως κάνει το δικό μας είδος.
Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι μαϊμούδες έμπαιναν στην αγορά, ξόδευαν όλο τους το κονδύλι
Dialogue: 0,0:09:45.00,0:09:47.00,Default,,0000,0000,0000,,και έπειτα επέστρεφαν στις υπόλοιπες.
Dialogue: 0,0:09:47.00,0:09:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Το άλλο πράγμα που παρατηρήσαμε,
Dialogue: 0,0:09:49.00,0:09:51.00,Default,,0000,0000,0000,,με κάποια αμηχανία,
Dialogue: 0,0:09:51.00,0:09:53.00,Default,,0000,0000,0000,,ήταν η αυθόρμητη εμφάνιση κλοπής.
Dialogue: 0,0:09:53.00,0:09:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι μαϊμούδες έκλεβαν μάρκες σε κάθε δυνατή ευκαιρία --
Dialogue: 0,0:09:56.00,0:09:58.00,Default,,0000,0000,0000,,η μια από την άλλη, συχνά και από εμάς --
Dialogue: 0,0:09:58.00,0:10:00.00,Default,,0000,0000,0000,,πράγματα που δεν πιστεύαμε πως εμείς τα εισάγαμε,
Dialogue: 0,0:10:00.00,0:10:02.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλά που αυθόρμητα συνέβαιναν.
Dialogue: 0,0:10:02.00,0:10:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Σκεφτήκαμε πως αυτό φαίνεται άσχημο.
Dialogue: 0,0:10:04.00,0:10:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορούμε τελικά να δούμε εάν οι μαϊμούδες
Dialogue: 0,0:10:06.00,0:10:09.00,Default,,0000,0000,0000,,κάνουν ακριβώς τα ίδια ανόητα πράγματα, όπως οι άνθρωποι;
Dialogue: 0,0:10:09.00,0:10:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Μια πιθανότητα ήταν ν' αφήσουμε
Dialogue: 0,0:10:11.00,0:10:13.00,Default,,0000,0000,0000,,το οικονομικό σύστημα των μαϊμούδων να εξελιχθεί,
Dialogue: 0,0:10:13.00,0:10:15.00,Default,,0000,0000,0000,,ώστε να δούμε εάν σε λίγα χρόνια θα μας ζητούσαν άρση των χρεών τους.
Dialogue: 0,0:10:15.00,0:10:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Ήμασταν λίγο ανυπόμονοι έτσι θέλαμε
Dialogue: 0,0:10:17.00,0:10:19.00,Default,,0000,0000,0000,,να επιταχύνουμε λίγο τα πράγματα.
Dialogue: 0,0:10:19.00,0:10:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι είπαμε να δημιουργήσουμε στις μαϊμούδες
Dialogue: 0,0:10:21.00,0:10:23.00,Default,,0000,0000,0000,,τα ίδια προβλήματα
Dialogue: 0,0:10:23.00,0:10:25.00,Default,,0000,0000,0000,,στα οποία οι άνθρωποι τείνουν να κάνουν λάθη
Dialogue: 0,0:10:25.00,0:10:27.00,Default,,0000,0000,0000,,σε συγκεκριμένες οικονομικές προκλήσεις,
Dialogue: 0,0:10:27.00,0:10:29.00,Default,,0000,0000,0000,,ή συγκεκριμένους οικονομικούς πειραματισμούς.
Dialogue: 0,0:10:29.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Επειδή λοιπόν, ο καλύτερος τρόπος για να δεις πώς οι άνθρωποι σφάλλουν
Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι να το κάνεις από μόνος σου,
Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:36.00,Default,,0000,0000,0000,,θα σας περιγράψω στα γρήγορα ένα πείραμα
Dialogue: 0,0:10:36.00,0:10:38.00,Default,,0000,0000,0000,,ώστε να δείτε τη δική σας οικονομική διαίσθηση εν δράσει.
Dialogue: 0,0:10:38.00,0:10:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Φανταστείτε ότι αυτή τη στιγμή
Dialogue: 0,0:10:40.00,0:10:42.00,Default,,0000,0000,0000,,δίνω στον καθένα σας
Dialogue: 0,0:10:42.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,χίλια δολάρια ΗΠΑ -- 10 κολλαριστά εκατοδόλαρα.
Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Πάρτε τα, βάλτε τα στο πορτοφόλι σας
Dialogue: 0,0:10:47.00,0:10:49.00,Default,,0000,0000,0000,,και σκεφτείτε για μια στιγμή τι θα τα κάνετε.
Dialogue: 0,0:10:49.00,0:10:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Είναι δικά σας τώρα· μπορείτε ν' αγοράσετε ό,τι θέλετε.
