WEBVTT

00:00:04.333 --> 00:00:05.601
Кога бев дете

00:00:05.625 --> 00:00:07.518
се договорив со мајка ми,

00:00:07.542 --> 00:00:11.643
секое полугодие да ми дозволи три дена 
одмор за моето ментално здравје

00:00:11.667 --> 00:00:13.958
но само доколку останам 
одлична во училиште.

00:00:14.792 --> 00:00:17.226
Започнав да се грижам 
за моето ментално здравје

00:00:17.250 --> 00:00:19.476
уште кога имав шест години.

00:00:19.500 --> 00:00:23.393
Моите наставнички секогаш ме
нарекуваа „загрижената“,

00:00:23.417 --> 00:00:26.601
но подоцна дознавме дека имам
анксиозност ппредизвикана од траума

00:00:26.625 --> 00:00:27.917
и клиничка депресија.

NOTE Paragraph

00:00:29.000 --> 00:00:30.684
Тоа го отежна моето растење.

00:00:30.708 --> 00:00:33.559
Се грижев за работи кои
другите деца не ги интересираа

00:00:33.583 --> 00:00:36.226
и училиштето понекогаш 
многу ме оптоваруваше.

00:00:36.250 --> 00:00:38.101
Тоа доведе до многу психички состојби

00:00:38.125 --> 00:00:39.601
панични напади --

00:00:39.625 --> 00:00:41.268
понекогаш бев продуктивна

00:00:41.292 --> 00:00:43.601
а други денови
не можев ништо да правам.

00:00:43.625 --> 00:00:45.434
Ова се случуваше во период

00:00:45.458 --> 00:00:47.559
кога никој не зборуваше
за менталното здравје

00:00:47.583 --> 00:00:48.851
како што се зборува сега,

00:00:48.875 --> 00:00:50.393
особено кај младите.

00:00:50.417 --> 00:00:53.726
Во некое полугодие ги користев сите денови

00:00:53.750 --> 00:00:55.542
во друго, не користев ниеден.

00:00:56.292 --> 00:00:58.518
Знаев дека секогаш ми се на располагање

00:00:58.542 --> 00:01:01.583
и тоа ме правеше среќна, здрава,
и успешна ученичка.

00:01:02.250 --> 00:01:04.976
Сега ги користам истите методи
што ги научив како мала

00:01:05.000 --> 00:01:08.143
за да им помогнам на други ученици
со овие потешкотии.

00:01:08.167 --> 00:01:12.309
Сега сум тука за да ве внесам во светот 
на ментално здравје на тинејџерите:

00:01:12.333 --> 00:01:15.000
што се случува, како стигнавме до тука,
и што да правиме?

NOTE Paragraph

00:01:16.333 --> 00:01:18.476
Но, прво треба да разберете

00:01:18.476 --> 00:01:21.619
дека иако не секој има дијагностицирана 
ментална болест како мене,

00:01:21.667 --> 00:01:23.143
апсолутно секој од нас --

00:01:23.167 --> 00:01:25.184
секој од нас поседува ментално здравје.

00:01:25.208 --> 00:01:28.059
Сите имаме мозок за кој треба да се грижиме

00:01:28.083 --> 00:01:30.976
слично како што се грижиме за 
нашата физичка благосостојба.

00:01:31.000 --> 00:01:35.059
Главата и телото ни се поврзани
не само преку нашиот врат.

00:01:35.083 --> 00:01:38.351
Менталните болести се манифестираат
и на физички начин

00:01:38.375 --> 00:01:41.934
како гадење, главоболки, 
замор, губење воздух

00:01:41.958 --> 00:01:44.268
Па, ако менталното здравје нѐ засега сите,

00:01:44.292 --> 00:01:48.226
нели би требало да донесуваме
решенија достапни за сите?

NOTE Paragraph

00:01:48.250 --> 00:01:51.059
Со тоа го почнувам вториот дел 
од мојата приказна.

