1
00:00:01,137 --> 00:00:03,285
دەتوانيت پێشبينى بكەيت ئەمە چييە؟

2
00:00:04,083 --> 00:00:08,226
چى ئەگەر پێم وتيت شوێنێگ هەيە 
بوونەوەرانى لە شووشە دروستكراون؟

3
00:00:08,250 --> 00:00:11,268
يان شێوەيەكى ژيان هەيە
لەلاى ئێمە ناديارە،

4
00:00:11,292 --> 00:00:14,309
بەڵام دەتوانين هەميشە وەك
ئاسمانەوانەكان بيان بينين؟

5
00:00:14,333 --> 00:00:18,559
ئەم بوونەوەرە نەبينراوە شووشەيانە 
لەسەر هاسەرەيەكى دوور نامۆ نين.

6
00:00:18,583 --> 00:00:20,226
ئەوان قەوزەى دەرياين:

7
00:00:20,250 --> 00:00:23,893
ڕۆشنە پێكهاتن، لە يەك خانە پێكهاتووە
لە بەرهەمهێنانى ئۆكسجين بەرپرسە

8
00:00:23,917 --> 00:00:27,184
و يارمەتى توخمى ئاوێتەيى
لەسەر هەسارەيى دەدات

9
00:00:27,208 --> 00:00:30,893
لەگەڵ پەيكەرە بچووكەكەى، پێكهاتە
ئەندازيە دەرەكيەكەى دروستكراوە لە --

10
00:00:30,917 --> 00:00:32,417
بەڵێ، لە شووشە.

11
00:00:32,990 --> 00:00:36,684
دەتوانيت لە خولانەوەى ڕەنگى ڕووكەشى
زەرياكان لە بۆشايى ئاسمانەوە بيانبينيت.

12
00:00:36,708 --> 00:00:37,976
و كاتێك دەمرن،

13
00:00:38,000 --> 00:00:40,476
خانووە شووشەيەكانيان بۆ 
قەڵاى زەرياكە نقووم دەبێت،

14
00:00:40,500 --> 00:00:41,851
كاڕبۆن لە هەواوە هەڵدەمژن

15
00:00:41,875 --> 00:00:43,226
لەكەڵ ئەوانەوە بۆ خوارەوە،

16
00:00:43,250 --> 00:00:47,726
لە بە دەستخستنى بڕێكر زۆرى دووانە
ئۆكسيدى كاڕبۆن لى ئەقيانوسەكان بەرپرسن.

17
00:00:47,750 --> 00:00:50,018
ئێمە لە هەسارەيەكى نامۆ دەژين.

18
00:00:50,042 --> 00:00:52,518
ژيانێكى زۆر لەسەر زەوى بۆ خوێندن هەيە،

19
00:00:52,542 --> 00:00:56,101
و زۆربەى ئەمەش لە گۆشەكانى
دونياى ئێمەدا هەيە ،

20
00:00:56,125 --> 00:00:58,934
لە پێش چاوى خۆمان و لە تێگەيشتنمان.

21
00:00:58,958 --> 00:01:01,250
يەكێك لەم گۆشانە ناوچەى جەمسەرى باشوورە.

22
00:01:02,083 --> 00:01:04,143
كاتێك بير لە كيششوەرى
ئەنتاركتيكا دەكەيتەوە،

23
00:01:04,167 --> 00:01:06,518
بير لە شوێنێكى بەتاڵ و بێ گيان دەكەينەوە..

24
00:01:06,542 --> 00:01:08,559
جگە لە هەندێك پەنگوين.

25
00:01:08,583 --> 00:01:12,268
بەڵام ئەنتاركتيكا دەبێت بە جەمسەرى
دوورگەى ژيان بناسرێت،

26
00:01:12,292 --> 00:01:15,000
خانەخوێى بوونەوەرە بێشوومارە دڵ ڕفێننەكان.

27
00:01:15,875 --> 00:01:19,143
كەواتە بۆچى لە دوايين بەڵكەنامەدا 
سەيرى ئەو بوونەوەرانەمان نەكرد؟

28
00:01:19,167 --> 00:01:22,101
بە سادەيى، چونكە لە ژێر بەفر
و سەهۆڵەكان خۆيان حەشاردابوو،

29
00:01:22,125 --> 00:01:24,184
لەڕاستيدا بۆ ئێمە شاراوەن.