Dialogue: 0,0:10:51.00,0:10:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Να τα δωρίσετε, να τα πάρετε, και λοιπά.
Dialogue: 0,0:10:53.00,0:10:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Ακούγεται θαυμάσιο, αλλά σας δίδεται άλλη μια ευκαιρία να κερδίσετε λίγα περισσότερα χρήματα.
Dialogue: 0,0:10:56.00,0:10:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτές είναι οι επιλογές σας: μπορείτε να ρισκάρετε,
Dialogue: 0,0:10:59.00,0:11:01.00,Default,,0000,0000,0000,,οπότε θα στρίψω μια από τις μάρκες των μαϊμούδων.
Dialogue: 0,0:11:01.00,0:11:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Εάν έρθει κορώνα, θα κερδίσετε χίλια δολάρια επιπλέον.
Dialogue: 0,0:11:03.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Εάν έρθει γράμματα, δεν παίρνετε τίποτε.
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Έχετε λοιπόν μια ευκαιρία να κερδίσετε περισσότερα, όμως αρκετά ριψοκίνδυνη.
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Η άλλη σας επιλογή είναι αρκετά ασφαλής. Θα πάρετε κάποια χρήματα στα σίγουρα.
Dialogue: 0,0:11:11.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα σας δώσω μόνο 500 δολάρια.
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορείτε να τα βάλετε στο πορτοφόλι σας και να τα χρησιμοποιήσετε άμεσα.
Dialogue: 0,0:11:16.00,0:11:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Ας δούμε ποια είναι η ενόρασή σας εδώ.
Dialogue: 0,0:11:18.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν τη σίγουρη επιλογή.
Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι περισσότεροι λένε, γιατί να ρισκάρω, όταν μπορώ να κερδίσω 1500 δολάρια στα σίγουρα;
Dialogue: 0,0:11:24.00,0:11:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Μοιάζει με καλό στοίχημα. Θα προτιμήσω αυτό.
Dialogue: 0,0:11:26.00,0:11:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό δεν είναι στ' αλήθεια παράλογο.
Dialogue: 0,0:11:28.00,0:11:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Οι άνθρωποι απεχθάνονται τα ρίσκα. Και λοιπόν;
Dialogue: 0,0:11:30.00,0:11:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό το "και λοιπόν;" έρχεται όταν αρχίζουμε να σκεφτόμαστε
Dialogue: 0,0:11:32.00,0:11:34.00,Default,,0000,0000,0000,,για το ίδιο πρόβλημα
Dialogue: 0,0:11:34.00,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,στημένο λίγο διαφορετικά.
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Τώρα λοιπόν φανταστείτε ότι δίνω στον καθένα από εσάς
Dialogue: 0,0:11:38.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,2000 δολάρια -- 20 κολλαριστά εκατοδόλαρα.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Τώρα μπορείτε ν' αγοράσετε τα διπλάσια πράγματα σε σχέση με πριν.
Dialogue: 0,0:11:43.00,0:11:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Σκεφτείτε πώς θα νιώθατε, έχοντάς τα στο πορτοφόλι σας.
Dialogue: 0,0:11:45.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Τώρα φανταστείτε ότι θα σας βάλω να κάνετε μια διαφορετική επιλογή,
Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,όμως αυτή τη φορά είναι ελαφρώς χειρότερη.
Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Τώρα θα πρέπει ν' αποφασίσετε με ποιον τρόπο θα χάσετε χρήματα,
Dialogue: 0,0:11:52.00,0:11:54.00,Default,,0000,0000,0000,,όμως θα έχετε τις ίδιες επιλογές.
Dialogue: 0,0:11:54.00,0:11:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορείτε είτε να διαλέξετε μια ριψοκίνδυνη χασούρα --
Dialogue: 0,0:11:56.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,θα στρίψω ένα νόμισμα. Εάν έρθει κορώνα, θα χάσετε πολλά.
Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Εάν έρθει γράμματα, δεν θα χάσετε τίποτε, είστε εντάξει, θα κρατήσετε όλο το ποσόν --
Dialogue: 0,0:12:02.00,0:12:05.00,Default,,0000,0000,0000,,ή θα μπορούσατε να το παίξετε με ασφάλεια, που σημαίνει ότι πρέπει να βγάλετε το πορτοφόλι σας
Dialogue: 0,0:12:05.00,0:12:08.00,Default,,0000,0000,0000,,και να μου δώσετε πέντε από εκείνα τα εκατοδόλαρα, οπωσδήποτε.
Dialogue: 0,0:12:08.00,0:12:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Βλέπω πολλά ανασηκωμένα φρύδια στο ακροατήριο.
