0:00:04.370,0:00:05.601
Kiedy byłam dzieckiem,

0:00:05.625,0:00:07.518
zawarłam z mamą umowę.

0:00:07.542,0:00:10.837
Miałam prawo do trzech nieobecności[br]dla zdrowia psychicznego

0:00:10.837,0:00:11.927
w każdym semestrze,

0:00:11.927,0:00:13.958
o ile nie wpływało to na moje wyniki.

0:00:14.792,0:00:17.226
To dlatego, że moje problemy[br]ze zdrowiem psychicznym

0:00:17.250,0:00:19.476
zaczęły się, gdy miałam ledwie sześć lat.

0:00:19.500,0:00:23.393
Byłam typem dziecka "lękowego",[br]jak mówili nauczyciele w podstawówce,

0:00:23.417,0:00:26.601
lecz później zdiagnozowano[br]u mnie pourazowe zaburzenia lękowe

0:00:26.625,0:00:27.917
i depresję kliniczną.

0:00:28.630,0:00:30.708
To sprawiło, że dorastanie nie było łatwe.

0:00:30.708,0:00:33.559
Martwiłam się o wiele rzeczy[br]nieistotnych dla innych dzieci,

0:00:33.583,0:00:36.226
a szkoła bywała czasem przytłaczająca.

0:00:36.250,0:00:38.101
Doświadczyłam wielu załamań nerwowych

0:00:38.125,0:00:39.601
oraz ataków paniki.

0:00:39.625,0:00:41.532
Czasami szło mi świetnie,

0:00:41.532,0:00:42.345
ale bywały dni,

0:00:42.345,0:00:43.695
kiedy nie mogłam nic zrobić.

0:00:43.695,0:00:45.234
To wszystko działo się w czasie,

0:00:45.234,0:00:46.673
gdy temat zdrowia psychicznego

0:00:46.673,0:00:48.631
nie był poruszany tak często jak obecnie.

0:00:48.631,0:00:50.707
Szczególnie zdrowia[br]psychicznego młodzieży.

0:00:50.707,0:00:53.726
Bywały semestry, gdy w pełni [br]wykorzystywałam te dni odpoczynku,

0:00:53.750,0:00:55.752
i takie, że w ogóle ich nie potrzebowałam.

0:00:56.092,0:00:58.518
Ale myśl, że zawsze [br]mam taką możliwość sprawiła,

0:00:58.542,0:01:01.583
że byłam szczęśliwą,[br]zdrową i dobrą uczennicą.

0:01:02.150,0:01:04.976
Obecnie wykorzystuję umiejętności[br]opanowane w dzieciństwie,

0:01:05.000,0:01:08.143
by pomóc innym uczniom[br]zadbać o swoje zdrowie psychiczne.

0:01:08.167,0:01:12.309
Jestem dziś tutaj, by dać wam pewien wgląd[br]w świat zdrowia psychicznego młodzieży,

0:01:12.333,0:01:16.050
odpowiedzieć na pytania: co się dzieje,[br]jak to się stało i co możemy zrobić?

0:01:16.143,0:01:18.036
Najpierw musicie jednak zrozumieć,

0:01:18.036,0:01:21.487
że choć nie każdy[br]ma chorobę psychiczną jak ja,

0:01:21.487,0:01:24.983
to absolutnie wszyscy[br]mamy zdrowie psychiczne.

0:01:25.208,0:01:28.059
Wszyscy posiadamy mózg,[br]o który należy zadbać

0:01:28.083,0:01:30.976
tak jak dbamy o fizyczne samopoczucie.

0:01:31.000,0:01:35.059
W końcu ciało i głowę łączy[br]znacznie więcej niż tylko kark.

0:01:35.083,0:01:38.351
Choroba psychiczna może [br]dawać także fizyczne symptomy

0:01:38.375,0:01:41.934
takie jak: mdłości, bóle głowy,[br]zmęczenie oraz płytki oddech.

0:01:41.958,0:01:44.268
Skoro zdrowie psychiczne[br]dotyczy wszystkich,

0:01:44.316,0:01:48.110
to czy nie należy zaproponować[br]rozwiązań dostępnych dla każdego?

