1
00:00:04,370 --> 00:00:05,601
Kiedy byłam dzieckiem,

2
00:00:05,625 --> 00:00:07,518
zawarłam z mamą umowę.

3
00:00:07,542 --> 00:00:10,837
Miałam prawo do trzech nieobecności
dla zdrowia psychicznego

4
00:00:10,837 --> 00:00:11,927
w każdym semestrze,

5
00:00:11,927 --> 00:00:13,958
o ile nie wpływało to na moje wyniki.

6
00:00:14,792 --> 00:00:17,226
To dlatego, że moje problemy
ze zdrowiem psychicznym

7
00:00:17,250 --> 00:00:19,476
zaczęły się, gdy miałam ledwie sześć lat.

8
00:00:19,500 --> 00:00:23,393
Byłam typem dziecka "lękowego",
jak mówili nauczyciele w podstawówce,

9
00:00:23,417 --> 00:00:26,601
lecz później zdiagnozowano
u mnie pourazowe zaburzenia lękowe

10
00:00:26,625 --> 00:00:27,917
i depresję kliniczną.

11
00:00:28,630 --> 00:00:30,708
To sprawiło, że dorastanie nie było łatwe.

12
00:00:30,708 --> 00:00:33,559
Martwiłam się o wiele rzeczy
nieistotnych dla innych dzieci,

13
00:00:33,583 --> 00:00:36,226
a szkoła bywała czasem przytłaczająca.

14
00:00:36,250 --> 00:00:38,101
Doświadczyłam wielu załamań nerwowych

15
00:00:38,125 --> 00:00:39,601
oraz ataków paniki.

16
00:00:39,625 --> 00:00:41,532
Czasami szło mi świetnie,

17
00:00:41,532 --> 00:00:42,345
ale bywały dni,

18
00:00:42,345 --> 00:00:43,695
kiedy nie mogłam nic zrobić.

19
00:00:43,695 --> 00:00:45,234
To wszystko działo się w czasie,

20
00:00:45,234 --> 00:00:46,673
gdy temat zdrowia psychicznego

21
00:00:46,673 --> 00:00:48,631
nie był poruszany tak często jak obecnie.

22
00:00:48,631 --> 00:00:50,707
Szczególnie zdrowia
psychicznego młodzieży.

23
00:00:50,707 --> 00:00:53,726
Bywały semestry, gdy w pełni 
wykorzystywałam te dni odpoczynku,

24
00:00:53,750 --> 00:00:55,752
i takie, że w ogóle ich nie potrzebowałam.

25
00:00:56,092 --> 00:00:58,518
Ale myśl, że zawsze 
mam taką możliwość sprawiła,

26
00:00:58,542 --> 00:01:01,583
że byłam szczęśliwą,
zdrową i dobrą uczennicą.

27
00:01:02,150 --> 00:01:04,976
Obecnie wykorzystuję umiejętności
opanowane w dzieciństwie,

28
00:01:05,000 --> 00:01:08,143
by pomóc innym uczniom
zadbać o swoje zdrowie psychiczne.

29
00:01:08,167 --> 00:01:12,309
Jestem dziś tutaj, by dać wam pewien wgląd
w świat zdrowia psychicznego młodzieży,

30
00:01:12,333 --> 00:01:16,050
odpowiedzieć na pytania: co się dzieje,
jak to się stało i co możemy zrobić?

31
00:01:16,143 --> 00:01:18,036
Najpierw musicie jednak zrozumieć,

32
00:01:18,036 --> 00:01:21,487
że choć nie każdy
ma chorobę psychiczną jak ja,

33
00:01:21,487 --> 00:01:24,983
to absolutnie wszyscy
mamy zdrowie psychiczne.

34
00:01:25,208 --> 00:01:28,059
Wszyscy posiadamy mózg,
o który należy zadbać

35
00:01:28,083 --> 00:01:30,976
tak jak dbamy o fizyczne samopoczucie.

36
00:01:31,000 --> 00:01:35,059
W końcu ciało i głowę łączy
znacznie więcej niż tylko kark.

37
00:01:35,083 --> 00:01:38,351
Choroba psychiczna może 
dawać także fizyczne symptomy

38
00:01:38,375 --> 00:01:41,934
takie jak: mdłości, bóle głowy,
zmęczenie oraz płytki oddech.

39
00:01:41,958 --> 00:01:44,268
Skoro zdrowie psychiczne
dotyczy wszystkich,

40
00:01:44,316 --> 00:01:48,110
to czy nie należy zaproponować
rozwiązań dostępnych dla każdego?