30
00:01:24,208 --> 00:01:25,768
ئەوان وردە گيانلەبەرن:

31
00:01:25,792 --> 00:01:29,226
ڕووەكى بچوك و ئاژەڵ لەناو 
سەهۆڵلوەكان نيشتەجێن،

32
00:01:29,250 --> 00:01:30,559
لە ژێر سەهۆڵى دەريايى

33
00:01:30,583 --> 00:01:32,934
و مەلە لە ژێر گۆمە سەهۆڵيەكان دەكەن.

34
00:01:32,958 --> 00:01:35,684
لە سەرنجڕاكێشيدا هيچى 
لە ئاژەڵە گەورەكان كەمتر نييە

35
00:01:35,708 --> 00:01:38,292
كە پێشتر لە بەڵگەنامەكان دەتانبينى.

36
00:01:39,333 --> 00:01:43,684
بەڵام چۆن خەڵك ناچار بكەين
بۆ دۆزينەوەى ئەوەى نايبينن؟

37
00:01:43,708 --> 00:01:46,518
بۆ ماوەى ٥ هەفتە گەشتێكم
بۆ ئەنتاركتيكا بەڕێوە برد

38
00:01:46,542 --> 00:01:51,059
بۆ ئەوەى ببمە فليم دروستكەرى ژيانى
كێوى لە ئاستى بەكتريايى يان ئاستى ورد.

39
00:01:51,083 --> 00:01:53,018
بە ١٨٥ پاوەند كەلووپەل،

40
00:01:53,042 --> 00:01:55,059
سوارى فڕۆكەيەكى سەربازى بووم

41
00:01:55,083 --> 00:01:56,976
ماكڕۆسكۆبم بۆ ناو كێڵگەكە هێنا

42
00:01:57,000 --> 00:02:00,143
بۆ فليم و پشكنينى ئەو ميكڕۆبە ئاويانە،

43
00:02:00,167 --> 00:02:03,476
بۆ ئەوەى زياتر ئاشناى سيستەمى
ژينگەيى بين كە بەباشى تێينەگەيشتووين

44
00:02:03,500 --> 00:02:05,042
لەگەڵى لەسەر ئەو هەسارەيە دەژين.

45
00:02:06,167 --> 00:02:08,559
بۆ وێنە گرتنى بونەوەرە 
ناديارەكان لەكاتى كاركردن،

46
00:02:08,583 --> 00:02:10,684
پێويستە ماڵەكەيان ببينم --

47
00:02:10,708 --> 00:02:13,208
پێويستە لەژێر سەهۆڵەكە سەركێشى بكەم.

48
00:02:13,875 --> 00:02:18,476
هەموو ساڵێك، سەهۆڵى دەرياى
دوو ئەوەندە دەبێت لە ئەنتاركتيكا.

49
00:02:18,500 --> 00:02:21,268
بۆ ئەوەى سەرنجێك لە ژێر 
سەهۆڵى نۆ پێ ئەستوور بدەيت،

50
00:02:21,292 --> 00:02:24,893
بە بۆڕييەكى ئاسنى درێژدا سەركەوتم
و چوومە ناو سەهۆڵى دەرياوە.

51
00:02:24,917 --> 00:02:28,476
بۆ بينينى سيستەمى 
ژينگەى شارەوەى پڕ لە ژيان،

52
00:02:28,500 --> 00:02:32,750
لەنێوان بنەوەى دەرياكە و سەقفى
ڕووناكى سەهۆڵەكە ڕاگيرا بوون.

53
00:02:34,041 --> 00:02:36,184
بزانە ئەمە لە دەرەوە چۆن دەبێت.

54
00:02:36,208 --> 00:02:38,375
ئەمە بەتەواوى دڵڕفێن بوو.

55
00:02:39,667 --> 00:02:43,059
هەندێك لەو بوونەوەرانەى 
دۆزيمەوە وەك تۆوى ڕۆبيان بوون

56
00:02:43,083 --> 00:02:46,351
لە ئەندازەى دياتۆمێك زۆر زياتر جوانترن.

57
00:02:46,375 --> 00:02:49,101
پاشان لە دۆڵە وشكەكان چوومە چادرێك

58
00:02:49,125 --> 00:02:51,018
بۆ ماوەى دوو هەفتە.