0:01:48.110,0:01:50.829
W ten sposób dotarliśmy[br]do drugiej części mojej opowieści.

0:01:50.829,0:01:52.497
Kiedy chodziłam do szkoły średniej,

0:01:52.497,0:01:55.128
całkiem nieźle radziłam[br]sobie ze zdrowiem psychicznym.

0:01:55.128,0:01:57.642
Byłam dobrą uczennicą[br]oraz zostałam przewodniczącą

0:01:57.642,0:01:59.857
oregońskiego stowarzyszenia[br]rad uczniowskich.

0:02:00.580,0:02:03.868
Ale właśnie wtedy zdałam sobie sprawę,[br]że kwestia zdrowia psychicznego

0:02:03.868,0:02:06.684
to nie tylko mój problem.

0:02:06.708,0:02:11.494
Niestety, kiedy byłam w I klasie liceum[br]moje miasto dotknęła seria samobójstw.

0:02:11.917,0:02:15.143
Widziałam, jak te tragedie [br]wstrząsnęły całą społecznością,

0:02:15.143,0:02:17.320
i jako przewodnicząca[br]ogólnostanowego zespołu

0:02:17.320,0:02:19.613
słyszałam coraz więcej opowieści

0:02:19.613,0:02:22.309
o podobnych przypadkach z innych miast.

0:02:22.309,0:02:24.867
Dlatego w 2018 roku podczas letniego obozu

0:02:24.867,0:02:26.595
spotkaliśmy się z setką licealistów,

0:02:26.595,0:02:29.252
żeby omówić kwestię [br]zdrowia psychicznego nastolatków.

0:02:29.252,0:02:30.768
Co można zrobić?

0:02:30.792,0:02:34.393
Podeszliśmy do tej rozmowy[br]z ogromną dozą empatii

0:02:34.417,0:02:35.684
i uczciwości,

0:02:35.708,0:02:37.321
a jej wyniki były zdumiewające.

0:02:37.321,0:02:38.937
Najbardziej zszokował mnie fakt,

0:02:38.937,0:02:41.327
że każdy z rówieśników miał historię

0:02:41.327,0:02:43.667
kryzysu zdrowia psychicznego[br]w swojej szkole.

0:02:43.667,0:02:46.476
Nieważne czy ich domem było[br]miasteczko we wschodnim Oregonie

0:02:46.500,0:02:48.000
czy samo centrum Portland.

0:02:48.858,0:02:50.436
To działo się wszędzie.

0:02:50.436,0:02:53.023
Przyjrzeliśmy się danym i odkryliśmy,

0:02:53.023,0:02:56.768
że samobójstwo jest drugą[br]najczęstszą przyczyną zgonów

0:02:56.768,0:03:00.268
młodzieży w wieku 10-24 lat w Oregonie.

0:03:00.292,0:03:01.750
Drugie miejsce!

0:03:02.792,0:03:04.993
Wiedzieliśmy, że trzeba coś zrobić.

0:03:05.458,0:03:08.162
W kilka miesięcy powołaliśmy komitet

0:03:08.162,0:03:11.101
Studenci dla zdrowia Oregonu

0:03:11.125,0:03:12.372
i rozpoczęliśmy kampanię

0:03:12.372,0:03:14.542
przeciwko stygmatyzacji[br]zdrowia psychicznego.

0:03:14.542,0:03:17.601
Miał zostać priorytetem w szkołach.

0:03:17.625,0:03:21.184
Z pomocą pewnych lobbystów[br]i pracowników służby zdrowia psychicznego

0:03:21.208,0:03:23.398
przedstawiliśmy projekt ustawy 2191.

0:03:23.398,0:03:26.933
Daje on możliwość wzięcia dni wolnych,[br]w celu zadbania o zdrowie psychiczne

0:03:26.933,0:03:29.750
na takich samych zasadach,[br]jak w przypadku choroby fizycznej

0:03:29.750,0:03:32.038
Często ten jeden dzień może sprawić,

0:03:32.038,0:03:33.934
że poczujemy się dużo lepiej,

0:03:33.958,0:03:35.226
a nie znacznie gorzej,

0:03:35.250,0:03:38.042
jak w dzieciństwie[br]te zwolnienia od mojej mamy.