41
00:01:48,110 --> 00:01:50,829
W ten sposób dotarliśmy
do drugiej części mojej opowieści.

42
00:01:50,829 --> 00:01:52,497
Kiedy chodziłam do szkoły średniej,

43
00:01:52,497 --> 00:01:55,128
całkiem nieźle radziłam
sobie ze zdrowiem psychicznym.

44
00:01:55,128 --> 00:01:57,642
Byłam dobrą uczennicą
oraz zostałam przewodniczącą

45
00:01:57,642 --> 00:01:59,857
oregońskiego stowarzyszenia
rad uczniowskich.

46
00:02:00,580 --> 00:02:03,868
Ale właśnie wtedy zdałam sobie sprawę,
że kwestia zdrowia psychicznego

47
00:02:03,868 --> 00:02:06,684
to nie tylko mój problem.

48
00:02:06,708 --> 00:02:11,494
Niestety, kiedy byłam w I klasie liceum
moje miasto dotknęła seria samobójstw.

49
00:02:11,917 --> 00:02:15,143
Widziałam, jak te tragedie 
wstrząsnęły całą społecznością,

50
00:02:15,143 --> 00:02:17,320
i jako przewodnicząca
ogólnostanowego zespołu

51
00:02:17,320 --> 00:02:19,613
słyszałam coraz więcej opowieści

52
00:02:19,613 --> 00:02:22,309
o podobnych przypadkach z innych miast.

53
00:02:22,309 --> 00:02:24,867
Dlatego w 2018 roku podczas letniego obozu

54
00:02:24,867 --> 00:02:26,595
spotkaliśmy się z setką licealistów,

55
00:02:26,595 --> 00:02:29,252
żeby omówić kwestię 
zdrowia psychicznego nastolatków.

56
00:02:29,252 --> 00:02:30,768
Co można zrobić?

57
00:02:30,792 --> 00:02:34,393
Podeszliśmy do tej rozmowy
z ogromną dozą empatii

58
00:02:34,417 --> 00:02:35,684
i uczciwości,

59
00:02:35,708 --> 00:02:37,321
a jej wyniki były zdumiewające.

60
00:02:37,321 --> 00:02:38,937
Najbardziej zszokował mnie fakt,

61
00:02:38,937 --> 00:02:41,327
że każdy z rówieśników miał historię

62
00:02:41,327 --> 00:02:43,667
kryzysu zdrowia psychicznego
w swojej szkole.

63
00:02:43,667 --> 00:02:46,476
Nieważne czy ich domem było
miasteczko we wschodnim Oregonie

64
00:02:46,500 --> 00:02:48,000
czy samo centrum Portland.

65
00:02:48,858 --> 00:02:50,436
To działo się wszędzie.

66
00:02:50,436 --> 00:02:53,023
Przyjrzeliśmy się danym i odkryliśmy,

67
00:02:53,023 --> 00:02:56,768
że samobójstwo jest drugą
najczęstszą przyczyną zgonów

68
00:02:56,768 --> 00:03:00,268
młodzieży w wieku 10-24 lat w Oregonie.

69
00:03:00,292 --> 00:03:01,750
Drugie miejsce!

70
00:03:02,792 --> 00:03:04,993
Wiedzieliśmy, że trzeba coś zrobić.

71
00:03:05,458 --> 00:03:08,162
W kilka miesięcy powołaliśmy komitet

72
00:03:08,162 --> 00:03:11,101
Studenci dla zdrowia Oregonu

73
00:03:11,125 --> 00:03:12,372
i rozpoczęliśmy kampanię

74
00:03:12,372 --> 00:03:14,542
przeciwko stygmatyzacji
zdrowia psychicznego.

75
00:03:14,542 --> 00:03:17,601
Miał zostać priorytetem w szkołach.

76
00:03:17,625 --> 00:03:21,184
Z pomocą pewnych lobbystów
i pracowników służby zdrowia psychicznego

77
00:03:21,208 --> 00:03:23,398
przedstawiliśmy projekt ustawy 2191.

78
00:03:23,398 --> 00:03:26,933
Daje on możliwość wzięcia dni wolnych,
w celu zadbania o zdrowie psychiczne

79
00:03:26,933 --> 00:03:29,750
na takich samych zasadach,
jak w przypadku choroby fizycznej

80
00:03:29,750 --> 00:03:32,038
Często ten jeden dzień może sprawić,

81
00:03:32,038 --> 00:03:33,934
że poczujemy się dużo lepiej,

82
00:03:33,958 --> 00:03:35,226
a nie znacznie gorzej,

83
00:03:35,250 --> 00:03:38,042
jak w dzieciństwie
te zwolnienia od mojej mamy.