Dialogue: 0,0:12:11.00,0:12:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Ίσως λοιπόν να έχετε την ίδια ενόραση
Dialogue: 0,0:12:13.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,με τα υποκείμενα του πειράματός μας,
Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:17.00,Default,,0000,0000,0000,,δηλαδή όταν τους παρουσιάσουμε αυτές τις επιλογές,
Dialogue: 0,0:12:17.00,0:12:19.00,Default,,0000,0000,0000,,οι άνθρωποι δεν επιλέγουν να το παίξουν με ασφάλεια.
Dialogue: 0,0:12:19.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Στην πραγματικότητα τείνουν να γίνουν ελαφρώς ριψοκίνδυνοι.
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο λόγος που αυτό είναι παράλογο, είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις δώσαμε στους ανθρώπους
Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:26.00,Default,,0000,0000,0000,,τις ίδιες επιλογές.
Dialogue: 0,0:12:26.00,0:12:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτές είναι είτε να ρισκάρουν 50/50 για χίλια ή για δύο χιλιάδες
Dialogue: 0,0:12:29.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,είτε να πάρουν 1500 δολάρια στα σίγουρα.
Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως η ενόραση των ανθρώπων σχετικά με το πόσο θα ρισκάρουν
Dialogue: 0,0:12:34.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,ποικίλει ανάλογα με το σημείο απ' το οποίο ξεκίνησαν.
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Τι συμβαίνει λοιπόν;
Dialogue: 0,0:12:38.00,0:12:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Φαίνεται ότι αυτό είναι το αποτέλεσμα
Dialogue: 0,0:12:40.00,0:12:43.00,Default,,0000,0000,0000,,τουλάχιστον δύο διαφορετικών προκαταλήψεων, τις οποίες έχουμε στο ψυχολογικό επίπεδο.
Dialogue: 0,0:12:43.00,0:12:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Η μία είναι ότι δυσκολευόμαστε πολύ να σκεφτούμε με απόλυτους όρους.
Dialogue: 0,0:12:46.00,0:12:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα πρέπει να κάνετε αρκετή δουλειά για να καταλάβετε,
Dialogue: 0,0:12:48.00,0:12:50.00,Default,,0000,0000,0000,,ότι η μία επιλογή είναι χίλια ή δύο χιλιάδες,
Dialogue: 0,0:12:50.00,0:12:52.00,Default,,0000,0000,0000,,ενώ η άλλη είναι 1500.
Dialogue: 0,0:12:52.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Αντίθετα, μας φαίνεται πολύ εύκολο να σκεφτούμε με σχετικούς όρους
Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:58.00,Default,,0000,0000,0000,,καθώς οι επιλογές αλλάζουν από καιρό σε καιρό.
Dialogue: 0,0:12:58.00,0:13:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Σκεφτόμαστε είτε "Ω, θα κερδίσω περισσότερα" είτε "Ω, θα κερδίσω λιγότερα".
Dialogue: 0,0:13:01.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό είναι ωραίο και καλό, εκτός απ' το ότι
Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,οι αλλαγές προς διάφορες κατευθύνσεις
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:07.00,Default,,0000,0000,0000,,επηρεάζουν στ' αλήθεια τη σκέψη μας ως προς το κατά πόσον
Dialogue: 0,0:13:07.00,0:13:09.00,Default,,0000,0000,0000,,οι επιλογές είναι καλές ή κακές.
Dialogue: 0,0:13:09.00,0:13:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό οδηγεί στη δεύτερη προκατάληψη,
Dialogue: 0,0:13:11.00,0:13:13.00,Default,,0000,0000,0000,,την οποία οι οικονομολόγοι ονομάζουν αποστροφή προς την απώλεια.
Dialogue: 0,0:13:13.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Η ιδέα είναι ότι μισούμε να φτάνουν τα πράγματα στο κόκκινο.
Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Μισούμε στ' αλήθεια να πρέπει να χάσουμε χρήματα.
Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Τούτο σημαίνει πως μερικές φορές
Dialogue: 0,0:13:20.00,0:13:22.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλάζουμε τις προτιμήσεις μας για ν' αποφύγουμε κάτι τέτοιο.
Dialogue: 0,0:13:22.00,0:13:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που είδατε στο τελευταίο σενάριο είναι ότι
Dialogue: 0,0:13:24.00,0:13:26.00,Default,,0000,0000,0000,,τα υποκείμενα του πειράματος ρισκάρουν
Dialogue: 0,0:13:26.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,επειδή προτιμούν τη μικρή πιθανότητα να μην έχουν καθόλου χασούρα.
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό σημαίνει ότι όταν μπαίνετε σ' έναν ριψοκίνδυνο τρόπο σκέψης --
Dialogue: 0,0:13:31.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,συγχωρήστε με, όταν μπαίνουμε σ' έναν τρόπο σκέψης περί απώλειας,
Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,γινόμαστε στην πραγματικότητα περισσότερο ριψοκίνδυνοι,
Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,πράγμα που θα μπορούσε να είναι στ' αλήθεια ανησυχητικό.