0:03:39.875,0:03:41.601
Przez następnych kilka miesięcy

0:03:41.625,0:03:45.018
prowadziliśmy kampanię[br]na rzecz naszego projektu,

0:03:45.042,0:03:48.292
który w końcu został uchwalony[br]w czerwcu 2019 roku.

0:03:49.375,0:03:55.167
(Brawa)

0:03:58.958,0:04:01.934
To była przełomowa chwila[br]dla uczniów ze stanu Oregon.

0:04:01.958,0:04:04.434
A oto przykład, jak to teraz się odbywa:

0:04:04.458,0:04:07.268
Załóżmy, że jakiś uczeń[br]ma wyjątkowo ciężki miesiąc.

0:04:07.292,0:04:09.643
Jest przytłoczony, przemęczony,

0:04:09.667,0:04:12.643
ma zaległości w szkole i wie,[br]że potrzebuje pomocy.

0:04:12.667,0:04:15.663
Być może nigdy nie rozmawiał[br]z rodzicami o zdrowiu psychicznym,

0:04:15.663,0:04:19.299
jednak teraz ma po swojej stronie[br]prawo, które pomaga to zainicjować.

0:04:19.299,0:04:23.298
Rodzic wciąż musi zadzwonić[br]i usprawiedliwić nieobecność dziecka,

0:04:23.322,0:04:25.513
więc to nie są żadne wagary,

0:04:25.537,0:04:26.768
ale co najważniejsze:

0:04:26.792,0:04:29.934
teraz szkoła odnotowuje to[br]jako dzień dla zdrowia psychicznego,

0:04:29.934,0:04:31.226
więc można policzyć,

0:04:31.250,0:04:34.184
ile dokładnie dni uczniowie[br]wykorzystali w tym celu.

0:04:34.184,0:04:35.708
Jeśli ktoś bierze ich zbyt dużo,

0:04:35.708,0:04:39.143
będzie musiał zgłosić się[br]do pedagoga na rozmowę.

0:04:39.167,0:04:42.309
To ważne, bo w ten sposób można[br]wyłapać uczniów mających problemy

0:04:42.333,0:04:43.563
zanim będzie za późno.

0:04:43.563,0:04:47.000
Jedną z najważniejszych rzeczy,[br]jakie usłyszeliśmy na forum w 2018 roku

0:04:47.000,0:04:51.309
było to, że często wyjście przed szereg,[br]by otrzymać pomoc, jest najtrudniejsze.

0:04:51.333,0:04:53.684
Mamy nadzieję, że ta ustawa w tym pomoże.

0:04:53.708,0:04:57.393
Nie tylko pokaże dzieciom,[br]jak wcześnie zadbać o siebie,

0:04:57.417,0:04:59.601
jak dbać o zdrowie[br]i radzić sobie ze stresem,

0:04:59.625,0:05:02.066
ale także może dosłownie[br]uratować komuś życie.

0:05:02.667,0:05:06.351
Obecnie uczniowie z wielu stanów[br]także próbują wprowadzić takie prawo.

0:05:06.375,0:05:09.601
Aktualnie współpracuję[br]z uczniami z Kalifornii i Kolorado,

0:05:09.625,0:05:10.783
by tego dokonać,

0:05:10.783,0:05:12.506
bo wierzymy, że wszyscy uczniowie

0:05:12.506,0:05:14.509
zasługują na szansę, by poczuć się lepiej.

0:05:14.583,0:05:17.643
Pomijając wszelkie aspekty prawne[br]oraz względy praktyczne,

0:05:17.667,0:05:22.101
wyjątkowość naszej ustawy[br]polega na głębokim przekonaniu,

0:05:22.125,0:05:26.018
że zdrowie psychiczne stoi na równi[br]z fizycznym i tak należy je traktować.

0:05:26.042,0:05:28.143
W rzeczywistości jedno wpływa na drugie.

0:05:28.167,0:05:30.005
Weźmy jako przykład ochronę zdrowia.