59
00:02:51,042 --> 00:02:54,268
٨٩% ئەنتاركتيكا بە سەهۆڵ داپۆشراوە

60
00:02:54,292 --> 00:02:58,102
دۆڵە وشكەكان گەورەترين ناوچەن
لە ئەنتاركتيكا كە دەتوانيت بيبنيت

61
00:02:58,126 --> 00:03:01,643
چۆن كيشوەرەك لەژێر هەموو ئەمانەدا دەبێت.

62
00:03:01,667 --> 00:03:03,518
نموونەى تاڤگە خوێناويەكانم برد،

63
00:03:03,542 --> 00:03:07,601
دياريدەيەكى سروشتيە لەژێر ڕوبارە 
سەهۆڵەكان ئەكسيدى ئاسنى لێدەردێت

64
00:03:07,625 --> 00:03:12,018
تاوەكو ١٠ ساڵ لەمەوپێش
وا بيردەكراوە بێ گيان بێت.

65
00:03:12,042 --> 00:03:15,226
بەسەر سەهۆڵاوێك سەركەوتن تا كونێكى تێبكەم،

66
00:03:15,250 --> 00:03:18,726
ئاشكراكرندنى ژمارەيەك لەو گياندارانەى
لەوێ دەژين خۆشترين ژيانيان هەيە

67
00:03:18,750 --> 00:03:20,792
لە كاتێكدا لە سەهۆڵەكە جێگير كراوە.

68
00:03:21,243 --> 00:03:22,893
بە چاڵەكانى كۆنكريت ناسراوە،

69
00:03:22,917 --> 00:03:25,851
بە پارچەى بچوكى پيسى ڕەنگ تۆخ دروستكراوە

70
00:03:25,875 --> 00:03:27,559
كاتێك فوو لە بەستەڵەكەكە دەكەيت

71
00:03:27,583 --> 00:03:31,434
دەست بە توانەوە بۆ چاڵە لاوەكيەكان
دەكات و دواتر ڕەق دەبنەوە،

72
00:03:31,458 --> 00:03:34,393
كێشەى سەدان دێوى پيس لەناو سەهۆڵەكە،

73
00:03:34,417 --> 00:03:36,309
وەك جيهانەكانى دوورگە بچوكەكە

74
00:03:36,333 --> 00:03:38,704
هەريەكێكيان سيستەمى
ژينگەيى تايبەتى خۆى هەيە.

75
00:03:38,704 --> 00:03:41,520
لەوانەيە تۆ بتوانيت ئەو بوونەوەرانەى
دۆزيمەوە ديارى بكەيت،

76
00:03:41,520 --> 00:03:43,101
ئەمە بوونەوەرێكى هێواشى جوانە --

77
00:03:43,125 --> 00:03:44,393
بێگومان خۆشمدەوێن،

78
00:03:44,417 --> 00:03:46,934
وەك ورچێكى لاستيكى بچووك چڕنوك دەردەكەن.

79
00:03:46,958 --> 00:03:48,474
و بە ورچى ئاوى ناسراوە،

80
00:03:48,474 --> 00:03:50,866
ئەم جۆرە بوونەوەرانە
لەلايەن زلهێزەكان تايبەتن،

81
00:03:50,930 --> 00:03:53,518
تواناى هەيە لەژێر بارى سەختدا بژى،

82
00:03:53,542 --> 00:03:56,018
لە بۆشايى دەرەوە.

83
00:03:56,042 --> 00:03:59,351
بەڵام پێويستناكا بۆ بۆشايى يان 
ئەنتاركتيكا تاوەكو بياندۆزيتەوە.

84
00:03:59,375 --> 00:04:02,018
ئەم بوونەوەرانە لە هەموو شوێنەكاندا دەژين،

85
00:04:02,042 --> 00:04:04,226
لەناو هەموو ڕێڕەوە درزەكانى باخەكان.

86
00:04:04,250 --> 00:04:08,268
هەموو ڕۆژێك بەلاى ئەم 
گيانەوەرە ناديارانە تێپەڕ دەبيت.

87
00:04:08,292 --> 00:04:09,809
لەوانەيە ئەوانى تر ئاشنابن،

88
00:04:09,833 --> 00:04:12,518
بەڵام هەر نامۆيە، بۆ نموونە كرمى دەزولەيى.

89
00:04:12,542 --> 00:04:14,101
نە مار، نە كرمى زەوى،

90
00:04:14,125 --> 00:04:16,815
كرمى دەزوولەيى، بوونەوەرانێكن
شتى تايبەت بە خۆيان هەيە.