Dialogue: 0,0:13:37.00,0:13:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτός ο τρόπος σκέψης καταλήγει σε πολλές κακές εκβάσεις στους ανθρώπους.
Dialogue: 0,0:13:40.00,0:13:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Εκεί οφείλεται το ότι οι επενδυτές του χρηματιστηρίου, κρατούν για περισσότερο χρόνο μετοχές με απώλειες --
Dialogue: 0,0:13:43.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,επειδή τις αξιολογούν με σχετικούς όρους.
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Εκεί οφείλεται ότι οι άνθρωποι στην αγορά ακινήτων, αρνούντο να πουλήσουν τα σπίτια τους --
Dialogue: 0,0:13:47.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,επειδή δεν ήθελαν να πουλήσουν με χασούρα.
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Η ερώτηση που μας ενδιαφέρει
Dialogue: 0,0:13:51.00,0:13:53.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι εάν οι μαϊμούδες έχουν τις ίδιες προκαταλήψεις.
Dialogue: 0,0:13:53.00,0:13:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Εάν στήναμε τα ίδια σενάρια στη μικρή μας αγορά των μαϊμούδων,
Dialogue: 0,0:13:56.00,0:13:58.00,Default,,0000,0000,0000,,θα έκαναν τα ίδια, όπως οι άνθρωποι;
Dialogue: 0,0:13:58.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό ακριβώς κάναμε, δίνοντας στις μαϊμούδες επιλογές
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:03.00,Default,,0000,0000,0000,,μεταξύ ανθρώπων που ήταν αξιόπιστοι -- έκαναν το ίδιο πράγμα κάθε φορά --
Dialogue: 0,0:14:03.00,0:14:05.00,Default,,0000,0000,0000,,και ανθρώπων που ήταν επισφαλείς --
Dialogue: 0,0:14:05.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,τις μισές φορές έκαναν τα πράγματα διαφορετικά.
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Μετά τους δώσαμε επιλογές, οι οποίες ήταν δώρα --
Dialogue: 0,0:14:09.00,0:14:11.00,Default,,0000,0000,0000,,όπως σ' εσάς, στο πρώτο σενάριο --
Dialogue: 0,0:14:11.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,έτσι είχαν μια ευκαιρία να κερδίσουν περισσότερα,
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:16.00,Default,,0000,0000,0000,,ή περιπτώσεις όπου είχαν χασούρα --
Dialogue: 0,0:14:16.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,στην πραγματικότητα πίστευαν ότι θα έπαιρναν περισσότερα απ' όσα τελικά πήραν.
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ βλέπουμε πώς φαίνεται αυτό.
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Συστήσαμε στις μαϊμούδες δύο νέους πωλητές.
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο αριστερός, όπως και ο δεξιός, ξεκινούν με μια ρόγα σταφύλι,
Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:26.00,Default,,0000,0000,0000,,πράγμα που μοιάζει αρκετά καλό.
Dialogue: 0,0:14:26.00,0:14:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως πρόκειται να δώσουν δώρα στις μαϊμούδες.
Dialogue: 0,0:14:28.00,0:14:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο αριστερός δίνει ένα ασφαλές δώρο.
Dialogue: 0,0:14:30.00,0:14:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάθε φορά προσθέτει ένα, ώστε να δώσει στις μαϊμούδες δύο.
Dialogue: 0,0:14:33.00,0:14:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο δεξιός, δίνει ένα ριψοκίνδυνο δώρο.
Dialogue: 0,0:14:35.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάποιες φορές οι μαϊμούδες δεν παίρνουν τίποτε παραπάνω -- δηλαδή μηδενικό δώρο.
Dialogue: 0,0:14:38.00,0:14:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάποιες άλλες φορές οι μαϊμούδες παίρνουν δύο παραπάνω ρόγες.
Dialogue: 0,0:14:41.00,0:14:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Μεγάλο το δώρο, τώρα παίρνουν συνολικά τρεις.
Dialogue: 0,0:14:43.00,0:14:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Είναι ακριβώς η ίδια επιλογή που αντιμετωπίσατε κι εσείς.
Dialogue: 0,0:14:45.00,0:14:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Θέλουν άραγε οι μαϊμούδες να παίξουν με ασφάλεια
Dialogue: 0,0:14:48.00,0:14:50.00,Default,,0000,0000,0000,,κι έτσι να προτιμήσουν τον πωλητή που κάνει κάθε φορά το ίδιο,
Dialogue: 0,0:14:50.00,0:14:52.00,Default,,0000,0000,0000,,ή θέλουν να ρισκάρουν
Dialogue: 0,0:14:52.00,0:14:54.00,Default,,0000,0000,0000,,και να κυνηγήσουν ένα ριψοκίνδυνο αλλά μεγάλο δώρο,
Dialogue: 0,0:14:54.00,0:14:56.00,Default,,0000,0000,0000,,με κίνδυνο να μην πάρουν κανένα δώρο;
Dialogue: 0,0:14:56.00,0:14:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ οι άνθρωποι έπαιξαν με ασφάλεια.