00:01:51.083 --> 00:01:52.393
Кога бев во средно училиште

00:01:52.417 --> 00:01:55.184
добро се снаоѓав со одржување
на моето ментално здравје.

00:01:55.208 --> 00:01:56.518
Бев успешна ученичка

00:01:56.542 --> 00:01:59.667
и бев претседател на асоцијацијата на 
ученичкиот совет во Орегон.

00:02:00.500 --> 00:02:02.934
Но, во овој период почнав да сфаќам

00:02:02.958 --> 00:02:06.684
дека менталното здравје е многу 
поголем проблем не само за мене лично.

00:02:06.708 --> 00:02:09.851
За жал, во мојот роден град 
се случија неколку самоубиства

00:02:09.875 --> 00:02:12.273
за време на мојата прва година 
во средно училиште.

00:02:12.273 --> 00:02:15.143
Бев сведок како тие трагедии 
ја потресоа целата заедница,

00:02:15.167 --> 00:02:17.226
и како претседател на државна група,

00:02:17.250 --> 00:02:19.059
почнав да дознавам сѐ повеќе приказни

00:02:19.083 --> 00:02:22.309
од ученици дека истото се 
случувало и во нивните места.

NOTE Paragraph

00:02:22.333 --> 00:02:24.643
Затоа, во 2018 година 
на годишниот летен камп

00:02:24.667 --> 00:02:27.101
одржавме форум со околу 
100 средношколци

00:02:27.125 --> 00:02:29.622
за да разговараме за 
менталното здравје кај младите.

00:02:29.622 --> 00:02:30.768
Што може да направиме?

00:02:30.792 --> 00:02:34.393
Го започнавме овој разговор 
со огромна доза на емпатија

00:02:34.417 --> 00:02:35.684
и искреност

00:02:35.708 --> 00:02:37.601
и резултатите беа зачудувачки.

00:02:37.625 --> 00:02:38.893
Тоа што најмногу ме погоди

00:02:38.917 --> 00:02:41.393
е дека секој од моите врсници 
имаше приказна

00:02:41.417 --> 00:02:43.643
за криза со ментално здравје 
во нивното училиште,

00:02:43.667 --> 00:02:46.476
без разлика дали се од 
мало гратче во источен Орегон

00:02:46.500 --> 00:02:48.000
или од центарот на Портленд.

NOTE Paragraph

00:02:49.208 --> 00:02:50.976
Ова се случува насекаде.

00:02:51.000 --> 00:02:52.309
Дури и истражувавме,

00:02:52.333 --> 00:02:56.768
и дознавме дека самоубиството е 
втората најчеста причина за смрт

00:02:56.792 --> 00:03:00.268
кај возрасна група од 
10 до 24 години во Орегон.

00:03:00.292 --> 00:03:01.750
Втора најчеста причина.

00:03:02.792 --> 00:03:04.333
Знаевме дека мора нешто да се превземе.

NOTE Paragraph

00:03:05.458 --> 00:03:07.309
Во следните неколку месеци,

00:03:07.333 --> 00:03:11.101
создадовме комитет наречен
„Учениците за здрав Орегон“,

00:03:11.125 --> 00:03:14.518
и ставивме крај на стигмата 
против менталното здравје.

00:03:14.542 --> 00:03:17.601
Сакавме да дадеме приоритет на 
менталното здравје во училиштата.

00:03:17.625 --> 00:03:21.184
Со помош на лобисти 
и неколку професионалци

00:03:21.208 --> 00:03:23.768
предложивме закон проект.

00:03:23.792 --> 00:03:27.059
Овој закон дозволува отсуство од училиште
поради ментално здравје

00:03:27.083 --> 00:03:29.726
слично на отсуствата поради 
физичкото здравје.

00:03:29.750 --> 00:03:31.434
Бидејќи најчесто тој слободен ден

00:03:31.458 --> 00:03:33.934
е разликата помеѓу тоа 
да се чувствуваш подобро

00:03:33.958 --> 00:03:35.226
и многу полошо --

00:03:35.250 --> 00:03:38.642
слично на деновите кои мојата 
мајка ми ги даваше како мала.

