WEBVTT 00:00:00.660 --> 00:00:05.460 00:00:06.330 --> 00:00:07.478 00:00:07.478 --> 00:00:09.810 line:1 NOTE Paragraph 00:00:09.810 --> 00:00:10.810 00:00:10.810 --> 00:00:13.175 line:1 NOTE Paragraph 00:00:13.175 --> 00:00:14.175 00:00:14.175 --> 00:00:16.241 line:1 NOTE Paragraph 00:00:16.241 --> 00:00:17.681 Tôi không nói những ngôn ngữ này 00:00:17.681 --> 00:00:19.570 Thực tế, rất ít người biết. 00:00:19.570 --> 00:00:22.360 Chúng chỉ được sử dụng bởi số ít người, 00:00:22.360 --> 00:00:24.933 và tất cả chúng đều trên bờ vực của sự tuyệt chủng 00:00:25.826 --> 00:00:29.280 Có nhiều hơn 7000 ngôn ngữ 00:00:29.280 --> 00:00:32.980 nhưng chỉ một phần ba trong số chúng 00:00:32.980 --> 00:00:34.240 và theo như UNESCO 00:00:34.240 --> 00:00:37.793 có nhiều hơn 40% những ngôn ngữ này đang bị đe dọa tuyệt chủng NOTE Paragraph 00:00:38.489 --> 00:00:39.990 Trên thực tế, cứ mỗi 2 tuần 00:00:39.990 --> 00:00:42.457 một trong những ngôn ngữ trên thế giới biến mất mãi mãi 00:00:43.144 --> 00:00:46.680 Khi bạn nói một ngôn ngữ chết, nhiều người nghĩ đó là Latin 00:00:46.680 --> 00:00:48.590 Nhưng Latin thực sự chưa bao giờ chết 00:00:48.590 --> 00:00:52.471 Nó được nói liên tục kể từ thời Caesars 00:00:52.471 --> 00:00:55.292 nhưng nó đã dần thay đổi trong 2000 năm 00:00:55.292 --> 00:00:59.011 cho tới khi trở thành tiếng Pháp,Tây Ban Nha và những ngôn ngữ Roma khác. 00:00:59.823 --> 00:01:01.516 Ngôn ngữ chỉ thực sự chết 00:01:01.516 --> 00:01:04.016 khi cái cộng đồng đó chuyển sang một ngôn ngữ khác 00:01:04.016 --> 00:01:07.363 và các phụ huynh dừng việc dạy con nói ngôn ngữ cũ 00:01:07.987 --> 00:01:10.124 Khi người già cuối cùng nói ngôn ngữ đó chết đi 00:01:10.124 --> 00:01:13.610 ngôn ngữ đó có lẽ sẽ không bao giờ được nói trôi chảy một lần nữa NOTE Paragraph 00:01:14.860 --> 00:01:17.811 Nếu bạn nhìn vào cái bảng đo các ngôn ngữ trên thế giới này 00:01:17.811 --> 00:01:21.049 Về kích thước và tình trạng sức khỏe của nó 00:01:21.049 --> 00:01:23.860 bạn có thể thấy cái ngôn ngữ phổ biến nhất đang đứng giữa bảng, 00:01:24.514 --> 00:01:27.177 Tiếng Anh, chỉ như các ngôn ngữ trội khác, 00:01:27.177 --> 00:01:29.340 tăng về phía bên trái 00:01:29.340 --> 00:01:30.995 Nó ở trong một bang mạnh 00:01:31.565 --> 00:01:33.410 Nhưng nếu ngôn ngữ của bạn ở phía dưới 00:01:33.410 --> 00:01:35.505 ở phía trên bên phải góc của cái biểu đồ, 00:01:35.505 --> 00:01:39.400 như Kayapulau từ Indonesia hoặc Kuruaya từ Brazil, 00:01:39.400 --> 00:01:41.339 bạn đang gặp một vấn đề nghiêm trọng đó. NOTE Paragraph 00:01:41.847 --> 00:01:42.850 Ngày xưa, 00:01:42.850 --> 00:01:46.013 chính