Dialogue: 0,0:14:58.00,0:15:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Φαίνεται πως οι μαϊμούδες έπαιξαν επίσης με ασφάλεια.
Dialogue: 0,0:15:00.00,0:15:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Ποιοτικά και ποσοτικά,
Dialogue: 0,0:15:02.00,0:15:04.00,Default,,0000,0000,0000,,επιλέγουν ακριβώς όπως οι άνθρωποι,
Dialogue: 0,0:15:04.00,0:15:06.00,Default,,0000,0000,0000,,όταν δοκιμάζονται στην ίδια κατάσταση.
Dialogue: 0,0:15:06.00,0:15:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί να πείτε, εντάξει, μπορεί οι μαϊμούδες να μην αγαπούν το ρίσκο.
Dialogue: 0,0:15:08.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Ίσως θα πρέπει να δούμε πώς τα πάνε με τη χασούρα.
Dialogue: 0,0:15:10.00,0:15:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Έτσι, τρέχουμε μια δεύτερη παραλλαγή του πειράματος.
Dialogue: 0,0:15:12.00,0:15:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Τώρα, οι μαϊμούδες συναντούν δύο πωλητές
Dialogue: 0,0:15:14.00,0:15:16.00,Default,,0000,0000,0000,,που δεν τους δίνουν καθόλου δώρα·
Dialogue: 0,0:15:16.00,0:15:18.00,Default,,0000,0000,0000,,στην πραγματικότητα τους δίνουν λιγότερα απ' το αναμενόμενο.
Dialogue: 0,0:15:18.00,0:15:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Φαίνεται πως ξεκινούν με μεγάλη ποσότητα.
Dialogue: 0,0:15:20.00,0:15:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ έχουμε τρεις ρόγες σταφύλι· οι μαϊμούδες τρελαίνονται γι' αυτό.
Dialogue: 0,0:15:22.00,0:15:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως τώρα μαθαίνουν πως αυτοί οι τύποι πρόκειται να τους δώσουν λιγότερα απ' όσα προσδοκούν.
Dialogue: 0,0:15:25.00,0:15:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο αριστερός αντιπροσωπεύει μια ασφαλή χασούρα.
Dialogue: 0,0:15:27.00,0:15:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάθε φορά, τους αφαιρεί μία ρόγα
Dialogue: 0,0:15:30.00,0:15:32.00,Default,,0000,0000,0000,,και δίνει στις μαϊμούδες μόνο δύο.
Dialogue: 0,0:15:32.00,0:15:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Ο δεξιός αντιπροσωπεύει τη ριψοκίνδυνη απώλεια.
Dialogue: 0,0:15:34.00,0:15:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάποιες φορές δεν αφαιρεί τίποτε, έτσι οι μαϊμούδες τρελαίνονται,
Dialogue: 0,0:15:37.00,0:15:39.00,Default,,0000,0000,0000,,όμως κάποιες άλλες φορές τους προκαλεί μεγάλη χασούρα,
Dialogue: 0,0:15:39.00,0:15:41.00,Default,,0000,0000,0000,,αφαιρώντας δύο ρόγες, για να δώσει στις μαϊμούδες μόνο μία.
Dialogue: 0,0:15:41.00,0:15:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Τι κάνουν λοιπόν οι μαϊμούδες;
Dialogue: 0,0:15:43.00,0:15:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ξανά η ίδια επιλογή· μπορούν να παίξουν με ασφάλεια
Dialogue: 0,0:15:45.00,0:15:48.00,Default,,0000,0000,0000,,παίρνοντας κάθε φορά από δύο ρόγες
Dialogue: 0,0:15:48.00,0:15:51.00,Default,,0000,0000,0000,,ή να ρισκάρουν και να επιλέξουν να πάρουν μία ή τρεις.
Dialogue: 0,0:15:51.00,0:15:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Το αξιοσημείωτο για εμάς είναι ότι, όταν δίνουμε στις μαϊμούδες αυτές τις επιλογές,
Dialogue: 0,0:15:54.00,0:15:56.00,Default,,0000,0000,0000,,κάνουν το ίδιο παράλογο πράγμα που κάνουν και οι άνθρωποι.
