0:00:00.660,0:00:05.460


0:00:06.330,0:00:07.478


0:00:07.478,0:00:09.810


0:00:09.810,0:00:10.810


0:00:10.810,0:00:13.175


0:00:13.175,0:00:14.175


0:00:14.175,0:00:16.241


0:00:16.241,0:00:17.681
Tôi không nói những [br]ngôn ngữ này

0:00:17.681,0:00:19.570
Thực tế, rất ít người biết.

0:00:19.570,0:00:22.360
Chúng chỉ được sử dụng bởi số ít người,

0:00:22.360,0:00:24.933
và tất cả chúng đều trên bờ vực[br]của sự tuyệt chủng

0:00:25.826,0:00:29.280
Có nhiều hơn 7000 ngôn ngữ

0:00:29.280,0:00:32.980
nhưng chỉ một phần ba trong số chúng

0:00:32.980,0:00:34.240
và theo như UNESCO

0:00:34.240,0:00:37.793
có nhiều hơn 40% những ngôn ngữ[br]này đang bị đe dọa tuyệt chủng

0:00:38.489,0:00:39.990
Trên thực tế, cứ mỗi 2 tuần

0:00:39.990,0:00:42.457
một trong những ngôn ngữ [br]trên thế giới biến mất mãi mãi

0:00:43.144,0:00:46.680
Khi bạn nói một ngôn ngữ chết, [br]nhiều người nghĩ đó là Latin

0:00:46.680,0:00:48.590
Nhưng Latin thực sự chưa bao giờ chết

0:00:48.590,0:00:52.471
Nó được nói liên tục kể từ thời Caesars

0:00:52.471,0:00:55.292
nhưng nó đã dần thay đổi trong 2000 năm

0:00:55.292,0:00:59.011
cho tới khi trở thành tiếng Pháp,Tây Ban Nha [br]và những ngôn ngữ Roma khác.

0:00:59.823,0:01:01.516
Ngôn ngữ chỉ thực sự chết

0:01:01.516,0:01:04.016
khi cái cộng đồng đó chuyển[br]sang một ngôn ngữ khác

0:01:04.016,0:01:07.363
và các phụ huynh dừng việc dạy con [br]nói ngôn ngữ cũ

0:01:07.987,0:01:10.124
Khi người già cuối cùng[br]nói ngôn ngữ đó chết đi

0:01:10.124,0:01:13.610
ngôn ngữ đó có lẽ sẽ không bao giờ được [br]nói trôi chảy một lần nữa

0:01:14.860,0:01:17.811
Nếu bạn nhìn vào cái bảng đo các [br]ngôn ngữ trên thế giới này

0:01:17.811,0:01:21.049
Về kích thước và tình trạng [br]sức khỏe của nó

0:01:21.049,0:01:23.860
bạn có thể thấy cái ngôn ngữ phổ[br]biến nhất đang đứng giữa bảng,

0:01:24.514,0:01:27.177
Tiếng Anh, chỉ như các ngôn ngữ trội khác,

0:01:27.177,0:01:29.340
tăng về phía bên trái

0:01:29.340,0:01:30.995
Nó ở trong một bang mạnh

0:01:31.565,0:01:33.410
Nhưng nếu ngôn ngữ của bạn ở phía dưới

0:01:33.410,0:01:35.505
ở phía trên bên phải[br]góc của cái biểu đồ,

0:01:35.505,0:01:39.400
như Kayapulau từ Indonesia[br]hoặc Kuruaya từ Brazil,

0:01:39.400,0:01:41.339
bạn đang gặp một vấn [br]đề nghiêm trọng đó.

0:01:41.847,0:01:42.850
Ngày xưa,

0:01:42.850,0:01:46.013
chính phủ chỉ cấm những [br]ngôn ngữ họ không thích

0:01:46.013,0:01:48.350
Nhưng thỉnh thoảng [br]áp lực thì rõ ràng hơn

0:01:48.350,0:01:49.350


0:01:49.350,0:01:51.844
Nhiều thiếu niên lớn lên [br]trong phong trào xô viết

0:01:51.844,0:01:55.070
thì sớm nhận ra rằng bất cứ [br]ngôn ngữ nào bạn nói ở nhà,

0:01:55.070,0:01:58.128
giỏi tiếng Nga đã từng là[br]chìa khóa của thành công

0:01:58.970,0:02:01.380
Người dân ở Trung Quốc, [br]bao gồm cả Tây Tạng

0:02:01.380,0:02:04.290
cũng như nhiều người [br]Thượng Hải hoặc Quảng Đông

0:02:04.290,0:02:07.510
đối mặt giống với những sức ép ngày [br]nay để tập trung vào Quan Thoại

0:02:07.510,0:02:09.109


0:02:09.109,0:02:10.313
Khi một ngôn ngữ chết đi,

0:02:10.313,0:02:12.720
nó thường đi theo chiều hướng lớp chim

0:02:12.720,0:02:13.720


0:02:13.720,0:02:16.900
Chỉ một ngôn ngữ đã từng[br]trở về từ cõi chết

0:02:17.430,0:02:18.740


0:02:18.740,0:02:20.594
Nó đã tuyệt chủng được [br]khoảng 2 thiên niên kỷ,

0:02:20.594,0:02:24.419
nhưng người Do Thái di cư tới Palestine[br]vào những năm đầu của thế kỉ 20

0:02:24.419,0:02:26.591
nói những ngôn ngữ khác ở Châu Âu

0:02:26.591,0:02:30.600
và họ mang theo tiếng Do thái như ngôn ngữ bình thường

0:02:30.600,0:02:32.350
Nó trở thành ngôn ngữ [br]chính thức của Iran

0:02:32.350,0:02:35.176
Khi một đất nước [br]được hoàn toàn thống nhất năm 1948,

0:02:35.176,0:02:37.237
và đã có hơn 7 triệu người nói.

0:02:37.780,0:02:40.302
Hiện tại, tiếng Do Thái là thứ tiếng được [br]hồi sinh hoàn toàn trên thế giới

0:02:40.302,0:02:42.547
nhưng những cái khác cũng đang cố gắng

0:02:42.547,0:02:45.036
Cornish, được nói ở Tây Nam nước Anh

0:02:45.036,0:02:47.240
đã chết từ hai thập kỉ trước.

0:02:47.240,0:02:50.990
Nhưng ngày nay vẫn có hàng trăm người [br]nói thứ ngôn ngữ hồi sinh này

0:02:50.990,0:02:51.990


0:02:51.990,0:02:56.140
Trong thực tế,

0:02:56.140,0:02:58.150
Hãy tưởng tượng bạn đang trong một kì nghỉ lí thú

0:02:58.150,0:03:03.239
mà chỉ thấy đồ ăn, quần áo, những tòa nhà, con người

0:03:03.239,0:03:05.131
và vâng, cả ngôn ngữ,

0:03:05.131,0:03:06.697
đều giống y hệt ở nhà

0:03:07.333,0:03:09.455
Oliver Wendell Holmes cho rằng:

0:03:09.455,0:03:12.658
Mọi ngôn ngữ đều có một ngôi đền trong linh hồn của những người nói

0:03:12.658,0:03:13.662
được cất giữ

0:03:14.372,0:03:18.570
Mang linh hồn của con người từ ngôi đền về bảo tàng

0:03:18.570,0:03:19.901
nó không giống nhau.

0:03:19.901,0:03:21.493