Kun je raden wat dit is?
Wat als ik je vertelde dat er een plek is
waar wezens gemaakt zijn van glas?
Of dat er levensvormen zijn
die voor ons onzichtbaar zijn,
maar die astronauten vaak zien?
Deze onzichtbare glazen schepsels
zijn geen aliens op een verre exoplaneet.
Het zijn diatomeeën:
fotosynthetische, eencellige algen
die zuurstof produceren
en helpen om regen te maken
op planetaire schaal,
met complex gevormde,
geometrische exoskeletten van...
...ja, glas.
Je kunt ze vanuit de ruimte zien
in kleuren op het oppervlak van de oceaan.
En als ze doodgaan,
zinken hun glazen huizen
diep in de oceanen
en nemen ze koolstof uit de lucht
mee naar hun graf,
wat zorgt voor een behoorlijke hoeveelheid
koolstofvastlegging in de oceanen.
We wonen op een exotische planeet.
Er is op aarde zo veel vreemd leven
om te bestuderen,
en zo veel ervan woont
aan de randen van onze wereld,
van ons zicht en van ons begrip.
Een van die randen is Antarctica.
Als we aan Antarctica denken,
denken we meestal
aan een plek die onvruchtbaar
en levenloos is...
...behalve een paar pinguïns.
Maar Antarctica zou bekend moeten staan
als een polaire oase van leven
met ontelbare wezens
die ontzettend fascinerend zijn.
Dus waarom hebben we ze niet gezien
in de recentste natuurdocumentaire?
Ze schuilen onder de sneeuw en het ijs,
praktisch onzichtbaar voor ons.
Het zijn microben:
minuscule plantjes en diertjes
die binnen in gletsjers wonen,
onder het zee-ijs
en die zwemmen in meren
onder het gletsjerijs.
Ze zijn niet minder charismatisch
dan de megafauna
die je meestal
in een natuurdocumentaire ziet.
Maar hoe motiveer je mensen
om te ontdekken wat ze niet kunnen zien?
Ik heb pas nog een expeditie
van vijf weken naar Antarctica geleid
om een fauna-documentairemaker
te worden op de schaal van microben.
Met 84 kilo aan appparatuur
ging ik aan boord
van een militair vliegtuig
en bracht ik microscopen met me mee
om deze microscopische extremofielen
te filmen en onderzoeken,
zodat we bekender kunnen worden
met een weinig begrepen ecosysteem
waar we hier op aarde mee leven.
Om deze onzichtbare wezens
in actie te filmen,
moest ik zien waar ze thuis zijn.
Ik moest me onder het ijs wagen.
Ieder jaar verdubbelt het zee-ijs
bijna de grootte van Antarctica.
Om iets te zien onder
het bijna drie meter dikke ijs,
liet ik me zakken
in een lange, metalen buis
die in het zee-ijs was gestoken
om een verborgen ecosysteem
vol leven te zien,
hangend tussen de zeebodem
en het verlichte ijsplafond.
Zo zag dat er van de buitenkant uit.
Het was ontzettend magisch.
Sommige beestjes die ik vond,
waren geweldige dingen als mosselkreeftjes
en er waren nog veel meer mooie,
geometrische diatomeeën.
Toen ging ik nog verder
om te verblijven in de Droge Valleien
voor een aantal weken.
98 procent van Antarctica
is bedekt met ijs
en de Droge Valleien
zijn het grootste gebied
waar je kunt zien hoe het continent
er onder al dat ijs uitziet.
Ik monsterde bacteriën
bij de Bloedwaterval,
een natuurlijk fenomeen: een meer onder
een gletsjer waar ijzeroxide uit gutst,
waarvan men tot tien jaar geleden
dacht dat er niets leefde.
En ik beklom een gletsjer
om erin te boren,
waarbij ontelbare, stoere beestjes
tevoorschijn kwamen die hun ding deden
wonend in lagen ijs.
Cryoconietkuiltjes ontstaan
wanneer kleine stukjes donkere aarde
op de gletsjer waaien,
beginnen te smelten in gaten
die dan weer dichtvriezen,
waarbij honderden stukjes aarde
in de gletsjer bewaard blijven,
als kleine eilanduniversa,
elk met zijn eigen unieke ecosysteem.
Sommige beestjes die ik vond
zul je herkennen,
zoals deze schattige tardigrada --
ik hou van ze,
ze lijken op kleine
gummibeertjes met klauwtjes.
Ze worden ook beerdiertjes genoemd
en staan bekend om hun superkrachten
waardoor ze kunnen overleven
onder extreme omstandigheden,
inclusief het vacuüm in de ruimte.
Maar je hoeft niet naar de ruimte of
naar Antarctica te gaan om ze te vinden.
Ze leven in mos op heel de planeet,
van scheuren in de stoep tot parken.
Je loopt elke dag waarschijnlijk langs
veel van deze onzichtbare dieren.
Andere kunnen je bekend voorkomen
maar nog vreemder zijn,
zoals rondwormen.
Geen slangen of aardwormen,
maar heel andere wezens.
Ze kunnen niet regenereren
als een aardworm of kruipen als een slang,
maar ze hebben kleine,
dolkachtige naalden in hun mond
dat sommige gebruiken om op hun prooi
te jagen en de ingewanden op te zuigen.
Voor ieder mens op deze planeet
zijn er 57 miljard rondwormen.
En sommige beestjes
herken je misschien niet,
maar die hebben net zo'n
fascinerend leven,
zoals raderdieren met geweldige kronen
die veranderen in stofzuigermonden,
trilhaardiertjes met een verteringsstelsel
dat zo doorzichtig is dat je te veel ziet,
en blauwalgen die eruit zien als confetti
die geëxplodeerd is in een petrischaal.
In de populaire media zien we vaak
elektronmicroscopiebeelden
van micro-organismen
waarop ze enge monsters lijken.
Als we ze niet zien bewegen,
blijft hun leven ongrijpbaar voor ons,
ook al leven ze bijna overal
waar we komen.
Hoe ziet hun dagelijks leven eruit?
Hoe gaan ze om met hun omgeving?
Als je alleen maar een foto had gezien
van een pinguïn in de dierentuin,
maar je had er nooit een zien waggelen
en glijden over het ijs,
dan zou je pinguïns
niet volledig begrijpen.
Door minuscule schepsels te zien bewegen,
krijgen we meer inzicht in hun leven
dat anders onzichtbaar is.
Zonder het onzichtbare leven op
Antarctica en in onze tuin vast te leggen,
begrijpen we niet met hoe veel wezens
we onze wereld delen.
En dat betekent dat we
nog geen volledig beeld hebben
van onze vreemde en grillige thuisplaneet.
Dankjewel.