Dialogue: 0,0:15:56.00,0:15:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Γίνονται πιο ριψοκίνδυνες
Dialogue: 0,0:15:58.00,0:16:01.00,Default,,0000,0000,0000,,ανάλογα με το πώς ξεκίνησε το πείραμα.
Dialogue: 0,0:16:01.00,0:16:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό είναι τρελό, επειδή υπονοεί ότι οι μαϊμούδες επίσης
Dialogue: 0,0:16:03.00,0:16:05.00,Default,,0000,0000,0000,,εκτιμούν τα πράγματα με σχετικούς όρους
Dialogue: 0,0:16:05.00,0:16:08.00,Default,,0000,0000,0000,,κι αντιμετωπίζουν τη χασούρα διαφορετικά απ' ό,τι τα κέρδη.
Dialogue: 0,0:16:08.00,0:16:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Τι σημαίνουν λοιπόν όλα αυτά;
Dialogue: 0,0:16:10.00,0:16:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που αποδείξαμε είναι ότι, κατ' αρχάς,
Dialogue: 0,0:16:12.00,0:16:14.00,Default,,0000,0000,0000,,μπορούμε να δώσουμε στις μαϊμούδες χρήμα
Dialogue: 0,0:16:14.00,0:16:16.00,Default,,0000,0000,0000,,και να κάνουν παρόμοια με τους ανθρώπους πράγματα μ' αυτό.
Dialogue: 0,0:16:16.00,0:16:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Κάνουν κάποια από τα έξυπνα πράγματα που κάνουμε κι εμείς,
Dialogue: 0,0:16:18.00,0:16:20.00,Default,,0000,0000,0000,,μερικά από τα όχι και τόσο σωστά πράγματα που κάνουμε κι εμείς,
Dialogue: 0,0:16:20.00,0:16:22.00,Default,,0000,0000,0000,,όπως κλοπές και τα λοιπά.
Dialogue: 0,0:16:22.00,0:16:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Όμως κάνουν επίσης τα ίδια παράλογα πράγματα που κάνουμε κι εμείς.
Dialogue: 0,0:16:24.00,0:16:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Συστηματικά βλέπουν τα πράγματα λανθασμένα
Dialogue: 0,0:16:26.00,0:16:28.00,Default,,0000,0000,0000,,με τον ίδιο τρόπο που το κάνουμε κι εμείς.
Dialogue: 0,0:16:28.00,0:16:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό είναι το πρώτο μήνυμα της ομιλίας που θα πρέπει να συγκρατήσετε φεύγοντας,
Dialogue: 0,0:16:30.00,0:16:32.00,Default,,0000,0000,0000,,δηλαδή ότι εάν την είδατε απ' την αρχή και σκεφτήκατε,
Dialogue: 0,0:16:32.00,0:16:34.00,Default,,0000,0000,0000,,ω, σίγουρα θα πάω σπίτι μου και θα προσλάβω έναν Καπουτσίνο πίθηκο για οικονομικό μου σύμβουλο,
Dialogue: 0,0:16:34.00,0:16:36.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι πολύ πιο χαριτωμένοι από εκείνους στο ... ξέρετε --
Dialogue: 0,0:16:36.00,0:16:38.00,Default,,0000,0000,0000,,μην το κάνετε αυτό· πιθανότατα θα είναι το ίδιο κουτοί
Dialogue: 0,0:16:38.00,0:16:41.00,Default,,0000,0000,0000,,με τους ανθρώπους που ήδη έχετε ως συμβούλους.
Dialogue: 0,0:16:41.00,0:16:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Εντάξει, λίγο κρύο το αστείο -- συγγνώμη, συγγνώμη, συγγνώμη.
Dialogue: 0,0:16:43.00,0:16:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Λίγο κακό για τις μαϊμούδες επενδυτές.
Dialogue: 0,0:16:45.00,0:16:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Φυσικά όμως, ο λόγος που γελάτε είναι κακός και για τους ανθρώπους.
Dialogue: 0,0:16:48.00,0:16:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Επειδή απαντήσαμε στην αρχική μας ερώτηση.
Dialogue: 0,0:16:51.00,0:16:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Θελήσαμε να μάθουμε από πού προκύπτουν αυτά τα σφάλματα.
Dialogue: 0,0:16:53.00,0:16:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Ξεκινήσαμε με την ελπίδα ότι ίσως μπορούμε
Dialogue: 0,0:16:55.00,0:16:57.00,Default,,0000,0000,0000,,ν' αλλάξουμε τα χρηματοοικονομικά μας ιδρύματα,
Dialogue: 0,0:16:57.00,0:17:00.00,Default,,0000,0000,0000,,ν' αλλάξουμε τις τεχνολογίες μας και να γίνουμε καλύτεροι.