NOTE Paragraph

00:03:39.875 --> 00:03:41.601
Во следните неколку месеци,

00:03:41.625 --> 00:03:45.018
лобиравме, истражувавме 
и водевме кампања,

00:03:45.042 --> 00:03:48.292
и во јуни 2019 конечно се изгласа законот.

NOTE Paragraph

00:03:49.375 --> 00:03:55.167
(Ракоплескање и воскликнувања)

NOTE Paragraph

00:03:58.958 --> 00:04:01.934
Тоа беше исклучителен момент 
за учениците од Орегон.

00:04:01.958 --> 00:04:04.434
Еве пример за како тоа се одвива сега.

00:04:04.458 --> 00:04:07.268
Да речеме дека еден ученик 
моментално има многу тежок месец.

00:04:07.292 --> 00:04:09.854
Напнат е, исцрпен

00:04:09.854 --> 00:04:12.533
заостанува со училиште, 
и знае дека му е потребна помош.

00:04:12.533 --> 00:04:15.503
Можеби никогаш не зборувал со родителите 
за ментално здравје,

00:04:15.503 --> 00:04:19.579
но сега имаат закон кој би
го иницирал тој разговор.

00:04:19.583 --> 00:04:22.868
Родителот сепак треба да се јави 
и да го оправда отсуството

00:04:22.868 --> 00:04:25.133
-значи ова не е слободна пропусница за децата,

00:04:25.133 --> 00:04:26.398
но најважно од сѐ,

00:04:26.398 --> 00:04:29.934
училиштето го има забележано 
како ден за менталното здравје,

00:04:29.958 --> 00:04:31.226
и може да имаат увид

00:04:31.250 --> 00:04:34.184
колку ученици и колку денови 
се земаат за ментално здравје.

00:04:34.208 --> 00:04:35.684
Доколку некој зема премногу,

00:04:35.708 --> 00:04:39.143
ќе биде упате кај 
училишниот советник на разговор.

00:04:39.167 --> 00:04:42.309
Ова е важно за да се откријат
учениците кои имаат потешкотии

00:04:42.333 --> 00:04:43.643
пред да е предоцна.

00:04:43.667 --> 00:04:46.726
Главните работи кои ги слушнавме 
на форумот во 2018

00:04:46.750 --> 00:04:51.309
е дека барањето помош најчесто
е најтешкиот чекор.

00:04:51.333 --> 00:04:53.684
Се надеваме дека овој закон
ќе помогне за тоа.

00:04:53.708 --> 00:04:57.393
Не само што ќе ги научи младите 
да се грижат за себе

00:04:57.417 --> 00:04:59.601
и да научат да се справат со стресот

00:04:59.625 --> 00:05:01.792
туку може и да спаси нечиј живот.

NOTE Paragraph

00:05:02.667 --> 00:05:06.351
Сега ученици и во други држави 
се обидуваат да го предложат овој закон.

00:05:06.375 --> 00:05:09.601
Моментално работам со ученици 
од Калифорнија и Колорадо

00:05:09.625 --> 00:05:10.893
за да го направат истото,

00:05:10.917 --> 00:05:12.586
зашто верувам дека учениците секаде

00:05:12.586 --> 00:05:14.409
заслужуваат да се чувствуваат подобро.

NOTE Paragraph

00:05:14.409 --> 00:05:17.643
Настрана практичните и технички причини,

00:05:17.667 --> 00:05:22.101
овој закон е посебен поради 
неговиот основен концепт:

00:05:22.125 --> 00:05:26.018
физичкото и менталното здравје
се еднакви и треба така да се третираат.

00:05:26.042 --> 00:05:28.143
Всушност, поврзани се.

00:05:28.167 --> 00:05:29.625
Здравствениот систем на пример.