91
00:04:16,815 --> 00:04:20,018
وەك كرمى زەوى تواناى نوێبوونەوەيان
نييە يان وەك مار بجوڵێن،

92
00:04:20,042 --> 00:04:22,976
بەڵام ئەوان شتێكيان هەيە
وەك ئەو دەرزيەى دەميان

93
00:04:23,000 --> 00:04:27,125
كە هەندێكجار بۆ ڕاوكرنى نێچيرەكانيان
بەكاري دەهێنن و دەيانمژن.

94
00:04:27,708 --> 00:04:29,684
بۆ هەر مرۆڤێك لەسەر ئەم هەسارەيە،

95
00:04:29,708 --> 00:04:32,583
٥٧ بليۆن كرمى دەزووى هەيە.

96
00:04:33,875 --> 00:04:36,434
بۆ هەندێك بوونەوەر
لەوانەيە هيچى لێ نەزانيت

97
00:04:36,458 --> 00:04:38,393
بەڵام ژيانێكى يەكسانى دڵڕفێنيان هەيە،

98
00:04:38,417 --> 00:04:43,184
وەك تاجە سەرسوڕهێنەرەكان
دەسوڕێتەوە بۆ دەمى ڕوومبا،

99
00:04:43,208 --> 00:04:47,351
و دانانى ئامێرى هەرەسى 
تاوەكو ئەوەى لەناخياندايى دەريبخەن،

100
00:04:47,375 --> 00:04:51,958
و بەكتريا شينەكان لە قرتاندنى ئاهەنگەكان 
دەچێت كە لە قاپێكى تاقيگەدا تەقيوەتەوە.

101
00:04:52,833 --> 00:04:55,059
زۆر جار ئەوەى لە ميدياكاندا دەيبينين

102
00:04:55,083 --> 00:04:58,976
لە پشكنينى مايكڕۆسكۆبى ئەليكترۆن
لە وێنەى مايكڕۆئۆرگانيزمەكان

103
00:04:59,000 --> 00:05:01,184
لە دڕندەى ترسناك دەچن.

104
00:05:01,208 --> 00:05:04,601
بەبێ ئەوەى بيانبينين ژيانيان
بۆ ئێمە بە ڕاڕايى دەمێنێتەوە

105
00:05:04,625 --> 00:05:07,934
هەرچەندە لە هەموو ئەو شوێنانە
دەژين كە ئێمە هەنگاويان بۆ دەنێين.

106
00:05:07,958 --> 00:05:09,684
ژيانى ڕۆژانەيان چۆنە؟

107
00:05:09,708 --> 00:05:12,184
چۆن لەگەڵ ژينگەكەيان كارلێك دەكەن؟

108
00:05:12,208 --> 00:05:15,976
ئەگەر وێنەى پەنگوپنێك
لە باخچەى ئاژەڵان ببينيت،

109
00:05:16,000 --> 00:05:19,518
بەڵام يەكێكتان نەبينى بەدەوريدا بڕوات
و دواتر بەسەر سەهۆڵەكەدا بخليسكێت،

110
00:05:19,542 --> 00:05:22,226
ناتوانى بەتەواوى لە ژيانى
پەنگوينەكان پێبگەيت.

111
00:05:22,250 --> 00:05:24,018
بە بينينى جوڵەى مايكڕۆئۆرگانيزكەكان،

112
00:05:24,042 --> 00:05:28,101
باشتر ژيان دەبينين
بە پێچەوانەى ناديارەكان.

113
00:05:28,125 --> 00:05:32,156
بەبێ ئەوەى ژيانى شاراوەى ئەنتاركتيكا 
و جيهانى دواوەمان دۆكيۆمێنت بكەين،

114
00:05:32,156 --> 00:05:36,101
نەماندەتوانى ژمارەى ئەو بوونەوەرانە بزانين
كە لە جيهاندا هاوبەشيان لەگەڵ دەكەين.

115
00:05:36,125 --> 00:05:38,476
ئەمەش واتە ئێمە چيتر وێنەى پێويستمان نييە

116
00:05:38,500 --> 00:05:41,518
بۆ هەسارەى ماڵەوەى خۆمان.

117
00:05:41,542 --> 00:05:43,250
سوپاستان دەكەم.