0:00:04.333,0:00:05.601
Кога бев дете

0:00:05.625,0:00:07.518
се договорив со мајка ми,

0:00:07.542,0:00:11.643
секое полугодие да ми дозволи три дена [br]одмор за моето ментално здравје

0:00:11.667,0:00:13.958
но само доколку останам [br]одлична во училиште.

0:00:14.792,0:00:17.226
Започнав да се грижам [br]за моето ментално здравје

0:00:17.250,0:00:19.476
уште кога имав шест години.

0:00:19.500,0:00:23.393
Моите наставнички секогаш ме[br]нарекуваа „загрижената“,

0:00:23.417,0:00:26.601
но подоцна дознавме дека имам[br]анксиозност ппредизвикана од траума

0:00:26.625,0:00:27.917
и клиничка депресија.

0:00:29.000,0:00:30.684
Тоа го отежна моето растење.

0:00:30.708,0:00:33.559
Се грижев за работи кои[br]другите деца не ги интересираа

0:00:33.583,0:00:36.226
и училиштето понекогаш [br]многу ме оптоваруваше.

0:00:36.250,0:00:38.101
Тоа доведе до многу психички состојби

0:00:38.125,0:00:39.601
панични напади --

0:00:39.625,0:00:41.268
понекогаш бев продуктивна

0:00:41.292,0:00:43.601
а други денови[br]не можев ништо да правам.

0:00:43.625,0:00:45.434
Ова се случуваше во период

0:00:45.458,0:00:47.559
кога никој не зборуваше[br]за менталното здравје

0:00:47.583,0:00:48.851
како што се зборува сега,

0:00:48.875,0:00:50.393
особено кај младите.

0:00:50.417,0:00:53.726
Во некое полугодие ги користев сите денови

0:00:53.750,0:00:55.542
во друго, не користев ниеден.

0:00:56.292,0:00:58.518
Знаев дека секогаш ми се на располагање

0:00:58.542,0:01:01.583
и тоа ме правеше среќна, здрава,[br]и успешна ученичка.

0:01:02.250,0:01:04.976
Сега ги користам истите методи[br]што ги научив како мала

0:01:05.000,0:01:08.143
за да им помогнам на други ученици[br]со овие потешкотии.

0:01:08.167,0:01:12.309
Сега сум тука за да ве внесам во светот [br]на ментално здравје на тинејџерите:

0:01:12.333,0:01:15.000
што се случува, како стигнавме до тука,[br]и што да правиме?

0:01:16.333,0:01:18.476
Но, прво треба да разберете

0:01:18.476,0:01:21.619
дека иако не секој има дијагностицирана [br]ментална болест како мене,

0:01:21.667,0:01:23.143
апсолутно секој од нас --

0:01:23.167,0:01:25.184
секој од нас поседува ментално здравје.

0:01:25.208,0:01:28.059
Сите имаме мозок за кој треба да се грижиме

0:01:28.083,0:01:30.976
слично како што се грижиме за [br]нашата физичка благосостојба.

0:01:31.000,0:01:35.059
Главата и телото ни се поврзани[br]не само преку нашиот врат.

0:01:35.083,0:01:38.351
Менталните болести се манифестираат[br]и на физички начин

0:01:38.375,0:01:41.934
како гадење, главоболки, [br]замор, губење воздух

0:01:41.958,0:01:44.268
Па, ако менталното здравје нѐ засега сите,

0:01:44.292,0:01:48.226
нели би требало да донесуваме[br]решенија достапни за сите?

0:01:48.250,0:01:51.059
Со тоа го почнувам вториот дел [br]од мојата приказна.

0:01:51.083,0:01:52.393
Кога бев во средно училиште

0:01:52.417,0:01:55.184
добро се снаоѓав со одржување[br]на моето ментално здравје.

0:01:55.208,0:01:56.518
Бев успешна ученичка

0:01:56.542,0:01:59.667
и бев претседател на асоцијацијата на [br]ученичкиот совет во Орегон.

0:02:00.500,0:02:02.934
Но, во овој период почнав да сфаќам

0:02:02.958,0:02:06.684
дека менталното здравје е многу [br]поголем проблем не само за мене лично.

0:02:06.708,0:02:09.851
За жал, во мојот роден град [br]се случија неколку самоубиства

0:02:09.875,0:02:12.273
за време на мојата прва година [br]во средно училиште.

0:02:12.273,0:02:15.143
Бев сведок како тие трагедии [br]ја потресоа целата заедница,

0:02:15.167,0:02:17.226
и како претседател на државна група,

0:02:17.250,0:02:19.059
почнав да дознавам сѐ повеќе приказни

0:02:19.083,0:02:22.309
од ученици дека истото се [br]случувало и во нивните места.