Dialogue: 0,0:17:00.00,0:17:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό που μάθαμε όμως, είναι ότι αυτές οι προκαταλήψεις μπορεί να είναι βαθύτερες.
Dialogue: 0,0:17:03.00,0:17:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Στην πραγματικότητα μπορεί να οφείλονται στην ίδια τη φύση
Dialogue: 0,0:17:05.00,0:17:07.00,Default,,0000,0000,0000,,της εξελικτικής μας ιστορίας.
Dialogue: 0,0:17:07.00,0:17:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί να μην είναι μόνο οι άνθρωποι
Dialogue: 0,0:17:09.00,0:17:11.00,Default,,0000,0000,0000,,στη δεξιά πλευρά αυτής της αλυσίδας, που είναι ανεπίδεκτοι.
Dialogue: 0,0:17:11.00,0:17:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Μπορεί να είναι όλοι μας οι πρόγονοι ανεπίδεκτοι, μέχρι την αρχή της αλυσίδας.
Dialogue: 0,0:17:13.00,0:17:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό, εάν πιστέψουμε τα αποτελέσματα του Καπουτσίνου πιθήκου,
Dialogue: 0,0:17:16.00,0:17:18.00,Default,,0000,0000,0000,,σημαίνει ότι αυτές οι βλακώδεις στρατηγικές
Dialogue: 0,0:17:18.00,0:17:20.00,Default,,0000,0000,0000,,μπορεί να είναι 35 εκατομμυρίων χρόνων παλιές.
Dialogue: 0,0:17:20.00,0:17:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτός είναι πολύς καιρός για μια στρατηγική
Dialogue: 0,0:17:22.00,0:17:25.00,Default,,0000,0000,0000,,για να μπορεί πλέον ν' αλλάξει -- πολύ πολύ παλιά.
Dialogue: 0,0:17:25.00,0:17:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Τι γνωρίζουμε για άλλες τέτοιες παλιές στρατηγικές;
Dialogue: 0,0:17:27.00,0:17:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Ένα πράγμα που γνωρίζουμε είναι ότι συνήθως είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν.
Dialogue: 0,0:17:30.00,0:17:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Σκεφτείτε την εξελικτική μας προδιάθεση
Dialogue: 0,0:17:32.00,0:17:35.00,Default,,0000,0000,0000,,να τρώμε τροφές γλυκές και λιπαρές, όπως το τσιζκέικ.
Dialogue: 0,0:17:35.00,0:17:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν μπορείς αυτό απλά να γυρίσεις το διακόπτη και να το κλείσεις.
Dialogue: 0,0:17:37.00,0:17:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν μπορείς να κοιτάξεις το επιδόρπιο και να πεις "Όχι, όχι, όχι. Μου φαίνεται αηδιαστικό".
Dialogue: 0,0:17:40.00,0:17:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Είμαστε απλώς διαφορετικά κατασκευασμένοι.
Dialogue: 0,0:17:42.00,0:17:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Θα το εκλάβουμε ως κάτι καλό να το επιδιώξουμε.
Dialogue: 0,0:17:44.00,0:17:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Μαντεύω πως το ίδιο θα ισχύει
Dialogue: 0,0:17:46.00,0:17:48.00,Default,,0000,0000,0000,,όταν οι άνθρωποι παίρνουν
Dialogue: 0,0:17:48.00,0:17:50.00,Default,,0000,0000,0000,,διάφορες οικονομικές αποφάσεις.
Dialogue: 0,0:17:50.00,0:17:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Όταν βλέπετε τις μετοχές σας να βυθίζονται στο κόκκινο,
Dialogue: 0,0:17:52.00,0:17:54.00,Default,,0000,0000,0000,,όταν βλέπετε την τιμή του σπιτιού σας να πέφτει,
Dialogue: 0,0:17:54.00,0:17:56.00,Default,,0000,0000,0000,,δεν θα μπορείτε να το δείτε αυτό
Dialogue: 0,0:17:56.00,0:17:58.00,Default,,0000,0000,0000,,με άλλο τρόπο, παρά με τους παλιούς εξελικτικούς όρους.
Dialogue: 0,0:17:58.00,0:18:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτό σημαίνει ότι οι προκαταλήψεις
Dialogue: 0,0:18:00.00,0:18:02.00,Default,,0000,0000,0000,,που οδήγησαν τους επενδυτές να τα πάνε άσχημα,
Dialogue: 0,0:18:02.00,0:18:04.00,Default,,0000,0000,0000,,που οδήγησαν στην κρίση των κατασχέσεων
Dialogue: 0,0:18:04.00,0:18:06.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν.
Dialogue: 0,0:18:06.00,0:18:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτά είναι τα κακά νέα. Το ερώτημα είναι εάν υπάρχουν και καλά νέα.