84
00:03:39,875 --> 00:03:41,601
Przez następnych kilka miesięcy

85
00:03:41,625 --> 00:03:45,018
prowadziliśmy kampanię
na rzecz naszego projektu,

86
00:03:45,042 --> 00:03:48,292
który w końcu został uchwalony
w czerwcu 2019 roku.

87
00:03:49,375 --> 00:03:55,167
(Brawa)

88
00:03:58,958 --> 00:04:01,934
To była przełomowa chwila
dla uczniów ze stanu Oregon.

89
00:04:01,958 --> 00:04:04,434
A oto przykład, jak to teraz się odbywa:

90
00:04:04,458 --> 00:04:07,268
Załóżmy, że jakiś uczeń
ma wyjątkowo ciężki miesiąc.

91
00:04:07,292 --> 00:04:09,643
Jest przytłoczony, przemęczony,

92
00:04:09,667 --> 00:04:12,643
ma zaległości w szkole i wie,
że potrzebuje pomocy.

93
00:04:12,667 --> 00:04:15,663
Być może nigdy nie rozmawiał
z rodzicami o zdrowiu psychicznym,

94
00:04:15,663 --> 00:04:19,299
jednak teraz ma po swojej stronie
prawo, które pomaga to zainicjować.

95
00:04:19,299 --> 00:04:23,298
Rodzic wciąż musi zadzwonić
i usprawiedliwić nieobecność dziecka,

96
00:04:23,322 --> 00:04:25,513
więc to nie są żadne wagary,

97
00:04:25,537 --> 00:04:26,768
ale co najważniejsze:

98
00:04:26,792 --> 00:04:29,934
teraz szkoła odnotowuje to
jako dzień dla zdrowia psychicznego,

99
00:04:29,934 --> 00:04:31,226
więc można policzyć,

100
00:04:31,250 --> 00:04:34,184
ile dokładnie dni uczniowie
wykorzystali w tym celu.

101
00:04:34,184 --> 00:04:35,708
Jeśli ktoś bierze ich zbyt dużo,

102
00:04:35,708 --> 00:04:39,143
będzie musiał zgłosić się
do pedagoga na rozmowę.

103
00:04:39,167 --> 00:04:42,309
To ważne, bo w ten sposób można
wyłapać uczniów mających problemy

104
00:04:42,333 --> 00:04:43,563
zanim będzie za późno.

105
00:04:43,563 --> 00:04:47,000
Jedną z najważniejszych rzeczy,
jakie usłyszeliśmy na forum w 2018 roku

106
00:04:47,000 --> 00:04:51,309
było to, że często wyjście przed szereg,
by otrzymać pomoc, jest najtrudniejsze.

107
00:04:51,333 --> 00:04:53,684
Mamy nadzieję, że ta ustawa w tym pomoże.

108
00:04:53,708 --> 00:04:57,393
Nie tylko pokaże dzieciom,
jak wcześnie zadbać o siebie,

109
00:04:57,417 --> 00:04:59,601
jak dbać o zdrowie
i radzić sobie ze stresem,

110
00:04:59,625 --> 00:05:02,066
ale także może dosłownie
uratować komuś życie.

111
00:05:02,667 --> 00:05:06,351
Obecnie uczniowie z wielu stanów
także próbują wprowadzić takie prawo.

112
00:05:06,375 --> 00:05:09,601
Aktualnie współpracuję
z uczniami z Kalifornii i Kolorado,

113
00:05:09,625 --> 00:05:10,783
by tego dokonać,

114
00:05:10,783 --> 00:05:12,506
bo wierzymy, że wszyscy uczniowie

115
00:05:12,506 --> 00:05:14,509
zasługują na szansę, by poczuć się lepiej.

116
00:05:14,583 --> 00:05:17,643
Pomijając wszelkie aspekty prawne
oraz względy praktyczne,

117
00:05:17,667 --> 00:05:22,101
wyjątkowość naszej ustawy
polega na głębokim przekonaniu,

118
00:05:22,125 --> 00:05:26,018
że zdrowie psychiczne stoi na równi
z fizycznym i tak należy je traktować.

119
00:05:26,042 --> 00:05:28,143
W rzeczywistości jedno wpływa na drugie.

120
00:05:28,167 --> 00:05:30,005
Weźmy jako przykład ochronę zdrowia.