phủ chỉ cấm những ngôn ngữ họ không thích 00:01:46.013 --> 00:01:48.350 Nhưng thỉnh thoảng áp lực thì rõ ràng hơn 00:01:48.350 --> 00:01:49.350 00:01:49.350 --> 00:01:51.844 Nhiều thiếu niên lớn lên trong phong trào xô viết 00:01:51.844 --> 00:01:55.070 thì sớm nhận ra rằng bất cứ ngôn ngữ nào bạn nói ở nhà, 00:01:55.070 --> 00:01:58.128 giỏi tiếng Nga đã từng là chìa khóa của thành công 00:01:58.970 --> 00:02:01.380 Người dân ở Trung Quốc, bao gồm cả Tây Tạng 00:02:01.380 --> 00:02:04.290 cũng như nhiều người Thượng Hải hoặc Quảng Đông 00:02:04.290 --> 00:02:07.510 đối mặt giống với những sức ép ngày nay để tập trung vào Quan Thoại 00:02:07.510 --> 00:02:09.109 NOTE Paragraph 00:02:09.109 --> 00:02:10.313 Khi một ngôn ngữ chết đi, 00:02:10.313 --> 00:02:12.720 nó thường đi theo chiều hướng lớp chim 00:02:12.720 --> 00:02:13.720 00:02:13.720 --> 00:02:16.900 Chỉ một ngôn ngữ đã từng trở về từ cõi chết 00:02:17.430 --> 00:02:18.740 00:02:18.740 --> 00:02:20.594 Nó đã tuyệt chủng được khoảng 2 thiên niên kỷ, 00:02:20.594 --> 00:02:24.419 nhưng người Do Thái di cư tới Palestine vào những năm đầu của thế kỉ 20 00:02:24.419 --> 00:02:26.591 nói những ngôn ngữ khác ở Châu Âu 00:02:26.591 --> 00:02:30.600 và họ mang theo tiếng Do thái như ngôn ngữ bình thường 00:02:30.600 --> 00:02:32.350 Nó trở thành ngôn ngữ chính thức của Iran 00:02:32.350 --> 00:02:35.176 Khi một đất nước được hoàn toàn thống nhất năm 1948, 00:02:35.176 --> 00:02:37.237 và đã có hơn 7 triệu người nói. 00:02:37.780 --> 00:02:40.302 Hiện tại, tiếng Do Thái là thứ tiếng được hồi sinh hoàn toàn trên thế giới 00:02:40.302 --> 00:02:42.547 nhưng những cái khác cũng đang cố gắng 00:02:42.547 --> 00:02:45.036 Cornish, được nói ở Tây Nam nước Anh 00:02:45.036 --> 00:02:47.240 đã chết từ hai thập kỉ trước. 00:02:47.240 --> 00:02:50.990 Nhưng ngày nay vẫn có hàng trăm người nói thứ ngôn ngữ hồi sinh này 00:02:50.990 --> 00:02:51.990 NOTE Paragraph 00:02:51.990 --> 00:02:56.140 Trong thực tế, 00:02:56.140 --> 00:02:58.150 Hãy tưởng tượng bạn đang trong một kì nghỉ lí thú 00:02:58.150 --> 00:03:03.239 mà chỉ thấy đồ ăn, quần áo, những tòa nhà, con người 00:03:03.239 --> 00:03:05.131 và vâng, cả ngôn ngữ, 00:03:05.131 --> 00:03:06.697 đều giống y hệt ở nhà 00:03:07.333 --> 00:03:09.455 Oliver Wendell Holmes cho rằng: 00:03:09.455 --> 00:03:12.658 Mọi ngôn ngữ đều có một ngôi đền trong linh hồn của những người nói 00:03:12.658 --> 00:03:13.662 được cất giữ 00:03:14.372 --> 00:03:18.570 Mang linh hồn của con người từ ngôi đền về bảo tàng 00:03:18.570 --> 00:03:19.901 nó không giống nhau. 00:03:19.901 --> 00:03:21.493