0:02:22.333,0:02:24.643
Затоа, во 2018 година [br]на годишниот летен камп

0:02:24.667,0:02:27.101
одржавме форум со околу [br]100 средношколци

0:02:27.125,0:02:29.622
за да разговараме за [br]менталното здравје кај младите.

0:02:29.622,0:02:30.768
Што може да направиме?

0:02:30.792,0:02:34.393
Го започнавме овој разговор [br]со огромна доза на емпатија

0:02:34.417,0:02:35.684
и искреност

0:02:35.708,0:02:37.601
и резултатите беа зачудувачки.

0:02:37.625,0:02:38.893
Тоа што најмногу ме погоди

0:02:38.917,0:02:41.393
е дека секој од моите врсници [br]имаше приказна

0:02:41.417,0:02:43.643
за криза со ментално здравје [br]во нивното училиште,

0:02:43.667,0:02:46.476
без разлика дали се од [br]мало гратче во источен Орегон

0:02:46.500,0:02:48.000
или од центарот на Портленд.

0:02:49.208,0:02:50.976
Ова се случува насекаде.

0:02:51.000,0:02:52.309
Дури и истражувавме,

0:02:52.333,0:02:56.768
и дознавме дека самоубиството е [br]втората најчеста причина за смрт

0:02:56.792,0:03:00.268
кај возрасна група од [br]10 до 24 години во Орегон.

0:03:00.292,0:03:01.750
Втора најчеста причина.

0:03:02.792,0:03:04.333
Знаевме дека мора нешто да се превземе.

0:03:05.458,0:03:07.309
Во следните неколку месеци,

0:03:07.333,0:03:11.101
создадовме комитет наречен[br]„Учениците за здрав Орегон“,

0:03:11.125,0:03:14.518
и ставивме крај на стигмата [br]против менталното здравје.

0:03:14.542,0:03:17.601
Сакавме да дадеме приоритет на [br]менталното здравје во училиштата.

0:03:17.625,0:03:21.184
Со помош на лобисти [br]и неколку професионалци

0:03:21.208,0:03:23.768
предложивме закон проект.

0:03:23.792,0:03:27.059
Овој закон дозволува отсуство од училиште[br]поради ментално здравје

0:03:27.083,0:03:29.726
слично на отсуствата поради [br]физичкото здравје.

0:03:29.750,0:03:31.434
Бидејќи најчесто тој слободен ден

0:03:31.458,0:03:33.934
е разликата помеѓу тоа [br]да се чувствуваш подобро

0:03:33.958,0:03:35.226
и многу полошо --

0:03:35.250,0:03:38.642
слично на деновите кои мојата [br]мајка ми ги даваше како мала.

0:03:39.875,0:03:41.601
Во следните неколку месеци,

0:03:41.625,0:03:45.018
лобиравме, истражувавме [br]и водевме кампања,

0:03:45.042,0:03:48.292
и во јуни 2019 конечно се изгласа законот.

0:03:49.375,0:03:55.167
(Ракоплескање и воскликнувања)

0:03:58.958,0:04:01.934
Тоа беше исклучителен момент [br]за учениците од Орегон.

0:04:01.958,0:04:04.434
Еве пример за како тоа се одвива сега.

0:04:04.458,0:04:07.268
Да речеме дека еден ученик [br]моментално има многу тежок месец.

0:04:07.292,0:04:09.854
Напнат е, исцрпен

0:04:09.854,0:04:12.533
заостанува со училиште, [br]и знае дека му е потребна помош.

0:04:12.533,0:04:15.503
Можеби никогаш не зборувал со родителите [br]за ментално здравје,

0:04:15.503,0:04:19.579
но сега имаат закон кој би[br]го иницирал тој разговор.

0:04:19.583,0:04:22.868
Родителот сепак треба да се јави [br]и да го оправда отсуството

0:04:22.868,0:04:25.133
-значи ова не е слободна пропусница за децата,

0:04:25.133,0:04:26.398
но најважно од сѐ,

0:04:26.398,0:04:29.934
училиштето го има забележано [br]како ден за менталното здравје,

0:04:29.958,0:04:31.226
и може да имаат увид

0:04:31.250,0:04:34.184
колку ученици и колку денови [br]се земаат за ментално здравје.

0:04:34.208,0:04:35.684
Доколку некој зема премногу,

0:04:35.708,0:04:39.143
ќе биде упате кај [br]училишниот советник на разговор.

0:04:39.167,0:04:42.309
Ова е важно за да се откријат[br]учениците кои имаат потешкотии

0:04:42.333,0:04:43.643
пред да е предоцна.

0:04:43.667,0:04:46.726
Главните работи кои ги слушнавме [br]на форумот во 2018

0:04:46.750,0:04:51.309
е дека барањето помош најчесто[br]е најтешкиот чекор.