00:05:31.083 --> 00:05:32.351
Помислете на КПР.

00:05:32.375 --> 00:05:35.643
Ако сте во ситуација да мора да изведете КПР

00:05:35.667 --> 00:05:38.226
сакате барем нешто да научите околу тоа?

00:05:38.250 --> 00:05:39.893
Размислете -

00:05:39.917 --> 00:05:44.268
веројатно да, бидејќи КПР се нудат во 
повеќе школи и работни места

00:05:44.292 --> 00:05:45.601
дури и на интернет.

00:05:45.625 --> 00:05:47.851
Дури има и песни кои одат со тоа.

00:05:47.875 --> 00:05:50.226
А што за менталното здравје?

00:05:50.250 --> 00:05:53.601
Се сеќавам дека бев на обука за КПР
во седмо одделение.

00:05:53.625 --> 00:05:56.893
Што ако во 7-мо одд.ме учеа 
како да управувам со менталното здравје

00:05:56.917 --> 00:05:59.351
или како да минам низ 
криза на ментално здравје?

00:05:59.375 --> 00:06:02.518
Би сакала да видам свет каде секој 
би имал мноштво знаења

00:06:02.542 --> 00:06:04.559
да помогне на пријател, колега, роднина

00:06:04.583 --> 00:06:07.184
или непознат кој поминува низ таква криза.

00:06:07.208 --> 00:06:10.101
Такви ресурси треба да се
достапни во училиштата

00:06:10.125 --> 00:06:13.351
бидејќи таму учениците се борат најмногу.

NOTE Paragraph

00:06:13.375 --> 00:06:16.476
Друг концепт кој сакам да го изнесам

00:06:16.500 --> 00:06:19.309
е дека секогаш е ОК да не си ОК,

00:06:19.333 --> 00:06:21.643
и секогаш е ОК да земеш одмор.

00:06:21.667 --> 00:06:23.351
Не мора секогаш да е цел ден;

00:06:23.375 --> 00:06:25.059
понекогаш тоа не е возможно.

00:06:25.083 --> 00:06:28.458
Но, може да се неколку мигови
за да се преиспиташ себеси.

00:06:29.250 --> 00:06:30.708
Замислете го животот како маратон ...

00:06:31.833 --> 00:06:33.684
како маратон на долги патеки.

00:06:33.708 --> 00:06:36.893
Ако трчаш брзо на почеток ќе се умориш.

00:06:36.917 --> 00:06:39.268
Може и ќе се повредиш од напрегање.

00:06:39.292 --> 00:06:40.601
Но, ако држиш постојано темпо,

00:06:40.625 --> 00:06:42.893
ако држиш бавно темпо,
понекогаш намерно,

00:06:42.917 --> 00:06:44.601
а во друг момент забрзаш,

00:06:44.625 --> 00:06:47.250
биди сигурен дека ќе успееш.

NOTE Paragraph

00:06:47.917 --> 00:06:49.309
Затоа ве молам,

00:06:49.333 --> 00:06:50.643
грижете се еден за друг,

00:06:50.667 --> 00:06:52.663
грижете се за младите во вашиот живот

00:06:52.667 --> 00:06:55.768
особено тие кои навидум 
изгледаат како сѐ да е во ред.

00:06:55.792 --> 00:06:57.934
Предизвиците на психата
нема да исчезнат

00:06:57.958 --> 00:06:59.226
но ние како општество,

00:06:59.250 --> 00:07:02.108
можеме да научиме да се справиме
со нив грижејќи се еден за друг.

00:07:02.132 --> 00:07:04.208
Исто така грижи се за себе,

00:07:04.208 --> 00:07:05.601
како што би рекла мајка ми,

00:07:05.625 --> 00:07:07.851
„Од време на време, одмори се.“

NOTE Paragraph

00:07:07.875 --> 00:07:09.143
Ви благодарам.

NOTE Paragraph

00:07:09.167 --> 00:07:11.125
(Ракоплескање)