121
00:05:30,903 --> 00:05:32,825
Pomyślcie o udzielaniu pierwszej pomocy.

122
00:05:32,825 --> 00:05:35,667
Gdyby zaszła potrzeba reanimacji,

123
00:05:35,667 --> 00:05:38,226
wiedzielibyście choć trochę, co zrobić?

124
00:05:38,250 --> 00:05:39,893
Zastanówcie się.

125
00:05:39,917 --> 00:05:43,718
Większość tak, bo uczą tego w szkołach,

126
00:05:43,718 --> 00:05:45,601
zakładach pracy, a nawet w Internecie.

127
00:05:45,625 --> 00:05:47,851
Są nawet o tym piosenki.

128
00:05:47,875 --> 00:05:50,226
Ale co w przypadku
ochrony zdrowia psychicznego?

129
00:05:50,250 --> 00:05:53,601
Pamiętam, że w siódmej klasie 
miałam szkolenie z resuscytacji.

130
00:05:53,625 --> 00:05:56,893
A gdyby wtedy pokazano mi,
jak dbać o zdrowie psychiczne

131
00:05:56,917 --> 00:05:59,351
lub jak zareagować w przypadku
załamania nerwowego?

132
00:05:59,375 --> 00:06:02,548
Marzę o świecie, gdzie każdy z nas
miałby potrzebne umiejętności,

133
00:06:02,548 --> 00:06:05,053
by pomóc znajomemu, 
koledze, członkowi rodziny

134
00:06:05,053 --> 00:06:07,818
lub nawet obcemu, który ma
problem ze zdrowiem psychicznym.

135
00:06:07,818 --> 00:06:10,965
Takie rozwiązania szczególnie
należy wdrażać w szkołach,

136
00:06:10,965 --> 00:06:13,425
bo właśnie tam uczniowie
są w największej potrzebie.

137
00:06:13,425 --> 00:06:16,476
Mam nadzieję, że zapamiętacie
jeszcze jedno spostrzeżenie:

138
00:06:16,500 --> 00:06:19,309
złe samopoczucie to nic złego

139
00:06:19,333 --> 00:06:21,643
i nie ma nic złego w potrzebie przerwy.

140
00:06:21,667 --> 00:06:23,351
To nie musi być cały dzień,

141
00:06:23,375 --> 00:06:25,059
czasami to niewykonalne.

142
00:06:25,083 --> 00:06:28,458
Być może wystarczyć kilka chwil
w ciągu dnia, aby dojść do siebie.

143
00:06:29,250 --> 00:06:30,958
Traktujcie życie jak wyścig...

144
00:06:31,833 --> 00:06:33,684
wyścig długodystansowy.

145
00:06:33,708 --> 00:06:36,893
Jeśli ktoś od razu biegnie sprintem,
szybko padnie z wyczerpania.

146
00:06:36,893 --> 00:06:39,512
Jeśli się przeforsuje,
może nawet doznać kontuzji,

147
00:06:39,512 --> 00:06:41,445
Gdy jednak wyznaczy sobie własne tempo,

148
00:06:41,445 --> 00:06:42,893
jeśli czasem celowo zwolni,

149
00:06:42,917 --> 00:06:44,601
by później przyspieszyć,

150
00:06:44,625 --> 00:06:47,250
to na pewno uzyska dużo lepsze wyniki.

151
00:06:47,917 --> 00:06:49,139
Dlatego proszę was:

152
00:06:49,139 --> 00:06:50,765
troszczcie się o siebie nawzajem,

153
00:06:50,765 --> 00:06:53,061
dbajcie o dzieci i młodzież 
w waszym otoczeniu,

154
00:06:53,061 --> 00:06:55,768
szczególnie o tych,
z którymi wszystko wydaje się ok.

155
00:06:55,768 --> 00:06:58,248
Wyzwania związane
ze zdrowiem psychicznym nie znikną,

156
00:06:58,248 --> 00:06:59,350
ale jako społeczeństwo,

157
00:06:59,350 --> 00:07:02,222
możemy nauczyć się z nimi walczyć,
dbając o siebie wzajemnie.

158
00:07:02,222 --> 00:07:04,184
Dbajcie także o siebie samych.

159
00:07:04,208 --> 00:07:05,601
Jakby ujęła to moja mama:

160
00:07:05,625 --> 00:07:07,851
"Raz na jakiś czas,
zrób sobie przerwę".

161
00:07:07,875 --> 00:07:09,143
Dziękuję.

162
00:07:09,167 --> 00:07:11,125
(Brawa)