Dialogue: 0,0:18:08.00,0:18:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Υποτίθεται πως είμαι εδώ για να σας πω τα καλά νέα.
Dialogue: 0,0:18:10.00,0:18:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Λοιπόν, τα καλά νέα νομίζω,
Dialogue: 0,0:18:12.00,0:18:14.00,Default,,0000,0000,0000,,είναι αυτό με το οποίο ξεκίνησα την ομιλία,
Dialogue: 0,0:18:14.00,0:18:16.00,Default,,0000,0000,0000,,δηλαδή ότι οι άνθρωποι δεν είναι μόνο έξυπνοι·
Dialogue: 0,0:18:16.00,0:18:18.00,Default,,0000,0000,0000,,είμαστε στην πραγματικότητα εμπνευσμένα ευφυείς
Dialogue: 0,0:18:18.00,0:18:21.00,Default,,0000,0000,0000,,σε σχέση με τα υπόλοιπα πλάσματα του ζωικού βασιλείου.
Dialogue: 0,0:18:21.00,0:18:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Είμαστε πολύ καλοί στο να ξεπερνάμε τους βιολογικούς μας περιορισμούς --
Dialogue: 0,0:18:24.00,0:18:26.00,Default,,0000,0000,0000,,ας πούμε ήρθα μέχρι εδώ πετώντας με αεροπλάνο.
Dialogue: 0,0:18:26.00,0:18:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν χρειάστηκε ν' ανοιγοκλείσω τα φτερά μου.
Dialogue: 0,0:18:28.00,0:18:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Φοράω φακούς επαφής, έτσι ώστε να μπορώ να σας βλέπω όλους.
Dialogue: 0,0:18:31.00,0:18:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Δεν χρειάζεται να στηριχτώ στην περιορισμένη μου όραση.
Dialogue: 0,0:18:34.00,0:18:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Έχουμε όλες αυτές τις περιπτώσεις
Dialogue: 0,0:18:36.00,0:18:39.00,Default,,0000,0000,0000,,όπου ξεπερνάμε τους βιολογικούς μας περιορισμούς
Dialogue: 0,0:18:39.00,0:18:42.00,Default,,0000,0000,0000,,μέσω της τεχνολογίας και με άλλους τρόπους, φαινομενικά πολύ εύκολα.
Dialogue: 0,0:18:42.00,0:18:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Πρέπει όμως ν' αναγνωρίσουμε αυτούς τους περιορισμούς μας.
Dialogue: 0,0:18:45.00,0:18:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Εδώ είναι και το πρόβλημα.
Dialogue: 0,0:18:47.00,0:18:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Ήταν ο Καμύ που κάποτε είπε ότι "Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό είδος
Dialogue: 0,0:18:49.00,0:18:52.00,Default,,0000,0000,0000,,που αρνείται πως είναι αυτό που πραγματικά είναι".
Dialogue: 0,0:18:52.00,0:18:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Η ειρωνεία είναι όμως ότι
Dialogue: 0,0:18:54.00,0:18:56.00,Default,,0000,0000,0000,,μόνο εάν αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς μας
Dialogue: 0,0:18:56.00,0:18:58.00,Default,,0000,0000,0000,,μπορούμε στ' αλήθεια να τους ξεπεράσουμε.
Dialogue: 0,0:18:58.00,0:19:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Η ελπίδα είναι ότι όλοι θα σκεφτείτε σχετικά με τους περιορισμούς σας,
Dialogue: 0,0:19:01.00,0:19:04.00,Default,,0000,0000,0000,,όχι απαραίτητα πως δεν μπορούν να ξεπεραστούν,
Dialogue: 0,0:19:04.00,0:19:06.00,Default,,0000,0000,0000,,αλλά ότι θα τους αναγνωρίσετε, θα τους δεχτείτε
Dialogue: 0,0:19:06.00,0:19:09.00,Default,,0000,0000,0000,,κι ύστερα θα χρησιμοποιήσετε τον κόσμο του σχεδιασμού, ώστε να τους αντιμετωπίσετε.
Dialogue: 0,0:19:09.00,0:19:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Αυτός ίσως είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο είμαστε ικανοί
Dialogue: 0,0:19:12.00,0:19:14.00,Default,,0000,0000,0000,,να επιτύχουμε το ίδιο μας το δυναμικό ως άνθρωποι
Dialogue: 0,0:19:14.00,0:19:17.00,Default,,0000,0000,0000,,και να γίνουμε στ' αλήθεια το ανώτερο είδος που όλοι ελπίζουμε πως είμαστε.
Dialogue: 0,0:19:17.00,0:19:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Σας ευχαριστώ.
Dialogue: 0,0:19:19.00,0:19:24.00,Default,,0000,0000,0000,,(Χειροκρότημα)