0:05:30.903,0:05:32.825
Pomyślcie o udzielaniu pierwszej pomocy.

0:05:32.825,0:05:35.667
Gdyby zaszła potrzeba reanimacji,

0:05:35.667,0:05:38.226
wiedzielibyście choć trochę, co zrobić?

0:05:38.250,0:05:39.893
Zastanówcie się.

0:05:39.917,0:05:43.718
Większość tak, bo uczą tego w szkołach,

0:05:43.718,0:05:45.601
zakładach pracy, a nawet w Internecie.

0:05:45.625,0:05:47.851
Są nawet o tym piosenki.

0:05:47.875,0:05:50.226
Ale co w przypadku[br]ochrony zdrowia psychicznego?

0:05:50.250,0:05:53.601
Pamiętam, że w siódmej klasie [br]miałam szkolenie z resuscytacji.

0:05:53.625,0:05:56.893
A gdyby wtedy pokazano mi,[br]jak dbać o zdrowie psychiczne

0:05:56.917,0:05:59.351
lub jak zareagować w przypadku[br]załamania nerwowego?

0:05:59.375,0:06:02.548
Marzę o świecie, gdzie każdy z nas[br]miałby potrzebne umiejętności,

0:06:02.548,0:06:05.053
by pomóc znajomemu, [br]koledze, członkowi rodziny

0:06:05.053,0:06:07.818
lub nawet obcemu, który ma[br]problem ze zdrowiem psychicznym.

0:06:07.818,0:06:10.965
Takie rozwiązania szczególnie[br]należy wdrażać w szkołach,

0:06:10.965,0:06:13.425
bo właśnie tam uczniowie[br]są w największej potrzebie.

0:06:13.425,0:06:16.476
Mam nadzieję, że zapamiętacie[br]jeszcze jedno spostrzeżenie:

0:06:16.500,0:06:19.309
złe samopoczucie to nic złego

0:06:19.333,0:06:21.643
i nie ma nic złego w potrzebie przerwy.

0:06:21.667,0:06:23.351
To nie musi być cały dzień,

0:06:23.375,0:06:25.059
czasami to niewykonalne.

0:06:25.083,0:06:28.458
Być może wystarczyć kilka chwil[br]w ciągu dnia, aby dojść do siebie.

0:06:29.250,0:06:30.958
Traktujcie życie jak wyścig...

0:06:31.833,0:06:33.684
wyścig długodystansowy.

0:06:33.708,0:06:36.893
Jeśli ktoś od razu biegnie sprintem,[br]szybko padnie z wyczerpania.

0:06:36.893,0:06:39.512
Jeśli się przeforsuje,[br]może nawet doznać kontuzji,

0:06:39.512,0:06:41.445
Gdy jednak wyznaczy sobie własne tempo,

0:06:41.445,0:06:42.893
jeśli czasem celowo zwolni,

0:06:42.917,0:06:44.601
by później przyspieszyć,

0:06:44.625,0:06:47.250
to na pewno uzyska dużo lepsze wyniki.

0:06:47.917,0:06:49.139
Dlatego proszę was:

0:06:49.139,0:06:50.765
troszczcie się o siebie nawzajem,

0:06:50.765,0:06:53.061
dbajcie o dzieci i młodzież [br]w waszym otoczeniu,

0:06:53.061,0:06:55.768
szczególnie o tych,[br]z którymi wszystko wydaje się ok.

0:06:55.768,0:06:58.248
Wyzwania związane[br]ze zdrowiem psychicznym nie znikną,

0:06:58.248,0:06:59.350
ale jako społeczeństwo,

0:06:59.350,0:07:02.222
możemy nauczyć się z nimi walczyć,[br]dbając o siebie wzajemnie.

0:07:02.222,0:07:04.184
Dbajcie także o siebie samych.

0:07:04.208,0:07:05.601
Jakby ujęła to moja mama:

0:07:05.625,0:07:07.851
"Raz na jakiś czas,[br]zrób sobie przerwę".

0:07:07.875,0:07:09.143
Dziękuję.

0:07:09.167,0:07:11.125
(Brawa)