0:04:51.333,0:04:53.684
Се надеваме дека овој закон[br]ќе помогне за тоа.

0:04:53.708,0:04:57.393
Не само што ќе ги научи младите [br]да се грижат за себе

0:04:57.417,0:04:59.601
и да научат да се справат со стресот

0:04:59.625,0:05:01.792
туку може и да спаси нечиј живот.

0:05:02.667,0:05:06.351
Сега ученици и во други држави [br]се обидуваат да го предложат овој закон.

0:05:06.375,0:05:09.601
Моментално работам со ученици [br]од Калифорнија и Колорадо

0:05:09.625,0:05:10.893
за да го направат истото,

0:05:10.917,0:05:12.586
зашто верувам дека учениците секаде

0:05:12.586,0:05:14.409
заслужуваат да се чувствуваат подобро.

0:05:14.409,0:05:17.643
Настрана практичните и технички причини,

0:05:17.667,0:05:22.101
овој закон е посебен поради [br]неговиот основен концепт:

0:05:22.125,0:05:26.018
физичкото и менталното здравје[br]се еднакви и треба така да се третираат.

0:05:26.042,0:05:28.143
Всушност, поврзани се.

0:05:28.167,0:05:29.625
Здравствениот систем на пример.

0:05:31.083,0:05:32.351
Помислете на КПР.

0:05:32.375,0:05:35.643
Ако сте во ситуација да мора да изведете КПР

0:05:35.667,0:05:38.226
сакате барем нешто да научите околу тоа?

0:05:38.250,0:05:39.893
Размислете -

0:05:39.917,0:05:44.268
веројатно да, бидејќи КПР се нудат во [br]повеќе школи и работни места

0:05:44.292,0:05:45.601
дури и на интернет.

0:05:45.625,0:05:47.851
Дури има и песни кои одат со тоа.

0:05:47.875,0:05:50.226
А што за менталното здравје?

0:05:50.250,0:05:53.601
Се сеќавам дека бев на обука за КПР[br]во седмо одделение.

0:05:53.625,0:05:56.893
Што ако во 7-мо одд.ме учеа [br]како да управувам со менталното здравје

0:05:56.917,0:05:59.351
или како да минам низ [br]криза на ментално здравје?

0:05:59.375,0:06:02.518
Би сакала да видам свет каде секој [br]би имал мноштво знаења

0:06:02.542,0:06:04.559
да помогне на пријател, колега, роднина

0:06:04.583,0:06:07.184
или непознат кој поминува низ таква криза.

0:06:07.208,0:06:10.101
Такви ресурси треба да се[br]достапни во училиштата

0:06:10.125,0:06:13.351
бидејќи таму учениците се борат најмногу.

0:06:13.375,0:06:16.476
Друг концепт кој сакам да го изнесам

0:06:16.500,0:06:19.309
е дека секогаш е ОК да не си ОК,

0:06:19.333,0:06:21.643
и секогаш е ОК да земеш одмор.

0:06:21.667,0:06:23.351
Не мора секогаш да е цел ден;

0:06:23.375,0:06:25.059
понекогаш тоа не е возможно.

0:06:25.083,0:06:28.458
Но, може да се неколку мигови[br]за да се преиспиташ себеси.

0:06:29.250,0:06:30.708
Замислете го животот како маратон ...

0:06:31.833,0:06:33.684
како маратон на долги патеки.

0:06:33.708,0:06:36.893
Ако трчаш брзо на почеток ќе се умориш.

0:06:36.917,0:06:39.268
Може и ќе се повредиш од напрегање.

0:06:39.292,0:06:40.601
Но, ако држиш постојано темпо,

0:06:40.625,0:06:42.893
ако држиш бавно темпо,[br]понекогаш намерно,

0:06:42.917,0:06:44.601
а во друг момент забрзаш,

0:06:44.625,0:06:47.250
биди сигурен дека ќе успееш.

0:06:47.917,0:06:49.309
Затоа ве молам,

0:06:49.333,0:06:50.643
грижете се еден за друг,

0:06:50.667,0:06:52.663
грижете се за младите во вашиот живот

0:06:52.667,0:06:55.768
особено тие кои навидум [br]изгледаат како сѐ да е во ред.

0:06:55.792,0:06:57.934
Предизвиците на психата[br]нема да исчезнат

0:06:57.958,0:06:59.226
но ние како општество,

0:06:59.250,0:07:02.108
можеме да научиме да се справиме[br]со нив грижејќи се еден за друг.

0:07:02.132,0:07:04.208
Исто така грижи се за себе,

0:07:04.208,0:07:05.601
како што би рекла мајка ми,

0:07:05.625,0:07:07.851
„Од време на време, одмори се.“

0:07:07.875,0:07:09.143
Ви благодарам.

0:07:09.167,0:07:11.125
(Ракоплескање)